Ο «μαύρος» Σεπτέμβριος της Θράκης, το 1922

*Αρχίζει η δραματική εκκένωση της Αδριανούπολης. Οκτώβριος 1922

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

         Ο Σεπτέμβριος, είναι μήνας τραγικών εθνικών αναμνήσεων, καθώς συνδέεται με την Μικρασιατική Καταστροφή, το κάψιμο της Σμύρνης, το δράμα 1,5 εκ. προσφύγων και την τέλεια αποθράσυνση των Τούρκων από τον Κεμάλ έως τον έσχατο χωρικό. Μέσα από αυτό τα αποκαΐδια, γεννήθηκε η Επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα.      

Η Ανατολική Θράκη, πλήρως προσαρτημένη στην Ελλάδα από το 1920, πρωτίστως, αλλά και η Δυτική, αποτέλεσαν στόχο της πολιτικής της Τουρκίας, γιατί στο διεθνές επίπεδο είχαν μεταστραφεί οι διαθέσεις των συμμάχων μας, οι οποίοι έδειξαν ότι είναι έτοιμοι να αποδεχθούν τις απαιτήσεις του Κεμάλ, ο οποίος απαιτούσε να πάρει την Ανατολική Θράκη με την Αδριανούπολη, προκειμένου να υπογράψει συνθήκη ειρήνης.  Η Θράκη συνολικά εκείνο το «μαύρο» Σεπτέμβριο ζούσε το δικό της δράμα. Στην Αθήνα, η κυβέρνηση παρέπαιε, στο μέτωπο της Μικράς Ασίας ο στρατός υποχωρούσε και στη Θράκη οι κάτοικοι ζούσαν έντονα το καθεστώς τρόμου των ασύδοτων ληστών, που αλώνιζαν…  
        Οι Θράκες βουλευτές Φίλιππος Μανουηλίδης και Γεώργιος Εξηντάρης αντιπροσωπεύοντες και τους άλλους Θράκες βουλευτές επισκέφθηκαν στο σπίτι του τον πρωθυπουργό Κ. Τριανταφυλλάκο και διαμαρτυρήθηκαν γιατί στην Αδριανούπολη είχαν συλληφθεί οι Φιλελεύθεροι βουλευτές Περικλής Κουρτίδης και Νικόλαος Κωνσταντόπουλος. Ταυτόχρονα εξέφρασαν την αγωνία των Θρακικών πληθυσμών ζητώντας τη λήψη μέτρων. Ο Τριανταφυλλάκος τους διαβεβαίωσε ότι η κυβέρνηση «θέλει μεριμνήση επειγόντως και κατά τον προσήκοντα τρόπον»!!!  (Βλέπε σχετικά στο https://sitalkisking.blogspot.com/2016/06/1922_15.html). Τι είχε συμβεί με τους δύο συλληφθέντες βουλευτές; Οι Περικλής Κουρτίδης και Νικόλαος Κωνσταντόπουλος είχαν παρουσιασθεί στο στρατηγό Βλαχόπουλο και ζήτησαν να τους επιτρέψει να στείλουν στο βασιλέα Κωνσταντίνο, τηλεγράφημα με το οποίο να τον παρακαλούν να αναθέσει το σχηματισμό κυβέρνησης στον Ελευθέριο Βενιζέλο και με δεύτερο τηλεγράφημα ζητούσαν ακρόαση από το βασιλέα. Ο Βλαχόπουλος μόλις άκουσε το αίτημα διέταξε αμέσως τη σύλληψη και κράτησή τους!!! Λίγες μέρες αργότερα, στην εφημερίδα «Φως» της Θεσσαλονίκης (8/9/1922) δημοσιεύθηκε το τηλεγράφημα του Θρακικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης «Αλληλοβοήθεια» προς τον βασιλέα, που υπέγραφαν ο πρόεδρος Π. Σ. Τζιρίτης και ο γενικός γραμματέας Κλ. Μίσιος. Με το τηλεγράφημα αυτό ικέτευαν τον Κωνσταντίνο «όπως δια μιας γενναίας και εθνοσωτηρίου χειρονομίας καλέση εφ’ όσον καιρός τον μόνον ενδεδειγμένον υπό των περιστάσεων Ελευθέριον Βενιζέλον προς Σωτηρίαν Πατρίδος». Άλλοι στρατηγοί, άλλη νοοτροπία λογοκριτική…..

