Ο Εδμόνδος Αμπού και η Οθωνική Ελλάδα

*Ο Εδμόνδος Αμπού στο περιοδικό "Αττικόν Μουσείον" το 1884

*Ο συγγραφέας

του «Βασιλέα των Ορέων»

και της «Σύγχρονης Ελλάδας.

Τον χαρακτήρισαν μισέλληνα,

αλλά δεν ήταν.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Η φράση «Βασιλεύς των Ορέων» που ήταν και τίτλος μυθιστορήματος του Γάλλου συγγραφέα Εδμόνδου Αμπού, έγραψε τη δική της ιστορία στον ελληνικό χώρο, αφού εκτός από αυτό που σήμαινε αρχικά, πήρε σημειολογικά και ποικίλες άλλες έννοιες, αφού συνδέθηκε εννοιολογικά, με την κλεψιά και την ασυδοσία. Μοιραία στην εποχή του ο Αμπού συνδέθηκε με την Ελλάδα.

                Ο συγγραφέας του έργου αυτού Εδμόνδος Αμπού, που γεννήθηκε το 1828 και πέθανε το 1884 ( σε ηλικία 57 ετών)  υπήρξε σπουδαίος Γάλλος μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος. Το πλήρες όνομά του ήταν Εντμόντ Φρανσουά Βαλεντίν Αμπού (Edmond Francois Valentin About).  Σπούδασε στην École Normale και εργάστηκε για περίπου δύο χρόνια στην Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών. Επέστρεψε στο Παρίσι το 1853 και επιδόθηκε στην συγγραφή και στην δημοσιογραφία. 

                Το 1854 εξέδωσε όπως είχε υποχρέωση από την εργασία του στην Αρχαιολογική Γαλλική Σχολή Αθηνών το «Υπόμνημα περί της νήσου Αιγίνης». Το 1855 κυκλοφόρησε το πολύκροτο έργο του «Σύγχρονος Ελλάς» (La Grece contemporaine). Στο έργο αυτό, με οξυδέρκεια, χιούμορ, διεισδυτικότητα και πολύ ειρωνεία ανατέμνει τα πολιτικά, δημοσιονομικά και κοινωνικά πράγματα της Ελλάδος κατά την Οθωνική εποχή. Το έργο αυτό έγινε ευρύτατα γνωστό και κατέστησε δημοφιλή συγγραφέα, τον Αμπού.

*Ο Εδμόνδος Αμπού, σε μουσείο του Στρασβούργου

                Ένα δείγμα γραφής από το έργο αυτό, είναι η ακόλουθη περιγραφή του συγγραφέα για τον βασιλέα Όθωνα: «Το πνεύμα του, κατά τα λεγομενα αυτώ οίτινες έχουν συνεργασθή μαζί του, είναι δειλόν, διστακτικόν και λεπτολόγον. Εφόσον επιθυμεί να εξετάση μίαν υπόθεσιν αναγιγνώσκει σχολαστικώς όλα τα τεμάχια από του ενός άκρους εις το έτερον, χωρίς να λησμονή ουδέν. Διορθώνει τα λάθη της ορθογραφίας, μετατρέπει την στίξιν , κρίνει την γραφήν και, όταν έχει εξετάσει τα πάντα, δεν έχει αντιληφθή τίποτε.  Η τελευταία τους λέξις εις κάθε υπόθεσιν είναι πάντοτε: Θα ίδωμεν».

                Και για τα έργα οδοποιίας από τα οποία πάσχουμε και σήμερα, έγραφε με δηκτικότητα: «Τριάντα λεύγες σε επτά μέρη. Ιδού τι έκανε η κυβέρνησις από το 1832 έως το 1854».

                Την ίδια χρονιά δημοσίευσε στην «Revue des deux Mondes (Tolla) μυθιστόρημα με πολλά  αυτοβιογραφικά στοιχεία. Αυτό το βιβλίο προκάλεσε σκάνδαλο, γιατί ο συγγραφέας κατηγορήθηκε ότι έκανε λογοκλοπή. Τις ίδιες κατηγορίες αντιμετώπισε και το «Lettres d'un bon jeune homme».  Λίγο αργότερα θόρυβο προκάλεσε και η κωμωδία του, που γράφηκε με τίτλο «L’ Effronte». Στη συνέχεια, μετονομάσθηκε σε «Guillery» αλλά επί σκηνής δεν είχε καμιά τύχη, αφού έκανε δύο μόνο παραστάσεις και κατέβηκε άρον- άρον χωρίς ποτέ μετά να διδαχθεί από σκηνής!!! Νέα έργα του Εδμόνδου Αμπού που κυκλοφόρησαν μετά, του εξασφάλισαν μεγάλη δημοτικότητα και φήμη.

