Το κυπριακό ενωτικό κίνημα, 1830-1955

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://www.kathimerini.gr/553976/article/epikairothta/ellada/to-kypriako-enwtiko-kinhma-1830-1955

*Οι Βρετανοί υψώνουν τη σημαία τους στη νέα κτήση την Κύπρο

Του κ. Πέτρου Παπαπολυβίου*

          Στη νεοελληνική πολιτική ιστορία η λέξη «ένωσις» ως αίτημα, πρωτοχρησιμοποιήθηκε στα Επτάνησα. Ακολούθησε η Κρήτη, η Κύπρος, η Σάμος, τα Δωδεκάνησα, κ.ά. Η ένωση, αντί της απελευθέρωσης, αφορά την αξίωση προσάρτησης στην ελληνική επικράτεια νησιών ή «αυτόνομων» περιοχών, όπως η Βόρειος Ήπειρος, στη δεκαετία του 1910.

          Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, το 1948, η λέξη «ένωση» ως πολιτικό αίτημα συναντιέται μόνο στην Κύπρο, τη μόνη ελληνική εθνική διεκδίκηση ύστερα από το 1950. Ο λοχαγός Charles Orr, αρχιγραμματέας της αποικιακής κυβέρνησης, έγραψε στο βιβλίο του για την Κύπρο (1918): «Υπάρχει μια ελληνική λέξη που εμφανίζεται ευρύτατα και χρησιμοποιείται με ιδιαίτερη έμφαση σε πολλά από τα κύρια άρθρα που δημοσιεύονται στις ελληνικές εφημερίδες που εκδίδονται στην Κύπρο. Σπανίως παραλείπεται από τις πολιτικές αγορεύσεις τις οποίες οι Ελληνες Κύπριοι αρέσκονται να εκφωνούν σε κάθε ευκαιρία: Ακούγεται στις ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες, στους λόγους που εκφωνούνται σε κάθε εθνική γιορτή. (...) Ακόμη συναντιέται σε κάθε ένα από τα πολλά υπομνήματα που υποβάλλονται από καιρού εις καιρόν από τους ηγέτες της ελληνικής κοινότητας στην Κύπρο, είτε στην τοπική είτε στην αυτοκρατορική κυβέρνηση. Η λέξη αυτή είναι η “ΕΝΩΣΙΣ”».

Η ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΞΑΔΩΝ- ΜΑΪΟΣ ΤΟΥ 1949

*Ανταρτίνες συλληφθείσες στη Μάχη των Μεταξάδων

*Βομβαρδιζόμενοι οι άμαχοι.

 έπιναν τα ούρα τους

*Πετούσαν λεμόνια τα αεροπλάνα,

για τους λιπόθυμους

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Το διάστημα από 15 έως 20 Μαΐου 1949, υπήρξε κρίσιμο και για το αντάρτικο κίνημα αλλά και για τις κυβερνητικές δυνάμεις. Μιλάμε για την πενθήμερη μάχη των Μεταξάδων. Ήταν η μεγαλύτερη και τελευταία μεγάλη και αιματηρή μάχη στον νομό Έβρου.

                Οι Μεταξάδες ένα σημαντικό κεφαλοχώρι εγγύς των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, είχε υποστεί πολλές επιθέσεις των ανταρτών, όπως είδαμε σε προηγούμενες αφηγήσεις, από τότε που άρχισε ο εμφύλιος.

                Το Μάιο του 1949, είχε οχυρωθεί καλύτερα, αφού τότε έδρευε εκεί ένας Λόχος  Ανιχνευτών του 81ου Ελαφρού Συντάγματος Πεζικού και είχαν γίνει οχυρωματικά έργα. Επελέγη ως στόχος για λόγους αντιπερισπασμού, επειδή ο στρατός είχε επιτύχει σημαντικές νίκες σε άλλα σημεία της χώρας, εγκλωβίζοντας σταδιακά τους αντάρτες προς τα βόρεια σύνορα της χώρας.

          Πριν φτάσουμε όμως στη Μάχη των Μεταξάδων πρέπει να δούμε τι συνέβαινε στις τάξεις των αναρτών. Ο Αλεξανδρουπολίτης καπετάν Κρίτωνας (Βαγγέλης Κασάπης) είχε ανακληθεί στο Γενικό Στρατηγείο στο Γράμμο, αφού είχε αρχίσει να πέφτει στη δυσμένεια της ζαχαριαδικής ομάδας του ΚΚΕ. Από εκεί εστάλη στο Μπούλκες και στο Βουκουρέστι και επανήλθε ξανά στον Έβρο με δική του επιμονή, αφού προηγουμένως Ζαχαριάδης, Παρτσαλίδης και Γούσιας του συνέστησαν (σελ.345) προσδιορίζοντας τα νέα καθήκοντά του: «Η επιτυχία σας δεν θα κριθεί από τις μάχες που θα κερδίσετε αλλά από τον αριθμό των καινούργιων ανταρτών που θα επιστρατεύσετε». Ήταν φανερό, ότι οι δυνάμεις των ανταρτών όλο και λιγόστευαν…