Στην Αθήνα, η εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» σε σχόλιο της στις 4 Σεπτεμβρίου μεταξύ άλλων έγραφε: «Συσπειρωθώμεν όλοι περί την Θράκην. Επίσημο κράτος, λαός, στρατός προ παντός, η διπλωματία μας, ο ελληνικός Τύπος, όλαι μας αι δυνάμεις ας ανασυνταχθούν, ας ενισχυθούν, ας αφυπνισθούν, ας ετοιμασθούν και ας περιβάλουν με το ισχυρόν τείχος της ελληνικής αποφάσεως τον αδάμαντα της Θράκης»…. Που όπως όλοι ξέρουμε, κάηκε σαν κάρβουνο τον επόμενο μήνα….

 *Από την 1η Σεπτεμβρίου, αρχίζουν οι προειδοποιήσεις. "Ελεύθερος Τύπος" 1/9/1922

Ληστές, τσέτες, κομιτατζήδες, όλοι το ίδιο….

Από την 1^η Σεπτεμβρίου άρχισαν να πυκνώνουν οι πληροφορίες ότι οι Τούρκοι σχηματίζουν συμμορίες κοντά στα θρακικά σύνορα, δηλαδή στην περιοχή της Τσατάλτζας. Ανατολικότερα την περιοχή και έως την Κωνσταντινούπολη ήλεγχαν οι Άγγλοι.

Ήδη όμως λίγες μέρες νωρίτερα στην ασιατική ακτή στη Λάμψακο, έγινε αντιληπτή η επιβίβαση σε ιστιοφόρο Τούρκων ατάκτων, που ήθελαν να αποβιβασθούν για ληστρική δράση στην Καλλίπολη σε σημείο πέραν της διασυμμαχικής φρουρούμενης ζώνης. Οι Άγγλοι της Αρμοστείας της Κωνσταντινούπολης είχαν πληροφορίες ότι ανάμεσά τους υπάρχουν και Κεμαλικοί στρατιώτες υπό την διοίκηση αξιωματικού. Αμέσως κινήθηκε αγγλικό αντιτορπιλικό, σταμάτησε το ιστιοφόρο, συνέλαβε τους αρχηγούς, αφόπλισε τους υπόλοιπους Τσέτες και τους επέστρεψε στην ασιατική ακτή.

Μια πρώτη δράση των τουρκικών συμμοριών το Σεπτέμβριο στην Ανατολική Θράκη, περιέγραφε τηλεγράφημα που έφτασε στις 4 Σεπτεμβρίου 1922 στο υπουργείο Εσωτερικών. Στην περιοχή Ανακτορίου (Σαράϊ) στις 2 του μηνός ένοπλοι Τούρκοι συμμορίτες στη θέση Σαφάλ Αλάν έκοψαν σε τρία σημεία τα τηλεγραφικά και τα τηλεφωνικά καλώδια και έριξαν προκηρύξεις γραμμένες στα ελληνικά με τη φράση «Δεν θα παύσωμεν μαχόμενοι υπέρ της πατρίδος μας». Οι ίδιοι ένοπλοι συνέλαβαν και δύο Έλληνες στρατιώτες του εκεί λόχου. Τον ένα τον σκότωσαν. Του άλλου αγνοούνταν η τύχη. Στην περιοχή του Ανακτορίου επίσης απόσπασμα 8 ανδρών της υπομοιραρχίας με επικεφαλής λοχία συνεπλάκη με συμμορία κομιτατζήδων. Από τη συμπλοκή έχασε τη ζωή του ο στρατιώτης Μπέρτας και τραυματίσθηκαν δύο κομιτατζήδες.

