Το υπόμνημα Τσουδερού προς τον Ρούζβελτ, με τις εθνικές διεκδικήσεις και η στάση των συμμάχων

*Όταν οι μεγάλοι μοίραζαν τον κόσμο... Τσώρτσιλ, Ρούζβελτ, Στάλιν

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Ελλάδα, από την αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου έβλεπε καθαρά, τη νίκη των συμμάχων και προσπάθησε με κάθε τρόπο να εξασφαλίσει στην μεταπολεμική εποχή τις εθνικές διεκδικήσεις. Γι’ αυτό υποβλήθηκε σε θυσίες κάθε είδους. Πολέμησε, σε θάλασσες και στεριές. Εξορίσθηκε η κυβέρνησή της. Υποδουλώθηκε από Γερμανούς, Ιταλούς και Βουλγάρους. Γνώρισε το θανατικό από την πείνα της Κατοχής. Στο τέλος του πολέμου και με τους συμμάχους νικητές, η χώρα μας αμείφθηκε ουσιαστικά με… ελάχιστες παραχωρήσεις!

               Ο τότε πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός, συνέταξε το 1941 ένα αναλυτικό υπόμνημα που το υπέβαλε στο βασιλέα Γεώργιο Β΄ και την επόμενη χρονιά ένα σχεδόν παρόμοιο υπόμνημα παρέδωσε ο βασιλιάς στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Η ιστορία αυτών των υπομνημάτων δείχνει, ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις διαχειρίζονται τις καταστάσεις με γνώμονα τα δικά τους γεωστρατηγικά συμφέροντα, χωρίς ίχνος συναισθηματισμού, που συνήθως κατέχει τους μικρότερους σε δύναμη συμμάχους τους.

               Ας παρακολουθήσουμε την ιστορία αυτών των υπομνημάτων, που η εξέλιξη των πραγμάτων τότε, μας έδωσε πίκρες γιατί δεν ευοδώθηκαν οι εθνικές επιδιώξεις, αλλά μας χάρισαν ως ελάχιστη ικανοποίηση για τους αγώνες μας στο πλευρό των συμμάχων, την απελευθέρωση τουλάχιστον των Δωδεκανήσων (το 1948 τελικά) από την Ιταλική κατοχή.

*Ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός 

                Στις 4 Ιουλίου 1941 ο Εμμανουήλ Τσουδερός, ταξιδεύοντας με το ατμόπλοιο New Amsterdam, συνέταξε εν πλω προς τη Νότια Αφρική, ένα πολυσέλιδο υπόμνημα προς τον βασιλέα Γεώργιο Β΄ με τις εθνικές βλέψεις, όταν με το καλό, θα έληγε ο πόλεμος.                

                 Συνοπτικά αυτές οι διεκδικήσεις μας ήταν:

                *Η Βόρεια Ήπειρος. Υπενθύμιζε ο πρωθυπουργός, ότι για τη Βόρεια Ήπειρο υπήρχαν οι διεθνείς συμφωνίες οι οποίες αναγνώριζαν τα ελληνικά δικαιώματα. Οι συμφωνίες αυτές κατά τον Τσουδερό, δεν εκτελέσθηκαν λόγω της ιταλικής εχθρικής αντίδρασης και επέμβασης.

                *Τα Δωδεκάνησα (που τα πήραμε τελικά το 1948). Ανάλογες διεθνείς συμφωνίες υπήρχαν και για τα Δωδεκάνησα.

                *Η Κύπρος (που το 1915 οι Άγγλοι την πρόσφεραν στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη, αλλά μετά άλλαξαν γνώμη… Υπήρχε πρόβλεψη παραχώρησης και στη Συνθήκη των Σεβρών).

                *Η διαρρύθμιση των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων.

                *Η ενίσχυση των συνόρων μας προς τη Γευγελή.            

 *Το δικαίωμα ομαδικής μετανάστευσης και εγκατάστασης Ελλήνων, με οικονομική ενίσχυσή τους σε αποικίες της Βόρειας Αφρικής. που θα αφαιρεθούν από τον εχθρό π.χ. Κυρηναϊκή, σημερινή Λιβύη).

                *Σε περίπτωση που η Τουρκία θα ακολουθούσε έως το τέλος του πολέμου ανώμαλη ή εχθρική πολιτική κατά της Αγγλίας, ο Τσουδερός στο ιστορικό υπόμνημα του εισηγούνταν στον Γεώργιο Β’ ότι πρέπει να αποβλέψουμε να μας κατακυρωθεί η Αδριανούπολη με ολόκληρη την Ανατολική Θράκη και να αναγνωρισθεί η Κωνσταντινούπολη ελεύθερο κράτος με ελληνική συμμετοχή στη διοίκησή του!

                Ο Τσουδερός στο υπόμνημα του τόνιζε ότι για την Ανατολική Θράκη είχαν ανατραπεί οι αποφάσεις του Συνεδρίου της Ειρήνης με τις αποφάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία τερμάτισε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1920-1922. Επεκαλείτο μάλιστα τα αρχεία της ελληνικής πρεσβείας του Λονδίνου, ειδικά για την Κωνσταντινούπολη, υπογραμμίζοντας πως «όταν οι Τούρκοι δεν εξετέλουν τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών και εγεννάτο εκ τούτου δικαίωμα δια τους Συμμάχους να τους αποσπάσουν την Κωνσταντινούπολιν, συμφώνως προς ρητήν διάταξιν της εν λόγω Συνθήκης, εγένετο επανειλημμένως λόγος εκ μέρους των προς τον Βενιζέλον ν’ ανατεθή εις την Ελλάδα η εντολή προς διοίκησιν της περιοχής, εν όλω ή εν μέρει, ανακηρυσσομένης ως αυτονόμου Κράτους». Τότε, το 1919-1923, είχε συμβεί και αυτό με την  εγκατάσταση των Υπάτων Αρμοστών των νικητριών δυνάμεων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά δεν κράτησε για πολύ…

*Η πυραμίδα των ελληνοβουλγαρικών συνόρων στην περιοχή Βυρσίνης Ροδόπης (Φωτογραφία Γρηγόρη Αζορίδη)

                Ενδιαφέρον έχουν, οι επισημάνσεις του Τσουδερού και για τη διαρρύθμιση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Έγραφε!

                «Προκειμένου περί των βουλγαρικών συνόρων, ούτε λόγος δύναται να γίνη: Δικαιούμεθα να επιτύχωμεν την αξίωσίν μας αυτήν, κατόπιν της Βουλγαρικής δράσεως ως παρασίτου του γερμανικού στρατεύματος. Κατά το Συνέδριον της Ειρήνης του πρώτου μεγάλου πολέμου η διεκδικηθείσα παρ’ ημών γραμμή ήτο ολίγον βορειότερον της σημερινής και ίσως θα πρέπη εις αυτήν να επανέλθωμεν. Δια την Βουλγαρίαν δεν θα συνεφώνουν με εκείνους οι οποίοι επιδιώκουν τον εξαφανισμόν της».

                Ο Έλληνας πρωθυπουργός διατύπωνε και άλλες σκέψεις για τη Βουλγαρία εκφράζοντας την άποψη ότι η χώρα αυτή με σειρά εγγυητικών πράξεων μετά τη λήξη του πολέμου να καταστεί ανίκανη στην ταραχώδη Βαλκανική και να υποχρεωθεί να εισέλθει ευθύς με τη συνθήκη ειρήνης στην οικογένεια των βαλκανικών κρατών, η οποία πρέπει να καταστήσει τις σχέσεις της στενότερες με πλήρη οικονομική συνεννόηση και προπαντός με τελωνειακή ένωση, η οποία θα καθιστούσε περιττές τις έριδες περί ελευθέρων ζωνών ή περί διεξόδων προς τη θάλασσα. Πάντως ανέμενε ο Τσουδερός ότι αυτή η πολιτική θα πύκνωνε τις οικονομικές σχέσεις των λαών της Βαλκανικής, οι οποίες πολλές φορές επηρέαζαν και τις πολιτικές σχέσεις. 

*Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρουζβελτ

Ο Εμμανουήλ Τσουδερός προς τις ΗΠΑ

 

Η Ελληνική κυβέρνηση που κατέφυγε εξόριστη στο Κάιρο το 1941, δεν έμεινε με σταυρωμένα χέρια. Ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός, το υπόμνημα που ακολουθεί με ορισμένες μικρότερες αλλαγές σε σχέση με το προηγούμενο, το παρέδωσε και στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κόρντελ Χαλλ στις 12 Ιουνίου 1942.

Το υπόμνημα παρέδωσε ιδιοχείρως ο βασιλεύς Γεώργιος Β΄ στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ στις 26 Ιουνίου 1942 στην Ουάσιγκτον και σώζεται στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία.

Στο υπόμνημα του Έλληνα Πρωθυπουργού υπογραμμίζονταν η συμπάθεια που έδειξαν οι ΗΠΑ προς το αγωνιζόμενο Ελληνικό έθνος και εκφράζονταν η ελπίδα, ότι θα παρασχεθεί στην Ελλάδα «κάθε δυνατή βοήθεια όταν έρθει η ώρα της ανασύστασης μιας διαρκούς και δίκαιης ειρήνης».

