Αλεξανδρούπολη, Οκτώβριος 1922! Το δράμα των συνωστισμένων προσφύγων της Ανατολικής Θράκης!!!

*Έφευγαν με τα τρένα όπως- όπως, όσοι μπορούσαν. Οι άλλοι με τα κάρα ή πεζοπορώντας....

 

 

Παρουσιάζει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Αλεξανδρούπολη και όλος ο νομός Έβρου έζησαν τον Οκτώβριου του 1922 απίστευτες σκηνές οδύνης και δυστυχίας χιλιάδων προσφύγων, που διωγμένοι κάτω από ασφυκτικές προθεσμίες έπρεπε να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, τα χωράφια τους, τις κάθε είδους περιουσίες τους στην Ανατολική Θράκη και στριμωγμένοι σε ένα βοϊδάμαξο ή σε ένα τρένο ή πεζοπορώντας, να περάσουν δυτικά του νομού Έβρου για να αρχίσουν μια νέα ζωή.

Αυτή η τρομακτική περιπέτεια, ήταν αποτέλεσμα της διάσκεψης των στρατηγών των συμμάχων της Αντάντ στα Μουδανιά, το Σεπτέμβριο του 1922, όταν εξαιτίας της μεταστροφής του διεθνούς πολιτικού κλίματος φίλοι και εχθροί στράφηκαν κατά της Ελλάδας.

Η απόφαση για αμαχητί παράδοση της Ανατολικής Θράκης, δεν είχε σχέση με πολεμικές συγκρούσεις, όπως συνέβη στη Μικρά Ασία. Ήταν αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών αρχικά της Γαλλίας και της Ιταλίας και μετά και της Αγγλίας, αλλά κυρίως ήταν αποτέλεσμα αλλαγής γεωστρατηγικών και οικονομικών συμφερόντων. Όλοι οι μεγάλοι, υπέγραφαν οικονομικές και άλλες συμφωνίες με τον Μουσταφά Κεμάλ και δεν ήθελαν να δουν τη Ρωσία να κυριαρχεί πολιτικά στη Μικρά Ασία, αφού ήδη στήριζε με όπλα και χρήματα την νέα κατάσταση στην Τουρκία.

Σ’ αυτή την ιστοσελίδα έχει περιγραφεί με διάφορα κείμενα το δράμα του διωγμού των Ανατολικοθρακιωτών.

Σήμερα αποφάσισα, αντί άλλης περιγραφής, να παρουσιάσω αυτούσιο ένα άγνωστο, αλλά πολύτιμο έγγραφο, που είχε συνταχθεί για την Στρατιά Θράκης (διοικητής τότε ο στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ). Σ’ αυτό περιγράφονται ανάγλυφα, οι τρομερές συνθήκες συνωστισμού των προσφύγων στην Αλεξανδρούπολη και σε άλλους σιδηροδρομικούς σταθμούς του νομού Έβρου.

Αυτό το ντοκουμέντο, από την ιστορία του διωγμού των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης, που ήταν ριζωμένοι εκεί από τα πανάρχαια χρόνια, βρίσκεται στο Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών.

Ιδού το έγγραφο, με τη αδρή περιγραφή των τραυματικών εκείνων γεγονότων:

Ληστεία: Πληγή αγιάτρευτη στη Θράκη του 19ου αιώνα. Λήστευαν έξω από την Αλεξανδρούπολη

 *Το Δεδέαγατς είχε σπουδαίο δικαστικό μέγαρο, αλλά ζητούμενο παρέμενε η απονομή αληθινής Δικαιοσύνης για όλους τους υπηκόους του Σουλτάνου (Τουρκικά κρατικά αρχεία) 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η ληστεία, κατά τη διάρκεια του 19^ου αιώνα, υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους κατοίκους της Θράκης, επειδή το Οθωμανικό κράτος δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την πάταξή της, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις την υποκινούσε εκ του αφανούς. Οι ληστές ήταν συνήθως άτακτοι βασιβουζούκοι, και συχνά λιποτάκτες του Οθωμανικού στρατού.

               Μια αδρή εικόνα της ληστοκρατίας περί το 1878 μας δίνει ο υποπρόξενος της Ελλάδας στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) Γ.Ν.  Καραγιαννόπουλος. Περιγραφικός στις λεπτομέρειες, σε υπηρεσιακή αναφορά του, μας μεταφέρει στο δυστοπικό κλίμα της εποχής του, που επικρατούσε στην ευρύτερη περιοχή της σημερινής Αλεξανδρούπολης.