*Πρόσφυγες Ανατολικής Θράκης. Η προσφυγιά θα άρχιζε από τον επόμενο μήνα, τον Οκτώβριο. Φωτογραφία National Geographic)

 Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση όρισε έδρα της Στρατιάς Θράκης την Αδριανούπολη, όπου έφτασαν ο αρχηγός της αντιστράτηγος Πολυμενάκος με το επιτελείο του. Στόχος της κυβέρνησης Τριανταφυλλάκου ήταν να οργανωθεί στρατός με δύναμη άνω των 100 χιλιάδων ανδρών. Η ατμόσφαιρα όμως, έδειχνε, ότι βαίνουμε προς το μοιραίο…

Περί τις 7 Σεπτεμβρίου μια 30μελής συμμορία ξεκινώντας από την περιοχή της Τσατάλτζας, συνεπλάκη στο δάσος της Σαρακίνας των Σαράντα Εκκλησιών με αποσπάσματα στρατού και χωροφυλακής. Ένας από τους ληστοσυμμορίτες έχασε τη ζωή του, όταν η συμμορία περικυκλώθηκε σε μια χαράδρα.

Σύμφωνα με άλλο τηλεγράφημα σε δασική περιοχή μεταξύ Μηδείας και Πινάκων εμφανίσθηκε τουρκική συμμορία 40 ατόμων, που φορούσαν στολές Τούρκων χωροφυλάκων. Στην περιοχή της υπομοιραρχίας του Κάραγατς Αδριανούπολης εξάλλου πενταμελής συμμορία Βουλγάρων συνέλαβαν τον Ε. Αντωνιάδη, του πήραν 2.000 δρχ. και τον άφησαν ελεύθερο.

*Πρόσφυγες της Μικράς Ασίας στην Αθήνα

Και ενώ τα πάντα χάνονταν, η Αθήνα πλημμύριζε από δυστυχείς πρόσφυγες, το υπουργικό συμβούλιο δεν μπορούσε να πάρει απόφαση για την τιμή του Θρακικού σίτου! Η Γενική Διοίκηση Θράκης, δια του αναπληρωτή Διοικητή πληροφορούσε στις 7 Σεπτεμβρίου το υπουργείο Εσωτερικών, ότι συμμορίες Βουλγάρων κομιτατζήδων εμφανίσθηκαν σε πολλά σημεία των ελληνοβουλγαρικών συνόρων.

Οι επαγγελματίες της Αδριανούπολης είχαν συγκλονισθεί από την καταστροφή της Σμύρνης και τις σφαγές που έγιναν εκεί. Έτσι με απόφαση της ομοσπονδίας τους έκλεισαν στις 9 Σεπτεμβρίου τα καταστήματά τους ως το μεσημέρι. Στο μητροπολιτικό ναό έγινε επιμνημόσυνη δέηση σε ένδειξη πένθους για τις σφαγές της Σμύρνης, χοροστατούντος του μητροπολίτη Πολύκαρπου. Η μητρόπολη ήταν ασφυκτικά γεμάτη. 

Οι μέρες και οι ώρες περνούσαν χωρίς καμιά ελπίδα. Στην Ανατολική Θράκη και συγκεκριμένα στην τοποθεσία Σινεκλή του Ανακτορίου εμφανίσθηκαν 700 ένοπλοι κομιτατζήδες και άλλοι 500 ήταν έτοιμοι θα εισβάλλουν στο θρακικό έδαφος.

Στο νομό Έβρου, άγνωστοι πυροβόλησαν εναντίον της αμαξοστοιχίας σε τοποθεσία μεταξύ Σουφλίου και Μπίντικλη (σήμερα Τυχερό) τραυματίζοντας σοβαρά έξι επιβάτες. Πιθανολογήθηκε ότι οι ένοπλοι ήταν μέλη τουρκοβουλγαρικού κομιτάτου.

Εξάλλου μεταξύ Μήδειας και Αλτασάν εμφανίσθηκαν δύο τουρκικές συμμορίες, η μία 70 και ή άλλη 40 ανδρών. Για την καταδίωξή τους εστάλη το 55^ο σύνταγμα.

Μια άλλη συμμορία Τούρκων κομιτατζήδων καταδιωκόμενη από το απόσπασμα Σκεπαστού κατέφυγε στο Σιδηροχώριο. Μέλη της συμμορία αυτής προηγουμένως είχε διαπράξει ληστεία.

*Κεραυνός εκ Παρισίων... 

Η Θράκη σφαγιάζεται…

Στις 11 του μηνός όμως, έπεσε ο μεγάλος φονικός κεραυνός… στο Παρίσι! Η Διάσκεψη των τριών υπουργών Εξωτερικών Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας, απέστειλε διακοίνωση στον Κεμάλ και τον καλούσε να στείλει «άνευ βραδύτητος» εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπο για τη σύναψη ειρήνης μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδος και Συμμάχων Δυνάμεων. Στη διακοίνωση διαγράφονταν το μέλλον της Ανατολικής Θράκης. «Αι τρεις Σύμμαχοι Κυβερνήσεις δράττονται της παρούσης ευκαιρίας όπως δηλώσουν ότι λαμβάνουν υπό ευμενή άποψιν την επιθυμίαν της Τουρκίας να ανακτήση την Θράκην μέχρι του ποταμού Έβρου συμπεριλαμβανομένης της Αδριανουπόλεως». Αυτοί ήταν οι «ευμενώς» ξετσίπωτοι σύμμαχοί!!! Ο Σεπτέμβριος για τη Θράκη, γίνονταν όλο και πιο μαύρος… Κατάμαυρος…

Εν τω μεταξύ η δράση των τουρκικών συμμοριών, οι γνωστοί Τσέτες, δεν σταμάτησαν την κακοποιό δράση τους, παρά την… ευμενή στάση των συμμάχων. Μια πρώτη απόπειρά τους ήταν να βάλουν βόμβες στη σιδηροδρομική γραμμή Κωνσταντινούπολης- Θεσσαλονίκης, 59 χιλμ μετά την Αλεξανδρούπολη, για να ανατινάξουν την αμαξοστοιχία. Ευτυχώς οι βόμβες δεν εξερράγησαν. Οι περίπου 200 Τσέτες όταν είδαν το τρένο να περνάει από το σημείο χωρίς να ανατινάζεται άρχισαν σφοδρό πυρ  κατά της αμαξοστοιχίας. Τραυμάτισαν 7 επιβάτες, από τους οποίους τους 4 σοβαρά. Στις γραμμές του τρένου έριξαν προκηρύξεις και κάποιες επαναστατικές εφημερίδες. Οι στρατιωτικές αρχές βλέποντας την αθρόα εισβολή ληστρικών συμμοριών άρχισαν να ενισχύουν τα φυλάκια και τους μεθοριακούς σταθμούς.

*Ραιδεστός. Ο ύπατος αρμοστής της Κοινωνίας των Εθνών Νάνσεν, 

συνομιλεί με πρόσφυγες.

Στον Αρτίσκο (τουρκικά Μπαμπά Εσκί, στις όχθες του ποταμού Εργίνη)  της Ανατολικής Θράκης άλλη πολυμελής συμμορία εμφανίστηκε στη θέση Ακουστή (τουρκικά Κους τεπέ) και συνεπλάκη με μικτό ελληνικό απόσπασμα. Σκοτώθηκε ένας συμμορίτης. Επάνω του βρέθηκαν πέντε χειροβομβίδες.

Στο Δρογγύλιο (τουρκικά Λαλά Πασά) ομάδα Τούρκων κομιτατζήδων προσέβαλε διμοιρία Πεζικού. Μικτό απόσπασμα την καταδίωξε. Εξαφανίσθηκε στο παρακείμενο δάσος.

Η κατάσταση αυτή προκάλεσε μεγάλες ανησυχίες στον κόσμο. Οι κάτοικοι του Έβρου μάλιστα έστειλαν τηλεγράφημα προς την κυβέρνηση, ζητώντας να τους επιτραπεί να ιδρύσουν αυτοί για την ασφάλειά τους τάγμα Πολιτοφυλακής.

*Αναχώρηση προσφύγων από τα Γανόχωρα (Ε.Λ.Ι.Α.)

Στο Ανακτόριο και πάλι. Μια ταχυδρομική άμαξα που μετέβαινε στη Μήδεια, έπεσε σε ενέδρα 45 ένοπλων Τούρκων ληστών. Ο χωροφύλακας που επέβαινε στην ταχυδρομική άμαξα Ιωάννης Μυλωνάς σκοτώθηκε, ενώ τραυματίσθηκαν και πολλοί επιβαίνοντες στη συμπλοκή που ακολούθησε. Τραυματίσθηκαν επίσης ελαφρά οι χωροφύλακες Σ. Αποστολάκος και Γ. Καπαράκης. Ο γιατρός Μέντζης και ο υπάλληλος της εταιρείας Σίγγερ Ι. Ιωσηφόπουλος καθώς άλλοι επιβάτες, αφού ληστεύθηκαν αφέθηκαν ελεύθεροι. . Οι ληστοσυμμορίτες άρπαξαν τον ταχυδρομικό σάκο.

Άλλοι ένοπλοι είχαν κυκλώσει το χωριό Νεοχώριο κοντά στη Σηλυβρία, με σκοπό τη διαρπαγή.

Ο τρόμος, απλώνοντας παντού…

Στρατιώτες ανακάλυψαν κοντά στο Σουφλί τρία κιβώτια με βόμβες στη σιδηροδρομική γραμμή.

Στη θέση Πίνακες της Βιζύης, εξερράγη πυρκαγιά και έκαψε μεγάλη δασική έκταση, ανέφεραν τηλεγραφήματα.

*Γονατάς και Πλαστήρας επικεφαλής της Επανάστασης φτάνουν στην Αθήνα

Και ενώ τα πάντα κατέρρεαν, στις 11 Σεπτεμβρίου εκδηλώθηκε στη Μυτιλήνη και τη Χίο στρατιωτικό κίνημα από τους Γονατά, Πλαστήρα και Φωκά. Στην πρώτη προκήρυξή της η Επανάσταση μεταξύ άλλων έθετε ως θέμα πρώτης προτεραιότητας την άμεση ενίσχυση του Θρακικού Μετώπου. Καλή η σκέψη, αλλά τα γεγονότα που ακολούθησαν δεν επαλήθευσαν αυτές τις σκέψεις. Η Ανατολική Θράκη εκκενώθηκε όχι μόνο από το στρατό αλλά και από τον γηγενή ελληνικό πληθυσμό με τις πανάρχαιες ρίζες εκεί.

Η δράση όμως των ληστρικών συμμοριών παρέμεινε ασταμάτητη. Στις 13 Σεπτεμβρίου συμμορία Τουρκική, που ενώθηκε και με Οθωμανούς κατοίκους επέδραμε εναντίον της δύναμης του αστυνομικού σταθμού του χωριού Μικρή Μανούκα (τουρκικά Κιουτσούκ  Μανούκα). Οι χωροφύλακες αντιστάθηκαν και κατόρθωσαν να τους απωθήσουν αποτελεσματικά.

Σύμφωνα με άλλο τηλεγράφημα σε μικρή σιδηροδρομική γέφυρα  κοντά στην Αδριανούπολη τοποθετήθηκαν βόμβες που εξερράγησαν και προξένησαν μικρές ζημιές. Συνελήφθησαν επί τόπου δύο Οθωμανοί και λίγο μακρύτερα άλλους έξι.

Στις 13 Σεπτεμβρίου τηλεγράφησαν από το Μυριόφυτο, ότι παρατηρήθηκε έντονη κίνηση βενζινοπλοίων, που πλησίασαν στην ακτή της Κούταλης για να αποβιβάσουν κομιτατζήδες. Οι χωρικοί όμως της περιοχής που τους αντιλήφθηκαν ξεσηκώθηκαν και ανάγκασαν τα βενζινόπλοια να εξαφανιστούν.

Στο χωριό Ακουστή του Αρτίσκου, 30μελής συμμορία Τούρκων συνέλαβε ένα καφεπώλη, τον οδήγησαν στο κοντινό δάσος και τον σκότωσαν. Όταν η συμμορία αυτή προχώρησε συναντήθηκε και συνεπλάκη με τους άνδρες δύο ελληνικών φυλακίων, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Η ίδια συμμορία την επόμενη μέρα πυροβόλησε εναντίον διερχόμενης αμαξοστοιχίας.