Συνεχίζοντας ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνιζε: «Η αναγνώριση των δικαιωμάτων μας θα αποτελούσε την πιο συγκεκριμένη ενθάρρυνση στον σκληρό αγώνα ενάντια στην καταπίεση και την πείνα, που δίνει σήμερα ο ελληνικός λαός, με τόσο σθένος και τόλμη. Ο Έλληνας, εκ φύσεως ευαίσθητος, είναι έτοιμος να υπομείνει τα πάντα για να υποστηρίξει την ιδεολογία των Συμμάχων, γνωρίζοντας ότι οι θυσίες του θα ωφελήσουν τελικά και τη χώρα του. Η εχθρική προπαγάνδα γνωρίζοντας αυτή την ψυχολογία, προσπαθεί, με τα συνηθισμένα απαίσια ψέματά της, να αποθαρρύνει το Έθνος, υποστηρίζοντας την ιδέα ότι οι μεγάλοι μας σύμμαχοι την ώρα της νίκης θα κοιτάξουν μόνο τα δικά τους συμφέροντα και ότι καταλογίζοντας την ευθύνη για τις πράξεις της Βουλγαρίας μόνο στους ηγεμόνες της, οι ισχυροί φίλοι μας θα ευνοήσουν τη Βουλγαρία».

Οι εθνικές διεκδικήσεις της Ελλάδας- κατά τον Εμμανουήλ Τσουδερό- σκιαγραφούνταν ξεκάθαρα από την εμπειρία της πρόσφατης ιστορίας. Αυτό που επιθυμούσε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο η Ελλάδα, είναι να διασφαλιστεί ότι σε μια στιγμή διεθνούς σύγχυσης, δεν θα ξαναπέσει θύμα επιθετικότητας από τον Βορρά. Τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριάντα ετών η Ελλάδα υπέστη εντελώς απρόκλητες παρόμοιες επιθέσεις: το 1913, το 1916, το 1940 και το 1941.

Η εγκαθίδρυση μιας μεταπολεμικής συλλογικής ασφάλειας και η πραγματοποίηση της Βαλκανικής Ένωσης (σ.σ. άλλη μια ουτοπική ιδέα του μεσοπολέμου) στην οποία η Ελλάδα ήταν πιστή από το 1912, θα καταστήσει αναμφίβολα πιο αποτελεσματική από ό,τι ήταν μέχρι τώρα δυνατή, την αντίθεση ενάντια στις άπληστες επιδιώξεις των διαδοχικών εισβολέων. Ωστόσο, ανεξάρτητα από τη μορφή που θα λάβει αυτή η συλλογική ασφάλεια, καθίσταται σαφώς απαραίτητο τα έθνη που είναι εκτεθειμένα σε επίθεση, όπως η Ελλάδα, να ενισχυθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε σε περίπτωση απρόκλητης επίθεσης εναντίον τους, να είναι σε θέση να παρατείνουν επαρκώς τη δική τους άμυνα, έως ότου φτάσει σε αυτούς αποτελεσματική βοήθεια, ελαφρύνοντας έτσι το έργο της διεθνούς βοήθειας. Είναι γνωστό ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια τον Απρίλιο του 1941 θα ήταν εντελώς διαφορετική εάν οι γεωγραφικές συνθήκες στο ελληνοσερβοβουλγαρικό μέτωπο δεν επέτρεπαν στον εχθρό, εύκολα και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, να αποτρέψει την επαφή μεταξύ του Ελληνικού και του Γιουγκοσλαβικού στρατού.

*Περισυλλογή νεκρών από πείνα στην Αθήνα του 1941 (Φωτογραφία Wikipedia)

Ο Τσουδερός, έγκαιρα έθετε το θέμα της μεταπολεμικής αναδιάταξης των συνόρων στη Βαλκανική Χερσόνησο και εξηγούσε προς τον Ρούζβελτ. «Η επέκταση των ελληνικών συνόρων στα βορειοανατολικά σύνορα στην οροσειρά της Ροδόπης και στα βορειοδυτικά μέχρι την Αδριατική, και μια ανάλογη αναπροσαρμογή των συνόρων της Γιουγκοσλαβίας, θα βοηθούσε ουσιαστικά την Ελλάδα και τη Γιουγκοσλαβία ενάντια σε οποιαδήποτε βαλκανική επίθεση. Είναι σαφές ότι η ενίσχυση της Ελληνο-Γιουγκοσλαβικής Συμμαχίας,  που πάντα και από τη φύση των πραγμάτων ήταν σταθερά προσκολλημένες στα συμμαχικά δημοκρατικά έθνη σε όλες τις διεθνείς κρίσεις, θα αποβεί προς όφελος αυτών των Δυνάμεων και θα ελαφρύνει πολύ τα στρατηγικά και πολιτικά τους προβλήματα στην Ευρώπη.

Ευτυχώς- έλεγε ο Τσουδερός- τα εδάφη που θα επηρεαστούν από αυτές τις προτεινόμενες αλλαγές, είναι πολύ πρόσφατες προσθήκες στα Έθνη των οποίων αποτελούν πλέον μέρος, που έχουν προσαρτηθεί σε αυτά από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Αυτή η προσάρτηση έγινε στην καλύτερη περίπτωση σε βάρος των αρχών της εθνικότητας και της ασφάλειας της ειρήνης. Η εθνολογική σύνθεση αυτών των τμημάτων ακόμη και σήμερα, παρά τις ενδιάμεσες σκόπιμες και αναγκαστικές αλλαγές που έγιναν από τους σημερινούς κυριάρχους τους, δεν είναι τέτοια, ώστε να αποτελεί εμπόδιο στην προτεινόμενη αναπροσαρμογή προς το συμφέρον της Βαλκανικής Ειρήνης και ειδικά ως προς την έκταση της σχετικής επικράτειας, είναι ασήμαντο».  Ήταν φανερό, ότι ο Τσουδερός υπονοούσε την Ανατολική Θράκη, τα Δωδεκάνησα και την Βόρεια Ήπειρο .

Δεν παρέλειπε ο Έλληνας πρωθυπουργός να υπενθυμίσει προς του Μεγάλους της Γης ότι μια τέτοια αναπροσαρμογή, υπαγορεύεται από σημαντικούς λόγους πολιτικής σκοπιμότητας. Τα έθνη που προκάλεσαν την παρούσα καταστροφή και εκείνα που την βοήθησαν και την υποστήριξαν από διάθεση για λεηλασία, να γίνουν προσεκτικά σε περίπτωση παρόμοιων περιστάσεων στο μέλλον. Αντίθετα, εάν αυτά τα έθνη υπό το πρόσχημα ότι έχουν παραπλανηθεί από τις άσοφες συμβουλές των ηγετών τους, τοποθετηθούν στην ίδια κατηγορία με τα θύματά τους, θα δημιουργηθεί ένα κακό προηγούμενο για όλους και οι σημερινοί παραβάτες θα ενθαρρυνθούν να αγνοήσουν τις διεθνείς τους υποχρεώσεις και πάλι, σε βάρος των γειτόνων τους.

Όμως πέρα από την αναπροσαρμογή των ορίων που είχε προαναφέρει ο Τσουδερός, τα ερωτήματα που αφορούν πιο άμεσα τους Έλληνες ήταν:

*Το ζήτημα της Βόρειας Ηπείρου.

*Το θέμα των Δωδεκανήσων και της Κύπρου, και το πρόβλημα της οικονομικής σταθερότητας της Ελλάδας για να μην υποστεί μετά τον πόλεμο σοβαρή οικονομική κρίση.

«Η ανάλυση των δεδομένων, δείχνει ξεκάθαρα ότι τόσο η Βόρειος  Ήπειρος όσο και τα Δωδεκάνησα είναι Ελληνικές επαρχίες, κατεχόμενες από τον εχθρό για σχεδόν 22 χρόνια, χωρίς κανένα δικαίωμα. Κατά συνέπεια το θέμα αφορά ελληνικά εδάφη όπως εδώ και ένα χρόνο η ηπειρωτική Ελλάδα είναι κατεχόμενη και καταπιεζόμενη από τρεις εχθρούς (σ.σ. εννοούσε τους Γερμανούς, Ιταλούς και τους Βούλγαρους). Δεν υπάρχει επομένως τίποτα που να δικαιολογεί τον εχθρό, να συνεχίσει αυτή την κατοχή. Εκτός από τις παλιές διεκδικήσεις μας σε αυτές τις επαρχίες, τα δικαιώματά μας σε αυτές έχουν αναγνωριστεί από μια σειρά διεθνών πράξεων που χρονολογούνται μεταξύ 1914 και 1920, οι οποίες παραμένουν ανεκτέλεστες λόγω της βίας και της κρυφής συμπεριφοράς των Ιταλών» υπενθύμιζε ο Τσουδερός.

 

Το οικονομικό σκέλος

 

Η οικονομική σταθερότητα της Ελλάδας είναι διαρκώς επισφαλής λόγω της ορεινής σύστασης του εδάφους της και της συνακόλουθης ανεπάρκειας παραγωγής. Παρά την εργατικότητα των κατοίκων της, η παραγωγή δεν επαρκεί- τόνιζε- για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας. Επιπλέον, η προσπάθεια των ανθρώπων να καλλιεργήσουν επαρκές σιτάρι ανατρέπεται συνεχώς από την επίμονη αύξηση του πληθυσμού, με το ποσοστό γεννήσεων σε καιρό ειρήνης να υπερβαίνει σημαντικά το ποσοστό θανάτων,  ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός.

Έτσι το πληθυσμιακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι ένα από τα σοβαρότερα που αντιμετωπίζει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα και η συνεχιζόμενη πληθυσμιακή αύξηση θα δημιουργήσει στο εγγύς μέλλον μια δύσκολη κατάσταση εάν δεν ληφθούν τώρα τα κατάλληλα μέτρα για τη σωστή επίλυσή του.

