Οι εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_18/09/2011_4

*Ο αρχιεπίσκοπος και αντιβασιλεύς Δαμασκηνός διαβάζει το Λόγο του Θρόνου κατά την εναρκτήρια συνεδρίαση της Βουλής που προέκυψε από τιος εκλογές του 1946
*Η πορεία προς τις κάλπες

για πρώτη φορά από 

τον Ιανουάριο του 1936,

διεξήχθη μέσα σε κλίμα βίας 

και αποχής της Αριστεράς 65 χρόνια πριν

Του κ. Αντώνη Kλάψη*


Oταν στις 19 Ιανουαρίου 1946 ο αντιβασιλέας Δαμασκηνός υπέγραφε το διάταγμα προκήρυξης βουλευτικών εκλογών για τις 31 Μαρτίου του ίδιου έτους, έθετε την Ελλάδα, για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 1936, σε προεκλογική περίοδο.              Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι εκλογές του 1946 θα σηματοδοτούσαν την επιστροφή της χώρας στην οδό της πολιτικής ομαλότητας έπειτα από μία ταραγμένη δεκαετία, η οποία είχε σφραγιστεί από τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, την κατοχή της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα, αλλά και την ένταση των πολιτικών παθών αμέσως μετά την απελευθέρωση, με αποκορύφωμα τα Δεκεμβριανά του 1944. Τα δεδομένα, ωστόσο, δεν άφηναν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.



Πρώτα απ’ όλα, η απόφαση για τη διεξαγωγή των εκλογών πριν από το δημοψήφισμα για τη διευθέτηση του πολιτειακού συνιστούσε σαφή παραβίαση της Συμφωνίας της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945), η οποία προέβλεπε ρητά την αντίστροφη σειρά. Επιπλέον, το συνεχιζόμενο κλίμα βίας και αβεβαιότητας, το οποίο τροφοδοτούσε ειδικότερα η δράση ένοπλων συμμοριών αλλά -σε αρκετές περιπτώσεις- και τμημάτων των Σωμάτων Ασφαλείας (το ΚΚΕ έκανε ανοιχτά λόγο για εκτεταμένα φαινόμενα «λευκής τρομοκρατίας»), κάθε άλλο παρά αποτελούσε εγγύηση για τη διενέργεια αδιάβλητων εκλογών. Η καχυποψία, τέλος, ενισχυόταν από το γεγονός ότι η αναθεώρηση των εκλογικών καταλόγων δεν είχε ολοκληρωθεί ομαλά ώστε να διασφαλίζεται η αποφυγή διπλοψηφιών, δίνοντας έτσι λαβή για εικασίες περί προκαταβολικής αλλοίωσης του αποτελέσματος.

*Ο "Ριζοσπάστης" εκφράζοντας τη γραμμή του ΚΚΕ καλεί το λαό σε αποχή. 

Αποχή που αποδείχθηκε ολέθρια.

Παρά τα αιτήματα του ΚΚΕ, άλλων δυνάμεων της ευρύτερης Αριστεράς αλλά και κομμάτων του Κέντρου για αναβολή των εκλογών, ο πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης, υπό την πίεση των Βρετανών, αρνήθηκε να υπαναχωρήσει και επέμεινε στη διεξαγωγή τους την προκαθορισμένη ημερομηνία. Ούτε η κυβερνητική κρίση που προκλήθηκε στις αρχές Μαρτίου του 1946 με αφορμή το ίδιο θέμα έκαμψε τον Σοφούλη, ο οποίος παρέμεινε ανένδοτος ακόμα κι όταν οι υπουργοί που δεν ανήκαν στο Κόμμα Φιλελευθέρων υπέβαλαν τις παραιτήσεις τους. Στο μεταξύ, η απόφαση του ΚΚΕ και των υπόλοιπων κομμάτων της Αριστεράς να απόσχουν από την εκλογική αναμέτρηση είχε ήδη φορτίσει αρνητικά την ατμόσφαιρα, καθώς εκμηδένιζε στην πράξη τις πιθανότητες εξομάλυνσης της πολιτικής κατάστασης μέσω των καλπών. Πέραν των δυνάμεων της Αριστεράς, εξάλλου, τον δρόμο της αποχής ακολούθησαν και σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες του κεντρώου χώρου, όπως οι πρώην πρωθυπουργοί Γεώργιος Καφαντάρης και Εμμανουήλ Τσουδερός.