               Συγκεκριμένα γράφει ότι η ληστεία ήταν «κορυφωμένη πέριξ της πόλεώς μας είς τον ανώτατον βαθμόν». Και δίνει ως παράδειγμα την περίπτωση του αδελφού του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας ονόματι Πολίτη Βερνάτζη, που έρχονταν από την Αδριανούπολη, προφανώς με άμαξα. Σε απόσταση δύο ωρών έξω από την Αλεξανδρούπολη τον συνέλαβαν ληστές και του έκλεψαν τα πάντα… «τοσούτον ώστε και αυτά τα περιπόδιά του αφήρεσαν»!!! Του πήραν δηλαδή και τις κάλτσες!!! Τη λέξη περιπόδια, παρεμπιπτόντως, χρησιμοποιεί και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

               Ο αδελφός του, όταν το έμαθε με το κύρος του προξενικού πράκτορα της Γαλλίας, ζήτησε από τις Οθωμανικές αρχές αστυνομική δύναμη για να τον ελευθερώσει, γιατί οι ληστές τον είχαν πάρει μαζί του στα ορεινά. Οι Οθωμανικές αρχές αδιαφόρησαν πλήρως και με χίλιες παρακλήσεις του διέθεσαν δύο χωροφύλακες. Έτσι αναγκάσθηκε να μισθώσει και 12 άτομα για να βγει στα βουνά κυνηγώντας τους ληστές ώστε να ελευθερώσει τον αδελφό του. Τελικά τον βρήκε κάπου στο βουνό, γυμνό!!!

               Τρεις μέρες νωρίτερα άγνωστοι ληστές είχαν συλλάβει κάποιους αμαξηλάτες, «αραμπατζήδες» όπως διευκρινίζει στην έκθεσή του ο Καραγιαννόπουλος, που έρχονταν στην Αλεξανδρούπολη και τους έκλεψαν όσα είχαν και δεν είχαν, ενώ σκότωσαν και μερικούς…

*Πωλητές αβδελών επί Τουρκοκρατίας

Εφόνευσαν τον συνάζοντα αβδέλας…

 

               Όμως τότε, κατά τον Καραγιαννόπουλο «άλλον δε συνάζοντα αβδέλας εις τα περίχωρα, αφού του αφήρεσαν παν ό,τι είχε τον εφόνευσαν». Οι αβδέλες, που τις εύρισκαν σε στάσιμα νερά και έλη, χρησιμοποιούνταν για αφαιμάξεις, όσων είχαν υψηλή αρτηριακή πίεση.

               Οι Οθωμανικές αρχές όμως εξακολουθούσαν να αδιαφορούν και να μην παίρνουν μέτρα αντιμετώπισης της ληστείας, που μάστιζε τον τόπο. Ο Καραγιαννόπουλος πάντως στην έκθεσή του το λέει ευθέως: Ποιες τοπικές αρχές να πάρουν μέτρα, όταν οι ίδιες αρχές κατά κανόνα έκλεβαν το κράτος στα φανερά... Όσον αφορά την ασφάλεια των κατοίκων τα ίδια περίπου συνέβαιναν. «Και εις την Γιμουρτζίναν (σ.σ. Κομοτηνή) τα αυτά κακουργήματα πράττονται, ένθα στρατιώται τινές εκτύπησαν δια βολής πιστολίου την δεκαεξαετή θυγατέραν του ιατρού Στεφάνου, Ιταλού, και ήδε είς μέγιστον κίνδυνον ευρίσκεται».

               Συμπερασματικά ο Καραγιαννόπουλος έγραφε προς το υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα:

«Αι τοιαύται δε βιαιοπραγίαι και τα ανήκουστα αδικήματα πραττόμενα παρά της ενταύθα Οθωμ. Αρχής κατά των υπηκόων της Α. Μ. και ανεξαιρέτως εις τους υπηκόους όλων των εθνών και εις αυτούς ακόμη τους συμμάχους του Σουλτάνου, είνε αδύνατον να εκφρασθώσιν: περιφρονούσα και νόμους και συνθήκας και διεθνές δίκαιον μετέρχεται παν θεμιτόν και αθέμιτον  προς κακοποίησιν των ξένων υπηκόων ανεξαιρέτως και ουδεμίαν θέλουσα να διεκπεραιώσει διαφοράν, όταν συμπέση να υπάρχη τοιαύτη μεταξύ υπηκόων ξένης δυνάμεως και υπηκόου Οθωμανού όπερ δεν δύναμαι να εκπεραιώσω, ως πρέπει, ουδεμίαν υπόθεσιν υπηκόου Έλληνος».

*Το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη)

Ούτε το Χάττ-ι Χουμαγιούν αρκούσε!!!

 

Και άλλη μια σημαντική παρατήρηση του υποπρόξενου Καραγιαννόπουλου:

«Ο εξαγριωμός ούτος των Οθωμανών, ήρχισεν ν’ αυξάνη εις πολύ μετά την ανάγνωσιν του Χάτι Χουμαγιούν».

Τι ήταν το Χαττ-ι Χουμαγιούν;

         Επρόκειτο για αυτοκρατορικό μεταρρυθμιστικό διάταγμα, που δημοσιεύθηκε το 1856. Η έκδοσή του έγινε κάτω από την πίεση της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας. Στόχος των μεγάλων δυνάμεων ήταν  να ληφθούν νέα μέτρα υπέρ των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το διάταγμα αυτό, λόγω των μεταρρυθμίσεων που ήθελε να επιβάλει ήρθε σε ευθεία αντίθεση με την παραδοσιακή πολιτική ιδεολογία της Αυτοκρατορίας και σε πολλές περιπτώσεις οι Οθωμανοί θεωρούσαν ότι επρόκειτο για σουλτανική προδοσία. Και αντιδρούσαν με κάθε τρόπο, στις προβλέψεις του, που επιχειρούσαν να προστατεύσουν τους Χριστιανούς. Η άνοδος όμως στο θρόνο του απολυταρχικού σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’ και το ξέσπασμα του Ρωσο-Τουρκικού πολέμου (1877-1878) ανέστειλαν τη διαδικασία φιλελευθεροποίησης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και οδήγησαν στη βαθμιαία επιστροφή του παλαιού γνώριμου απολυταρχικού καθεστώτος.

        Η ληστεία πάντως ήταν μόνιμη πληγή για τους κατοίκους της Θράκης. Από τις 9 Μαρτίου 1854 ο πρόξενος στην Αδριανούπολη Ιωσήφ Βαρότσης γνωστοποιούσε στην Αθήνα το πρόβλημα από πολυάριθμες σπείρες ληστών και κατατρομοκρατούσαν τους κατοίκους της υπαίθρου, οι οποίοι για ασφάλεια κατέφευγαν στις πόλεις. Οι αρχιληστές  Μουμτζής και Βαλαβαντσής- έλεγε- μαστίζουν τα περίχωρα Ραιδεστού και Ζααράς. Μέσα σε μια χρονιά, μόνο ο Βαλαβαντσής είχε σκοτώσει 150 χριστιανούς…

Ο επόμενος πρόξενος στην Αδριανούπολη, ο Γεννάδη,ς σε αναφορά του στις 25 Μαΐου 1877 γνωστοποιούσε στην Αθήνα τα βάσανα των κατοίκων της Θράκης από τους άτακτους Κιρκάσιους, που καταλήστευσαν τον κόσμο. Η πεποίθηση την οποία σχημάτισαν οι χριστιανοί ήταν ότι δεν έχουν να ελπίζουν τίποτα από την Οθωμανική κυβέρνηση «διότι είτε εξ ενόχου αδιαφορίας είτε εξ αδυναμίας οικτράς ουδέν αύτη ενεργεί προς περιστολήν του κακού».

*Η παραλία της Αλεξανδρούπολης το 1899

Ομάδες ληστών ακόμα και το 1890 δρούσαν ανενόχλητες. Στις 5 Ιουλίου ο πρόξενος στο Δεδέαγατς Ν. Νικολάου, ανέφερε, ότι ληστρική ομάδα 18 ατόμων, που είχε συγκροτηθεί στην περιοχή Σουφλίου, από Οθωμανούς πρόσφυγες προερχόμενους από τη Βουλγαρία, περίπου 10 μέρες νωρίτερα, κατέλαβε το δρόμο μεταξύ Σουφλίου και Διδυμοτείχου  «εν ημέρα πανηγύρεως»  συνελάμβανε και λήστευε όλους τους διερχόμενους χριστιανούς. Οι αρχές διέταξαν να βγουν τα αποσπάσματα για την καταδίωξη των ληστών, ισχυρίζονταν όμως ότι οι ληστές δεν πρέπει να είναι Οθωμανοί… αλλά ξένοι. Και προσέθετε ο Νικολάου: «Εν τοις χωρίοις ουδείς των προκρίτων αποφασίζει να εξέλθει διότι φοβείται αν μεν συλληφθή υπό συμμορίας να φονευθή, παρά του πρώτου παρατυχόντος πρόσφυγος Οθωμανού, αρκούν μόνο να λάβη ό,τι εύρει εις την τζέπην. Τοιαύτη εστίν η δημοσία ασφάλεια εν τη περιφερεία μου».