Φυσικά, αν η Ανατολική Θράκη, που λόγω του ελληνικού της χαρακτήρα, είχε παραχωρηθεί στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Σεβρών, και παρέμενε μέρος της Ελληνικής επικράτειας, δεν θα υπήρχε σήμερα τέτοιο πρόβλημα για εμάς λόγω της παραγωγής του σιταριού της. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα, στην ειρήνη που θα έρθει, πρέπει να εξασφαλίσει την οικονομική της σταθερότητα για να ξεφύγει στο άμεσο μέλλον από την πλήρη οικονομική ασφυξία και τις κοινωνικές και πολιτικές ασυμφωνίες που προκύπτουν από αυτήν. Κατά συνέπεια, το ζήτημα της μετανάστευσης του πλεονάζοντος πληθυσμού πρέπει να απασχολήσει την προσοχή της κυβέρνησης εξίσου με άλλα εθνικά προβλήματα.

*Χάρτης της τριπλής κατοχής της Ελλάδας (Από την Wikipedia)

Η τότε κυβέρνηση δεν απαιτούσε αποικίες για τη λύση αυτού του προβλήματος. Ωστόσο, φαίνεται ότι ορισμένες αραιοκατοικημένες χώρες πρέπει να οριστούν ως τόποι όπου θα είναι ανοιχτό το δικαίωμα της μετανάστευσης και ότι αυτό το δικαίωμα παρέχεται και στους Έλληνες, των οποίων η μετανάστευση δεν θα μπορούσε να εξυπηρετήσει κανένα πολιτικό σκοπό. Μία από αυτές τις επαρχίες είναι η Κυρηναϊκή, η οποία όπως φαίνεται από τον χάρτη, βλέπει την Ελλάδα και όπου στο παρελθόν άκμασαν ευημερούσες κοινότητες. Επιπλέον, το πρόβλημα της μετανάστευσης των εθνών που έχουν πλεονασματικό πληθυσμό σε χώρες που δεν έχουν πληθυσμό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Η σταθεροποίηση της ειρήνης θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την προσεκτική και δίκαιη λύση και αυτού του προβλήματος, γενικά θεωρημένου. Οι Σύμμαχοι πρέπει να κερδίσουν όχι μόνο τον πόλεμο, αλλά και την ειρήνη.

Συνεχίζοντας σχετικά με την οικονομική σταθερότητα της Ελλάδας, η κυβέρνησή της αγωνιά έντονα για το πώς θα αντιμετωπίσει την περίπλοκη κατάσταση της οικονομικής καταστροφής που αμέσως μετά τον πόλεμο θα επικρατήσει στην Ελλάδα. Όλη η προπολεμική οικονομική δομή της θα έχει επιδεινωθεί αν δεν καταστραφεί ολοσχερώς λόγω του πολέμου και από την εντατική και μακροχρόνια χρήση όλων των μέσων παραγωγής και επικοινωνίας. Έτσι, το όλο πρόβλημα μαζί με το επείγον ζήτημα της τροφοδοσίας της χώρας που υποφέρει από την πείνα, παρουσιάζει ένα πραγματικά τεράστιο πρόβλημα, ιδίως λόγω των περιορισμένων προϊόντων της και, γενικότερα, των μέσων ανταλλαγής, ανέφερε ο Εμμανουήλ Τσουδερός και πρόσθετε:

«Μόνο με τη συνεργασία των μεγάλων συμπολεμιστών μας θα μπορέσει να λυθεί έγκαιρα αυτό το πρόβλημα με την εδραίωση της ειρήνης. Η Ελλάδα είναι μια χώρα που μπορεί να λειτουργήσει ως κέντρο επενδύσεων με πεδίο δραστηριότητας τη Βόρεια Ευρώπη, μέσω του οποίου θα ήταν δυνατό να βρει γρήγορα και με ασφάλεια τα απαραίτητα κεφάλαια για την οικονομική αναδιοργάνωση της και τις απαραίτητες προσαρμογές των διαφόρων υποχρεώσεών της».

*1946: Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων

Η μεταπολεμική «ευγνωμοσύνη» των συμμάχων

 

Η «ευγνωμοσύνη» των συμμάχων φάνηκε το 1946. Τότε πραγματοποιήθηκε η Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, με στόχο να διευθετήσει τις διεθνείς εκκρεμότητες, που προέκυψαν από τον ολέθριο B’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη διάσκεψη συμμετείχε και η Ελλάδα προβάλλοντας κυρίως κρίσιμα ζητήματα εδαφικών διεκδικήσεων. Οι εδαφικές διεκδικήσεις αφορούσαν την ένταξη των Δωδεκανήσων και της Βορείου Ηπείρου στην Ελληνική επικράτεια, καθώς και τη διαρρύθμιση των συνόρων με τη Βουλγαρία. Η συνδιάσκεψη ξεκίνησε στις 29 Ιουλίου 1946 και ολοκληρώθηκε στις 15 Οκτωβρίου του 1946. Μοναδικό ελληνικό αίτημα που ικανοποιήθηκε σε αυτή ήταν η ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων.

Η έρευνα σήμερα στα αμερικανικά διπλωματικά αρχεία, δείχνει ανάγλυφα τις αγωνίες της Ελλάδας, που είχε βγει από ένα αιματηρό παγκόσμιο πόλεμο και δυστυχώς έμπαινε σε έναν άκρως ολέθριο ανταρτοπόλεμο, στον οποίο τρία γειτονικά κράτη, παρείχαν βοήθεια και στήριξη στους κομμουνιστές αντάρτες της Ελλάδας. Καθημαγμένη και κατεστραμμένη προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της χωρίς πραγματική και ειλικρινή βοήθεια για ανάπτυξη και όχι μόνο για πόλεμο. Έτσι σε απόρρητο αμερικανικό Μνημόνιο προς τον Υπουργό Εξωτερικών γραμμένο στην Ουάσιγκτον, στις 11 Μαΐου 1946, γίνεται αναφορά στο ελληνικό αίτημα ενόψει της Συνδιάσκεψης, για διόρθωση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Ειδικότερα κατά το αμερικανικό έγγραφο, η Ελλάδα επιθυμούσε να προωθήσει τα σύνορά της με τη Βουλγαρία κατά μέσο όρο περίπου τριάντα έξι μίλια βόρεια σε βάθος, στις περιοχές Μακεδονίας- Θράκης, διπλασιάζοντας περίπου το ισχύον τότε πλάτος της επικράτειάς της μεταξύ Βουλγαρίας και Αιγαίου. Αυτό θα απαιτούσε τη μεταφορά μιας λωρίδας άνω των 6500 τετραγωνικών μιλίων της βουλγαρικής επικράτειας σε όλο το μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων με πληθυσμό περίπου 400.000, των οποίων η πλειονότητα ήταν Μουσουλμάνοι Πομάκοι ή Τουρκογενείς. Κατά πάσα πιθανότητα, υποστήριζαν οι Αμερικανοί, η Ελλάδα δεν μπορούσε να υπερασπιστεί με επιτυχία τα σημερινά σύνορά της ενάντια στη Βουλγαρία. Οι ελληνικές δυνάμεις στη Δυτική Θράκη μπορούσαν εύκολα να αποκοπούν στο στενό διάδρομο Ανατολής- Δύσης της περιοχής. Η απόκτηση της περιοχής Μακεδονίας- Θράκης θα διευρύνει ουσιαστικά αυτόν τον διάδρομο και θα ενισχύσει τις ελληνικές αμυντικές δυνατότητες, πιθανώς σε τέτοιο βαθμό ώστε να αντέξει τις βουλγαρικές επιθετικές προσπάθειες. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν θα ενισχυθεί σε βαθμό, που να εγγυάται την επιτυχή άμυνα κατά της Βουλγαρίας ή οποιουδήποτε συνασπισμού ή συνδυασμού εθνών. Η προώθηση του ελληνικού ορίου εις βάρος της Βουλγαρίας, όπως προτείνεται, δεν θα ενίσχυε επαρκώς την ελληνική θέση για να συμμετάσχει αποτελεσματικά με την Τουρκία στην υπεράσπιση των Δαρδανελίων. Η μεταφορά αυτού του εδάφους από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα πιθανότατα θα ακολουθηθεί από βίαιες εκδηλώσεις, δυσαρέσκεια και κομματικές δραστηριότητες. Η ειρήνη των Βαλκανίων θα τεθεί σε κίνδυνο χωρίς αποφασιστικό στρατηγικό κέρδος, συμπέραιναν οι Αμερικανοί. Το έγγραφο αυτό υπέγραφε για τη Συντονιστική Επιτροπή Κράτους- Πολέμου- Ναυτικού ο John D. Hickerson.

Συμπέρασμα: Οι εθνικές διεκδικήσεις πρέπει να μην ξεχνιούνται ποτέ, άσχετα αν ικανοποιούνται ή όχι συγκυριακά. Να μην ξεχνούμε, όπως για παράδειγμα σήμερα πουθενά δεν φαίνεται ότι η Ανατολική Θράκη ήταν πάντα ελληνική… Καλόν είναι να μην ξεχνούμε!!!

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά αρχεία ΗΠΑ (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1942v02/d812)

*Ιστορικό Αρχείο Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού 1941-1944, Εκδόσεις Φυτράκη 1990, τόμος Α΄ σελ. 102-114.

Η Ραιδεστός, λιμάνι διαφυγής Μικρασιατών προσφύγων, το 1922

*Πρόσφυγες στο λιμάνι της Ραιδεστού περιμένουν τα ατμόπλοια.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Το λιμάνι της Ραιδεστού στις ακτές της Προποντίδας, αποδείχθηκε σωτήριο στις τρομερής Μικρασιατικής Καταστροφής για χιλιάδες Μικρασιάτες πρόσφυγες της Βιθυνίας και άλλων περιοχών της βόρειας Μικράς Ασίας, που έτρεχαν απελπισμένοι να σωθούν από τις σφαγές. Και η διάσωση αυτών των προσφύγων βρέθηκε στο ενδιαφέρον των διπλωματών που έδρευαν στην Κωνσταντινούπολη, αλλά η λήψη των αποφάσεων σωτηρίας πάντα ήταν καθυστερημένες και πάντα λαμβάνονταν μετά από τις σφαγές.

Στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στη Σμύρνη, ξεκινώντας από την αρμενική συνοικία. Ήδη από τις 9 Σεπτεμβρίου είχαν μπει στην πόλη οι πρώτοι ιππείς Τούρκοι, και δύο μέρες αργότερα ο Μουσταφά Κεμάλ με το επιτελείο του.

               Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Σμύρνη, από τους πρώτους που συνέλαβαν με εντολή του Νουρεντίν Πασά, ήταν ο μητροπολίτης Χρυσόστομος, που τον υπέβαλαν σε φρικιαστικά μαρτύρια και εξευτελισμούς και τελικά τον κατακρεούργησαν στις 27 Αυγούστου 1922, εξαφανίζοντας τελικά ό,τι είχε μείνει από το σεπτό σώματα Ιεράρχη. Η είδηση για έγκλημα αυτό  έγινε  γνωστή στην Ελλάδα με καθυστέρηση κάποιων ημερών!!!

               Από την πρώτη μέρα εκείνου του μαύρου Σεπτέμβρη του 1922, οι ειδήσεις έδειχναν τι θα ακολουθήσει. Μεγάλες δυσχέρειες παρουσίαζε η Σμύρνη όπου είχαν συγκεντρωθεί από πολλές μέρες νωρίτερα άνω των 500.000 ελληνικής καταγωγής προσφύγων, που ήθελαν να φύγουν, πάση θυσία, λόγω των σφαγών και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα.

               Σημαντικό τότε αποδείχθηκε το λιμάνι της Ραιδεστού. Χιλιάδες πρόσφυγες από τη Βιθυνία, την Προύσα και άλλες περιοχές της βόρειας Μικράς Ασίας, οδοιπορώντας κατέφευγαν στο λιμάνι των Μουδανιών και από εκεί περνούσαν σχετικά εύκολα στο λιμάνι της Ραιδεστού. Υπολογίσθηκε τότε ότι πλέον των 150.000 ατόμων βρήκαν προσωρινό καταφύγιο στη Ραιδεστό και από εκεί πήραν το δρόμο για την ελεύθερη Ελλάδα. Στο λιμάνι των Μουδανιών και της Πανόρμου κατευθύνθηκε και το Γ΄ Σώμα Στρατού, για να περάσει συντεταγμένο στο λιμάνι της Ραιδεστού. Άλλωστε στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου 1922 πολλές χιλιάδες ΑνατολικοΘρακιωτών, διατάχθηκαν να εγκαταλείψουν τα πάντα και να φύγουν και αυτοί. Απελπισία παντού… 

               Από την πλευρά της Ελλάδας έγιναν διαβήματα προς τις λεγόμενες συμμαχικές κυβερνήσεις για τη διάσωση των προσφύγων. Κατά την ειδησεογραφία των αρχών Σεπτεμβρίου, όλοι γνώριζαν ότι χωρίς τη βοήθεια των συμμάχων αλλά και της Αμερικής αυτή η σωτηρία θα ήταν δύσκολη. «Η Κυβέρνησις όθεν επικαλείται τα χριστιανικά αισθήματα των Δυνάμεων τούτων και παρακαλεί όπως δοθεί έμπρακτος βοήθεια δια την διάσωσίν και εγκατάστασίν των». Ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Καλογερόπουλος πραγματοποίησε σχετικές συνεννοήσεις με τους πρέσβεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας και αργότερα έγινε σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο.

1878: Η ξεχασμένη υγειονομική κρίση της Κωνσταντινούπολης

*Η Κωνσταντινούπολη

 

*Τύφος και ευλογιά

*Νεκρά ζώα στη θάλασσα

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο Μάρτης του 1878 στην Κωνσταντινούπολη δεν μύριζε άνοιξη. Η θαλάσσια αύρα του Βοσπόρου, δεν έφερνε το δροσερό χάδι, αλλά απαίσιες οσμές. Το αεράκι ψηλά στους μιναρέδες, δεν ήταν όπως παλιά. Τα κύματα δεν λαμπύριζαν από τις ακτίνες του ήλιου. Επάνω τους κολυμπούσε ο θάνατος. Στα σοκάκια, οι άνθρωποι κυκλοφορούσαν κατηφείς. Η πόλη των πόλεων, η Βασιλεύουσα, αντιμετώπιζε βαρύτατη υγειονομική κρίση.

               Η Τουρκία, βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο. Ηττημένη στον ρωσοτουρκικό πόλεμο, είχε υποχρεωθεί να υπογράψει την ταπεινωτική συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και αναζητούσε διεθνή στηρίγματα, για να σώσει την πρωτεύουσα της από την κάθοδο των Ρώσων του Τσάρου Αλέξανδρου Α’, που η διάβασή τους από τον Αίμο δημιούργησε χιλιάδες Τούρκων προσφύγων, οι οποίοι κατέφευγαν με κάθε μέσο στη Κωνσταντινούπολη. 

Οι Τούρκοι της Αδριανούπολης και της Βόρειας Θράκης, προσπαθούσαν να φύγουν όπως- όπως από το 1877. Προορισμός η πρωτεύουσα. Στην ελληνική εφημερίδα «Νεολόγος» της Κωνσταντινούπολης, του Ιανουαρίου 1878, υπάρχουν πολλές ανταποκρίσεις από την Αδριανούπολη, που μιλούν για σύγχυση και αταξία, ενόψει της καθόδου των Ρώσων. Μέσα στην Αδριανούπολη κατέφυγαν χιλιάδες πρόσφυγες, ανάμεσα στους οποίους 4.460 στρατιωτικοί (ασθενείς ή τραυματίες).

          Το κρύο ήταν δριμύτατο και το θερμόμετρο έδειχνε 10 βαθμούς της κλίμακας Ρεωμύρου κάτω του μηδενός. Υπάρχουν στον Τύπο περιγραφές για νεαρή μητέρα που κρατούσε στην αγκαλιά της το νεκρό βρέφος της, το οποίο είχε χάσει τη ζωή του εξαιτίας του κρύου. Μια άλλη τουρκάλα γέννησε μέσα σε ένα βαγόνι. Ακόμα και μαστιγώσεις πολιτών για ασήμαντες αφορμές από Βούλγαρους που διορίσθηκαν από τους Ρώσους ως αστυνομικοί μετά την κατάληψη της Ανατολικής Θράκης, αναφέρθηκαν.

          Ρακένδυτοι πρόσφυγες έφταναν από τη Φιλιππούπολη μέσα σε ανοιχτά βαγόνια αφού ταξίδευαν μέσα στο ψύχος επί 26 ώρες και είχαν αναμείνει τις αμαξοστοιχίες άλλες 48 ώρες για να τους παραλάβουν.

Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου 1878, ρωσική μαχαιριά στα μη Σλαβικά έθνη της Χερσονήσου του Αίμου

*Λαϊκή λιθογραφία, με τον Ιγνάτιεφ να αναγγέλει στη Μεγάλο Δούκα Νικόλαο την υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου του 1878, είναι μια από τις πλέον βραχύβιες συνθήκες, αλλά τα απόνερά της ταλαιπώρησαν για δεκάδες χρόνια τα κράτη και τους λαούς της Χερσονήσου του Αίμου, διότι γιγάντωσε τον εθνικισμό, την εκδικητικότητα και τον αδηφάγο μεγαλοϊδεατισμό των Βουλγάρων, παρά την γρήγορη κατάργησή της από το  Συνεδρία του Βερολίνου.

Αυτή η τραυματική συνθήκη ήταν αποτέλεσμα του Ρωσοτουρκικού πολέμου, που κατέληξε με ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τη δεύτερη μετά το 1829. Ο πόλεμος αυτός άρχισε το 1877, φούντωσε όλες τις ελπίδες των αλύτρωτων εθνών, ότι πλησιάζει η στιγμή της απελευθέρωσής τους από τον Τουρκικό ζυγό. Όλοι πίστευαν τις ψευδοπροφητείες για το «ξανθόν γένος» και όλοι- πλην των Βουλγάρων- απογοητεύθηκαν όταν οι Χριστιανοί Ρώσοι, έδειξαν αμέσως τις προτιμήσεις τους προς τους Βουλγάρους, που τους καθιστούσαν «χωροφύλακες» της περιοχής, αγνοώντας τους άλλους ομόδοξους λαούς. 

               Η νίκη των Ρώσων και η προέλασή τους προς την Κωνσταντινούπολη ανάγκασε τους Τούρκους να συμφωνήσουν  αρχικά σε ανακωχή η οποία υπογράφηκε στην Αδριανούπολη, στις 19 Ιανουαρίου. Τελικά, μετά από παρεμβάσεις της Αγγλίας και της Αυστρουγγαρίας, οι Ρώσοι ανέστειλαν την είσοδό τους στην Κωνσταντινούπολη και δέχτηκαν να υπογράψουν με τους Τούρκους τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, στο γνωστό προάστιο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με τη συνθήκη αυτή η Τουρκία αναγνώριζε την ανεξαρτησία της Σερβίας, του Μαυροβουνίου και της Ρουμανίας. Σημαντικό όμως σημείο της συνθήκης ήταν ότι η Τουρκία εξαναγκάσθηκε να κάνει εδαφικές παραχωρήσεις και να δεχθεί την ίδρυση αυτόνομης, φόρου υποτελούς ηγεμονίας της Βουλγαρίας, με σύνορα, που έφταναν από τη Μαύρη έως την Αδριατική Θάλασσα και το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου!!! Η επικράτειά της συνολικής έκτασης 163.000 τετρ. χλμ. άρχιζε από τη Μήδεια, 60 μίλια από την Κωνσταντινούπολη, περιλάμβανε το Λουλέ Μπουργκάς (Αρκαδιούπολη) προχωρούσε βόρεια της Αδριανούπολης που την άφηναν στους Τούρκους και από εκεί κατέβαινε νότια έως το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) και συνέχιζε αφήνοντας στην Τουρκία τη Χαλκιδική και την πόλη της Θεσσαλονίκης . Από εκεί προχωρούσαν τα βουλγαρικά σύνορα νότια της Καστοριάς και έφταναν έως 50 μίλια από την Αδριατική, περιλαμβάνοντας το Μοναστήρι, την Αχρίδα και τα Σκόπια!!! Οι Ρώσοι παραχώρησαν την Δοβρουτσά στους Ρουμάνους, αλλά κράτησαν για τον εαυτό τους τη Βεσσαραβία. Η υπογραφή της συνθήκης του Αγίου Στεφάνου προκάλεσε μεγάλο ερεθισμό της κοινής γνώμη της Ελλάδας.

