Παρασκευή 13 Ιουλίου 2012

Η ΣΦΑΓΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΤΣΑΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΟΥΛΤΑΝΟ ΜΑΧΜΟΥΤ Β΄ ΤΟ 1826

*Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β', που εξολόθρευσε τους γενίτσαρους το 1826







Λουτρό αίματος στην Κωνσταντινούπολη
που έμεινε στην τουρκική  ιστορία 
ως "Ευοίωνον Γεγονός"





Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης



Τα σώματα των γενιτσάρων, που είχε θεσπίσει η Οθωμανική αυτοκρατορία, αποτελούσαν αφύσικο γεγονός, αφού η στελέχωσή τους βασίστηκε στο απεχθές παιδομάζωμα, ενώ η συνεχής παραχώρηση προνομίων τα κατέστησε αντίπαλο πόλο της σουλτανικής εξουσίας, την οποία αμφισβήτησαν κατ’ επανάληψη.
Η ιστορία του παιδομαζώματος είναι γνωστή στους υπόδουλους Ορθόδοξους λαούς, μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και δεν θα αναφερθούμε σ’ αυτήν. Η ονομασία γενίτσαροι υποδηλώνει την φιλοσοφία αυτών των σωμάτων που τα επάνδρωναν παιδιά από το παιδομάζωμα. Γενίτσαροι σημαίνει «γενί τσερί» δηλαδή «νέα στρατεύματα».
Η ανείπωτη λύπη αυτών που έχαναν τα παιδιά τους στο μισητό παιδομάζωμα (ντεβσιρμέ) έχει καταγραφεί σε ένα δημοτικό τραγούδι της Ηπείρου, που αξίζει να το αναφέρουμε εδώ:


«Ανάθεμά σε, βασιλιά, και τρις ανάθεμά σε,
με το κακό οπόκαμες, και το κακό που κάνεις.
Στέλνεις, δένεις τους γέροντας, τους πρώτους, τους παπάδες,
να μάσεις παιδομάζωμα, να κάμεις γενιτσάρους.
Κλαίν' οι γοναίοι τα παιδιά, κ' οι αδελφές τ' αδέλφια,
κλαίγω κ' εγώ και καίγομαι και όσο θα ζω θα κλαίγω.
Πέρσι πήραν τον γιόκα μου, φέτο τον αδελφό μου».
          Ιδιαίτερο ενδιαφέρον  παρουσιάζει ο αιματηρός τερματισμός της ύπαρξης αυτών των στρατιωτικών σωμάτων, τα οποία λόγω κακής διοίκησης είχαν παρακμάσει τρομερά, και δεν αποτελούσαν τον επιθετικό βραχίονα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπως απέδειξε και η Ελληνική Επανάσταση του 1821, όταν ουσιαστικά άοπλοι και ανεκπαίδευτοι αλλά ψυχωμένοι χωρικοί, τσοπαναραίοι και ναυτικοί κατανίκησαν τα γενιτσαρικά τάγματα τα οποία στην ουσία παρέμεναν στις μεγάλες πόλεις είτε συνωμοτώντας είτε σφάζοντας αμάχους για να εκδικηθούν τις νίκες των επαναστατημένων, τους οποίους δεν μπόρεσαν να νικήσουν στρατιωτικά.
Αξιωματούχος των γενιτσάρων. Σχέδιο του Λ. Ντυπρέ