*Δημοσίευμα της εφημερίδας "Ελευθερία"

Θριαμβευτική νίκη των φιλοβασιλικών

Ανεξάρτητα από τη στάση των επιμέρους κομματικών σχηματισμών, οι εκλογές διεξήχθησαν όπως είχε προγραμματιστεί. Σε εφαρμογή της Συμφωνίας της Βάρκιζας, τις εκλογές επέβλεψε συμμαχική αποστολή παρατηρητών (Allied Mission to Observe the Greek Elections - AMFOGE), στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τις ΗΠΑ, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, όχι όμως και από τη Σοβιετική Ενωση, καθώς η τελευταία -πιθανότατα σε μία προσπάθεια να αποφύγει τη δημιουργία ανάλογων εποπτικών μηχανισμών για εκλογές που θα διεξάγονταν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εντός της σφαίρας επιρροής της Μόσχας- αρνήθηκε τελικά να συμπράξει. Η παρουσία, ωστόσο, της AMFOGE δεν στάθηκε ικανή ώστε να διασφαλίσει τον απολύτως αδιάβλητο χαρακτήρα της εκλογικής διαδικασίας, καθώς φαινόμενα που κυμαίνονταν από απλές παρατυπίες έως και τη χειραγώγηση της ψηφοφορίας δεν αποφεύχθηκαν.
Τα αποτελέσματα των εκλογών, οι οποίες διεξήχθησαν με το σύστημα της απλής αναλογικής, υπήρξαν θριαμβευτικά για τη φιλοβασιλική παράταξη που εξασφάλισε αθροιστικά το 64,68% των ψήφων και συνολικά 236 από τις 354 έδρες της νέας Βουλής:
- 55,12% και 206 έδρες η Ηνωμένη Παράταξις Εθνικοφρόνων (με βασική συνιστώσα το Λαϊκό Κόμμα και κυριότερους εταίρους δύο βενιζελογενή κόμματα που υποστήριζαν ρητά την επιστροφή του Γεωργίου Β΄ στον θρόνο του: το Κόμμα Εθνικών Φιλελευθέρων του Στυλιανού Γονατά και το Μεταρρυθμιστικό Κόμμα με αρχηγό τον Απόστολο Αλεξανδρή),
- 5,96% και 20 έδρες το Εθνικό Κόμμα Ελλάδος του Ναπολέοντα Ζέρβα,
- 2,94% και 9 έδρες η Ενωσις Εθνικοφρόνων, και
- 0,66% και 1 έδρα μικρότερα φιλοβασιλικά κόμματα και ανεξάρτητοι φιλοβασιλικοί υποψήφιοι.
Αντίθετα, τα κεντρώα κόμματα υπέστησαν βαριά ήττα, καθώς συγκέντρωσαν μόλις το 34,96% των ψήφων και συνολικά 118 έδρες:
- 19,28% και 68 έδρες η Εθνική Πολιτική Ενωσις (που προεκλογικά είχε αποφύγει να λάβει σαφή θέση για το ζήτημα του βασιλικού θεσμού και στην οποία μετείχαν το Κόμμα των Βενιζελικών Φιλελευθέρων με αρχηγό τον Σοφοκλή Βενιζέλο, το Δημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα του Γεωργίου Παπανδρέου και το Εθνικό Ενωτικό Κόμμα του Παναγιώτη Κανελλόπουλου),
- 14,39% και 48 έδρες το Κόμμα Φιλελευθέρων υπό την ηγεσία του Θεμιστοκλή Σοφούλη,
- 0,67% και 1 έδρα η Ενωσις Αγροτικών Κομμάτων με επικεφαλής τον Αλέξανδρο Μυλωνά, και
- 0,62% και 1 έδρα διάφοροι ανεξάρτητοι κεντρώοι υποψήφιοι.
Ετσι, στις 18 Απριλίου 1946, μετά τη βραχύβια θητεία της κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας Παναγιώτη Πουλίτσα, ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος Κωνσταντίνος Τσαλδάρης ανέλαβε την πρωθυπουργία, σχηματίζοντας -με την υποστήριξη του Κόμματος Εθνικών Φιλελευθέρων και του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος- την πρώτη αμιγώς φιλοβασιλική κυβέρνηση μετά την απελευθέρωση.