Ο Χαρίλαος Τρικούπης προς τον Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, για τη Θράκη

*Αριστερά ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης και δεξιά ο Ηγεμών της Βουλγαρίας πρίγκιπας Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ

*Ο  Ελληνισμός, δεν θα δεχτεί 

να διακόψει 

την εδαφική  συνέχεια 

με τη Θράκη

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Βαθειά στη σκέψη του Χαρίλαου Τρικούπη και όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών και όταν ήταν πρωθυπουργός, ήταν ριζωμένη η μέριμνα για τον αλύτρωτο Ελληνισμό, που ζούσε στη σκλαβιά, κάτω από την εξουσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά από τις άλλες ανιστόρητες βλέψεις των Βουλγάρων. Η Χερσόνησος του Αίμου, στα τέλη του 19^ου αιώνα ζούσε τόσο με τις συνέπειες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, όσο και με τις προσδοκίες των λαών που ασφυκτιούσαν κάτω από την σουλτανική επιβολή. 

               Η στρατηγική αντίληψη του Χαρίλαου Τρικούπη για το μέλλον της Θράκης, αφορούσε την αναγκαία ύπαρξη της εδαφικής συνέχειας με τη Μακεδονία. Και αυτήν άποψη την είπε ξεκάθαρα και κοφτά στον ηγεμόνα της Βουλγαρίας πρίγκιπα Αλέξανδρο Μπάτενμπεργκ, που επισκέφθηκε την Αθήνα το 1883. Επρόκειτο για τον πρώτος ηγεμόνα της Βουλγαρίας (1879 - 1886).

Ο Αλέξανδρος, που γεννήθηκε στη Βερόνα της Ιταλίας, γνωστός και με το χαϊδευτικό «Σάντρο» ήταν ο δευτερότοκος γιος του Αλέξανδρου της Έσσης και της Ιουλίας φον Χάουκε. Η μητέρα του ήταν κυρία των τιμών της Τσαρίνας και εκεί τη γνώρισε ο πατέρας του, Αλέξανδρος. Ο γάμος του πατέρα του ήταν μοργανατικός. Στην Ιουλία και στα παιδιά της απονεμήθηκε ο τίτλος των πριγκίπων του Μπάτενμπεργκ, από τη ονομασία  μιας παραδοσιακής κατοικίας των μεγάλων δουκών της  Έσσης. Ο πατέρας του ανήκε στον Οίκο της Έσσης-Ντάρμστατ και έγινε ιδρυτής του κλάδου του Μπάτενμπεργκ, που αργότερα μετονομάστηκε σε Οίκο των Μαουντμπάτεν. Το 1878, μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο και τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ακολούθησε το συνέδριο του Βερολίνου. Τότε οριστικοποιήθηκε η δημιουργία αυτόνομης Βουλγαρικής Ηγεμονίας που περιλάμβανε τη χώρα μεταξύ του ποταμού Δούναβη και της οροσειράς του Αίμου. Στη Βουλγαρική Ηγεμονία τοποθετήθηκε τον Απρίλιο του 1879, Ηγεμόνας ο Αλέξανδρος Μπάτενμπεργκ, ηλικίας 22 ετών, Αυστριακός, συγγενής της τσαρικής οικογένειας, προσκείμενος προς την ρωσική πανσλαβιστική πολιτική.

Η περιοχή στα νότια της οροσειράς του Αίμου έως την οροσειρά της Ροδόπης αποτέλεσε αυτόνομη επαρχία με την ονομασία «Ανατολική Ρωμυλία» με την πολιτική και στρατιωτική επικυριαρχία του Σουλτάνου. Το 1885 έγινε η βίαιη προσάρτησή της στην Βουλγαρική επικράτεια, την οποία αποδέχθηκε ο Αλέξανδρος Μπάτεμπεργκ. Έτσι ενοποιήθηκε με το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας επίσης υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και συνέχισε να είναι de jure Οθωμανική επαρχία, μέχρι το 1908, οπότε η Βουλγαρία ανακηρύχτηκε ανεξάρτητη.

Μια λαιμητόμος, που δεν λειτούργησε κανονικά το 1865 και αναστάτωσε την Αθήνα!!!

*Ο Λόφος των Νυμφών, συνήθης τόπος εκτελέσεων

 

 

*Δραματική εκτέλεση καταδίκου,

δίπλα στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

*Αναζήτηση κατσίβελων στη Θράκη

για να τους κάνουν δήμιους, το 1843

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Μια καρατόμηση ενός καταδίκου του 1865 με λαιμητόμο, στην οποία σημειώθηκαν αλλεπάλληλες αστοχίες, με κορυφαία την αποτυχία της αποκοπής της κεφαλής του δολοφόνου, αναστάτωσαν τότε την Αθήνα και έγειραν, διάφορα ηθικά διλήμματα.

               Επρόκειτο για την εκτέλεση του Θωμά Ρω… ο οποίος είχε καταδικασθεί, γιατί δύο χρόνια νωρίτερα, είχε δολοφονήσει με ειδεχθή τρόπο τον Εμμανουήλ Λύτρο, γραμματέα της διοικητικής αστυνομίας Αθηνών και Πειραιώς. Ο Θωμάς Ρω… με καταγωγή από την Ιθάκη, είχε καταδικασθεί από το Κακουργιοδικείο της Χαλκίδας εις θάνατον. Την εποχή εκείνη, ίσχυε η χρήση λαιμητόμου για την εκτέλεση των λεγόμενων κεφαλικών ποινών.

Η λαιμητόμος ή γκιλοτίνα ή γκιγιοτίνα πήρε το όνοµά της από τον γάλλο γιατρό και βουλευτή Ζοζέφ Γκιγιοτέν, ο οποίος στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης θέλησε να ανακαλύψει έναν λιγότερο οδυνηρό τρόπο για την τιμωρία των πολιτικών αντιπάλων από εκείνον της αγχόνης ή τον αποκεφαλισµό με ξίφος.

Στην Ελλάδα, η λαιμητόμος είχε συνδυασθεί με το καθεστώς της Βαυαροκρατίας και είχε καταστεί μισητό όργανο της εξουσίας. Χρησιμοποιήθηκε, ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Υπήρχε λαιμητόμος και στις φυλακές του Παλαμηδιού, στο Ναύπλιο. Με γκιλοτίνα εκτελέστηκε ο δολοφόνος του Πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, ο Κώστας Γερακάρης, το 1906.

Μία λαιμητόμος σώζεται σήμερα στο Εγκληματολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

*Η είδηση της καρατόμησης στην "Αυγή" του 1865

Οι Έλληνες πένθησαν τον δολοφονηθέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολν

*Η δολοφονία του Αβραάμ Λίνκολν σε αμερικανική λαϊκή λιθογραφία εποχής

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι Έλληνες πένθησαν ειλικρινά τον δολοφονηθέντα Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αβραάμ Λίνκολν, στις 14 Απριλίου 1865. Η είδηση της δολοφονίας του έγινε γνωστή στην Αθήνα, από τις εφημερίδες της εποχής, τρείς μέρες αργότερα.

Ο Αβραάμ Λίνκολν γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου σε ένα χωριό του Κεντάκι. Σπούδασε νομικά και ήταν δικηγόρος. Εξελέγη ως ο 16ος Πρόεδρος των ΗΠΑ από το 1861 έως την δολοφονία του τον Απρίλιο του 1865. Ήταν ο πρώτος Πρόεδρος, που προέρχονταν από το κόμμα των ρεπουμπλικανών. Άσκησε μετριοπαθή πολιτική σε καιρούς δύσκολους για τους Αμερικανούς, που είχαν επιδοθεί σε εμφύλιο πόλεμο από το 1861 έως το 186. Οι Νότιοι κατά των Βορείων. Με την πολιτική του επέτυχε να διατηρήσει την Ένωση με δικαιοσύνη νικώντας τους εξεγερμένους του Αμερικανικού Νότου, που ήθελαν να διατηρηθεί η σκλαβιά των μαύρων, ενώ μέγιστης σημασίας πολιτική του πράξη, υπήρξε  η περίφημη Διακήρυξη Χειραφέτησης του 1865 με την οποία καταπολέμησε τη δουλεία στις ΗΠΑ, που αφορούσε τους μαύρους των ΗΠΑ. Επρόκειτο για την ψήφιση της 13ης τροπολογίας του Αμερικανικού Συντάγματος (1 Φεβρουαρίου 1865), με την οποία καταργήθηκε και επίσημα η δουλεία.