Tο τέλος της εμφύλιας τραγωδίας στον Έβρο, το 1949

*Αντάρτες που αιχμαλωτίσθηκαν στη Μάχη των Μεταξάδων 

και μεταφέρθηκαν στην Αλεξανδρούπολη 

*Ο εμφύλιος έληξε, αλλά στον Έβρο

πολεμούσαν ακόμα, απέλπιδες αντάρτες

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το 1949 ήταν το έτος τερματισμού του αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Το πένθος είχε καλύψει όλη τη χώρα, γιατί οι νεκροί ήταν παιδιά και των δύο αντιμαχόμενων παρατάξεων, παιδιά της Ελλάδας. Οι καταστροφές που έγιναν ανήκαν  περιουσία του ελληνικού λαού. Το αδελφοκτόνο μίσος είχε περισσέψει…  Ο νομός Έβρου, ήταν στην πρώτη γραμμή της συμφοράς, δυστυχώς. Ο εφιάλτης βασάνιζε ακόμα τους ανθρώπους.

                Η χρονιά εκείνη ήρθε με σημαντικές αλλαγές στις ένοπλες δυνάμεις αλλά κι στο στρατόπεδο των ανταρτών. Οι αλλαγές εκείνες, σε συνδυασμό με την όλο και μεγαλύτερη παροχή βοήθειας από τους Αμερικανούς, καθόρισαν αποφασιστικά την πορεία της ελληνικής τραγωδίας.

1948:Το αίμα συνέχισε να χύνεται στον Έβρο…

*Λίγο πριν χτυπηθεί το Διδυμότειχο με Πυροβολικό των ανταρτών. 

Φωτογραφία από τον   ιστότοπο των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων της Τσεχίας

*Νάρκες παντού. 

*Σκοτώνουν αδιακρίτως…

*Υποστράτηγος και ταξίαρχος νεκροί

*Μάχες και αιματοχυσία

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το 1948 βρήκε τις δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις με σοβαρά διλήμματα. Το αστικό κατεστημένο και οι δυνάμεις ασφαλείας του κράτους επικρίνονταν, διότι δεν επέτυχαν το στόχο τους να συντρίψουν την ανταρσία, παρά την έξωθεν βοήθεια, για να ηρεμήσει ο τόπος. Ο κομμουνιστικός κόσμος επικρίνονταν γιατί απέτυχε να καταλάβει την εξουσία ή έστω να σταθεροποιηθεί εδαφικά κάπου, για να υπάρχει δυνατότητα αναγνώρισης της κυβέρνησης ανταρτών, που είχε ήδη αποκτήσει πρωθυπουργό στα βουνά, το Μάρκο Βαφειάδη. Οι αντάρτες είχαν αυξήσει μάλιστα αριθμητικά τις δυνάμεις τους και επέκτειναν τις επιθέσεις τους και σε μεγάλα αστικά κέντρα.

                Το 1948 συνεχίσθηκε η αιματοχυσία. Οι αντάρτες συνέχισαν τις επιδρομές σε χωριά και κωμοπόλεις αλλά και σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα στη Θράκη, όπως είναι η Κομοτηνή, η Ξάνθη, το Σουφλί και το Διδυμότειχο. Παράλληλα συνεχίσθηκαν οι δολιοφθορές σε τεχνικά έργα (οδικές και σιδηροδρομικές γέφυρες, σιδηροδρομικές γραμμές κ.λπ.) οι ναρκοθετήσεις, η βίαιη στρατολογία και το παιδομάζωμα (ή παιδοφύλαγμα κατά το ΚΚΕ).

Η μάχη της Κυριακής Έβρου, το 1947 και η ήττα του στρατού

*Στην Αθήνα πανηγυρίζει ο Τύπος, ότι ανακατελήφθη η Κυριακή, 

αλλά κατόπιν εορτής, δυστυχώς...

*Αιχμαλωσία ενός Τάγματος Πεζικού

*Η ανάπτυξη του αντάρτικου στη Θράκη

ανησυχούσε την ηγεσία του στρατεύματος

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Κυριακή Έβρου, μετά τον Κόρυμβο, ήταν τα καυτά εκείνα γεωγραφικά σημαδάκια στους στρατιωτικούς χάρτες, που έκαναν τους στρατιωτικούς κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, να ασχοληθούν σοβαρότερα με την αντιμετώπιση των ανταρτών, οι οποίοι με τις πρόσκαιρες νίκες τους εκεί, έδειξαν να επιτυγχάνουν κατ’ αρχήν το στόχο τους για την δημιουργία «ελεύθερης περιοχής» στον ακριτικό νομό.   