Πάντως στις ειδήσεις της 14^ης Σεπτεμβρίου διαβάζουμε ότι αποφασίσθηκε η ενίσχυση της Χωροφυλακής Θράκης με αποστολή 500 χωροφυλάκων στην Αδριανούπολη, οι οποίοι θα κατανέμονταν και στις άλλες Θρακικές πόλεις. Από το Σιδηροχώριο όμως ήρθε τηλεγράφημα ότι συμμορία 11 κομιτατζήδων εμφανίσθηκε στο χωριό Λουλούδιο και πήραν από ένα ιδιώτη ψωμί και καπνό. Στη συνέχεια κατευθύνθηκαν βόρεια της Ζαφαράς. Άλλο τηλεγράφημα από το Κάραγατς της Αδριανούπολης, που είχε μετονομασθεί σε Ορεστιάδα ανήγγειλε ότι 5μελής Βουλγαρική συμμορία συνέλαβε επτά χωρικούς του Σπηλαίου και έκλεψε οκτώ βόδια. Τηλεγράφημα από το Ανακτόριο αν έφερε ότι μια συμμορία 10 κομιτατζήδων κρυμμένη πίσω από ένα κοπάδι βοδιών αποπειράθηκε να εισέλθει στο χωρίο Ριζούπολη, αλλά εμποδίσθηκε από το εκεί απόσπασμα.

*1920: Η ώρα της απελευθέρωσης. 

Η Μεραρχία Ξάνθης εισέρχεται στις Σαράντα Εκκλησίες. 

Οι επαναστάτες δεν είχαν φτάσει ακόμα στο Λαύριο για να κατευθυνθούν στην Αθήνα. Ακολούθησε η παραίτηση της κυβέρνησης και του βασιλέως Κωνσταντίνου. Στη Θράκη όμως η τρομοκρατία συνεχίζονταν!

Ο αρχηγός της Στρατιάς Θράκης στρατηγός Πολυμενάκος τηλεγραφούσε στις 15 του μηνός ότι 500 Τούρκοι εισέδυσαν παράνομα από την ουδέτερη ζώνη της περιοχής της Στράντζας και κατέλαβαν το χωριό Σαφάλ Αλάν κατασφάζοντας τους 11 άνδρες πέντε ελληνικών φυλακίων, τα οποία και έκαψαν εν συνεχεία. Στο χωριό ύψωσαν την τουρκική σημαία. Μαζί με τους κομιτατζήδες, κινήθηκαν εναντίον των ελληνικών δυνάμεων και Οθωμανοί κάτοικοι του χωριού. Δυνάμεις που κινήθηκαν υπό τον αντισυνταγματάρχη Απόστ. Συρμακέζη τους καταδίωξαν, αφού ανακατέλαβαν το χωριό.  Οι Τούρκοι στην τρίωρη μάχη, είχαν νεκρούς  ένα αξιωματικό και 25 οπλίτες. Η εχθρική δύναμη αποτελούσε λόχο υπό τον αξιωματικό Δερβίς Ρετζέπ, στρατολογημένο στην Κωνσταντινούπολη, που είχε καταφτάσει στην περιοχή της Στράντζας πριν από 10 ημέρες. Μετά την καταδίωξη αγνοούνταν η τύχη 20 Ελλήνων στρατιωτών και ενός ανθυπασπιστή.

Εν τω μεταξύ στην Αλεξανδρούπολη, συνελήφθησαν στις 15 Σεπτεμβρίου μερικοί Τούρκοι, που ομολόγησαν ότι μετείχαν σε ανατρεπτική συνωμοσία. Κατασχέθηκαν χειροβομβίδες και όπλα. Συλλήψεις έγιναν στην Αίνο και στις Σαράντα Εκκλησίες. Ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ένας μουσουλμάνος βουλευτής της Αίνου. 

Τρεις μέρες αργότερα δημοσιεύθηκε στο «Φως» της Θεσσαλονίκης η πληροφορία ότι  το φρουραρχείο της Αλεξανδρούπολης διέταξε την απέλαση στη Μήλο 1700 Οθωμανών, που θεωρήθηκαν επικίνδυνοι για τη δημόσια ασφάλεια.

Στις μέρες που ακολούθησαν και οι σύμμαχοι προωθούσαν την παράδοση της Ανατολικής Θράκης στον Κεμάλ, εστάλησαν από τους αρμοστές της Κωνσταντινούπολης διασυμμαχικές επιτροπές για να διερευνήσουν τις καταγγελίες για ωμότητες που διαπράχθηκαν εις βάρος… των Τούρκων! Στην Αδριανούπολη γαλλική αποστολή, στο Λουλέ Μπουργκάς ιταλική και στη Ραιδεστό Αγγλική. Στη Γαλλική αντιπροσωπεία μετείχε μεταξύ άλλων ον Γαλλοεβραίος αξιωματικός Ζαμπά, ο οποίος κατά την εποχή του Ταγιάρ (Ιούλιος 1920) είχε αποκαλυφθεί ότι διενεργούσε κατασκοπεία εις βάρος του ελληνικού στρατού και είχε καταγγελθεί ως όργανο των γαλλικών μυστικών υπηρεσιών, που προωθούσαν την ιδέα να γίνει η Ανατολική Θράκη γαλλικό προτεκτοράτο.  Μύλος δηλαδή…