Η δολοφονία του έγινε τη Μεγάλη Παρασκευή,  στις 14 Απριλίου 1865, ενώ βρισκόταν στο θεωρείο του Θεάτρου Φορντ της Ουάσιγκτον. Ο δολοφόνος του, Τζον Γουίλκς Μπουθ, ηθοποιός και φανατικός υποστηρικτής των Νοτίων, τον πυροβόλησε στο κεφάλι, αναφωνώντας στα λατινικά «Sic semper tyrannis!», δηλαδή «Έτσι πάντα στους τυράννους!». Ο Λίνκολν μεταφέρθηκε σε γειτονικό σπίτι σε κωματώδη κατάσταση, όπου και εξέπνευσε νωρίς το πρωί της επόμενη μέρας 15ης Απριλίου. Ο δολοφόνος του κυνηγήθηκε από τις ομοσπονδιακές αστυνομικές υπηρεσίες και εγκλωβίστηκε  σε έναν αχυρώνα στη Βιρτζίνια όπου πολιορκήθηκε και μετά από 12 μέρες, τραυματίστηκε από τους διώκτες του, πεθαίνοντας λίγο αργότερα. Όπως αποδείχθηκε, ήταν μέλος κάποιας σπείρας φανατικών.

Κατά την ελληνική εφημερίδα «Κλειώ» που εξεδίδετο στην Τεργέστη (αρ, φύλλου 202) «ο δολοφόνος του δυστυχούς Λίνκολν έλαβε τα επίχειρα της βδελυράς κακουργίας του, ουχί μεν υποστάς τον δι’ αγχόνης αισχρόν θάνατον, αλλά φονευθείς εν τινι συμπλοκή προς τους καταδιώκοντας αυτόν χωροφύλακας».

1913: Όταν οι Βούλγαροι πήραν την Αδριανούπολη. Μαρτυρίες αυτοπτών

*Το Σερβικό Ιππικό εισέρχεται στον Αδριανούπολη, από τα δυτικά.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

 

           Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912-1913 υπήρξαν μέγιστο πολιτικοστρατιωτικό γεγονός, που οδήγησε σε μεγάλες γεωστρατηγικές ανακατατάξεις στη Χερσόνησο του Αίμου. Η σημασία έγκειται στο γεγονός ότι Χριστιανικά νεόκοπα κράτη συνασπίσθηκαν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και απέσπασαν εδάφη της. Η Θράκη και η Μακεδονία βρέθηκαν τότε στο επίκεντρο των πολεμικών γεγονότων.

               Μια από τις σημαντικότερες μάχες, έγινε για την κατάληψη της Αδριανούπολης μετά από πολιορκία πέντε μηνών και έθρεψε τα όνειρα των Βουλγάρων ότι μπορεί να μπούνε και στην Κωνσταντινούπολη!!!

Οι Βούλγαροι κήρυξαν τον πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις 4 Οκτωβρίου 1912. Σύμμαχοί τους ήταν οι Έλληνες, οι Σέρβοι και οι Μαυροβούνιοι. Η πρώτη εύκολη επιτυχία για τα βουλγαρικά στρατεύματα, ήταν η κατάληψη του Μουσταφά Πασά (σήμερα Σβίλεγκραντ), γιατί οι Τούρκοι το εγκατέλειψαν, μετά από μάχη, υποχωρώντας.

            Στην περιοχή των Σαράντα Εκκλησιών έγιναν πολύνεκρες μάχες. Επικεφαλής των Βουλγαρικών δυνάμεων ήταν ο στρατηγός Δημήτριεφ. Οι Σαράντα Εκκλησίες καταλήφθηκαν μετά από πείσμονες μάχες στις 11 Οκτωβρίου 1912, ενώ ο τουρκικός στρατός υποχωρούσε προς τη Βιζύη. Οι Βούλγαροι απωθώντας τους Τούρκους, προέλασαν κατά μήκος των δύο οχθών του Έβρου και μαχόμενοι ακόμα και σώμα με σώμα με τις εφ’ όπλου λόγχες τους έφτασαν  μπροστά στις πρώτες οχυρώσεις της Αδριανούπολης. Από τις πρώτες περιμετρικές οχυρές τοποθεσίες, που κατέλαβαν οι Βούλγαροι, ήταν το Τσιρμέν (σήμερα Ορμένιο) και έτσι προωθήθηκαν ως τις όχθες του ποταμού Άρδα. Μαζί τους πολεμούσαν και συμμαχικά Σερβικά στρατεύματα υπό τον στρατηγό Στεπάν Στεπάνοβιτς. Οι Βούλγαροι προωθούσαν τις θέσεις τους πιέζοντας προς την κατεύθυνση της Αδριανούπολης. Έτσι κατόρθωσαν να καταλάβουν και τα υψώματα των Μαρασίων. Σύντομα μπόρεσαν να καταλάβουν και το Καραγάτς. Απέβλεπαν να απομονώσουν την Αδριανούπολη.

Στα πρόθυρα της Αδριανούπολης γίνονταν σφοδρές μάχες από τα μέσα του Οκτωβρίου. Η συνολική εξωτερική οχύρωση της Αδριανούπολης είχε κυκλικό σχήμα.

Τα Στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, στο μύθο, στην ιστορία και στη διεθνή διπλωματία

*Αριστερά τα Στενά των Δαρδανελίων και δεξιά ο Βόσπορος.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Τα Στενά των Δαρδανελίων και του Βοσπόρου, είναι ένα από τα στρατηγικότερα σημεία της Ανατολικής Μεσογείου και αποτελούν μείζονος σημασίας πλεονέκτημα για την χώρα που τα κατέχει και εν προκειμένω την Τουρκία, που της επιτρέπουν να κάνει τα γνωστά «Ανατολίτικα παζάρια» και να επιτυγχάνει, όταν διατυπώνει απαιτήσεις ή διενεργεί εκβιασμούς, σε διεθνές επίπεδο. Τα Στενά έχουν παίξει πρωτεύοντα στρατηγικό ρόλο στην ιστορία και για μακρό διάστημα. Η ιστορία αυτών των Στενών χάνεται στα βάθη της ιστορίας, εμπλέκεται σε πολέμους και πρωταγωνιστεί στα αέναα παιχνίδια της διπλωματίας.

               Οι απαρχές της ιστορίας των Στενών, βρίσκονται στην Αρχαία Ελληνική Μυθολογία με τους μύθους του Φρίξου και της Έλλης, του Τρωικού Πολέμου και της Αργοναυτικής Εκστρατείας του Ιάσονα. Μέσα από τα περιβλήματα των μύθων, βρίσκεται πάντα η ουσία, που στην περίπτωσή μας, είναι η αναζήτηση των πλούσιων αγαθών, τα οποία παράγουν οι χώρες του Ευξείνου Πόντου, που είναι γνωστός ως Μαύρη Θάλασσα. Αλλά πέραν της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας, τα Στενά δεν έπαψαν ποτέ να προκαλούν το ενδιαφέρον όλων και κατά τους ιστορικούς χρόνους. Το 608-606 π.Χ. οι Αθηναίοι πολέμησαν με τους Μυτιληναίους για τον έλεγχο των Στενών, προκειμένου να μεταφέρουν σιτηρά από τα λιμάνια του Πόντου. Οι ίδιοι κατά τη διάρκεια της γνωστής κραταιάς Αθηναϊκής Ηγεμονίας, είχαν επιβάλει τον λεγόμενο «Ελλησπόντιο φόρο» κατά τον 5^ο π.Χ. αιώνα.

Την άνοιξη του 341 π.Χ. ο Φίλιππος απειλούσε το Βυζάντιο και επειδή οι βόρειες ακτές του Ευξείνου  ήταν οι σιτοβολώνες της Ελλάδας, οι Αθηναίοι παρά το γεγονός ότι δεν συμπαθούσαν τους Βυζάντιους, επινοούσαν τρόπους για να εμποδίσουν το Φίλιππο θα δεσπόσει στον είσπλουν του Ευξείνου, δηλαδή στο Βόσπορο.

Ξεχασμένες κρίσιμες στιγμές της Αθήνας- Λιθοβολούσαν τα σπίτια πολιτικών αρχηγών

*Ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος και οι υπουργοί του Χαρίλαος Τρικούπης και Θεόδωρος Δηλιγιάννης, το 1878 

                                         

 Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Δραματικά διλήμματα αντιμετώπισε η Ελλάδα κατά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-1878 και ειδικά όταν φάνηκε ότι οι Ρώσοι υπερίσχυαν σε όλα τα μέτωπα και οι Τούρκοι υποχωρούσαν. Στην Ελλάδα της Μελούνας, σχηματίσθηκαν δύο τάσεις. Η μία υπέρ της συμμετοχής μας στον πόλεμο στο πλευρό των Ρώσων και η άλλη υπέρ της αυτοσυγκράτησης γιατί θεωρούσαν ότι η χώρα δεν ήταν έτοιμη να πάρει μέρος σε ένα πόλεμο.

               Μεγαλύτερες ελπίδες όμως έτρεφαν οι Έλληνες των αλύτρωτων περιοχών, που έβλεπαν να ηττάται η Οθωμανική Αυτοκρατορία και οι ίδιοι πίστευαν ότι θα τους δοθεί η πολυπόθητη ελευθερία από ένα χριστιανικό έθνος, όπως οι Ρώσοι. Τελικά και αυτοί διαψεύσθηκαν οικτρά, ειδικά οι Έλληνες γιατί οι Ρώσοι προώθησαν τους Βουλγάρους, δημιούργησαν μια Μεγάλη Βουλγαρία από τον Εύξεινο Πόντο έως την Αδριατική. Το τερατούργημα των Ρώσων δεν κράτησε πολύ γιατί το Συνέδριο του Βερολίνου το καλοκαίρι του 1878 ανέτρεψε τις αποφάσεις των Ρώσων. Αυτά όμως είναι μια άλλη ιστορία.