          Η διάλυση των γενιτσάρων είχε ωριμάσει στη σκέψη του σουλτάνου Μαχμούτ Β΄ ο οποίος λίγα χρόνια νωρίτερα ως πρίγκιπας, είχε γλυτώσει το θάνατο όταν οι γενίτσαροι της Κωνσταντινούπολης το 1807 ανέτρεψαν και δολοφόνησαν το 1809, τον σουλτάνο Σελίμ Γ΄ επειδή επιχείρησε να επιφέρει στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις . Ο Μαχμούτ Β΄ (20 Ιουλίου 1785- 1 Ιουλίου 1839), ήταν ο τριακοστός Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, από το 1808 μέχρι τον θάνατο του το 1839. Γεννήθηκε στο Τοπ Καπί, στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Α΄. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, εξερράγη η Ελληνική Επανάσταση.
          Η κατάσταση που αντιμετώπιζε ο Μαχμούτ Β΄ήταν δραματική για το Οθωμανικό κράτος. Την περιγράφει χαρακτηριστικά ο Διονύσιος Κόκκινος στο έργο του  «Ἡ Ἑλληνική Ἐπανάστασις» Αθήνα, 1956, τομ. Α΄ σελ. 363-365.
«Ο σουλτάνος Μαχμούτ Β'- αναφέρει- επερνούσε κατά τα τελευταία εκείνα χρόνια πολύ ανησύχους ημέρας. Είχεν αναβή εις τον θρόνον με το όνειρον μεγάλων εσωτερικών μεταρρυθμίσεων εις όλους τους κλάδους και απαλλαγής του κράτους από τους παρασιτικούς οργανισμούς του, όπως οι γενίτσαροι, απασχολημένος εξωτερικώς προς όλα τα τουρκικά όρια, όσον κανείς από τους προκατόχους του, και με εσωτερικάς ανοικτάς πληγάς από διαφόρους επαναστάσεις και ανταρσίας. Ο Αλή πασσάς είχε περιχαρακωθεί εις τα Ιωάννινα, διαθέτων όλους σχεδόν τους Αλβανούς και αρκετούς οπλαρχηγούς Έλληνας, και απειλούσεν, αν δεν κατεβάλλετο, να επεκτείνει το αυτόνομον πασσαλίκι του εις ολόκληρον την Ρούμελην. Ο πασσάς της Πτολεμαΐδος είχεν επαναστατήσει. Οι Δρούσοι ενοχλούσαν τας γειτονικάς των επαρχίας δια ληστρικών ενεργειών και εζητούσαν αυτονομίαν. Φίλαρχοι Άραβες απειλούσαν αυτήν την Μέκκαν και την Μεδίναν. Ο σάχης της Περσίας εισέβαλλε διαρκώς εις τας ανατολικάς επαρχίας. Ισχυρά ρωσσικά στρατεύματα συνεκεντρούντο επί των οχθών του Προύθου και επροκαλούσαν δικαίας ανησυχίας εις την Κωνσταντινούπολιν, παρ' όλας τας διαβεβαιώσεις του Ρώσσου πρεσβευτού Στρογγανώφ δια τας είρηνικάς διαθέσεις του Αλεξάνδρου του Α'. Οι Σέρβοι εννοούσαν να επιτύχουν επίσημον αναγνώρισιν του εκλεγέντος από την σερβικήν εθνοσυνέλευσιν ηγεμόνος των Μίλος Οβρένοβιτς και τον καθορισμόν του ετησίου φόρου προς την Τουρκίαν, χωρίς το δικαίωμα της Πύλης να μεταβάλη εις το εξής τους όρους της οικονομικής εξαρτήσεως. Και συγχρόνως εκυκλοφορούσαν φήμαι περί υπάρξεως μυστικής πολιτικής εταιρείας δρώσης εντός αυτού του κράτους με σκοπόν την επανάστασιν των Ελλήνων».
*Τάγματα γενιτσάρων με τις φανταχτερές στολές τους


Τα πλήγματα που είχαν δοθεί στην ισχύ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν φοβερά. Στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα μετά από 30 χρόνια ειρήνης, άρχισαν τα προβλήματα, από τότε που έγινε ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1768-1784, έως την Ελληνική Επανάσταση που άρχισε το 1821 και κράτησε σχεδόν δέκα χρόνια.
Η απειθαρχία ειδικά των γενιτσαρικών ταγμάτων στην σουλτανική εξουσία, η αναποτελεσματικότητά τους, οι αλλεπάλληλες ήττες και η απώλεια εδαφών δημιούργησαν τις σκέψεις για μεταρρυθμίσεις και στις ένοπλες δυνάμεις από τον προκάτοχο Σουλτάνο Σελήμ Γ΄. Η αποτυχία του όμως να ολοκληρώσει τις προσπάθειες εκσυγχρονισμού του κράτους (αφού τον εκθρόνισαν και τον δολοφόνησαν οι γενίτσαροι) δεν στάθηκε  ικανή να αλλάξει τον ρου των πραγμάτων που επέβαλαν οι Μεταρρυθμίσεις, τα λεγόμενα Τανζιμάτ.
*Η έκπληξη... Δεκάδες χρόνια αργότερα ο Κεμάλ Ατατούρκ ποζάρει με στολή γενιτσάρου.