Στις 20 του μηνός σημειώθηκε μια συμπλοκή ελληνικού στρατιωτικού τμήματος με τετραμελή συμμορία κοντά στο χωριό Μεσουρουσούζ, που απείχε πέντε χιλιόμετρα δυτικά του Μπαμπά Εσκί. Συνελήφθη ο αρχηγός της συμμορίας και ένας ακόμα συμμορίτης. Οι άλλοι σκοτώθηκαν κατά τη συμπλοκή.

Τηλεγράφημα από το Ανακτόριο γνωστοποιούσε ότι στις 25 Σεπτεμβρίου 30 Τούρκοι ληστοσυμμορίτες ενεδρεύοντες σε μικρή γέφυρα δημόσιου δρόμου της ανατολικής Αλτάνας σκότωσαν δύο Οθωμανούς και τραυμάτισαν ένα Έλληνα στρατιώτης του 1^ου τάγματος της Μήδειας. Άλλα τηλεγράφημα από τη Σηλυβρία ανήγγειλε ότι ένοπλοι Οθωμανοί εισήλθαν στο ελληνικό έδαφος στο Τσιφλίκ Καρά Σενά και έκλεψαν 470 πρόβατα των αδελφών Νικολαΐδη, ενώ συνέλαβαν τον ποιμένα Α. Μεθορίδη.

Στις 28 Σεπτεμβρίου 1920 στα Μουδανιά αποφασίσθηκε από τους στρατηγούς των συμμάχων να αποδοθεί η Ανατολική Θράκη στην Τουρκία… Ήταν η ταφόπετρα…

*Ο Γεώργιος Κατεχάκης. Όταν η αποστολή του τερματίσθηκε...

Την ίδια μέρα αναχώρησε για τη Αδριανούπολη με ατμόπλοιο μέσω Ραιδεστού ο στρατηγός Γεώργιος Κατεχάκης, που τον διόρισε η Επανάσταση για να συντονίσει την εκκένωση της Θράκης από το στρατό και τους Έλληνες κατοίκους της. Μαζί του αναχώρησαν και οι τέως Θράκες βουλευτές της καταργηθείσας από την Επανάσταση Βουλής Γ. Εξηντάρης και Ν. Κωνσταντόπουλος, που θα παρέμεναν στην Αδριανούπολη. Στην Αθήνα θα παρέμεναν οι Κωνσταντίνος Φίλανδρος, Φίλιππος Μανουηλίδης και Γ. Φλωρίδης, ως σύνδεσμοι με την Επανάσταση και τον Βενιζέλος που βρίσκονταν στο εξωτερικό. Οι υπόλοιποι θα πήγαιναν στις επαρχίες τους.

Μια ακόμα συμπλοκή σημειώθηκε μεταξύ ελληνικής περιπόλου και ένοπλης ληστρικής ομάδας βορειοδυτικά του Κιοβδέκιοϊ. Σκοτώθηκε ένας Τούρκος και τραυματίσθηκε ένας Βούλγαρος, που κατόρθωσε όμως να διαφύγει λόγω του σκότους. Συνελήφθησαν δύο Βούλγαροι και ένας Τούρκος.

Έτσι κύλησε ο «μαύρος» Σεπτέμβρης της Θράκης, το έτος 1922, με τα αλλεπάλληλα χτυπήματα κατά της Ελλάδας στο σύνολό της. Και ήρθε για την Ανατολική Θράκη, ο χειρότερος Οκτώβριος του 1922. Η εκκένωση… Η εγκατάλειψη των πανάρχαιων πατρογονικών εστιών… (Βλέπετε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2017/03/1922.html)

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων «Ελεύθερος Τύπος», «Πατρίς», «Πολιτεία» Αθηνών, «Φως», «Μακεδονία»   Θεσσαλονίκης Σεπτεμβρίου 1922.