*Σκίτσο το Εδμόνδου Αμπού, το 1867

                Θρύλος όμως της εργογραφίας του έγινε το μυθιστόρημά του «Ο Βασιλεύς των Ορέων» (Le roi des montagnes) που κυκλοφόρησε το 1856. Στην Ελλάδα ειδικά, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και θυελλώδεις επικρίσεις το μυθιστόρημά αυτό, όταν το 1858 κυκλοφόρησε και στα ελληνικά. Σ’ αυτό περιγράφεται με χιούμορ, η κατάσταση που επικρατούσε στην ελληνική επαρχία, η οποία τότε μαστίζονταν από τις ληστρικές συμμορίες, αρκετά μεγαλοποιημένη. Στον «Βασιλέα των Ορέων» ένας λήσταρχος ονομαζόμενος Χατζησταύρος, περιφέρεται με απύθμενο θράσος στην ορεινή Αττική, σκοτώνει, κάνει απαγωγές, ληστεύει με την ανοχή και τη συνεργασία καμιά φορά των διωκτικών αρχών, κι όταν νιώθει ότι τα χρόνια παρήλθαν, αποσύρεται σε μια μικρή έπαυλη στις όχθες του Ιλισού...και κινείται δραστήρια ν’ αναλάβει το υπουργείο Δικαιοσύνης!!!  

                Το έργο του Αμπού, θεωρήθηκε τον 19ο αιώνα εξόχως μισελληνικό. Στις αρχές του 20ου αιώνα η άποψη αυτή άλλαξε. «Ο Αμπού είναι ένας γνήσιος φιλέλληνας, που πόνεσε για τη μοίρα του τόπου και του λαού.  Γνώρισε και αγάπησε την Ελλάδα μέσα από τις πληγές και τις μάστιγες που χαρακτήριζαν το αναγεννώμενο έθνος» έγραψε ο Τάσος Βουρνάς.

                Ο Εδμόνδος Αμπού, στην πραγματικότητα, περιέγραψε τις δυσχέρειες που συνάντησε στη δημόσια ζωή της Ελλάδας της δεκαετίας του 1850, με κύρια προβλήματα τη μεγάλη φτώχεια, τις τεράστιες κοινωνικές αντιθέσεις και την κακή διοίκηση του κράτους, που από τη γέννησή του περίπου 20 χρόνια νωρίτερα, ήταν ήδη υπερχρεωμένο. Είναι γεγονός ότι οι Έλληνες της εποχής εκείνης, ζούσαν σε απόλυτη φτώχεια και εξαθλίωση.

                Ακολούθησαν τα μυθιστορήματά του Εδμόνδου Αμπού «Mariages de Paris» (1856) και «Germaine» (1857) και διάφορα άλλα…

                Νυμφεύθηκε το 1846. 

*"Ο βασιλεύς των ορέων" στην έκδοση του "Γαλαξία" 

της Ελένης Βλάχου

                Πολιτικά, δεν διακρίθηκε αρχικά για την σταθερότητα των απόψεών του Όμως από το 1870 μέχρι το 1878, η εφημερίδα που διηύθυνε με τίτλο «Δέκατος Ένατος Αιώνας», στάθηκε στο πλευρό των Δημοκρατικών, με τους οποίους συντάχθηκε. Το 1870 ο Αμπού έθεσε υποψηφιότητα για να καταλάβει μια κενή έδρα στην Γαλλική Ακαδημία, αλλά δεν συγκέντρωσε τις απαιτούμενες ψήφους και έμεινε εκτός. Το 1884 όμως αναδείχθηκε μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, ανάμεσα σε σαράντα υποψηφίους, αλλά πέθανε πριν προλάβει να καταλάβει την θέση του.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης