Η ζωή στον Έβρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής

*Γερμανοί αξιωματικοί στο Διδυμότειχο (Αρχείο Γ. Αγγέλη)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η παρουσία κατακτητών στη χώρα που γεννήθηκες αποτελεί σε κάθε περίπτωση τραυματική εμπειρία για κάθε λαός, όταν μάλιστα στο διάβα της ιστορίας αποδείχτηκε ότι δεν υπήρξε εθελόδουλος. Αντίθετα μάλιστα πίστευε πάντα στη ελευθερία του και πάντα αγωνίζονταν γι’ αυτήν θυσιάζοντας ζωές και περιουσίες.

Η τελευταία οδυνηρή κατάκτηση της Ελλάδας από τους Γερμανούς, τους Ιταλούς και τους Βουλγάρους από το 1941 έως το 1944 έχει σωρεύσει απαίσιες μνήμες. Ο νομός Έβρου αποτελεί μια ιδιότυπη περίπτωση διότι γλίτωσε κατά την ομολογία όλων των  Βορειοελλαδιτών τα χειρότερα γιατί παρέμεινε υπό Γερμανική Κατοχή και δεν παραδόθηκε στους Βουλγάρους όπως οι άλλοι νομοί της Θράκης και της Ανατολικής Μακεδονίας. Κοινή πεποίθηση: Καμιά Κατοχή δεν είναι καλή, αλλά η Βουλγαρική ήταν τρισχειρότερη!!!

Ας αναλογισθούμε αυτό με κάποια δόση υπερβολής, πίκρας και ειρωνείας αυτό που έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες: Δυοίν κακοίν προκειμένοιν το μη χείρον, βέλτιστον…

Η ζωή στον Έβρο κατά τη διάρκεια της Κατοχής δεν έπαψε να έχει τις δυσκολίες της και τα καθημερινά της προβλήματα. Αυτός ο νομός απέκτησε ξαφνικά πανελλήνιο  ενδιαφέρον γιατί όλοι ήθελαν να φτάσουν εκεί διασχίζοντας Γερμανοκρατούμενες και Βουλγαροκρατούμενες περιοχές, για να διασχίσουν τον ποταμό, να βρεθούν στην Τουρκική επικράτεια και να προωθηθούν στη Μέση Ανατολή, όπου ήδη η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση, πολεμούσε με τους συμμάχους, τον ναζισμό. Άλλοι πάλι έφταναν εκεί για να προμηθευτούν γεωργικά προϊόντα για τη διατροφή τους, κυρίως αλεύρι, καλαμπόκι, ηλιέλαιο κ.λπ.

*Η πλατεία του Διδυμοτείχου κατά την Κατοχή. Διακρίνεται στα δεξιά το αρτοποιείο Παναγιώτη Ψωμά (Αρχείο Μιλτιάδη Δημητριάδη)

Οι διαρροές από το ποτάμι

 

                Οι διαρροές από τον ποταμό  Έβρο προς των Τουρκία, άρχισαν νωρίς. Είτε επρόκειτο για μεμονωμένα άτομα, είτε επρόκειτο για οργανωμένες ομαδικές διαφυγές. Όλοι ήθελαν να βρεθούν στη Μέση Ανατολή να τεθούν στη διάθεση της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης και να πολεμήσουν το φασισμό και τον ναζισμό.

                Η Τουρκία όπως προκύπτει από αναρίθμητα περιστατικά, έπαιζε το ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου». Έτσι πολλές φορές, οι μεθοριακές αρχές της, διευκόλυναν τους διαφεύγοντες για να τα έχουν καλά με τους συμμάχους, ενώ άλλες φορές παρέδιδαν διαφεύγοντες στους Γερμανούς!!! Υπάρχουν πάμπολλες σχετικές αφηγήσεις. Στο Διδυμότειχο δρούσε οργάνωση πατριωτών, που συντόνιζε τις διαφυγές προς Μέση Ανατολή μέσω του ποταμού Έβρου. 

                Όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της διαφυγής ομάδας 20 εθελοντών, στις 30 Αυγούστου 1941, που αναγκάσθηκαν να φτάσουν έως και την Κωνσταντινούπολη, όπου διέμειναν τέσσερις μέρες, για να πάρουν θεωρήσεις στα διαβατήριά τους. Και οι υπηρεσίες επικαλούνταν άγνοια των διαδικασιών που θεσπίστηκαν τότε εκτάκτως, ενώ απουσίαζαν σκόπιμα ο νομάρχης και ο αστυνομικός διευθυντής.

Η επόμενη ομάδα των 70 ατόμων πέρασε στην Τουρκία στις 17  Σεπτεμβρίου 1941, συμπτωματικά την ημέρα που επέστρεψε ο αστυνομικός διευθυντής Αδριανούπολης.  Αυτός από την πρώτη στιγμή άρχισε να αντιδρά και με διάφορα προσχήματα, κράτησε την αποστολή εθελοντών στην Αδριανούπολη για οκτώ επιπλέον μέρες, αγνοώντας τις διευθετήσεις που είχε κάνει το προξενείο με τον νομάρχη Αδριανούπολης. Όταν τελικά κανονίσθηκε το ζήτημα με επέμβαση ακόμα και της ελληνικής πρεσβείας της Άγκυρας δόθηκαν διαταγές όχι μόνο να επιτραπεί η περαιτέρω αποστολή των διαφευγόντων προς την Αδριανούπολη, αλλά να διευκολυνθούν για τη μετάβασή τους στην Αίγυπτο και όσοι είχαν καταφύγει από τα νησιά στην Μερσίνα, όπως και όσοι μεμονωμένα κατέφθαναν στην Τουρκία. Ειδικά στην Αδριανούπολη Τούρκοι μυστικοί αστυνομικοί είχαν διασκορπισθεί στην περιοχή, φθάνοντας έως τις Καστανιές για να ανακαλύψουν κρυμμένους Έλληνες.

Μια άλλη αποστολή εθελοντών για τη Μέση Ανατολή έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου. Αλλά και σ’ αυτήν την περίπτωση η στάση της  Αστυνομίας ήταν αρνητική. Διαρκώς πρόβαλε διάφορα προσκόμματα και περιέφερε την αποστολή στους κεντρικούς δρόμους της Αδριανούπολης για να δημιουργεί αρνητικές εντυπώσεις κατά των διαφευγόντων, παρά την προσπάθεια του προξενείου να γίνονται οι αποστολές με πλήρη μυστικότητα. Είχε μισθώσει μάλιστα και ένα οίκημα κατάλληλο για την προσωρινή παραμονή των εθελοντών, σε απομακρυσμένο σημείο της πόλης.

Ο αστυνομικός διευθυντής της Αδριανούπολης ήταν ένα φανατικός γερμανόφιλος, ο οποίος στις συζητήσεις με τον Έλληνα πρόξενο Νικόλαο Καμπαλούρη τάσσονταν υπέρ της γερμανικής νίκης και της καταστροφής των συμμάχων!!!

*Εικόνα από το Σουφλί κατά την Κατοχή

Με λίρες Τουρκίας μόνον;

 

Γύρω από το θέμα της χρηματοδότησης της αντίστασης με χρυσές λίρες Αγγλίας υπάρχει μια αρκετά ανεπτυγμένη μυθολογία, αλλά στοιχεία γύρω από αυτά τα ζητήματα συνήθως δεν υπάρχουν ή δεν εμφανίζονται. Είναι όμως ομολογημένο το γεγονός της ποικίλης βοήθειας που έλαβαν οι αντάρτες του Έβρου μέσω του Ελληνοαμερικανού πράκτορα της OSS, Αλέκου Γεωργιάδη, ο οποίος δρούσε με την κάλυψη του ελληνικού προξενείου της Αδριανούπολης, λόγω του ονόματός του.

Είναι γνωστές εξάλλου δύο μεγάλες περιπτώσεις προώθησης όπλων για τους αντάρτες του Έβρου, που είναι απίθανο να μην περιλάμβαναν και χρυσές λίρες Αγγλίας για τις ανάγκες του αγώνα.

Η πρώτη γνωστή περίπτωση αναφέρεται στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία. Πράγματι στις 15 Μαΐου 1944, βρετανικό αεροπλάνο έκανε ρίψεις οπλισμού σε πεδίο που είχε διαμορφωθεί στα ορεινά της Λευκίμης, στην τοποθεσία Γιαγκίν Αλάν, ανάμεσα στους ορεινούς όγκους της Γκύμπραινας και του Ίντσαλι.

Η άλλη γνωστή μεγάλη αποστολή οργανώθηκε από τους Αμερικανούς. Με την μεσολάβηση του αξιωματικού του Ναυτικού Τζων Άθενς, που δρούσε στο Κάιρο, φορτώθηκε από την Κύπρο ένα καΐκι, το οποίο έφερε όπλα στις εκβολές του ποταμού Έβρου. Εκεί πήγαν πολλά βοϊδάμαξα Εβριτών αγροτών, φόρτωσαν τα όπλα και τα μετέφεραν στα αντάρτικα λημέρια. Συνολικά από αέρα και θάλασσα συγκεντρώθηκαν 750 ατομικά τυφέκια και εξοπλίστηκαν με αυτά νέοι αντάρτες από τη Δαδιά, την Κορνοφωλιά, το Σουφλί και από άλλα μέρη του Έβρου.

Η ίδια η Ελλάδα, χώρα κατεχόμενη με εξόριστη κυβέρνηση, διέθεσε και αυτή χρήματα για τον αγώνα. Χρήματα ελάχιστα. Ειδικά στο νομό Έβρου τα χρήματα που δίνονταν ήταν… χάρτινες λίρες Τουρκίας!!!

Από κάποια στοιχεία που έγιναν γνωστά, στην Αδριανούπολη λειτουργούσε Κέντρο Επαφής με το νομό Έβρου. Μέσω αυτού οι σύμμαχοι και η Ελληνική κυβέρνηση από το Κάιρο πραγματοποιούσαν τις συνεργασίες με πρόσωπα και ομάδες που δρούσαν κατά των  Γερμανών στον όμορο νομό. Η αγγλική υπηρεσία της Κωνσταντινούπολης  χρηματοδοτούσε το Κέντρο Επαφής της Αδριανούπολης δαπανώντας  9.000 λίρες Τουρκίας μηνιαίως από τα κονδύλια του μυστικού πολέμου. Η ελληνική κυβέρνηση έδινε 300 λίρες Τουρκίας για τον αγώνα κατά των Γερμανών και 1.000 λίρες Τουρκίας για να βοηθά οικογένειες εκτελεσμένων αγωνιστών του Έβρου από τους Γερμανούς. Οι Άγγλοι πολύ σύντομα περιέκοψαν αυτά τα κονδύλια κατά το ένα τρίτο. Τελικά έγινε γνωστό ότι από την 1^η Σεπτεμβρίου 1944 οι αγγλικές μυστικές υπηρεσίες θα αποχωρούσαν από τη Θράκη και η δικαιοδοσία τους θα περιέρχονταν στις αντίστοιχες αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

Από τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία είναι γνωστό άλλωστε ότι ο Ελληνοαμερικανός πράκτωρ Αλέκος Γεωργιάδης που περνούσε κρυφά στον Γερμανοκρατούμενο νομό Έβρου στις 3 Δεκεμβρίου 1943, μιλώντας στα αντάρτικα λημέρια είχε υποσχεθεί ως μέλος της Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ ότι μπορεί να τους εφοδιάζει «με χρήματα και είδη πρώτης ανάγκης ή άλλο τι, το οποίον θα ηδυνάμην να αγοράσω εις Τουρκίαν και να τους το αποστείλω» ανέφερε στο ελληνικό προξενείο.

Από την καθημερινή αλληλογραφία της ελληνικής πρεσβείας με το υπουργείο Εξωτερικών στο Κάιρο προκύπτουν γνωστοποιήσεις, ότι η συμμαχική υπηρεσία Αδριανούπολης επιχορηγούσε το αντάρτικο Έβρου.

 

Το στρατόπεδο προσφύγων στη Μακρά Γέφυρα

 

Στη Μακρά Γέφυρα, οι Τούρκοι δημιούργησαν ένα στρατόπεδο όπου διέμεναν τελικά οι διαφεύγοντες έως ότου ρυθμισθεί η προώθησή τους προς την Αίγυπτο ή την Παλαιστίνη. Αλλά και από αυτό το στρατόπεδο οι Τούρκοι, τον Ιούλιο του 1942 παρέδωσαν στους Γερμανούς τους Έλληνες Σταμάτιο Λύρη και Χρ.  Καραολάνη. Εκείνες τις μέρες μερικοί διαφεύγοντες συνελήφθησαν από την αστυνομία και παραπέμφθηκαν στις δικαστικές αρχές και καταδικάσθηκαν για παράνομη διάβαση των συνόρων. Πάντως η συμπεριφορά των υπευθύνων στο στρατόπεδο της Μακράς Γέφυρας ήταν σαφώς καλύτερη από τη συμπεριφορά του νομάρχη και του αστυνομικού διευθυντή Αδριανούπολης.

Ο νομάρχης ήταν αγγλόφιλος και ο αστυνομικός διευθυντής γερμανόφιλος και μεταξύ τους συνεχώς υπέβοσκε μια αντιπαλότητα γιατί φοβόταν ο ένας μήπως τον παρεξηγήσει ο άλλος και τανάπαλιν και προκύψουν μεγαλύτερα προβλήματα καριέρας γι’ αυτούς του δύο!!!

*Κατοχή, στην Ορεστιάδα

Άγνωστοι ήρωες του Έβρου

 

Υπήρξαν ήρωες για τους οποίους δεν μάθαμε ποτέ τίποτα. Ένας τέτοιος ήρωας που αξίζει να ξέρουμε το όνομά του και να το μνημονεύουμε, είναι ο Σταμάτιος Μηντιούρης από τα Λάβαρα, ο οποίος έδρασε εθνικά, συνελήφθη και βασανίσθηκε.  Παρά τις φοβερές πιέσεις των Γερμανών επέδειξε θάρρος και αξιοθαύμαστο πατριωτισμό. Δεν αποκάλυψε κανένα μυστικό της οργάνωσης στην οποία ανήκε και δρούσε. Τελικά εκτελέσθηκε τον Ιούλιο του 1943.

Σε μια περίπτωση, εντελώς ξεχασμένη σήμερα, στις 23 και 24 Ιουνίου του ίδιου έτους  οι Γερμανοί εκτέλεσαν στο Διδυμότειχο συνολικά οκτώ άτομα, τα οποία συμμετείχαν σε αντιστασιακές οργανώσεις. Μεταξύ των εκτελεσθέντων ήταν και ένας από τους συνεργάτες του προξενείου της Αδριανούπολης. Το όνομά του παρέμεινε άγνωστο γιατί δεν γράφτηκε σε κανένα έγγραφο.  Όμως έγινε αναφορά ότι «καθ’ όλον το διάστημα της προς τον τόπον εκτελέσεως πορείας του, εζητωκραύγαζεν υπέρ της Ελλάδος και απέθνησκεν με τας λέξεις «Ζήτω η Ελλάς». Τιμημένο παλληκάρι του Έβρου….