                Με 160 κατοίκους σήμερα, η Κυριακή ανήκει διοικητικά στο Δήμο Σουφλίου και βρίσκεται 88 χιλμ. βόρεια της Αλεξανδρούπολης, εγγύς προς τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

                Στην Αθήνα, πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, πραγματοποιούσαν από τις πρώτες μέρες του 1947, αλλεπάλληλες συσκέψεις για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Βασικό ζήτημα ήταν η αναδιάρθρωση της ηγεσίας του στρατεύματος και η αύξηση του αριθμού των στρατευμένων από 115.000 σε 130.000. 

Το αιματηρό χρονικό του 1947 στον Έβρο…

*Επίθεση στρατιωτών κατά οχυρών θέσεων των ανταρτών

*Μάχες, σκοτωμοί και καμένα σπίτια,

*Ο Γολγοθάς σε μια στενή λωρίδα γης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Το 1947, ήταν η δεύτερη τραγική χρονιά του εμφυλίου. Τραγική για την Ελλάδα, τραγική και για τον Έβρο… Το αίμα κυλούσε ασταμάτητο και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές… Η χρονιά εκείνη όμως έμελλε να είναι σημαδιακή, καθώς συνέβησαν σημαντικά γεγονότα, στη σπαρασσόμενη χώρα μας.

          Στις 24 Ιανουαρίου μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Τσαλδάρη, σχηματίσθηκε κυβέρνηση εθνικής συνεργασίας υπό τον Δημήτριο Μάξιμο. Πέντε μέρες αργότερα κατέφθασε στην Ελλάδα η Διεθνής Εξεταστική Επιτροπή με απόφαση του ΟΗΕ, η οποία θα διερευνούσε τα αίτια της εμφύλιας σύγκρουσης και τα αίτια που την υποκινούσαν. Στις 12 Μαρτίου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν εξήγγειλε το πρόγραμμα βοηθείας για την Ελλάδα και την Τουρκία, γνωστό ως «δόγμα Τρούμαν» που για τη χώρα μας σήμαινε σταδιακή απαγκίστρωση των Άγγλων και εγκατάσταση των Αμερικανών, οι οποίοι πλέον θα κατεύθυναν αποφασιστικά την οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων και της οικονομίας της Ελλάδας, για να διατηρηθεί η χώρα στρατηγικά, στο πλευρό των Δυτικών.  

Ο Κόρυμβος Έβρου και η ήττα του στρατού, το 1946

*Ανταρτόπληκτοι χωρικοί του Έβρου. Φωτογραφία από την εφημερίδα "Εμπρός"
 27 Φεβρουαρίου 1947

*Μνημειώδης ασυνεννοησία

μονάδων και αξιωματικών

*Ανησυχίες του στρατηγού Βεντήρη

*Συζήτηση στο συμβούλιο

των αρχηγών των επιτελείων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ο Κόρυμβος είναι ένα μικρό χωριό του νομού Έβρου, εγγύτατα στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Σήμερα, ανήκει διοικητικά στον Δήμο Ορφέα. Κατά την έναρξη όμως του εμφυλίου πολέμου, ο εθνικός στρατός, δοκιμάστηκε σκληρά εκεί, από τις επιθέσεις των ανταρτών.

          Ήταν ένα από τα γεγονότα, που οδήγησαν τη στρατιωτική ηγεσία σε αλλαγή στάσης, ώστε να αντιμετωπίζονται πιο αποφασιστικά οι αιφνιδιασμοί.

          Σε πρόσφατο άρθρο στο ιστολόγιο αυτό, είχαν αναφερθεί συνοπτικά για τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην περιοχή του Κορύμβου, τα ακόλουθα:

         Η μάχη του Κορύμβου, στις 4 Δεκεμβρίου 1946 χαρακτηρίσθηκε από την πανωλεθρία των κυβερνητικών δυνάμεων. Στρατιώτες, που είχαν αιχμαλωτισθεί κατά την διάρκεια της μάχης, αλλά απελευθερώθηκαν τελικά, διαβεβαίωναν κατηγορηματικά ότι αντιλήφθηκαν, κατά τις κυβερνητικές πηγές, Βούλγαρους αξιωματικούς να δίνουν εντολές στη βουλγαρική γλώσσα και να έρχονται σε επαφή με τα ηγετικά στελέχη των ανταρτικών σχηματισμών. Επίσης όλμοι ταγμένοι στο βουλγαρικό έδαφος έβαλαν κατά ελληνικών θέσεων. Αλλά αυτό, δεν ήταν το μείζον. Ήταν ήδη γνωστό...