Εμφύλιος πόλεμος: Παντού πτώματα, παντού αίμα, παντού πόνος

Η «πολιτική αποχή» 

και η διολίσθηση στον Εμφύλιο Πόλεμο

Μία από τις πολλές ιδιομορφίες των εκλογών της 31ης Μαρτίου 1946 υπήρξε το γεγονός ότι η συζήτηση δεν περιορίστηκε μόνο -όπως συνήθως συμβαίνει στις εκλογικές αναμετρήσεις- στα αποτελέσματα των καλπών, αλλά επεκτάθηκε και στο ιδιαίτερα κρίσιμο ζήτημα του προσδιορισμού του ποσοστού της «πολιτικής αποχής». Με δεδομένη τη μη συμμετοχή του ΚΚΕ και άλλων κομματικών σχηματισμών της Αριστεράς στις εκλογές, η όσο το δυνατόν ακριβέστερη αποτίμηση της δυνητικής εκλογικής τους επιρροής συνδέθηκε αναπόφευκτα με τον υπολογισμό της «πολιτικής αποχής». Με βάση τους μη αναθεωρημένους -και κατά συνέπεια αναξιόπιστους- εκλογικούς καταλόγους, το σύνολο των εγγεγραμμένων σε αυτούς ξεπερνούσε τα 2.200.000. Δεδομένου ότι οι ψηφίσαντες ανήλθαν σε περίπου 1.200.000, το ποσοστό της αποχής φαινομενικά υπερέβαινε το 45%. Στην πραγματικότητα, όμως, οι εκλογικοί κατάλογοι περιείχαν μεγάλο αριθμό άκυρων εγγραφών, με αποτέλεσμα να μην είναι ασφαλής η εξαγωγή συμπερασμάτων ούτε για το συνολικό ποσοστό αποχής, ούτε -πολύ περισσότερο- για εκείνο της «πολιτικής αποχής». Οι πλέον έγκυροι υπολογισμοί καταλήγουν ότι η «πολιτική αποχή» ήταν της τάξης του 20%: οι ίδιες εκτιμήσεις συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η εκλογική επιρροή των κομμάτων της Αριστεράς, όπως εκφράστηκε μέσω της «πολιτικής αποχής», ανερχόταν σε περίπου 25%.
Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή του ΚΚΕ να μη λάβει μέρος στις εκλογές του 1946, ανεξάρτητα από τον αριθμό των ψήφων που τελικά θα συγκέντρωνε, υπήρξε στρατηγικό λάθος εκ μέρους της ηγεσίας του, το οποίο αφενός συνέτεινε στην περαιτέρω πόλωση του πολιτικού κλίματος και αφετέρου άφησε εκτεθειμένους σε διώξεις τους οπαδούς του που αποφάσισαν να στοιχηθούν με την κομματική γραμμή της αποχής. Το γεγονός, εξάλλου, ότι τα ξημερώματα της 30ής προς 31η Μαρτίου 1946 ομάδα κομμουνιστών ανταρτών επιτέθηκε στον Σταθμό Χωροφυλακής Λιτοχώρου, ερμηνεύθηκε από τις αστικές δυνάμεις ως απτή απόδειξη της απόφασης του ΚΚΕ να καταλάβει με τη βία την εξουσία και αναγορεύθηκε έκτοτε σε χρονικό σημείο έναρξης του Εμφυλίου Πολέμου. Ετσι, οι εκλογές του 1946 συνδέθηκαν έμμεσα με τη συμβατική απαρχή του τρίχρονου αδελφοκτόνου σπαραγμού, αποτελώντας με αυτό τον πρόσθετο τρόπο σημείο καμπής στη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας.


* Ο κ. Αντώνης Κλάψης είναι διδάκτωρ Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου

*Μια διαφορετική ιστορική προσέγγιση στο ίδιο θέμα, δηλαδή τις κρίσιμες εκλογές του 1946, 

μας δίνει ένα παλαιότερο άρθρο 

του κ. Γιώργου Ρωμαίου* που δημοσιεύθηκε 

στο ΒΗΜΑ της 6ης Αυγούστου 2008. 

Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΙΚΟΜΜΑΤΙΣΜΟ

Οι εκλογές του 1946 και ο Εμφύλιος

*Η επικράτηση της Δεξιάς, 

η επιστροφή του Γεωργίου Β' 

και η «είσοδος» των Αμερικανών 

στο πολιτικό σκηνικό της χώρας

Του κ. Γιώργου Ρωμαίου*

Από την επομένη των τελευταίων εκλογών και με βάση τις δημοσκοπήσεις πολλοί προβλέπουν το τέλος του «Δικομματισμού». Κάποιοι τον «ξορκίζουν» και καθημερινά διατυπώνονται σενάρια για τη «διαδοχή» του...  με αποκλεισμό των συνεργασιών! 

Ο «Δικομματισμός», στον οποίο οφείλουμε την πολιτική σταθερότητα για 34 χρόνια- τη μακροβιότερη του κοινοβουλευτισμού από το 1844-, έχει τη «δική του ιστορία». Η αφήγηση και η υπενθύμιση αυτής της ιστορίας με το ανάγνωσμα που άρχισε την περασμένη Κυριακή- και θα συνεχισθεί τις επόμενες ημέρες- προσφέρουν μιαν άλλη οπτική των πολιτικών εξελίξεων. 

Η «πρώτη δουλειά» των Αμερικανών ήταν να «παραιτήσουν» τον Τσαλδάρη και να «τσουβαλιάσουν» όλα τα κόμματα σε μία κυβέρνηση, την αποκληθείσα «κατευναστική», με πρωθυπουργό τον Δημ. Μάξιμο

Για να έχουμε πλήρη εικόνα των πολιτικών μεταβολών που οδήγησαν στις εκλογές του 1950 χρήσιμο είναι να παραθέσουμε τα αποτελέσματα των εκλογών του 1946 σε σύγκριση με τα αποτελέσματα των εκλογών του 1936.

*Στιγμότυπο από τη προεκλογική εκστρατεία

Οι εκλογές του 1946, με απλή αναλογική, ανέτρεψαν το πολιτικό σκηνικό του 1936. Τα Δεκεμβριανά, οι παρεμβάσεις των Αγγλων και κυρίως των Αμερικανών, η άλωση ολόκληρου του κρατικού μηχανισμού από τη βασιλοδεξιά και η αποχή του ΚΚΕ έστρωσαν τον δρόμο στην κυριαρχία της Δεξιάς, η οποία μετείχε στις εκλογές ως «Ενωμένη Παράταξη των Εθνικοφρόνων»- δεν ήταν τυχαίος ο χαρακτηρισμός της Δεξιάς ως παράταξης των «Εθνικοφρόνων»!

Δεξιά επιστροφή

Χωρίς δυσκολία απέσπασε το 55,12% των ψήφων και 206 έδρες. Αν σε αυτές προστεθεί το ποσοστό 8,85% και 29 έδρες των κομμάτων του Ζέρβα και του Τουρκοβασίλη, η Δεξιά θα ελέγχει στη Βουλή τις 235 έδρες σε σύνολο 354.

Στις εκλογές του 1936, επίσης με απλή αναλογική, η Δεξιά μετείχε με πέντε κόμματα και συγκέντρωσε το 48% και 143 έδρες (σε σύνολο 300). Το Κέντρο μετείχε στις εκλογές του 1946 με την «Εθνική Πολιτική Ενωση» (Σοφ. Βενιζέλος, Γ. Παπανδρέου, Π. Κανελλόπουλος)- ο προσδιορισμός «Εθνική» οφείλεται στο κλίμα της εποχής και στη συμμετοχή του Π. Κανελλόπουλου. Απέσπασε μόλις 19,28% και 65 έδρες. Το Κόμμα των Φιλελευθέρων (Θεμ. Σοφούλης) 14,39% και 48 έδρες και το Αγροτικό (Α. Μυλωνάς) 0,87% και 1 έδρα. Σύνολο 34,34% και 117 έδρες. Στις εκλογές του 1936 η εικόνα της φιλελεύθερης παράταξης είχε ως εξής:

▅ Κόμμα Φιλελευθέρων (Θεμ. Σοφούλης) 37,26%- 126 έδρες.

▅ Δημοκρατικός Συνασπισμός (Γ. Καφαντάρης- Γ. Παπανδρέου- Α. Παπαναστασίου) 4,21%- 7 έδρες.

▅ Παλαιοδημοκρατική Ενωσις Κρήτης (Ν. Κουσουλεράκης) 1,08%- 3 έδρες.

▅ Αγροτικό Ελλάδος (Ι. Σοφιανόπουλος) 1,02%- 1 έδρα.

▅ Αγροτικό Δημοκρατικό (Α. Μυλωνάς) 0,97%- 4 έδρες.

Το συνολικό ποσοστό της κεντρώας- φιλελεύθερης παράταξης 44,54%- 141 έδρες.

Στις εκλογές του 1936 μετείχε και το Παλλαϊκό Μέτωπο (κομμουνιστές με τον Ν. Πλουμπίδη) 5,76%- 15 έδρες.

Βουλή του 1936: Δεξιά 143 έδρες, Κέντρο και Αριστερά 156 και ένας ανεξάρτητος. (Πώς από μια δημοκρατική Βουλή «προέκυψε» η δικτατορία Μεταξά είναι άλλη ιστορία...)Βουλή του 1946: Δεξιά 235 έδρες, φιλελεύθερη παράταξη 117 και 2 ανεξάρτητοι.

*Ο Θεμιστοκλής Σοφούλης

Αλλαγές κυβερνήσεων

Η Βουλή του 1946 θα διανύσει όλη την τετραετία, αλλά με συνεχείς εναλλαγές κυβερνήσεων. Ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος Κ. Τσαλδάρης θα σχηματίσει τρεις κυβερνήσεις, τέσσερις ο Θεμ. Σοφούλης, δύο ο Δημ. Μάξιμος και θα κλείσει ο κύκλος με την υπηρεσιακή κυβέρνηση του Τζων Θεοτόκη.

Στις κυβερνήσεις Σοφούλη και Μάξιμου θα μετάσχουν Βενιζέλος και Παπανδρέου (σε ορισμένες) και άλλα στελέχη του Κέντρου.

Από το πλήθος των κυβερνήσεων είναι φανερό ότι έχει πολύ παρασκήνιο η τετραετία 1946-1950 και σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της χώρας. Η πρώτη κυβέρνηση Τσαλδάρη ορκίστηκε στις 18 Απριλίου 1946, 18 ημέρες μετά τις εκλογές! Τόσες ημέρες διήρκεσαν οι διαβουλεύσεις των «συνεταίρων» της εθνικόφρονας παράταξης για τη διανομή των υπουργείων!