Το «Ευοίωνον Γεγονός» της μεγάλης σφαγής

          Η μεγάλη σφαγή των γενιτσάρων το 1826 στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε ο Μαχμούτ Β΄ έχει μείνει γνωστή στην τουρκική ιστοριογραφία  ως…  «Ευοίωνον Γεγονός» (Vaka-I hairiye) ή κατ’ άλλους ως «Αίσιον Περιστατικόν»!
          Ο σουλτάνος Μαχμούτ  Β΄ που αργότερα αποκλήθηκε και «Μεταρρυθμιστής»  μεθόδευε επί περίπου 15 χρόνια τον τρόπο με τον οποία θα απαλλαγεί από το καρκίνωμα των γενιτσάρων, πότε με έξυπνες και πότε με πανούργες σκέψεις. Δεν δίστασε μάλιστα όλα αυτά τα χρόνια να μοιράζει αξιώματα σε διακεκριμένους γενίτσαρους για να τους έχει με το μέρος του, ενώ ταυτόχρονα εργάζονταν για την δημιουργία τακτικού στρατού βασισμένου σε  ευρωπαϊκά πρότυπα, τα λεγόμενα τάγματα των «εσκεντζί».
          Η σύγκρουση ξέσπασε τον Ιούνιο του 1826, όταν ο Μαχμούτ διέταξε να ενσωματωθούν στον τακτικό στρατό ομάδες γενιτσάρων, δικαιολογώντας την απόφασή του αυτή σαν προσπάθεια αύξησης της αποτελεσματικότητας των τακτικών δυνάμεων. Πολλοί γενίτσαροι αντέδρασαν κα άρχισαν να συγκεντρώνονται στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, αρνούμενοι να συνομιλήσουν με απεσταλμένους του σουλτάνου, τους οποίους δολοφόνησαν.
*Δερβίσηδες προηγούμενοι σε πορεία μετα-γενιτσαρικών Οθωμανικών στρατευμάτων


          Στη συνέχεια πορεύθηκαν προς το παλάτι κατηγορώντας τον Μαχμούτ ως «άπιστο σουλτάνο». Όμως εκεί- κατά τις περιγραφές της εποχής- τους ανέμενε έφιππος ο ίδιος ο Μαχμούτ που κράδαινε το μεγάλο πράσινο λάβαρο του προφήτη Μωάμεθ και ζήτησε από όλους τους εξεγερμένους να υπακούσουν στις αποφάσεις του.       
Όταν οι γενίτσαροι κινήθηκαν απειλητικά κατά του σουλτάνου, αντιμετωπίσθηκαν με ομοβροντίες πυροβόλων που είχαν ταχθεί από τους τακτικούς στρατιώτες «εσκεντζί». Ακολούθησε μια πρώτη σφαγή και όσοι γενίτσαροι επέζησαν κατέφυγαν ξανά στον Ιππόδρομο και ορισμένοι στο στρατόπεδό τους. Εκεί όμως επιτέθηκε ο τακτικός στρατός, που έβαλε φωτιά παντού και με ξιφολόγχες ή με πυροβολισμούς, εκτέλεσε χιλιάδες γενίτσαρους. Λέγεται ότι στην μεγάλη εκείνη σφαγή έχασαν την ζωή τους 6.000 γενίτσαροι. Επί πολλές μέρες χιλιάδες πτώματα τυμπανιαία επέπλεαν στο Βόσπορο. Για πολύ καιρό, κανένας δεν ήθελε να φάει ψάρια εκείνης της θάλασσας…
Ο Μαχμούτ ανακοίνωσε τη διάλυση των ταγμάτων των γενιτσάρων, ενώ και στην αχανή Οθωμανική Αυτοκρατορία συνεχίσθηκε ο διωγμός και η εκτέλεση χιλιάδων άλλων γενιτσάρων.  
Έτσι, με τέτοιο τραγικό τρόπο, μετά από περίπου πέντε αιώνες τερματίσθηκε ο θεσμός των γενιτσάρων, που επισώρευσε αίμα και δάκρυ στους υπόδουλους Ορθόδοξους λαούς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ πολλές φορές απείλησε ακόμα και την ίδια την Οθωμανική Αυτοκρατορία και ορισμένους σουλτάνους της.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης


*Αξιωματικοί του Οθωμανικού Ιππικού, το 1913



14 σχόλια:

  1. Κύριε Αθανασιάδη, Καλημέρα σας, ἔχω διαβάσει το ἄρθρο σας και το βρίσκω πολύ κατατοπιστικό και ἐνημερωτικό, ὄπως και ὄλα τα ἄρθρα που ἒχετε ἀναρτήσει, να εἴστε καλά που γράφετε τέτοια ἄρθρα, ἄρθρα, που θα ἔπρεπε να γράφουν και ἄλλοι ἄνθρωποι των γραμμάτων, η ἰστορία πρέπει να γράφεται καθημερινά ὤστε να μην την ξεχνάει κανείς, ἀλλά να μαθαίνουν και οι νεώτεροι. Η Ελλάδα εἴναι ἔνας ἀπέραντος χώρος πανανθρώπινης Ιστορίας σε ὄλα τα ἐπίπεδα.