*Γερμανοί στρατιώτες γυαλίζουν τις μπότες τους σε λούστρους, στην πλατεία Διδυμοτείχου (Αρχείο Μ. Δημητριάδη)

Γερμανικές μπαγαμποντιές και άλλες αθλιότητες.

 

Τον Νοέμβριο του 1943- σύμφωνα με πληροφορίες που είχαν φτάσεις στην εξόριστη κυβέρνηση στο Κάιρο- άγνωστοι τοποθέτησαν εκρηκτικές ύλες στη σιδηροδρομική γέφυρα που υπήρχε μεταξύ Ορεστιάδος και Θουρίου, ενώ επρόκειτο να περάσει τουρκική αμαξοστοιχία. Πρόλαβαν οι Γερμανοί και βρήκαν τα καψούλια, τα καλώδια και τον δυναμίτη.

Μεταξύ του πληθυσμού όμως διαδίδονταν ότι η γέφυρα υπονομεύθηκε από τους ίδιους τους Γερμανούς και για πολιτικούς λόγους, αλλά και το κυριότερο, να υποχρεώσουν τους κατοίκους να φυλάγουν τη σιδηροδρομική γραμμή σε όλο το μήκος της εκεί. Γεγονός που άρχισε αμέσως, με υποχρέωση φύλαξης της σιδηροδρομικής  γραμμής από άνδρες των κλάσεων 1940 και 1941.

Έκαναν όμως οι Ναζί και άλλες αθλιότητες.

Στις 15 Νοεμβρίου 1943 πάλι στο Θούριο δύο Γερμανοί στρατιώτες του Φρουραρχείου Ορεστιάδας υποβοηθούμενοι και από έναν «Έλληνα» συνεργάτη τους τον Αλ. Μ. παρέσυραν έξω από το χωριό τη δασκάλα δήθεν για να την μεταφέρουν στο Διδυμότειχο για εργασία που είχε και αφού ασέλγησαν επάνω της όλη τη νύχτα, την παράτησαν στα χωράφια.  Καθάρματα…

 

Τα γουρουνόπουλα της Νέας Βύσσας και των Καστανεών

 

Οι κατακτητές, που φρόντιζαν να καλοτρώνε ακόμα και εις βάρος των λαών που κατακτούσαν, φαίνεται πως από το 1942 τουλάχιστον είχαν ανακαλύψει ότι τα γουρουνόπουλα της Νέας Βύσσας και των Καστανεών, ήταν ιδιαιτέρως νόστιμα και άρχισαν να απαιτούν να τους παραδοθούν από τη Νέα Βύσσα 50 χοίρο , από τις Καστανιές άλλοι  35 κλπ.

Εκείνη τη χρονιά, στις 16 Νοεμβρίου ένας Γερμανός αξιωματικός της Γκεστάπο κατέφθασε στη Νέα Βύσσα και συναντήθηκε με τον δήμαρχο Παπαναστασίου. Μεταξύ άλλων ζήτησε να μάθει, αν οι κάτοικοι του Έβρου γενικά είχαν πληροφορηθεί ότι οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί πούλησαν την Ελλάδα στην συνάντηση των ηγετών των συμμάχων στη Μόσχα, στους… Ρώσους και ότι ο νομός Έβρου θα παραχωρηθεί από τους Ρώσους στους Βουλγάρους. Και τελικά ζήτησε από τον Παπαναστασίου να συστήσει στους κατοίκους… να συνεργάζονται με τους Γερμανούς για το συμφέρον τους!!! Χοντροκομμένη προπαγάνδα…

                Αυτά που περιγράφηκαν εδώ, είναι μικρά περιστατικά της οδυνηρής κατοχικής καθημερινότητας. Η πραγματική, η μεγάλη και συνολική ιστορία για την Κατοχή στον νομό Έβρου δεν έχει γραφεί ακόμα. ‘Ο,τι έχει γραφεί είναι ευπρόσδεκτη συμβολή.

 Η ζωή στο νομό  Έβρου κυλούσε πάντα με προβλήματα, αλλά και με άσβεστες ελπίδες για την πολυπόθητη λευτεριά. Η οποία ήρθε πολύ νωρίς. Το Διδυμότειχο απελευθερώθηκε με μάχη που έδωσαν οι αντάρτες του ΕΛΑΣ, στις 29 Αυγούστου, πολύ νωρίτερα μάλιστα και από ευρωπαϊκές πόλεις.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

*Eθνικά Αρχεία OSS, ΗΠΑ

*Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών

*Βαγγέλης Κασάπης (Κρίτων) «Στον Κόρφο της Γκύμπρενας» Εκδόσεις Κάλβος, 1977.

 

Ναζιστική Κατοχή. Η κατάσταση που επικρατούσε στον νομό Έβρου

*Η πρώτη σελίδα του ενδιαφέροντος κειμένου για τον νομό  Έβρου

 

*Ανέκδοτα στοιχεία

*Δρούσαν 570 ένοπλοι αντάρτες

*Μία ασπιρίνη 1.000 δραχμές

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Μια αδρή εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε στον νομό Έβρου τον Απρίλιο του 1944 και υπό τον ζυγό της Ναζιστικής Κατοχής, μας δίνει ένα ανυπόγραφο χειρόγραφο κείμενο έξι σελίδων, που γράφτηκε στην Αδριανούπολη, στις 3 του μηνός, προφανώς προς χρήση του Ελληνικού Προξενείου της πόλης και των υπαλλήλων του, που εργάζονταν εκεί. Δεν γνωρίζουμε λεπτομέρειες για τον συντάκτη του κειμένου, το οποίο επιγράφεται «Η παρούσα κατάσταση εν Έβρω- Ανταρτικά».

               Για να κατανοήσει κανείς σήμερα τα γεγονότα εκείνων των ημερών θα πρέπει να εξηγήσουμε, ότι το κείμενο αυτό, γράφτηκε μετά την άγρια εκτέλεση του ταγματάρχη Γεώργιου Σταθάτου με εντολή του καπετάν Οδυσσέα, αρχηγού των ανταρτών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στα ορεινά της Δαδιάς (23/12/1943), και την έλευση στον Έβρο του Αθηνόδωρου Κατσαβουνίδη (με καταγωγή από τις Φέρες) ο οποίος ως απεσταλμένος του ΚΚΕ από την Θεσσαλονίκη μεθόδευσε την σύλληψη και εκτέλεση του Οδυσσέα, με απόφαση του ανταρτοδικείου. Ο Έβρος έβγαινε μέσα από ένα φοβερό τούνελ τρομοκρατίας που είχε επιβάλει ο Οδυσσέας (Για τα γεγονότα αυτά και για καλύτερη αντίληψη της κατάστασης διαβάστε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2021/01/1943.html και στο https://sitalkisking.blogspot.com/2019/05/1944.html#more).

ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ

*Από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, με τις τεράστιες απώλειες ανθρώπινων ζωών και τις πρωτοφανείς καταστροφές σε έργα υποδομής, με τα τραγικά ολοκαυτώματα και την απέραντη δυστυχία που σκόρπισε υπήρξε ολέθριος για την ανθρωπότητα. Μια πτυχή αυτού του ολέθρου ήταν και οι λεηλασίες και οι καταστροφές πολιτιστικών αγαθών. Η Ελλάδα, υπήρξε θύμα, όλων των μορφών ολέθρου που «πρόσφερε» στην ανθρωπότητα αυτός ο φοβερός πόλεμος. Ιδιαίτερα όμως δοκιμάστηκε σε ότι αφορά την κλοπή πολιτιστικών θησαυρών από τα μουσεία της και τους αρχαιολογικούς χώρους.

               Οι Γερμανοί ναζιστές εμφανίζονταν ως λάτρεις του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, αλλά δεν δίστασαν να αρπάξουν ό,τι μπορούσαν ως ανεξέλεγκτοι κατακτητές ή να καταστρέψουν.

               Στο άρθρο αυτό θα δώσουμε ορισμένα, αριθμητικά λίγα, περιστατικά τέτοια βάναυσης συμπεριφοράς, προς έργα τέχνης και μνημεία. Δεν πρόκειται για συνολική αποτίμηση της λεηλασίας αρχαίων ελληνικών  θησαυρών. Αυτό το έργο έγινε μετά τη λήξη του πολέμου από τις αρμόδιες υπηρεσίες και τον καθηγητή Σπύρο Μαρινάτο. Το σημερινό άρθρο αφορά ένα επιμέρους εύρημα, όπως διασώθηκε  στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ

               Πρόκειται για ένα τηλεγράφημα στις 14 Μαΐου 1943 από τις Ελληνικές Υπηρεσίες Πληροφοριών του Καΐρου προς την ελληνική πρεσβεία της Ουάσιγκτον που περιείχε τις ακόλουθες πληροφορίες για τη λεηλασία αρχαιοτήτων, έργων τέχνης κ.λπ. και την αντιμετώπιση των ιστορικών μνημείων, από τις αρχές των δυνάμεων του Άξονα στην Ελλάδα.

               Το Σεπτέμβριο του 1941 η Ιταλική διοίκηση των Κυκλάδων με ένα αντιτορπιλικό που προσορμίστηκε στη Δήλο μετέφερε τα πιο πολύτιμα εκθέματα του μουσείου. Η κυβέρνηση μαριονέτα ζήτησε εξηγήσεις από τους Ιταλούς, αλλά αυτοί απάντησαν ότι αυτές οι αρχαιότητες συγκεντρώθηκαν για τους σκοπούς της διασφάλισής τους.

Τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία για τα «ντουρντουβάκια» του 1941-1944 σε Ανατολική Μακεδονία και Θράκη

 

*Απόσπασμα από τα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία για τη Βουλγαρική Κατοχή

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η Βουλγαρία βαρύνεται ιστορικά με σειρά εγκλημάτων, μερικά από τα οποία- δυστυχώς- δεν δικαιώθηκαν ποτέ. Ένα από αυτά ήταν η καταναγκαστική εργασία που επέβαλε, σε κατακτημένες περιοχές. Καταναγκαστική εργασία, με κρυφό στόχο την εξόντωση χιλιάδων ανθρώπων. Ο απάνθρωπος αυτός θεσμός, έμεινε στη μνήμη των γειτονικών προς τη Βουλγαρία χωρών με την ονομασία «ντουρντουβάκια». Θύματα αυτού του θεσμού, υπήρξαν χιλιάδες Θράκες και Μακεδόνες.

            Η λέξη «τα ντουρντουβάκια» είναι εξελληνισμένη  παραφθορά της βουλγαρικής λέξης трууJдови войски (τρούντοβι βόιτσκι) που σημαίνει τάγματα εργασίας ή του трууJдов войник (τρούντοβ βόινικ) δηλαδή φαντάρος για αγγαρείες.

Βασικά κατά τα έτη 1916-1918, δηλαδή κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου θεσμοθετήθηκε από το Βουλγαρικό κράτος η καταναγκαστική εργασία, με ελάχιστο φαγητό και νερό. Εργάζονταν σε τρομερές συνθήκες άνδρες από τις κατεχόμενες περιοχές, ηλικίας από 16 μέχρι 60 χρονών, που τους οδηγούσαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Βουλγαρία.  Οι συνθήκες θύμιζαν τα παρόμοια στρατόπεδα συγκέντρωσης που λειτούργησαν αργότερα από τους Χιτλερικούς ή τα τάγματα εργασίας, τα λεγόμενα «Αμελέ Ταμπουρού» των Τούρκων στη Μικρά Ασία, που και αυτά έγιναν με εισήγηση Γερμανών συμβούλων.

Οι Βούλγαροι, που δεν τιμωρήθηκε ποτέ για τα εγκλήματα στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας, επανέλαβαν την ίδια τακτική όταν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου κατέλαβαν τη Δυτική Θράκη (πλην του νομού Έβρου) και την Ανατολική Μακεδονία, κατά παραχώρηση των Χιτλερικών, χωρίς δηλαδή να πολεμήσουν.

Οι τραγικές εκτελέσεις αυτοδιοικητικών παραγόντων στο νομό Έβρου κατά την ναζιστική Κατοχή

*Το συνοδευτικό έγγραφο με το οποίο υποβλήθηκε στο υπουργείο Εσωτερικών η κατάσταση με τα ονόματα των εκτελεσθέντων αυτοδιοικητικών παραγόντων του νομού Έβρου 

 

 

*Ανέκδοτος κατάλογος με ονόματα

Από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι εκφραστές της τοπικής αυτοδιοίκησης στο νομό Έβρου, κατά τη διάρκεια της Ναζιστικής Κατοχής 1941-1944, πλήρωσαν και αυτοί βαρύ φόρο αίματος, τόσο από τους κατακτητές Γερμανούς όσο και από τους ‘Έλληνες ταξικούς αντιπάλους, που αποσκοπούσαν στην κατάληψη της εξουσίας αμέσως μετά την απελευθέρωση.

               Το 1946 είχαν ζητηθεί από το υπουργείο Εσωτερικών στοιχεία για τους εκτελεσθέντες κατά την Κατοχή αυτοδιοικητικούς, δημάρχους προέδρους κοινοτήτων, γραμματείς κλπ. όλης της χώρας.

               Ο νομάρχης Έβρου Ιωάννης Βούρβουλης συνέταξε στις 5 Σεπτεμβρίου 1946 ένα τέτοιο κατάλογο και τον υπέβαλε στη Διεύθυνση Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο υπουργείο Εσωτερικών και τον  κοινοποίησε στη Γενική Διεύθυνση του υπουργείου Βορείου Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη και στη Γενική Διοίκηση Θράκης στην Κομοτηνή.

               Ένα αντίγραφο με τα ονόματα των θυμάτων της Κατοχής από την τοπική αυτοδιοίκηση του νομού Έβρου διασώζεται σήμερα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Από την μελέτη του πίνακα αυτού προκύπτει ότι τα περισσότερα θύματα εκτελέσεων σημειώθηκαν προς τα τέλη του 1943 και στις αρχές του 1944. Στον πίνακα αυτό δεν υπάρχει το όνομα του νομάρχη Έβρου Ιωάννη Φραγκούλη, που δολοφονήθηκε Μεγάλη Πέμπτη του 1942 στο Διδυμότειχο, που τότε ήταν έδρα νομαρχίας γιατί η Αλεξανδρούπολη είχε παραχωρηθεί από τους Ναζί στους Βουλγάρους.

Δυστυχώς κατά τη διάρκεια της Κατοχής σημειώθηκαν στον Έβρο, εκτελέσεις αυτοδιοικητικών παραγόντων, οι περισσότερες από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ, που τον καθοδηγούσε αποκλειστικά το ΚΚΕ, οποίο δεν επέτρεψαν ανάπτυξη άλλου αντάρτικου στο νομό (περίπτωση δολοφονίας Γεωργίου Σταθάτου)  και λιγότερες από τους κατακτητές Γερμανούς.

Διαφυγή στη Κρήτη το 1941, με δύο ρεσάλτα σε πλοία- Η περίπτωση του έφεδρου ίλαρχου Νικόλαου Γαρμπή.

*Η υπογραφή του ίλαρχου Νικόλαου Γαρμπή στην αναφορά στην οποία περιγράφει πώς απέδρασε από τον Πειραιά καταλαμβάνοντας φορτηγό πλοίο. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

               Η κατάσταση στην Ελλάδα την άνοιξη του 1941, ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Η γερμανική επίθεση, που είχε ανοίξει και δεύτερο μέτωπο, στη Μακεδονία μετά την ιταλική επίθεση από τη Βόρεια Ήπειρο «γονάτιζε» τη μικρή Ελλάδα, η οποία αντιμετώπιζε ηρωικά δύο αυτοκρατορίες.  Σε στράτευμα και κυβέρνηση επικρατούσε αναβρασμός. Στις 19 Απριλίου αυτοκτόνησε ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής.

               Στο μέτωπο ορισμένοι στρατηγοί διοικητές Σωμάτων Στρατού εξουσιοδότησαν τον στρατηγό Γεώργιο Τσολάκογλου  να συνάψει ανακωχή. Το πρωτόκολλο υπεγράφη στις 20 Απριλίου 1941 μεταξύ του Τσολάκογλου και του Γερμανού υποστράτηγου  Ντήτριχ, Διοικητή της Σωματοφυλακής των SS «Αδόλφος Χίτλερ». Η υπογραφή έγινε στο Βοτονόσι του Μετσόβου. Στις  21 Απριλίου υπογράφηκε δεύτερο πρωτόκολλο με δυσμενέστερους όρους παρά την αντίδραση του Τσολάκογλου, που διαμαρτυρόμενος υπόγραψε αυτό αναγκαστικά ως αιχμάλωτος πολέμου πλέον. Τέλος στις 23 Απριλίου, μετά από παρέμβαση του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ, όπως προκύπτει από εκθέσεις Γερμανών στρατηγών της περιόδου εκείνης, υπογράφηκε στη Θεσσαλονίκη το τρίτο και οριστικό πρωτόκολλο με ακόμα δυσμενέστερους όρους για την Ελλάδα, μεταξύ του Γερμανού στρατάρχη Γιόντλ, του Ιταλού στρατηγού Φερρέρο και του αντιστράτηγου Τσολάκογλου.

               Η κατάσταση όμως στο στράτευμα, δεν ήταν καθόλου καλή, όπου διαπιστώνονταν αρκετά περιστατικά ανυπακοής και διάλυσης.

               Η Γερμανική αεροπορία πραγματοποίησε από τις 19 Απριλίου 1941 επιδρομές στη Λαμία, τη Χαλκίδα, το Αγρίνιο, τη Χίο και βύθισαν ένα αλιευτικό πλοίο στις δυτικές ακτές της Πελοποννήσου. Οι Βρετανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ελλάδα είχαν αρχίσει να συμπτύσσονται.

Σύλβια Αποστολίδου – Ιωαννίδου: Έφυγε η θρυλική «Πατ» της Αντίστασης

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

https://www.kathimerini.gr/society/561505939/sylvia-apostolidoy-ioannidoy-efyge-i-thryliki-pat-tis-antistasis/

*Πηγή Φωτογραφίας: «Παναθηναϊκή» Πανελλαδική Οργάνωση Γυναικών

 

 

*Έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 97 ετών

 η Σύλβια Αποστολίδου – Ιωαννίδου,

μια θρυλική μορφή της Αντίστασης. 

 

 

Η Σύλβια Αποστολίδου – Ιωαννίδου, γόνος ευκατάστατης αθηναϊκής οικογένειας, αποφοίτησε από το Αρσάκειο και σε ηλικία 18 ετών, το 1942, μπήκε στην Εθνική Αντίσταση. Αφορμή, όπως είχε η ίδια διηγηθεί στην «Καθημερινή», (το 2018) η τυχαία επίσκεψη ενός Βρετανού αξιωματικού στο σπίτι της για να ενημερώσει την οικογένειά της για την τύχη της αδελφής της (που ήδη εργαζόταν στη βρετανική πρεσβεία και είχε φυγαδευθεί στην Αίγυπτο).

Έτσι η 18χρονη Σύλβια εντάχθηκε στη Force 133, την περίφημη βρετανική μονάδα δολιοφθορών, φέροντας την κωδική ονομασία «Πατ».

Το διαμέρισμα όπου διέμενε, επί της οδού Ακαδημίας 4, όπου βρισκόταν το οδοντιατρείο του πατριού της, έγινε συν τω χρόνω καταφύγιο Βρετανών.

Τα περιστατικά τρόμου πολλά. Μια φορά, οδηγούσε δύο νεοαφιχθέντες Βρετανούς αξιωματικούς από το βουνό προς την Αθήνα, όταν τους σταμάτησε γερμανική περίπολος. Οι επιβάτες, όπως είχε διηγηθεί στην «Καθημερινή», πάγωσαν από τον φόβο.

Η Σύλβια ή «Πατ», υπό το επιχειρησιακό της ψευδώνυμο, έδωσε στους δύο στρατιώτες ένα μπουκάλι κονιάκ, κι αυτοί άφησαν το αυτοκίνητο να συνεχίσει τον δρόμο του.

Τον δε Φεβρουάριο του 1944 φυγάδευσε τέσσερις Βρετανούς στρατιώτες που είχαν δραπετεύσει από τρένο που τους οδηγούσε ως αιχμαλώτους στη Γερμανία.

Κατοχή: Η διαφυγή προς την Τουρκία από τον Έβρο και τα προβλήματά της

*Σημερινή φωτογραφία του ελληνικού προξενείου της Αδριανούπολης 

στην οδό Şükrüpaşa Mah. Sok. 123, No: 2, παρμένη από τους χάρτες της Google.

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η περιοχή του νομού Έβρου, κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου απέκτησε καίρια σημασία για τους Έλληνες, που ήθελαν να ακολουθήσουν την εξόριστη κυβέρνηση του Καΐρου στο αγώνα κατά της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας.

Ήταν η μοναδική διέξοδος προς τη Μέση Ανατολή, λόγω των ποτάμιων συνόρων (συν το χερσαίο τμήμα του Καραγάτς). Άλλωστε υπήρχε στην Αδριανούπολη ελληνικό προξενείο, αλλά και κάποιος υποτυπώδης άτυπος σταθμός βοήθειας στους διαφεύγοντες στις Σαράντα Εκκλησίες. Υπήρχε βέβαια και η θαλάσσια οδός διαφυγής, από τα νησιά μας.

Η Τουρκία θέλοντας να διατηρεί καλές σχέσεις με τους Άγγλους και τους άλλους συμμάχους, επέτρεπε την είσοδο Ελλήνων στο έδαφος της και την προώθησή τους στη Μέση Ανατολή, μέσω της Νίγδης. Καλές σχέσεις όμως διατηρούσε και με τους παραδοσιακούς φίλους της τους Γερμανούς. Έτσι πολλές φορές συλλαμβάνονταν Έλληνες διαφεύγοντες και παραδίδονταν στους Γερμανούς.

Είναι γνωστό, ότι η Τουρκία όταν εξερράγη ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, είχε αδιαμφισβήτητο φιλογερμανικό προσανατολισμό, ιστορικά και πρακτικά αποδεδειγμένο. Η τουρκική πολιτική υποκριτικά εμφανίζονταν να επιμένει στην "ουδετερότητα". Κατά βάθος περίμενε γερμανική νίκη, ώστε μέσα σε ένα νέο πλαίσιο ανακατανομής ζωνών επιρροής να μπορέσει να ανασυστήσει την Οθωμανική αυτοκρατορία, με σύμφωνη γνώμη και των Γερμανών του Χίτλερ.

Η βασική σκόπευση της Τουρκίας ήταν να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας σε περίπτωση νίκης της τελευταίας στο μέτωπο του Καυκάσου. Η νίκη αυτή, θα άνοιγε το δρόμο της κατάκτησης της Μέσης Ανατολής. Με άλλα λόγια θα άνοιγε για τον Χίτλερ ο δρόμος και για τα πετρέλαια της Μοσούλης.

Οι Δυτικοί σύμμαχοι προσπαθώντας να κερδίσουν την Τουρκία της πρόσφεραν ακόμα και οπλικά συστήματα, έως τον Δεκέμβριο του 1944! Αυτά τα συμμαχικά όπλα η Τουρκία φυσικά δεν τα χρησιμοποίησε ποτέ εναντίον της Ναζιστικής Γερμανίας.

Πώς μια πριγκίπισσα έσωσε οικογένεια Εβραίων από τους ναζί

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  https://www.kathimerini.gr/1054519/article/epikairothta/kosmos/pws-mia-prigkipissa-eswse-oikogeneia-evraiwn-apo-toys-nazi 

*H πριγκίπισσα Αλίκη και ο σύζυγός της, πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδος και της Δανίας, 

το 1921, στην Αθήνα.

Στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών, δίπλα στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ, βρίσκεται το μνήμα της πιο εκκεντρικής, ίσως, προσωπικότητας της βρετανικής βασιλικής οικογένειας: της πριγκίπισσας Αλίκης του Μπάτενμπεργκ, μητέρας του πρίγκιπα Φιλίππου, συζύγου της βασίλισσας Ελισάβετ, και δισέγγονης της βασίλισσας Βικτωρίας.

Η πριγκίπισσα Αλίκη γεννήθηκε στο Ουίνδσορ στις 25 Φεβρουαρίου του 1855, πάσχοντας από κώφωση. Παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδος, γιο του βασιλιά Γεωργίου Α΄, και έζησε μια ζωή γεμάτη βασιλικά μεγαλεία, αλλά και ακραία ανέχεια. Νοσηλεύθηκε επί διετία σε ελβετικό ψυχιατρείο, καθώς διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πριγκίπισσα Αλίκη φιλοξένησε στο σπίτι της, το ανάκτορο του πρίγκιπα Γεωργίου, στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Δημοκρίτου, την εβραϊκή οικογένεια Κοέν, η οποία βρισκόταν υπό διωγμόν από τους ναζί και τους ομοϊδεάτες τους, μεταξύ των οποίων και κάποια από τα παιδιά της. Όπως επισημαίνει η Εύη Κοέν, της οποίας η γιαγιά, η θεία και ο θείος βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι της πριγκίπισσας, «η πριγκίπισσα Αλίκη απλώς έσωσε όλη την οικογένεια. Προφανώς δεν θα ήμουν εδώ, ούτε θα είχα γεννηθεί, αν δεν υπήρχε η πριγκίπισσα».

Γιατί οι ΕΛΑΣιτες, εκτέλεσαν τον καπετάν Οδυσσέα στη Λευκίμη Έβρου το 1944;

*Η ανέκδοτη προκήρυξη των ανταρτών του Έβρου 

για την καταδίκη και εκτέλεση του καπετάν Οδυσσέα το 1944

*Μια ανέκδοτη προκήρυξη

των ανταρτών, δίνει απάντηση

στο αδυσώπητο «γιατί»

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η εκτέλεση καπετάνιου από τους ίδιους τους συντρόφους του, μετά από απόφαση ανταρτοδικείου, αποτελεί ίσως μοναδική περίπτωση στα χρονικά της Κατοχής στην Ελλάδα. Πρόκειται για τον καπετάνιο Οδυσσέα (Λευτέρη Γαλεάδη), γραμματέα της κομματικής οργάνωσης ΚΚΕ Ξάνθης, που δικάστηκε και εκτελέστηκε το Φεβρουάριο του 1944 στη Λευκίμη Έβρου.

                Αξίζει να αναφέρουμε επίσης ότι στις 5 Απριλίου 1941, πριν ακόμα συνθηκολογήσει η Ελλάδα με τη Ναζιστική Γερμανία,  η Περιφερειακή Επιτροπή του ΚΚΕ Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης αποφάσισε να δημιουργήσει οργάνωση Εθνικής Αντίστασης με την επωνυμία ΜΕΣ (Μέτωπο Εθνικής Σωτηρίας). Γραμματέας της ορίσθηκε ο καπνεργάτης  Λευτέρης Γαλεάδης (κατοπινό ψευδώνυμό του, Οδυσσέας) ο οποίος σε συγκέντρωση στην πλατεία της Ξάνθης εξήγησε την ανάγκη της εθνικής ενότητας και τους σκοπούς του Μετώπου Εθνικής Σωτηρίας για την επιβίωση του λαού και την οργάνωση της ένοπλης αντίστασης εναντίον του εισβολέα.

                Εσχάτως είχα τη χαρά να πάρω στα χέρια μου, μια προκήρυξη των ανταρτών της εποχής εκείνης, που εξηγούν γιατί εκτέλεσαν τον καπετάν Οδυσσέα. Είναι ανέκδοτη και περιλαμβάνεται στις  ανεκτίμητες συλλογές του φίλου μου συλλέκτη Μιχάλη Πατέλη, τον οποίο ευχαριστώ πολύ από τη θέση αυτή. Είναι ένα κείμενο που φωτίζει τα αμείλικτα «γιατί» της εποχής εκείνης.

Ο κατοχικός πληθωρισμός στον Έβρο και οι… «μοκαβάδες»!!!

 *Η ηγεσία των ανταρτών του Έβρου, περί το 1943 κάπου στα βουνά του Έβρου. Από αριστερά Φλέσσας (Ευάγγελος Κατμερίδης από το Πύθιο) Μπάμπης (Σταύρος Σαμουρίδης από τη Νέα Ορεστιάδα), καπετάν Οδυσσέας (Ιωάννης Γαλέαδης από την Καβάλα) Μίμης (Διαμαντής Παγιώτας από την Αλεξανδρούπολη) Τηλέμαχος (Βαΐτσης Καραπαναγιώτης από το Πύθιο) 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Μαύρες, κατάμαυρες μέρες, πέρασε ο ελληνικός λαός κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όταν η χώρα βρέθηκε κάτω από γερμανική, ιταλική και βουλγαρική κατοχή. Δεκάδες χιλιάδες είναι οι νεκροί, κυρίως από την πείνα. Σοκάρουν οι φωτογραφίες των σκελετωμένων παιδιών.

                Ο νομός Έβρου είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, γιατί βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή (πλην ελαχίστων τμημάτων του που δόθηκαν στη Βουλγαρία), αλλά όντας απομακρυσμένος  δοκιμάστηκε σκληρά και αυτός, από τις ελλείψεις ειδών που δεν παράγονταν επιτοπίως.

                Είναι γεγονός, ότι ο νομός Έβρου επλήγη λιγότερο, συγκριτικά με άλλες περιοχές της Ελλάδας από επισιτιστικής πλευράς, αλλά οι συνθήκες διαβίωσης δεν έπαψαν να είναι χαλεπές. Οι συνθήκες δεν ήταν ιδανικές δεδομένου ότι υπήρχαν δραματικές ελλείψεις σε διάφορα προϊόντα και άλλα καταναλωτικά είδη.

Όταν το Διδυμότειχο, έτρεφε τους δημοσιογράφους της Αθήνας, στην Κατοχή

*Το κτίριο με τα δύο μπαλκόνια στο κέντρο, ήταν η κατοικία του νομάρχη Έβρου κατά την Κατοχή. Ο νομάρχης Ιωάννης Φραγκούλης δολοφονήθηκε στο κτίριο αυτό. Η φωτογραφία είναι από την απελευθέρωση του Διδυμοτείχου τον Αύγουστο του 1944, από τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. 

*Ένα άγνωστο υπόμνημα

του δημοσιογράφου Σπ. Σέλληνα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Το Διδυμότειχο κατά την περίοδο της Κατοχής τροφοδότησε με τρόφιμα την Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών, σώζοντας από την φοβερή πείνα πολλούς Αθηναίους δημοσιογράφους και τις οικογένειές τους. Τροφοδότης ήταν ο Αθηναίος δημοσιογράφος Σπ. Σέλληνας, όπως προκύπτει από υπόμνημα του γραμμένο στο Κάιρο στις 31 Μαρτίου 1944.

                Τα γεγονότα εξελίχθηκαν από τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1942, όταν δολοφονήθηκε χωρίς ιδιαίτερο λόγο από το ΕΑΜ, ο νομάρχης Έβρου Ιωάννης Φραγκούλης. Να θυμίσουμε, ότι όταν η Ελλάδα καταλήφθηκε το 1941 από τους Γερμανούς, οι νομοί Ξάνθης και Ροδόπης, παραχωρήθηκαν στους συμμάχους τους Βουλγάρους. Ο νομός Έβρου πλην της περιοχής Αλεξανδρούπολης παρέμεινε υπό Γερμανική διοίκηση και η πρωτεύουσα του νομού μεταφέρθηκε στο Διδυμότειχο. Τον δολοφονηθέντα Φραγκούλη διαδέχθηκε ο δημοσιογράφος Σταύρος Ευταξίας, που ήρθε στο Διδυμότειχο και άσκησε τα καθήκοντα του, έως ότου και αυτός διέφυγε στη Μέση Ανατολή, για να μην συλληφθεί από τους Γερμανούς, όταν αυτοί πληροφορήθηκαν τις εθνικές δραστηριότητές του.

                Ο Σπύρος Σέλληνας βρέθηκε στο Διδυμότειχο, όταν τον Ιούλιο του 1942 έλαβε επιστολή του νομάρχη Σταύρου Ευταξία, που τον καλούσε εκεί για λόγους «εθνικούς».

O ΥΠΟΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΓΕΩΡΓ. ΜΠΑΚΟΣ, ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΜΥΝΑΣ ΣΕ ΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ

*Ο υποστράτηγος Γεώργιος Μπάκος

 

Φιλογερμανός. Προσπάθησε

να στείλει Έλληνες

στο Ανατολικό Μέτωπο.

Τον εκτέλεσε ο ΕΛΑΣ το 1945

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

Ο Γεώργιος Μπάκος γεννήθηκε το 1892 στη Μάνη και μετά τις γυμνασιακές του σπουδές εισήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, από την οποία εξήλθε με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Συμμετείχε σε όλους τους πολέμους της πατρίδας μας στη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Στις 7 Μαρτίου 1941 ανέλαβε τη Διοίκηση του Β΄ Σώματος Στρατού, όταν ο μέχρι τότε Διοικητής αυτού Αντιστράτηγος Δημήτριος Παπαδόπουλος, όπως και ο Διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου ( ΤΣΗ ) Αντιστράτηγος Δράκος και ο Διοικητής του Α΄ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγος Γεώργιος Κοσμάς, αντικαταστάθηκαν, γιατί και οι τρεις είχαν επιτρέψει την κίνηση Αξιωματικών να υποδειχθεί στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας να εξεύρει λύση, που θα απέτρεπε την πολεμική περιπέτεια με τη Γερμανία, και γιατί επιτράπηκε στους Αξιωματικούς και Οπλίτες να συζητούν σχετικά. Το Β΄ Σώμα Στρατού, όπως και το Α΄ Σώμα Στρατού και το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ), απέκρουσαν με επιτυχία την εκτοξευθείσα στις 9 Μαρτίου 1941 εαρινή επίθεση των Ιταλικών στρατευμάτων.

Η κατάρα της πολύνεκρης ευλογιάς στο κατεχόμενο Διδυμότειχο

*Οι σκηνές με τους μολυσμένους από ευλογιά

*Ο αποφασιστικός ρόλος

του γιατρού Β. Χατζηπουλίδη

*Τουλάχιστον 1250 κρούσματα

και 282 θάνατοι

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η ναζιστική κατοχή υπήρξε αποτρόπαιη για την Ελλάδα γενικά και ειδικά για κάθε πόλη της και χωριό. Είναι γνωστό ότι συνέβησαν «ολοκαυτώματα» σε πολλές πόλεις και χωριά, εξαιτίας της βαρβαρότητας των κατακτητών, από την οποία έχασαν τη ζωή τους πολλοί άνθρωποι, ακόμα και αθώοι και μικρά παιδιά.

                Κοντά όμως σε όλα αυτά υπήρξαν και παράλληλες απώλειες από ποικίλες άλλες αιτίες. Μια τέτοια παράλληλη απώλεια, με πολλούς νεκρούς, στοίχειωσε το 1943 το Διδυμότειχο. Ήταν η φοβερή θανατηφόρα επιδημία ευλογιάς, η μεγαλύτερη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, τα χρόνια εκείνα.

                Μέσα από τις προσπάθειες καταπολέμησης αυτής της τρομερής ασθένειας, αναδείχθηκε η προσωπικότητα, αποφασιστικότητα, η αφοσίωση στο καθήκον και ο σεβασμός στον όρκο του Ιπποκράτη, ενός νέου τότε γιατρού, του Βασίλειου Δημ. Χατζηπουλίδη.

Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ 1941-1944

*Η γέφυρα του Γοργοπόταμου

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

                Είναι η 27η Απριλίου 1941. Τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αθήνα και η γερμανική σημαία υψώνεται στην Ακρόπολη. 31 Μαΐου 1941 η Κρήτη καταλαμβάνεται από τα γερμανικά στρατεύματα και η αφέγγαρη νύκτα της κατοχής απλώνεται σ΄ ολόκληρη τη χώρα μας και η τραγωδία ενός σκλαβωμένου λαού αρχίζει.

                Δεν έχουν σβήσει ακόμα οι αστραπές της εποποιίας στη Βόρειο Ήπειρο και Αλβανία, στα Οχυρά της Μακεδονίας και Ελληνικής Θράκης καθώς και ο ηρωικός αγώνας της Κρήτης και η Ελλάδα μας καθημαγμένη με χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, αιματόβρεχτη και μισοπεθαμένη πάνω στις δάφνες της, σταυρωμένη και αιχμάλωτη τριών αδίστακτων δημίων, των Γερμανών, των Ιταλών και των Βουλγάρων, με τον λαό της βασανισμένο και αποδεκατισμένο από την πείνα και τις στερήσεις, βρήκε το κουράγιο και τη δύναμη να ορθώσει το ανάστημα και να στείλει τα παιδιά της στα βουνά, στην Μέση Ανατολή και στην Βόρειο Αφρική για να συνεχίσουν τον «νυν υπέρ πάντων αγώνα», μέχρι την τελική νίκη, «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι».

Οι φιλοναζιστικές οργανώσεις της Κατοχής

*Εθνική Νέμεσις: Η ανατίναξη των γραφείων της προδοτικής ΕΣΠΟ.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η Κατοχή, είναι μια φάση της ελληνικής ιστορίας που γέννησε μεταξύ άλλων και πολλά «άνθη του κακού». Εννοούμε τις φιλογερμανικές οργανώσεις που ξεφύτρωσαν στη χώρα και υπήρξαν ελεεινό στίγμα, όταν η πλειοψηφία του λαού πολέμησε το φασισμό και το ναζισμό με απαράμιλλο ηρωισμό και ανέπτυξε από το 1941 έως το 1944 μια αντίσταση, η οποία προκάλεσε το θαυμασμό όλης της οικουμένης.

                Μπορεί οι οργανώσεις που προσανατολίστηκαν προς τις δυνάμεις του Άξονα να μη κατόρθωσαν να επηρεάσουν τις εξελίξεις κατά την Κατοχή και οι κατακτητές που κατείχαν την Ελλάδα υπέστησαν κατά διαστήματα τεράστιες απώλειες. Ταυτίστηκαν  όμως αυτές οι οργανώσεις με τους κατακτητές και ορισμένα μέλη τους, ακολούθησαν τους Ναζί, όταν ηττημένοι εγκατέλειψαν την Ελλάδα. Οι φιλογερμανικές οργανώσεις, υπήρξαν μια μελανή σελίδα στην ιστορία της Κατοχής.

                Είναι προφανές ότι ο κατάλογος αυτών των οργανώσεων δεν είναι πλήρης. Ωστόσο οι οργανώσεις που ακολουθούν είναι οι κυριότερες γνωστές και η ανάμνηση που άφησαν στον ελληνικό λαό, είναι μαύρη. Οι οργανώσεις αυτές πλην ελαχίστων δεν ανέπτυξαν ένοπλη δράση, αλλά κυρίως ιδεολογική, αλλά ταυτόχρονα και προδοτική.

                Ας δούμε τις οργανώσεις αυτές βάσει των στοιχείων που έχουν διασωθεί:

ΜΙΑ ΠΤΥΧΗ ΤΟΥ ΜΑΥΡΑΓΟΡΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

*Το έγγραφο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, που διασώθηκξε στα Αρχεία της ΔΙΣ/ΓΕΣ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ο μαυραγοριτισμός κατά την διάρκεια της Κατοχής, υπήρξε ένα από τα πλέον απεχθέστερα φαινόμενα, που συνδέθηκε με την προσπάθεια εύκολου κέρδους πάση θυσία, όταν πολλοί Έλληνες και κυρίως παιδιά πέθαιναν στους δρόμους από την πείνα.

          Οι δυνάμεις της τριπλής Κατοχής, άρπαζαν με τη βία τους πόρους της κατεχόμενης χώρας μας. Σε συνδυασμό με τα πολεμικά γεγονότα, τους αποκλεισμούς κ.λπ.  πολύ σύντομα η αγορά εμφάνισε σημαντικές ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης, γεγονός που επέτρεψε σε διάφορα άτομα ρευστής συνείδησης να πλουτίσουν εκμεταλλευόμενα τις αδήριτες ανάγκες των συμπολιτών τους. Από τα χρόνια της κατοχής η λέξη μαυραγορίτης σημαίνει τον αδίστακτο κερδοσκόπο, χωρίς συνειδησιακούς φραγμούς, χωρίς νοιάζεται για τις παρενέργειες των πράξεών τους, αρκεί να αποκομίσει κέρδος με κάθε τρόπο, ακόμα και αθέμιτο.

          Οι παλαιότεροι, που έζησαν τα μαύρα χρόνια της Κατοχής είχαν να αφηγηθούν πολλές ιστορίες με τα ελεεινά κατορθώματα των μαυραγοριτών, η μετακίνηση των οποίων γινόταν βασικά με τα τρένα  Οι μαυραγορίτες είχαν φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αναίδειας που ταξίδευαν ακόμα και…. χωρίς εισιτήριο. Και όταν δεν εύρισκαν θέση ανέβαιναν στην σκεπή των βαγονιών με τα τσουβάλια του εμπορεύματός τους,  μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους.

Το δραματικό ημερολόγιο της Κατοχής 1941- 44 στη Θράκη

*Κατοχή. Στην πλατεία Διδυμοτείχου κυματίζει η σβάστικα. Η ελληνική σημαία παραπίσω....

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

         Η Θράκη δοκιμάσθηκε ιδιαίτερα από το Ναζισμό και τους συμμάχους του, κατά τα χρόνια 1941-1944, όταν κατακτήθηκε και διαμελίστηκε, από κατακτητές  ιδιαζόντως σκληρούς και ανελέητους .  Η κατάκτηση της Θράκης, αποτέλεσε ένα γεγονός εξαιρετικά δραματικό, αλλά και επικίνδυνο, αφού η κατάκτησή της ακολουθήθηκε από μέτρα δημογραφικής αλλοίωσης της περιοχής, με απώτερο στόχο να αποσπασθεί από τον εθνικό κορμό.

          Είναι γνωστό ότι η Βουλγαρία συμμάχησε με τον Χίτλερ, όταν αυτός επιχειρούσε να κατακτήσει ολόκληρη την Ευρώπη και παραχώρησε τα εδάφη της για να περάσουν οι σιδερόφρακτες στρατιές των Γερμανών, για να επιτεθούν εναντίον της Ελλάδας, η οποία ήδη είχε δώσει ένα σκληρό μάθημα στα βουνά της Ηπείρου, στον άλλο εισβολέα, στον Φασισμό του Μουσολίνι.

          Η ανίερη συμμαχία Βουλγάρων- Γερμανών είχε και τα ανταλλάγματά της. Η Θράκη (πλην του νομού  Έβρου) και η Ανατολική Μακεδονία παραχωρήθηκαν στις ύαινες που ακολουθούσαν τα στρατεύματα του Χίτλερ, δηλαδή τα στρατεύματα του βασιλιά Μπόρις. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, η περιοχή από τον ποταμό Στρυμόνα έως τον ποταμό  Έβρο, μαζί με τα νησιά της Θάσου και της Σαμοθράκης παραχωρήθηκαν στη Βουλγαρία, ως ανταμοιβή για την προσχώρησή της στον Άξονα. Εξαιρέθηκε ο νομός Έβρου, (όχι όμως και η περιοχή της Αλεξανδρούπολης και Δερείου) ο οποίος κατά τα ¾ παρέμεινε υπό Γερμανική κατοχή με Έλληνα νομάρχη στο Διδυμότειχο.