Η πρώτη «δουλειά» του Τσαλδάρη ήταν να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις προς τους Αγγλους και να «αποκαταστήσει» τον βασιλιά. Την 1η Σεπτεμβρίου 1946 διεξάγεται δημοψήφισμα- «ολίγον νόθον»- και με 68,3% επικυρώνεται η επάνοδος στον θρόνο του βασιλιά Γεωργίου Β΄ (του «εστεμμένου φελλού» κατά τον εκδότη της «Καθημερινής» Γεώργιο Βλάχο).

Είναι η «τελευταία δουλειά» των Αγγλων και η αρχή του τέλους του Κ. Τσαλδάρη. Τη συνέχεια αναλαμβάνουν οι Αμερικανοί...

Η «πρώτη δουλειά» των Αμερικανών ήταν να «παραιτήσουν» τον Τσαλδάρη και να «τσουβαλιάσουν» όλα τα κόμματα σε μια κυβέρνηση, την αποκληθείσα «κατευναστική», με πρωθυπουργό τον βαθύπλουτο οικονομολόγο Δημ. Μάξιμο- δικό του και το Μέγαρο Μαξίμου!

Απροκάλυπτες οι προθέσεις των Αμερικανών. Εμπλοκή όλων των κομμάτων στη «διαχείριση» του Εμφυλίου...

*Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στις Σέρρες το 1946, στην προεκλογική εκστρατεία

Αυτή όμως η «επτακέφαλη» κυβέρνηση δεν ικανοποιούσε τους Αμερικανούς. Απουσίαζε ο αρχηγός των Φιλελευθέρων Θεμ. Σοφούλης. Είχε αρνηθεί να μετάσχει.

Στις 30 Αυγούστου 1947 καταφθάνει στην Αθήνα ο διευθυντής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Χέντερσον, με εντολή του Λευκού Οίκου να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο ώστε να σχηματισθεί κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Σοφούλη και με συμμετοχή του Τσαλδάρη και του Βενιζέλου. Ο Σοφούλης υπέκυψε και φορτώθηκε όλες τις ευθύνες της διαχείρισης του Εμφυλίου.

Τον Ιανουάριο του 1949 καταργείται, ουσιαστικά, η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Καθιερώνεται ο θεσμός του «Μικρού Υπουργικού Συμβουλίου», το οποίο ελάμβανε τις αποφάσεις στα σοβαρότερα προβλήματα σε συνεννόηση με τον αρχιστράτηγο Παπάγο και τους εκπροσώπους της αμερικανικής πρεσβείας!

Σε αυτό μετείχαν, με ισότιμη ψήφο, οι Σοφούλης, Τσαλδάρης, Βενιζέλος, Μαρκεζίνης, Κανελλόπουλος και ο αντιπρόεδρος Αλ. Διομήδης, ο οποίος διαδέχεται τον Σοφούλη μετά τον θάνατό του (30 Ιουνίου 1949), με αντιπροέδρους τον Τσαλδάρη και τον Βενιζέλο.

Οι Γεώργιος Παπανδρέου, Σπύρος Μαρκεζίνης, Στυλιανός Γονατάς και Ναπολέων Ζέρβας θα μείνουν στην αντιπολίτευση.

Με το τέλος του Εμφυλίου έκλεισε και ο κύκλος της Βουλής του 1946. Παίχθηκαν πολλά παιχνίδια στο παρασκήνιο ως την προκήρυξη των νέων εκλογών. Πολλές κινήσεις και πρωτοβουλίες για σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης. Δεν έλειψαν και οι οραματιζόμενοι δικτατορικές λύσεις. Ο απεσταλμένος του «Μοnde» έγραφε από την Αθήνα τον Νοέμβριο του 1949:

«Το φάσμα της δικτατορίας αιωρείται πάντοτε στη χώρα αυτή, η οποία από παράδοση είναι κάπως έρμαιη των φιλοδοξιών των διακεκριμένων στρατιωτικών. Η αδιαφιλονίκητη νοσταλγία του καθεστώτος Μεταξά αποκαλύπτεται τόσο ισχυρά, ώστε τα αισιοδοξότερα προγνωστικά υπερακοντίσθησαν όσον αφορά την δραστηριότητα του κ. Μανιαδάκη και του κ. Παπαδάκη, οι οποίοι διακηρύσσουν ότι είναι απόστολοι του αποθανόντος αρχηγού τους Μεταξά».

Το παρασκήνιο

Φανατικός υπέρμαχος της μεταβατικής κυβέρνησης ο Σπύρος Μαρκεζίνης για να προετοιμάσει με άνεση τη «λύση Παπάγου», η οποία σχεδιαζόταν από καιρό και την οποία υποστήριζε πριν από τον θάνατό του και ο Σοφούλης.

Ο Π. Πιπινέλης, ο άνθρωπος των ανακτορικών παρασκηνίων, επιχειρούσε να προωθήσει λύση «μεταβατικής, απροσδιορίστου διαρκείας, δικτατορικής κυβέρνησης». Στο αγγλόφωνο περιοδικό «Ερμής», το οποίο εκδιδόταν στο Λονδίνο, με δαπάνες της πρεσβείας δημοσιεύονταν τα εξής:

«Μεταξύ των υψηλά τοποθετημένων ελληνικών κύκλων ενισχύεται η ιδέα όπως εν αναμονή της αποφάσεως του Στρατάρχου Παπάγου, όπως εισέλθει ή όχι εις τον πολιτικόν στίβον, η διακυβέρνησις της χώρας ανατεθεί εις ισχυρόν υπουργείον απαρτιζόμενον εκ προσώπων έξω των πολιτικών κομμάτων, το οποίον θα άφηνε τους πολιτευομένους ελευθέρους να συνεχίσουν τας εκλογικάς των έριδας... Συμφώνως προς τας σκέψεις αυτάς έχει προταθεί το όνομα του Παναγιώτη Πιπινέλη, μονίμου υφυπουργού των Εξωτερικών»!

Αλλα όμως ήταν τα σχέδια των Αμερικανών. Εκριναν ότι η ματαίωση των εκλογών είτε με μεταβατική κυβέρνηση είτε- το χειρότερο- με δικτατορική κυβέρνηση θα «άνοιγε τον ασκό του Αιόλου» και θα βάθαινε την κρίση σε σημείο που δεν θα μπορούσαν να την ελέγξουν.

Τα σχέδιά τους είχαν δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση να προκύψει από τις εκλογές κυβέρνηση Πλαστήρα και στη δεύτερη να προωθήσουν τον Παπάγο, αν και δυσπιστούσαν προς τον Μαρκεζίνη και θεωρούσαν τον αρχιστράτηγο ρέποντα προς τη δικτατορία!..

Γνώριζαν ότι η κυβέρνηση Πλαστήρα και των κεντρώων δυνάμεων θα αντιμετώπιζε ιδιαίτερες δυσκολίες εφαρμογής της πολιτικής τής λήθης και της ειρηνικής συμφιλίωσης, και συνεπώς γρήγορα οι πολιτικές δυνάμεις του Κέντρου θα απαξιώνονταν πολιτικά και ο δρόμος για τον Παπάγο θα ήταν ολάνοιχτος.

Γνώριζαν, ακόμη, ότι οι πολιτικές και προσωπικές διαφορές των ηγετών των κομμάτων του Κέντρου ήταν αγεφύρωτες και συνεπώς δεν επρόκειτο να μακροημερεύσουν οι κυβερνήσεις συνεργασίας των δυνάμεων του Κέντρου. 

*Ο Γιώργος Ρωμαίος, είναι δημοσιογράφος και πρώην υπουργός

Για τη Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές του 1946, βλέπε στο http://sitalkisking.blogspot.com/2010/07/blog-post_06.html