    John Papapetros

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Δύο ουσιαστικές διορθώσεις φίλε Παντελή:

    1) Την εποχή της εθνεγερσίας, οι γενίτσαροι δεν ήσαν πλέον Έλληνες – καθώς το υποχρεωτικό παιδομάζωμα είχε σταματήσει κατά τα τέλη του 17ου αιώνα. Όπως αναφέρει σχετικά ο Διονύσιος Κόκκινος, οι γενίτσαροι το ’21 ήσαν αλβανικής καταγωγής.

    2) Οι γενίτσαροι της Πόλης, αρνήθηκαν να λάβουν τα όπλα ενάντια στην Ελληνική Επανάσταση. Ο Κόκκινος το ερμηνεύει αυτό ως στάση υπέρ του Αλή Πασά, τουλάχιστον στο αρχικό στάδιο του Αγώνα:

    «Οι γενίτσαροι, αλβανικής καταγωγής κατά τήν εποχήν εκείνην οι περισσότεροι, ήσαν όλοι υπέρ του Αλή και δεν ήθελαν την εξόντωσίν του. Και ήσαν μεν τότε οι γενίτσαροι παραγκωνισμένοι και ήτο φανερόν ότι ευρίσκοντο υπό δυσμένειαν, αλλ' η δύναμίς των ήτο αναμφισβήτητος ακόμη. Ήρκεσεν εν τούτοις η υπό των γενιτσάρων ζωηρότατα επιδειχθείσα φιλική διάθεσις προς τον Αλή δια να δοθεί περισσότερα αξία εις την γνώμην του Χαλέτ. Και η εκστρατεία κατά του Αλή απεφασίσθη. Οι γενίτσαροι τότε εφρύαξαν. Έβλεπαν εις την καταστροφήν του Αλή τον πρόλογον του ιδίου των αφανισμού. Και απειθάρχητοι όπως ήσαν και συνηθισμένοι να επικρίνουν τας αποφάσεις της Πύλης, χωρίς νά καταδιώκωνται, εξεδήλωσαν την δυσαρέσκειάν των…» αναφέρει στην Ιστορία του ο Δ. Κόκκινος.

    Όταν ο Σουλτάνος διέταξε τους γενιτσάρους να εκστρατεύσουν εναντίον της Ελλάδας, όπως μας πληροφορεί ο Ι. Φιλήμων, στο στρατόπεδό τους εκδηλώθηκε πυρκαγιά που πυρπόλησε τα πάντα – και η εκστρατεία ματαιώθηκε.

    Πολλοί κατά καιρούς μπερδεύουν τους γενίτσαρους με τους δερβίσηδες, καθώς οι γενίτσαροι υπάγονταν θρησκευτικά στο δερβισικό τάγμα των Μπεκτασήδων. Οι επαναστάτες του ’21 πολέμησαν εναντίον δερβίσηδων, καθώς στην υπόδουλη Ελλάδα λειτουργούσαν δερβισικές σχολές και τεκέδες (μονές), τις οποίες βάλθηκαν να καταστρέψουν – και φυσικά οι δερβίσηδες αντιστάθηκαν – ενώ δερβίσηδες βρίσκονταν και ανάμεσα στα τοπικά τουρκικά στρατεύματα. Γενίτσαροι πολέμησαν επίσης στη Μολδοβλαχία εναντίον του Υψηλάντη. Το Τάγμα των Γενιτσάρων ωστόσο, δεν συμμετείχε στις οθωμανικές εκστρατείες εναντίον της Ελλάδας.

    Ανδρέας Μακρίδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ωστε έτσι, με τέτοιο τραγικό τρόπο, μετά από περίπου πέντε αιώνες τερματίσθηκε ο θεσμός των γενιτσάρων!Γενίτσαροι «γενί τσερί» δηλαδή «νέα στρατεύματα»....

    Elpida Varipati

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. TOYS EFAGE../ PROTOY TON FANE GIATI .../

    Timolewn Nikoloplakhs

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΞΕΚΙΝΑΕΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΟΥΛΤΑΝΟ ΣΕΛΙΜ ΠΟΥ ΤΟΝ ΑΠΟΚΕΦΑΛΙΣΑΝ ΟΙ ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΙ 40 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ. ΤΟ ΓΙΟ ΤΗΣ ΚΡΕΟΛΗΣ ΣΟΥΛΤΑΝΑΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΟΘΡΕΜΕΝΗΣ.