               Σήμερα θα δούμε την άγρια κατάσταση που επικράτησε στην Αθήνα, όταν έφτασαν τα άσχημα μαντάτα, μετά την ανακωχή που δέχθηκαν οι Τούρκοι με τους όρους που επέβαλαν οι Ρώσοι και κυρίως μετά την κατάληψη και της Αδριανούπολης, που άνοιγε το δρόμο για να μπουν οι Ρώσοι ενδεχομένως και μέσα στην Κωνσταντινούπολη.

Στην Αθήνα, υπήρχε συναντίληψη όλων των κομμάτων, ότι η Ελλάδα είχε δική της εθνική αποστολή «ως πυρήν και πρόδρομος της εν τω πληρώματι του χρόνου συμπήξεως άπαντος του Ελληνισμού εν κράτει ελευθέρω» όπως είχε γράψει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα «Ώρα» ο Χαρίλαος Τρικούπης από τις 2 Ιουλίου 1876.

               Υπήρχαν όμως οι εγγενείς δυσχέρειες που αντιμετώπιζε το μικρό Ελληνικό βασίλειο. Όπως είχε αποδείξει από το 1866 και η Επανάσταση της Κρήτης, οι οργανωτικές, οικονομικές και στρατιωτικές δυνατότητες της Ελλάδας, επέβαλαν μεγάλη αυτοσυγκράτηση, γιατί η χώρα δεν ήταν ετοιμοπόλεμη. Έτσι, πολλοί πολιτικοί της εποχής εκείνης θεωρούσαν ότι έπρεπε να αξιοποιηθούν υπέρ της Ελλάδας, πρωτίστως οι υπολογισμοί τους οποίους έκαναν οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες έβλεπαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως τον «Μεγάλο Ασθενή», που ήθελαν να «διαμοιράσουν τα ιμάτιά του» χωρίς όμως καμιά Μεγάλη Δύναμη να επιχειρήσει να καταλάβει για λογαριασμό της τα Στενά των Δαρδανελίων και την ίδια Κωνσταντινούπολη. Άσχετα από τις σκέψεις που έκαναν οι ηγεσίες των ελληνικών κομμάτων, με αφορμή των Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877, η κοινή γνώμη παρουσίαζε μια διαρκώς αυξανόμενη εθνικιστική διέγερση, για κήρυξη πολέμου κατά της Τουρκίας. Για το λόγο αυτό σημειώθηκαν πολλά και μεγάλα συλλαλητήρια με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου, της Εκκλησίας και την ανοχή των κυβερνήσεων και το 1877 και το 1878.

Οι αντάρτες στα βουνά και οι διεθνείς μετωπικές επιτροπές βοήθειας

*Η εφημερίδα "Ελευθερία" των Αθηνών για το συνέδριο των Παρισίων για βοήθεια στους αντάρτες

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η απροθυμία της ΕΣΣΔ και των κρατών- δορυφόρων της να αναγνωρίσουν την λεγόμενη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, που δημιούργησαν οι αντάρτες στα βουνά, μαχόμενοι εναντίον της νόμιμης κυβέρνηση της Αθήνας, οδήγησε το ΚΚΕ να στραφεί προς τις διάφορες μετωπικές κομμουνιστικές ή φιλοκομμουνιστικές οργανώσεις διαφόρων χωρών.

               Σχετική επιτυχία σημείωσε η προσπάθεια των ανταρτών στη Γαλλία, όπου υπήρχαν πολλοί διανοούμενοι, διατεθειμένοι να δώσουν βοήθεια. 

Μια Διεθνής Επιτροπή Συντονισμού για τη βοήθεια στους κομμουνιστές αντάρτες της Ελλάδας, δημιουργήθηκε το 1948 με έδρα το Παρίσι, για να παρέχει ένα οργανωτικό κέντρο για τις ομάδες που εκπροσωπούνταν στην Επιτροπή και ασχολούνταν με την προώθηση παντός είδους βοήθειας όπως χρήματα, τρόφιμα, ιματισμός, φάρμακα κ.ά. προφανώς πλην πολεμικού υλικού, που το είχαν αναλάβει κράτη, που ανήκαν στο λεγόμενο Παραπέτασμα. 

Την άνοιξη του 1948 διάφορες επιμέρους «Επιτροπές Βοήθειας» που είχαν οργανωθεί στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, τους τελευταίους μήνες, συσσωματώθηκαν μέσω μιας Διεθνούς Συντονιστικής Επιτροπής, που είχε δημιουργηθεί στο Παρίσι. Η επιτροπή αυτή οργάνωσε Συνέδριο για την «Βοήθεια στη Δημοκρατική Ελλάδα» στις 10 και  11 Απριλίου 1948.

Αυτές οι οργανώσεις υποτίθεται ότι είχαν κύρια αποστολή μόνο, την παροχή ανακούφισης (φαγητό, ρουχισμό, ιατρικές προμήθειες) στους Έλληνες αντάρτες, και παρόλο που είναι ξεκάθαρο ότι το κύριο έργο τους βρίσκονταν στα συμβατικά πεδία της παροχής δημόσιας βοήθειας και άσκησης προπαγάνδας, υπέκρυπταν και πολιτικούς σκοπούς, περίπου όπως και στην περίπτωση των οργανώσεων που ιδρύθηκαν το 1936, για να βοηθήσουν τους Ισπανούς Δημοκρατικούς, στον Ισπανικό Εμφύλιο, εναντίον  του δικτάτορα Φράνκο.

Στους σκοπούς τους περιλαμβάνονταν επίσης στόχοι, όπως η στρατολόγηση εθελοντών και η διοχέτευση χρηματικών κεφαλαίων προς το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Πριν από το Διεθνές Συνέδριο για τους αντάρτες, σχηματίστηκε μια σειρά επιτροπών- σφραγίδων στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, όπως εκτιμούσαν οι μυστικές υπηρεσίες δημοκρατικών χωρών και κυρίως οι αμερικανικές.

Ο ανταρτοπόλεμος με αμερικανική θεώρηση

*Ο αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος και ο Αμερικανός στρατηγός Βαν Φλήτ

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Ο ανταρτοπόλεμος των ετών 1946-1949, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην πορεία της Ελλάδας προς την ανάπτυξη, την ευημερία και την πρόοδο στον μεταπολεμικό κόσμο, που τον ακολουθούσαν ανεμπόδιστα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Τελικά στα κρίσιμα εκείνα χρόνια, σημαντικά στηρίγματα της Ελλάδας- έστω και με ορισμένες υποχωρήσεις- αποδείχτηκαν το δόγμα Τρούμαν και το σχέδιο Μάρσαλ.

               Το Δόγμα Τρούμαν, όπως παρέμεινε γνωστό, ήταν η πολιτική που διατύπωσε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν στην ιστορική ομιλία του, που εκφώνησε στις 12 Μαρτίου 1947, στο Κογκρέσσο, διακηρύσσοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα υποστήριζαν Ελλάδα και Τουρκία με οικονομικά προγράμματα και στρατιωτικά, για να αποτραπεί η υπαγωγή τους στη Σοβιετική σφαίρα επιρροής.

               Το σχέδιο Μάρσαλ ήταν η απόφαση της οικονομικής ενίσχυσης κρατών της Ευρώπης, μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της αντίληψης των Αμερικανών, ότι η επικράτηση του κομμουνισμού θα αποτελούσε κίνδυνο για τα στρατηγικά συμφέροντα και των Ηνωμένων Πολιτειών. Πήρε το όνομά του από τον τότε υπουργό εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ, που είχε αναλάβει την υλοποίησή του.

Δόγμα Τρούμαν και σχέδιο Μάρσαλ, επέτρεπαν τις αμερικανικές παρεμβατικές κινήσεις στα ελληνικά πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά πράγματα. Τον Νοέμβριο του 1948 επανεξελέγη Πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Χάρυ Τρούμαν, γεγονός που επιβεβαίωνε ότι η υπερδύναμη, δεν θα εγκατέλειπε την Ελλάδα.

               Η παρουσία των Αμερικανών στα ελληνικά πράγματα, έγινε δυνατή, όταν οι Βρετανοί, αντιμετωπίζοντας τεράστια οικονομικά προβλήματα λόγω του μεγάλου Πολέμου, αποφάσισαν να αποσυρθούν από την Ελλάδα, την οποία στήριζαν αποφασιστικά, επί αρκετά χρόνια.

               Ήρθαν τότε στην Ελλάδα στρατιωτικοί και οικονομικοί σύμβουλοι, που άρχισαν αμέσως να μελετούν την κατάσταση, ενώ η χώρα μας έδινε σκληρό αγώνα πολεμώντας τους κομμουνιστές αντάρτες.

               Πώς έβλεπαν οι Αμερικανοί την καθημαγμένη Ελλάδα, που συνέχισε να πολεμά, όταν τα άλλα κράτη της Ευρώπης απολάμβαναν τα αγαθά της ελευθερίας;

               Στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ, έχουν διασωθεί αναφορές διπλωματών, οικονομικών, και στρατιωτικών συμβούλων, αλλά και μυστικών πρακτόρων, που δίνουν ανάγλυφη εικόνα μιας Ελλάδας, που αντιμετώπιζε πολεμική εσωτερική απειλή με τους αντάρτες του ΚΚΕ, που τους στήριζαν άμεσα τρία γειτονικά κράτη τουλάχιστον και έδινε εικόνα οικονομικής επιβίωσης. Φτώχεια και τρόμος επικρατούσαν παντού.

«Η Σμύρνη μάννα, καίγεται…» οι άμαχοι σφάζονται και οι διπλωμάτες ενημερώνουν!!!

*Η πυρκαγιά της Σμύρνης

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η Μικρασιατική Καταστροφή, η μεγαλύτερη καταστροφή της χώρας μας από την εποχή της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης, έχει καταγραφεί με επάρκεια, έχουν καταλογισθεί ευθύνες πολιτικές και στρατιωτικές, έχει αναλυθεί και συνεχίζει να αναλύεται από ιστορικούς και άλλους μελετητές και δεν θα πάψει ποτέ να αποτελεί ανοιχτή πληγή στη συλλογική μνήμη του έθνους.

               Κορυφαία γεγονότα, παραμένουν η κατακρεούργηση του Μητροπολίτη Σμύρνης Χρυσόστομου, η πυρπόληση της Σμύρνης και η αντίδραση του στρατού. Μαζί μ’ αυτά υπάρχει η τραγωδία της προσφυγιάς, οι σφαγές αμάχων, τα βάσανα των αιχμαλώτων, οι βιασμοί γυναικών, η εγκατάλειψη περιουσιών και τόσα άλλα περιστατικά, ατομικά, οικογενειακά ή συλλογικά.

        Σήμερα, όλοι γνωρίζουμε τι συνέβη στη Σμύρνη και στα πέριξ τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1922. Η αντεπίθεση των Τούρκων είχε αρχίσει από τις 13 Αυγούστου και οδήγησε στη διάσπαση και τελικώς στην κατάρρευση του μετώπου. Στις 27 Αυγούστου η πόλη Σμύρνης παραδόθηκε στο καταστροφικό μένος των Τούρκων και οι άμαχοι κάτοικοί της υπέστησαν τρομερές σφαγές. Η Μικρασιατική Καταστροφή ήταν μια απίστευτη εθνική τραγωδία, που εκτός των άλλων οδήγησε στον οριστικό ξεριζωμό του ελληνικού πληθυσμού της Ιωνίας.

         Το άρθρο αυτό δεν φιλοδοξεί να περιγράψει το σύνολο εκείνης της τραγωδίας. Επιχειρεί όμως να ρίξει μια διαφορετική ματιά σε εκείνο το δράμα του Ελληνισμού, με βάση άγνωστες αναφορές αμερικανών διπλωματών, οι οποίες βρίσκονται σήμερα στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

        Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι αναφορές των διπλωματών εκείνες τις τραγικές μέρες, γιατί και αυτές με τον τρόπο τους μας δίνουν μια εικόνα της μεγάλης περιπέτειας κυρίως των αμάχων, που ουσιαστικά εγκαταλείφθηκαν ανυπεράσπιστοι στην Τουρκική εκδικητικότητα.

        Θα επιχειρήσουμε να δούμε τα γεγονότα, ημερολογιακά.

Στις 24 Αυγούστου ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου προειδοποίησε με την ακόλουθη ξεκάθαρη δήλωση, η οποία δημοσιεύθηκε και σε εφημερίδες της Αθήνας:

Μια διπλωματική κριτική ματιά για το κίνημα των Νεοτούρκων

*Ελληνική λαϊκή λιθογραφία. Η Τουρκία σπάει τα δεσμά της και... απελευθερώνεται!!! Όλοι είχαν εξαπατηθεί για τις πραγματικές προθέσεις των Νεοτούρκων!!!! 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης  

 

 

 

               Το κίνημα των Νεοτούρκων, υπήρξε μια πολιτικοστρατιωτική κίνηση, που κυβέρνησε τη Τουρκία με σιδηρά πυγμή και διακρίθηκε για την οργάνωση πρωτοφανών διωγμών και γενοκτονιών κατά των αλλοθρήσκων πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με βάση τον τρόπο διοίκησης της χώρας, αλλά και την μισαλλοδοξία που τους διέκρινε, με τα σημερινά πολιτικά και νομικά δεδομένα, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί εγκληματική οργάνωση.

               Η επιτροπή για την Ένωση και την Πρόοδο, όπως ονομάζονταν το κίνημα, με την απήχηση που είχε στα στράτευμα, κατόρθωσε να καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία με κίνημα, που οργανώθηκε στη Μακεδονία τον Ιούνιο του 1908, επέβαλε την εφαρμογή του Συντάγματος, εκθρόνισε το σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ, τον οποίο κρατούσε έγκλειστο στη Θεσσαλονίκη και επέβαλε ως νέο σουλτάνο τον Μωάμεθ Ε΄.

               Οι Νεότουρκοι εμφανίσθηκαν αρχικά ως θιασώτες της ειρηνικής συμβίωσης των εθνοτήτων και υποστηρικτές της ισονομίας και της ισοπολιτείας, όλων των υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξαπατώντας τους πάντες. Όλες οι εθνότητες της Αυτοκρατορίας χαιρέτισαν με ενθουσιασμό την άνοδο στην εξουσία των Νεοτούρκων, γιατί είχαν προηγηθεί σκληρά χρόνια επί Αβδούλ Χαμίτ. Γρήγορα όμως οι προσδοκίες όλων διαψεύσθηκαν γιατί το νέο καθεστώς άρχισε να δείχνει απροκάλυπτα το σκληρό και αδυσώπητο πρόσωπο του τουρκικού σωβινισμού, ο οποίος ταυτίσθηκε με τους φοβερούς διωγμούς των Χριστιανών στην Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία. Ακολούθησαν οι αδικαίωτες μέχρι σήμερα Γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.

               Ήταν όμως εγκληματική οργάνωση το Κίνημα των Νεοτούρκων; Μια σημαντική προσωπική επιστολή του Αμερικανού πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου προς τον προϊστάμενό του υπουργό Εξωτερικών Ρόμπερτ Λάνσιγκ, μας δίνει μια αδρή εικόνα της ποιότητας της εξουσιαστικής ομάδας των Νεοτούρκων. Η επιστολή αυτή, που βρίσκεται σήμερα στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ, είχε γραφεί στις 4  Νοεμβρίου 1915. Δηλαδή όταν είχαν κορυφωθεί οι διωγμοί στην Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία και είχαν αρχίσει να εφαρμόζονται οι γενοκτονίες των άλλων εθνοτήτων.  Ο Μοργκεντάου εξηγεί ότι συμμορφούμενος με προηγούμενη  εντολή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα ενημερώνει τον υπουργό Εξωτερικών με συχνές εμπιστευτικές και προσωπικές επιστολές για όσα συμβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη «πολύ ειλικρινά και ανεπιφύλακτα».

Μια σπάνια καραμανλήδικη εφημερίδα του 1872 στην βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ

*Η σπάνια καραμανλήδικη έκδοση της Βιβλιοθήκης της ΕΣΗΕΑ

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

Καλά νέα για τους μελετητές και τους ερευνητές της ιστορίας και ειδικότερα της Καππαδοκικής ιστορίας, από το Μορφωτικό  Ίδρυμα της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).

Συγκεκριμένα ανακοινώθηκε, ότι η καραμανλίδικη και ιδιαίτερα σπάνια εφημερίδα «Αγγελιαφόρος» βρίσκεται μεταξύ των εφημερίδων της Βιβλιοθήκης της ΕΣΗΕΑ «Δημήτρης Ι. Πουρνάρας» που ξεκίνησαν να καταλογογραφούνται από τις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου.

Ο «Αγγελιαφόρος» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1872 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γραμμένος στα καραμανλήδικα‒ γραφική απόδοση της τουρκικής γλώσσας αλλά με το ελληνικό αλφάβητο. Δηλαδή όλες οι λέξεις είναι τουρκικές, αλλά γράφονται με ελληνικά γράμματα.  Στη Βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ υπάρχουν δύο τόμοι με φύλλα του, που χρονολογούνται κατά την περίοδο 1875, ο πρώτος, και 1891-1896, ο δεύτερος. Ειδικότερα τα φύλλα του 1875 δεν εντοπίστηκαν, ούτε σε φυσική ούτε σε ψηφιοποιημένη μορφή, σε κάποια άλλη ελληνική βιβλιοθήκη.

Ελληνικός ανταρτοπόλεμος και Γιουγκοσλαβία του Τίτο

*Τμήμα ανταρτών έτοιμο για την επίθεση κατά της Κόνιτσας

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η στάση της Γιουγκοσλαβίας κατά τη  διάρκεια του ελληνικού εμφύλιου πολέμου κατά τα έτη 1946-1949, υπήρξε ένας σημαντικός εξωγενής παράγων, που επηρέασε αρνητικά και θετικά τις εξελίξεις της εθνικής τραγωδίας μας, κατά ένα μέρος.

Το 1948 σημειώθηκε σειρά γεγονότων, που ουσιαστικά άρχισαν να κρίνουν την τελική έκβαση της ανταρσίας στην Ελλάδα.

Βασικό γεγονός ήταν η ευρεία κρίση στο κομμουνιστικό στρατόπεδο, από τις διαφωνίες Στάλιν- Τίτο. Ο Στάλιν δεν έβλεπε με καλό μάτι τις φιλοδοξίες του Τίτο να μετατρέψει τη χώρα του σε σημαντική περιφερειακή δύναμη και το στρατό του να είναι απεξαρτημένος από την επιρροή του Κόκκινου Στρατού της Μόσχας. Η ΕΣΣΔ αρνήθηκε να υπογράψει οικονομική συμφωνία, με το Βελιγράδι, ανακάλεσε τους πολιτικούς και στρατιωτικούς συμβούλους της και στις 28 Ιουνίου 1948 η Κομινφόρμ (σ.σ. η μεγάλη κεντρική οργάνωση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος από το 1947 έως το 1956) κάλεσε με ψήφισμά της τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας να απομακρύνουν τους ηγέτες τους και να τους αντικαταστήσουν με νέα ηγεσία. Η πλειοψηφία όμως των Γιουγκοσλάβων κομμουνιστών παρέμεινε πιστή στην Τιτοϊκή ηγεσία.