Η ληστεία όντως υπήρξε πληγή αγιάτρευτη για τους κατοίκους της Θράκης του 19ου αιώνα, που προκάλσε πολύ πόνο.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

ΠΗΓΗ

Διπλωματικό και Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου των Εξωτερικών

Η Βουλγαρία περίμενε να επωφεληθεί από την αναθεώρηση της Συνθήκης των Σεβρών.

*Το ανέκδοτο έγγραφο του Αμερικανού πρέσβη στη Σόφια

 

 

*Οι Βουλγαρικές βλέψεις

για να μην γίνει ελληνικό

το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Συνθήκη των Σεβρών, υπήρξε ένα μεγάλο επίτευγμα της ελληνικής διπλωματίας, αλλά δεν επιβεβαίωσε καμιά από τις ελληνικές προσδοκίες που γέννησε. Και γέννησε πολλές, αφού στην Ελλάδα για προεκλογικούς λόγους διαφημίστηκε ότι δημιουργεί την Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, αλλά σε επίπεδο συμμάχων εγκαταλείφθηκε γρήγορα και η Ελλάδα, από τη δόξα βρέθηκε σε δύο χρόνια να μαζεύει τα κουρέλια της μεγάλης καταστροφής. Η Συνθήκη αυτή δεν επικυρώθηκε από κανένα συμμαχικό κοινοβούλιο ούτε καν από το Ελληνικό. Και από την επομένη της υπογραφής της άρχισαν να σκέφτονται την αναθεώρησή της.

Ένα από τα κράτη που κινήθηκαν για την αναθεώρησή της ήταν η Βουλγαρία, που μετά τη συνθήκη του Νεϊγύ, κατ’ εφαρμογή της Συνθήκης των Σεβρών, έχασε τη Δυτική Θράκη και τη έξοδό της στο Αιγαίο. Η Βουλγαρία δεν έπαψε να δραστηριοποιείται σε όλα τα διεθνή fora και κυρίως στο διπλωματικό τομέα, διεκδικώντας τη Δυτική Θράκη. Στις συνομιλίες που διεξήχθησαν στη Γένοβα το 1922 και στη Διάσκεψη της Λωζάνης κατά τα έτη 1922-1923, επεδίωξε την εδαφική της διέξοδο στο Αιγαίο και χρησιμοποιώντας διαστρεβλωτικά επιχειρήματα ζητούσε  την αναθεώρηση του άρθρου 48 της συνθήκης του Νεϊγύ.

Επίσης κατά τη διάσκεψη του Λονδίνου το 1921 (που σηματοδότησε και την αρχή της Μικρασιατικής Καταστροφής) η Βουλγαρία προσπάθησε να ξαναζεστάνει τις απαιτήσεις για τη Θράκη και την έξοδό της στο Αιγαίο. Ελπίζοντας πάντοτε στη βοήθεια του προέδρου των ΗΠΑ Γούντρoου Ουίλσον η δεύτερη θητεία το οποίου έληξε στις 4 Μαρτίου 1921.

Τις προσπάθειες της Βουλγαρίας να επιδιώκει ανακατάληψη της Δυτικής Θράκης και έξοδο προς τη «θερμή θάλασσα» του Αιγαίου μια επιστολή του Αμερικανού επιτετραμμένου στη Σόφια προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στις 2 Φεβρουαρίου 1921. Η επιστολή αυτή διασώζεται στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ.

Μια ομιλία στην Αλεξανδρούπολη

*Στιγμιότυπο από την Ημερίδα

      Το Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης, οργάνωσε στις 29 Μαΐου Ημερίδα με θέμα «Προφορικές μαρτυρίες και τεκμήρια για την ιστορία της Αλεξανδρούπολης». Η Ημερίδα με τη συμμετοχή ομιλητών, οργανώθηκε στο πλαίσιο του εορτασμού των 100 χρόνων ελευθερίας της πόλης. Τιμήθηκαν επίσης απόγονοι προσωπικοτήτων που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ιστορία της πόλης.

Στην Ημερίδα πήρα μέρος με ομιλία, που είχε τίτλο «1922, Άδειασε η Ανατολική Θράκη, «Βούλιαξε» η Αλεξανδρούπολη».

*Η αφίσα της Ημερίδας

Οκτώβριος 1922: Όταν η Αλεξανδρούπολη "βούλιαξε" από πρόσφυγες. Η άγνωστη έκθεση του νομάρχη Σ. Γρηγορίου

*Η πορεία της οδύνης με τα βοϊδάμαξα

 *Αδημοσίευτο ντοκουμέντο

με φοβερές λεπτομέρειες

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

        Ο Οκτώβριος του 1922 ήταν ίσως ο δραματικότερος μήνας, που έζησε η Αλεξανδρούπολη, όταν η πόλη «βούλιαξε» κυριολεκτικά από τα κύματα προσφύγων που διώχθηκαν κακήν κακώς από την Ανατολική Θράκη με απαίτηση του Μουσταφά Κεμάλ και συναίνεση δικών μας «φιλικών» κρατών, που ως μεγάλες Δυνάμεις τότε όριζαν τις τύχες του κόσμου.

        Η Ελλάδα ηττημένη στη Μικρά Ασία μάζευε τα κουρέλια της. Διωγμένοι οι Έλληνες από εκεί, διωγμένοι και από τον Πόντο. Πρόσφυγες από παντού…

        Η κυβέρνηση ανύπαρκτη, έπεφτε κάτω από το κύμα της λαϊκής αγανάκτησης, που έφερνε στην εξουσία το στρατό με επικεφαλής τους Γονατά και Πλαστήρα.

        Το μεγάλο δράμα παίζονταν με άξονα τον ποταμό Έβρο, καθώς όσοι Έλληνες ζούσαν πέραν από την Ανατολική του όχθη, προσπαθούσαν να περάσουν στη Δυτική όχθη όπως- όπως, για να γλιτώσουν τις σφαγές. Η Αθήνα ζούσε σε καθεστώς αλλοφροσύνης.  Η χώρα πλημμύρισε από τους πρόσφυγες της Ανατολίας.  Οι επαναστάτες ετοιμάζονταν να δικάσουν τους υπαίτιους της τρομερής ήττας.

Ήδη όλοι γνώριζαν για την πυρκαγιά της Σμύρνης, τον  απαγχονισμό του Μητροπολίτη Χρυσόστομου, τα εγκλήματα του Τοπάλ Οσμάν στον Πόντο. Δράματα χωρίς τελειωμό…  

        Το μεγάλο κακό άρχισε από τα Μουδανιά με διάσκεψη των στρατηγών των Μεγάλων Δυνάμεων. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγραφεί η τύχη της Ανατολικής Θράκης. Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν. Και άμεση εκκένωση από τον ελληνικό στρατό και τον ελληνικό πληθυσμό.

Το άγνωστο ψήφισμα του λαού του Δεδέαγατς το 1913, εναντίον της δεύτερης Βουλγαρικής κατοχής

*Η οδός του Δημοτικού Κήπου. Κάπου εδώ κοντά, έγινε το πάνδημο συλλαλητήριο του 1913. Καρτ ποστάλ από τα Τουρκικά κρατικά αρχεία.  

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Οι μέρες του καλοκαιριού του 1913 για την περιοχή της Αλεξανδρούπολης, που ακόμα ονομάζονταν Δεδέαγατς, είχαν ταχύτατες εναλλαγές συναισθημάτων, για τους κατοίκους του, που προκαλούσαν ίλιγγο και απελπισία. 
Υπήρξε πρώτα η χαρά της απελευθέρωσης από τον Τουρκικό ζυγό το 1912, αλλά από τα Βουλγαρικά στρατεύματα, που όμως τότε ήταν συμμαχικά με την Ελλάδα. Γρήγορα όμως οι βαρβαρότητες των Βουλγάρων στρατιωτών προς τους Έλληνες, μετέβαλαν τη χαρά σε απελπισία. Τα γεγονότα εξελίσσονταν πολύ γρήγορα. Το καλοκαίρι του 1913 βρήκε τους πρώην συμμάχους να αντιμάχονται στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, με τους Έλληνες να νικάνε τους Βουλγάρους σε όλα τα πεδία των μαχών και να απελευθερώνουν τις περιοχές, που ήταν ελληνικές και αλύτρωτες.
Όμως οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Δυνάμεων και τα συμφέροντά τους που διακυβεύονταν οδήγησαν τα γεγονότα σε νέες δυσάρεστες εξελίξεις.   
Οι Μεγάλες Δυνάμεις, που συνεδρίαζαν στο Βουκουρέστι για να επιτευχθεί ειρήνη στα Βαλκάνια, άρχισαν να σκέφτονται να παραχωρήσουν την Δυτική Θράκη στην ηττημένη Βουλγαρία. Οι πληροφορίες, που έφταναν ήταν ανησυχητικές.  Ήδη οι κάτοικοι της περιοχής είχαν δοκιμάσει την πρώτη Βουλγαρική κατοχή, από τα τέλη του Οκτωβρίου 1912 όταν οι Βούλγαροι κατανικώντας τους Τούρκους είχαν καταλάβει τη Θράκη και την Δυτική και μεγάλο μέρος της Ανατολικής με την Αδριανούπολη. Βέβαια τον Ιούλιο του 1913 τη Δυτική Θράκη απελευθέρωσαν οι ελληνικές δυνάμεις.  Τα συναισθήματα εναλλάσσονταν...  Όμως τα πράγματα ανατρέπονταν με όσα συζητούσαν οι Μεγάλοι στο Βουκουρέστι.... Στη Δυτική Θράκη οι κάτοικοι γνώριζαν με ποιο δυνάστη είχαν να κάνουν, αφού η πρώτη Βουλγαρική κατοχή είχε συνδυασθεί με όργια είς βάρος του Ελληνισμού.

Δ. Εφραιμίδης: Ένας ευπατρίδης της Αλεξανδρούπολης τον 19ο αιώνα

*Από το δημοσίευμα της εφημερίδας "Αρμονία" της Σμύρνης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η σημερινή υπέροχη πόλη Αλεξανδρούπολη, που ξεκίνησε την αναπτυξιακή πορεία της περίπου από το 1870, κυριάρχησε στην οικονομική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή της περιοχής και ανέδειξε σημαντικές προσωπικότητες, που σήμερα τις καλύπτει η λήθη. Είναι γνωστό ότι η Αλεξανδρούπολη, η νέα αυτή πόλη, από τη στιγμή που απέκτησε η περιοχή σιδηροδρομικό δίκτυο, αναδείχθηκε σε σημαντική κυψέλη του Ελληνισμού.

Στη Βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχουν ορισμένα έγγραφα Θρακικού ενδιαφέροντος. Ένα από αυτά το έγγραφα, είναι έκθεση  του Ν. Γ. Χατζόπουλου, διακεκριμένου εκπαιδευτικού με εθνική δράση, που αναφέρεται στην Αλεξανδρούπολη του 1883, τότε που ήταν μια μικρή κωμόπολη, ένα ψαροχώρι. Στην έκθεση αυτή, υπογραμμίζεται, ότι υπερισχύει ο Ελληνισμός, παρά την πανσπερμία των φυλών, που κατοικούσαν εκεί. Γράφει ειδικότερα:           

ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ: «Αρτισύστατος κωμόπολις εμπορική παράλιος και ο τελευταίος των εν τη Νοτιοδυτική Θράκη Σιδηροδρόμων σταθμός. Έχει τανύν 450-500 νεοδμήτους οικοδομάς και περί τας 1500-2000 ψυχάς.

          Οικογενείας δε μονίμους οικούσας εις Δεδέαγατς περί τας 100-120 προερχομένας εκ διαφόρων μερών και εθνικοτήτων και διαφόρων ιδεών ηθών και εθίμων. Τανύν υπερισχύει εκείσε ο Ελληνισμός. Διότι ου μόνον εκ των ως άνω είρηται οικογενειών τα 3/4 εισίν ομογενείς, αλλά και το εμπόριον ενεργείται υπό Ελλήνων είτε ως εμπόρων ή εργατοϋπαλλήλων και μεσιτών είτε τεχνιτών ή εργατών.

          Έχει νυν η εν Δεδέαγατς Ελληνική Κοινότης Εκκλησίαν ξυλίνης οικοδομής, λιθόκτιστον Δημοτικήν Σχολήν, εν ή φοιτώσι περί τα 100-120 παιδία, εν οίς και 20-25 θήλεα. Ανήγειρε δε και έτερον ευρύ κτίριον λίθινον προορισμένον δια Παρθεναγωγείον....».

Πώς δεν έγινε βουλγαρικό λιμάνι στην Αλεξανδρούπολη, το 1923

*Η ανταπόκριση του Γεώργιου Βεντήρη για το βουλγαρικό λιμάνι στην Αλεξανδρούπολη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η τύχη της ελληνικότητας του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, το 1923, στο διάστημα που στη Λωζάνη συζητούσαν την υπογραφή της ομώνυμης Συνθήκης, πέρασε από τεντωμένο σχοινί και τελικά παρέμεινε οριστικά στην Ελλάδα, ενώ αυτό διεκδικούσε η Βουλγαρία.

                Είναι μια ιστορία, που δεν πρέπει να ξεχνάμε, γιατί οι γείτονες Βούλγαροι, αν και ηττημένοι συνεχώς από το 1913, δεν έπαψαν ποτέ να διεκδικούν εδάφη της Δυτικής Θράκης για να έχουν διέξοδο στη «ζεστή θάλασσα» δηλαδή στο Αιγαίο.

Η Βουλγαρία δεν έπαψε να δραστηριοποιείται σε όλα τα διεθνή fora και κυρίως στο διπλωματικό τομέα, διεκδικώντας τη Δυτική Θράκη. Στις συνομιλίες που διεξήχθησαν στη Γένοβα το 1922 και στη Διάσκεψη της Λωζάνης κατά τα έτη 1922-1923, επεδίωξε την εδαφική της διέξοδο στο Αιγαίο και χρησιμοποιώντας διαστρεβλωτικά επιχειρήματα ζητούσε  την αναθεώρηση του άρθρου 48 της συνθήκης του Νεϊγύ.

1878: Οι Αλεξανδρουπολίτες προς το Συνέδριο του Βερολίνου...

*Το Δεδέαγατς, η σημερινή Αλεξανδρούπολη, σε καρτ ποστάλ του 1898

*Ένα σημαντικό 
και αδημοσίευτο ντοκουμέντο 
από την ιστορία 
της Αλεξανδρούπολης 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ένα σημαντικό και αδημοσίευτο ντοκουμέντο από την ιστορία της Αλεξανδρούπολης, υπάρχει στο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών.

          Οι κάτοικοι του άσημου ακόμα Δεδέαγατς, με συγκινητικό ζήλο, όταν επήλθε η ρωσική κατοχή της περιοχής μετά τον ρωσοτουρκικό πόλεμο του1878, ζήτησαν με υπογραφές των προκρίτων, να μην υπαχθούν υπό Βουλγαρική διοίκηση, όταν διαπίστωσαν, ότι οι Ρώσοι μετά τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, επιχειρούν να αποκαταστήσουν τους Βουλγάρους, ως επικυρίαρχους της περιοχής. Οι εκκλήσεις τους έφθασαν έως και στο Συνέδριο του Βερολίνου.

          Ας δούμε όμως το ιστορικό περίγραμμα της εποχής για να κατανοήσουμε καλύτερα τα γεγονότα εκείνων των ημερών.

ΤΟ 9ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΡΑΚΩΝ ΣΤΙΣ ΦΕΡΡΕΣ

*Η βυζαντινή Κοσμοσώτειρα Φερών

                Η Θράκη της ιστορίας, η Θράκη του Πολιτισμού, η Θράκη των αναπτυξιακών δυνατοτήτων, η Θράκη της εγκατάλειψης, έρχεται στο προσκήνιο, με το 9^ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, που πραγματοποιείται από τις 17 έως τις 19 Αυγούστου 2012 στις Φέρες Έβρου.

          Πρέπει να τονισθεί  ιδιαίτερα, ότι  το συνέδριο πραγματοποιείται σε βαρύ κλίμα, εξαιτίας του αιφνιδιασμού του υπουργού ΠΡΟΠΟ Νίκου Δένδια, να κλείσει τις αστυνομικές σχολές Ξάνθης, Κομοτηνής και Διδυμοτείχου, για να μεταφέρει εκεί τους λαθρομετανάστες τους οποίους  διώχνει από το κέντρο της Αθήνας. Θα καθαρίσει- αν την καθαρίσει- την Αθήνα και θα μεταφέρει στη Θράκη με τα ιδιάζοντα προβλήματα, τους μετανάστες, που η κυβέρνηση φοβάται, πως θα επιδοθούν κάποια στιγμή σε ταραχές. Αν οι ταραχές γίνουν στη Θράκη;  Ίδωμεν…

ΕΝΑ ΝΕΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ

*Το σήμα του Συλλόγου Αρχαιοφίλων Αλεξανδρούπολης

Η Αλεξανδρούπολη, απέκτησε από χθες, μια σημαντική μόνιμη έκθεση στο Ιστορικό Μουσείο, με εξαιρετικά εκθέματα για την ιστορία της πόλης. 

Πρόκειται για το Ιστορικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης, που δημιούργησε ο Σύλλογος Αρχαιοφίλων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς νομού Έβρου, με τη συμπαράσταση και χρηματοδότηση του Δήμου της πόλης, της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Έβρου και της Διευρυμένης  Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Έβρου- Ροδόπης.Το κτίριο βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο της πόλης απέναντι από το Δημαρχείο. 

ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΥΡΩ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

 *Η Αλεξανδρούπολη σήμερα, με το φάρο της, που αποτελεί σήμα κατατεθέν της πόλης

         Μια ιδιαίτερη σημαντική έκδοση είδε το φως της δημοσιότητας, από τον Πολιτιστικό και Ψυχαγωγικό Σύλλογο Αλεξανδρουπολιτών της Αθήνας.

          Πρόκειται για τον τόμο «Σελίδες από την ιστορία της Αλεξανδρούπολης και της γύρω περιοχής». 

ΑΙΝΟΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥH ΤΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ ΤΟ ΙΘ΄ ΑΙΩΝΑ

*Η Αίνος το 1902

*Αναδρομές στην ιστορία της Θράκης

*Άγρια πολεμική δια του Τύπου

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Διάβαζα πρόσφατα, μια νέα μετάφραση της «Αντιγόνης» του Σοφοκλέους, που παρουσίασε με επιτυχία σε ένα τόμο, ο συνάδελφός μου Ανδρέας Ζούλας. Το μάτι μου έπεσε σε δύο αναφορές του κειμένου για τις δύσκολες Θρακικές θάλασσες και τις αλίμενες ακτές της και θυμήθηκα άθελά μου την παλαιά «κόντρα» που είχε ξεσπάσει τον ΙΘ΄ αιώνα μεταξύ της Αίνου και του νεοσύστατου τότε Δεδέαγατς. Μια κόντρα, για την οποία έχω αρθρογραφήσει και παλαιότερα.

          Η Αίνος ήταν μια πόλη με μεγάλη ναυτική παράδοση. Ανέδειξε θρυλικούς καπεταναίους στη θάλασσα και έμειναν οι ηρωικές μορφές του καπετάν Χατζή Αντώνη Βιζβίζη, της γυναίκας του Δόμνας Βιζβίζαινας, και των άλλων αγωνιστών.

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

*Η Αλεξανδρούπολη σήμερα, με το φάρο της, σήμα κατατεθέν της πόλης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Η Αλεξανδρούπολη, η νεότερη αυτή πόλη του Βόρειου Ελληνισμού, από τη στιγμή που απέκτησε η περιοχή σιδηροδρομικό δίκτυο, αναδείχθηκε σε σημαντική κυψέλη του Ελληνισμού.

          Η άνοδος της, οικονομική, εθνική και κοινωνική υπήρξε σταδιακή όπως φαίνεται και από σειρά ιστορικών ντοκουμέντων, που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα.

Στη Βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχουν ορισμένα έγγραφα Θρακικού ενδιαφέροντος. Ένα από αυτά το έγγραφα, είναι έκθεση  του Ν. Γ. Χατζόπουλου, διακεκριμένου εκπαιδευτικού με εθνική δράση, που αναφέρεται στην Αλεξανδρούπολη του 1883, τότε που ήταν μια μικρή κωμόπολη, ένα ψαροχώρι. Στην έκθεση αυτή, υπογραμμίζεται, ότι υπερισχύει ο Ελληνισμός, παρά την πανσπερμία των φυλών, που κατοικούσαν εκεί. Γράφει ειδικότερα:

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ ΤΟΥ ΔΕΔΕΑΓΑΤΣ (1913)

*Τα περίφημα γραμματόσημα του Δεδέαγατς, που εκτυπώθηκαν στο θωρηκτό "Αβέρωφ"

*Τυπώθηκαν επί του θωρηκτού «Αβέρωφ»

*Εκτίθενται στο Στρατιωτικό Μουσείο Διδυμοτείχου

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Το καλοκαίρι του 2002, ένας συμπολίτης μας είχε τη χαρά και την τιμή, να προσφέρει στο Στρατιωτικό Μουσείο Διδυμοτείχου τα πρώτα γραμματόσημα του Δεδέαγατς. Δεδέαγατς, ονομάζονταν επί Τουρκοκρατίας η σημερινή Αλεξανδρούπολη. Πρόκειται για τα γραμματόσημα, τα οποία εκτυπώθηκαν επάνω στο θωρηκτό «Αβέρωφ» κατά την πρώτη απελευθέρωση της πόλης, τον Ιούλιο του 1913.

Τα ιστορικά γραμματόσημα, μαζί με μια φωτογραφία του ένδοξου θωρηκτού, τοποθετήκαν σε ειδικό κάδρο, ώστε να αποτελούν ενιαίο έκθεμα στο Στρατιωτικό Μουσείο του Διδυμοτείχου, όπου εκτίθενται.

Τα συγκεκριμένα γραμματόσημα και η φωτογραφία συνοδεύθηκαν (πρέπει να υπάρχουν στα αρχεία του Μουσείου) και από ορισμένα ντοκουμέντα για την βιβλιογραφική τεκμηρίωση του εκθέματος.