    Emmanouil Simos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Emmanouil Simos ΕΧΩ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΜΕ ΤΗ ΣΦΑΓΗ ΤΟΥ ΣΕΛΙΜ Γ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΥΣ.Ο ΜΑΧΜΟΥΤ ΤΟΥΣ ΕΚΔΙΚΗΘΗΚΕ.ΕΙΧΕ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙ Η ΔΟΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΝΙΚ.ΜΑΥΡΟΓΕΝΗ ΕΞΩ ΑΠΟ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ.

    Emmanouil Simos

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Ήταν τότε που ο Σουλτάτος γνωρίζοντας ότι Μεμέτ-Αλή της Αιγύπτου είχε ήδη οργανωμένο στρατό με βάση τα ευρωπαικά πρότυπα του ζήτησε να παρέμβει στην Ελληνική Επανάσταση στην Πελοπόνησο υποσχώμενος σε αντάλλαγμα πολλές παραχωρήσεις. Οι Δερβίσηδες συνέχισαν πιστεύω να λειτουργουν σε τεκέδες μέχρι την ανάληψη της εξουσίας από τους νεοτουρκους. Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο σας. Β.Καζακίδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Akrat Aristeidis
    Και το αίμα έτρεχε στην Πόλη λένε ποτάμι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Kyriaki Kefala
    Δεν το είχα ξανακούσει!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Νίνα Γκούδλη
    Ευχαριστώ για τις γνώσεις που παίρνω από σένα φίλε μου Παντελή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Τάσος Μασκανάκης
    Να συμπληρώσω τις πολύ σωστές πληροφορίες του άρθρου ,πως εκτός από τον βίαιο και τον αναγκαστικό γενιτσαρισμό υπήρξε και ο ''εθελοντικός''. Δηλαδή,παρατηρήθηκε το φαινόμενο, γονείς να παραδίδουν εθελοντικά τα παιδιά τους στον γενιτσάραγα. Επίσης να προσθέσω πως του γενιτσαρισμού εξαιρούνταν 5 κατηγορίες παιδιών και αυτές ήταν... 1ον τα παιδιά των αρχόντων, 2ον τα παιδιά που θα ακολουθούσαν την ιεροσύνη, 3ον τα παιδιά που είχαν ενταχθεί σε συντεχνίες (Τα τσιράκια δηλαδή), 4ον τα παιδιά με προβλήματα υγείας και 5ον τα παιδιά που ήταν παντρεμένα. Αρχικά οι ηλικίες των παιδιών ήταν από 8 έως 12 ετών αλλά όταν υπήρχαν ανάγκες η ηλικία έφτανε μέχρι τα 15 έτη. Στα τέλη του 15ου αιώνα όταν ο γενιτσαρισμός ήταν στο απόγειό του αριθμούσε πάνω από 160.000 γενίτσαρους

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Prokopios-Akis Karagatslis
    Δεν ηταν ακριβως ετσι τα πραγματα. Οι γεννιτσαροι επεσαν σε δυσμενεια απο τον 17ο μΧαιωνα οταν εγιναν συστημικοι κι οχι μονο πολεμικοι (οπως σχεδον σημερα το στρ κατεστημενο της βαθειας Τουρκιας). Πολεμουσαν και μαλιστα ως επιλεκτοι μεαριστο.οπλισμο.και διακριτες στολες οαι καπελο με ασπρο καλιμαυκι και κιτρινη στολη που ξεχωριζε απο μακρυα για να προξενει τρομο. Η κριση τους ξεκινησε στη Μαλτα και βαθυνε εξω απο τη Βιεννη. Στον Ελλαδικο χωρο που τον θεωρουσαν πετρωδη χωρο αγροικων, δεν υπηρχε στρατοπεδο τους. Πλιατσικο λοιπον γινοταν νομιμα μονο, σε νικηφορες μαχες οπου μοιραζονταν με το Σουλτανο και τους αξιωματικους τα μισα λαφυρα ενω τα σπιτια κ ακινητα κλπ ησαν περιουσια του Σουλτανου. Επισης αμοιβονταν απο την αγοραπωλησια των νικημενων ως σκλαβων η τα λυτρα.
    Υπαρχει μια μεγαλη ειδικη πληροφορηση γι αυτα. Με πολλες καλες ευχες, παντα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή