Οι αντάρτες στα βουνά και οι διεθνείς μετωπικές επιτροπές βοήθειας

*Η εφημερίδα "Ελευθερία" των Αθηνών για το συνέδριο των Παρισίων για βοήθεια στους αντάρτες

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Η απροθυμία της ΕΣΣΔ και των κρατών- δορυφόρων της να αναγνωρίσουν την λεγόμενη Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση, που δημιούργησαν οι αντάρτες στα βουνά, μαχόμενοι εναντίον της νόμιμης κυβέρνηση της Αθήνας, οδήγησε το ΚΚΕ να στραφεί προς τις διάφορες μετωπικές κομμουνιστικές ή φιλοκομμουνιστικές οργανώσεις διαφόρων χωρών.

               Σχετική επιτυχία σημείωσε η προσπάθεια των ανταρτών στη Γαλλία, όπου υπήρχαν πολλοί διανοούμενοι, διατεθειμένοι να δώσουν βοήθεια. 

Μια Διεθνής Επιτροπή Συντονισμού για τη βοήθεια στους κομμουνιστές αντάρτες της Ελλάδας, δημιουργήθηκε το 1948 με έδρα το Παρίσι, για να παρέχει ένα οργανωτικό κέντρο για τις ομάδες που εκπροσωπούνταν στην Επιτροπή και ασχολούνταν με την προώθηση παντός είδους βοήθειας όπως χρήματα, τρόφιμα, ιματισμός, φάρμακα κ.ά. προφανώς πλην πολεμικού υλικού, που το είχαν αναλάβει κράτη, που ανήκαν στο λεγόμενο Παραπέτασμα. 

Την άνοιξη του 1948 διάφορες επιμέρους «Επιτροπές Βοήθειας» που είχαν οργανωθεί στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, τους τελευταίους μήνες, συσσωματώθηκαν μέσω μιας Διεθνούς Συντονιστικής Επιτροπής, που είχε δημιουργηθεί στο Παρίσι. Η επιτροπή αυτή οργάνωσε Συνέδριο για την «Βοήθεια στη Δημοκρατική Ελλάδα» στις 10 και  11 Απριλίου 1948.

Αυτές οι οργανώσεις υποτίθεται ότι είχαν κύρια αποστολή μόνο, την παροχή ανακούφισης (φαγητό, ρουχισμό, ιατρικές προμήθειες) στους Έλληνες αντάρτες, και παρόλο που είναι ξεκάθαρο ότι το κύριο έργο τους βρίσκονταν στα συμβατικά πεδία της παροχής δημόσιας βοήθειας και άσκησης προπαγάνδας, υπέκρυπταν και πολιτικούς σκοπούς, περίπου όπως και στην περίπτωση των οργανώσεων που ιδρύθηκαν το 1936, για να βοηθήσουν τους Ισπανούς Δημοκρατικούς, στον Ισπανικό Εμφύλιο, εναντίον  του δικτάτορα Φράνκο.

Στους σκοπούς τους περιλαμβάνονταν επίσης στόχοι, όπως η στρατολόγηση εθελοντών και η διοχέτευση χρηματικών κεφαλαίων προς το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Πριν από το Διεθνές Συνέδριο για τους αντάρτες, σχηματίστηκε μια σειρά επιτροπών- σφραγίδων στην Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, όπως εκτιμούσαν οι μυστικές υπηρεσίες δημοκρατικών χωρών και κυρίως οι αμερικανικές.

Τεράστια πάντως υπήρξε και η βοήθεια που δόθηκε στους αντάρτες του ΚΚΕ, η οποία δεν είχε επίσημο διακρατικό χαρακτήρα γιατί απευθύνονταν σε μη κρατική οντότητα. Ήδη από το 1946 το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας απέστειλε οικονομική, αλλά και σημαντική στρατιωτική βοήθεια (όπλα και πυρομαχικά).

*Ο Πέτρος Ρούσος

Η έκθεση Πέτρου Ρούσου

 

Άλλωστε, ο Πέτρος Ρούσος, που εμφανίζονταν ως «υπουργός» Εξωτερικών της κυβέρνησης των βουνών, σε έκθεσή του είχε αναφέρει, ότι το ΚΚΕ είχε δουλέψει στο εξωτερικό, σε τρείς τομείς, που ήταν:

Η εκλαΐκευση και η διαφώτιση για τον αγώνα των ανταρτών. Η οργάνωση παροχής βοήθειας προς τους αντάρτες. Η περίθαλψη των προσφύγων και των παιδιών.

Για τους λόγους αυτούς πραγματοποίησαν σειρά επαφών με τα μεγαλύτερα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα. Ειδικά ο Ρούσος ανέφερε ότι:

*Στο Λονδίνο υπήρχε πρακτορείο με επικεφαλής τον Σ. Δογάνη.

*Στη Βουδαπέστη υπήρχε ελληνική αντιπροσωπεία σε επιτροπή βοήθειας.

*Στο Βουκουρέστι οργανώθηκε πρακτορείο με επικεφαλής τον Αποστόλου.

*Στη Σόφια υπήρχε πρακτορείο με επικεφαλής το δημοσιογράφο Λευτέρη Μαυροειδή.

*Στην Πράγα λειτουργούσε πρακτορείο με επικεφαλής τον Μάξιμο.

*Στη Βαρσοβία οργανώθηκε πρακτορείο με επικεφαλής τον δημοσιογράφο Βάσο Γεωργίου.

*Στο Παρίσι υπήρχε πρακτορείο, αλλά η Γαλλική κυβέρνηση είχε περιορίσει τη δράση του.

*Στο Βερολίνο επρόκειτο να σταλεί ο δημοσιογράφος Θανάσης Γεωργίου.

*Στη Νέα Υόρκη το Ελληνοαμερικανικό Συμβούλιο εξέδιδε σχετικό δελτίο.

Σε άλλες χώρες υπήρχαν επιτροπές βοήθειας ή σύλλογοι, αλλά και μεμονωμένα πρόσωπα, προσκείμενα προς το ΚΚΕ, που βοηθούσαν τους αντάρτες.

*Το ελληνικό Πυροβολικό κανονιοβολεί θέσεις των ανταρτών

Άλλες πληροφορίες

 

Ας επανέλθουμε στις πληροφορίες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών για τις δραστηριότητες, των ανά την Ευρώπη επιτροπών βοήθειας.

Μια Επιτροπή βοήθειας προς τους αντάρτες για τη συλλογή τροφίμων και ρούχων, δημιουργήθηκε στο Βελιγράδι τον Ιανουάριο του 1948. Πρόεδρος ήταν ο Ντζούρο Σάλαϊ, εκπαιδευμένος στη Ρωσία. Συμμετείχαν επίσης ο πρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής της Ένωσης Γιουγκοσλάβων Εργατών και γραμματέας της ο πρόεδρος των Σέρβων Ποιητών Τ. Μπογντάνοβιτς. Πριν από τον Ιανουάριο του 1948, είχε περιήλθε εις γνώσιν των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ, ότι υπήρχε και ένα «Γραφείο για τη Βοήθεια στις Δημοκρατίες» στο Βελιγράδι, και ότι ο καθηγητής Πέτρος Κόκκαλης διορίστηκε από τον επικεφαλής των ανταρτών Μάρκο Βαφειάδη ως ο Έλληνας εκπρόσωπος στο γραφείο. (σ.σ. Είναι η περίπτωση που ανέφερε στην έκθεσή του ο Πέτρος Ρούσος).

Για την Πολωνία είχε αναφερθεί η ύπαρξη μιας «Κοινωνίας των Φίλων της Δημοκρατικής Ελλάδας», υπό την προεδρία του Βλαντισλάβ Μπρονέφσκι και με χορηγίες, σύμφωνα με το περιοδικό της Κομινφόρμ, από «δημοκρατικά κόμματα, δημόσιους φορείς και πολιτιστικούς οργανισμούς».

Για την Ουγγαρία αναφέρθηκε η ύπαρξη της «Εθνικής Επιτροπής Βοήθειας στον Λαό της Ελλάδας». Σε επίσημη έκθεση είχε αναφερθεί, ότι μέχρι τις 21 Φεβρουαρίου 1948 είχαν συνεισφέρει 482 εκατομμύρια φιορίνια.

Για την Ρουμανία, τονίζονταν σε διάφορα πληροφοριακά δελτία των μυστικών υπηρεσιών,  ότι μια παρόμοια επιτροπή ενδέχεται να υπήρχε και στη Ρουμανία, καθώς οι επίσημες αναφορές της Κομινφόρμ έκαναν λόγο για ποικίλες μορφές βοήθειας προς τους αντάρτες. Όπως για παράδειγμα το προσωπικό της βιομηχανίας πετρελαίου, συνεισέφερε ημερομίσθιο μισής ημέρας στο ελληνικό ταμείο. Οι εργαζόμενοι σε ένα άλλο εργοστάσιο στο Βουκουρέστι, έδωσαν πάνω από 1.000 μέτρα υφάσματος και το προσωπικό σε ένα εργοστάσιο ατμομηχανών, δούλεψε 75.000 ώρες υπερωρίας, συνεισφέροντας  τα χρήματα αυτά στο ελληνικό ταμείο.

Στο Βέλγιο, δημιουργήθηκε με έδρα τις Βρυξέλλες μια επιτροπή με κύρια ενασχόληση, τη συγκέντρωση χρηματικών κεφαλαίων και τη συλλογή ρούχων και τροφίμων. Αυτή η επιτροπή έστειλε επίσης δύο αντιπροσώπους στο «Διεθνές Συνέδριο για τη Βοήθεια στη Δημοκρατική Ελλάδα» στο Παρίσι. Μια άλλη άγνωστη επιτροπή είχε πραγματοποιήσει τέσσερις συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες και κατά τις πληροφορίες των Αμερικανών διαμόρφωνε σχέδια για στρατολόγηση προσωπικού, που θα μετέβαινε στην Ελλάδα. Ο Σαμ Χέρσενς (Βέλγος κομμουνιστής βουλευτής) προήδρευσε σε τρεις από τις τέσσερις συνεδριάσεις, στις οποίες συζητήθηκαν τα ακόλουθα:

1. Όλη η βοήθεια προς την Ελλάδα πρέπει να διοχετεύεται μέσω του κεντρικού γραφείου του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος στο Παρίσι.

2. Ο Antoine Pernandes (Ισπανός εκπρόσωπος) ισχυρίστηκε ότι τα πρώην μέλη της Ισπανικής Διεθνούς Ταξιαρχίας, θα ανταποκρινόταν στις προσπάθειες στρατολόγησης για την Ελλάδα.

3. Ο Jean de Guent αποφασίστηκε να πάει στη Γαλλία ως σύνδεσμος με την αντίστοιχη γαλλική ομάδα.

4. Οι Βέλγοι κομμουνιστές Pierre Massin, Jean de Guent και Leonard Hainolryck εξελέγησαν ως υπεύθυνοι για τα ταμεία.

5. Λήφθηκαν ονόματα εθελοντών για στρατολόγηση για «Διεθνείς Ταξιαρχίες» στην Ελλάδα. Η βελγική επιτροπή εφέρετο να διατηρεί σχέσεις με παρόμοια επιτροπή στην Ιταλία. Στις 4 Μαΐου 1948, αναφέρθηκαν τα ακόλουθα άτομα ότι στάλθηκαν στην Ιταλία για να συντονίσουν τις εργασίες της βελγικής και ιταλικής επιτροπής: Antoine Laurent (Κομμουνιστικό Κόμμα Βελγίου) Philippe Dekeyser (μάλλον μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος  Βελγίου) Verschueren.

Στην Γαλλία, η «Committee Francais D' Aide a la Greco Democratique», με έδρα στην Rue Lafayette, στο Παρίσι, διευθύνεται από τον Jean Guinebert, πρόεδρο και κομμουνιστή και την  Madeleine Braun, Γενική Γραμματέα.

Σε επιστολή που απευθυνόταν στον Χουάν Σάντος Ριβέρα, Γενικό Γραμματέα του ΚΚ/Πουέρτο Ρίκο, τον καλούσαν να στείλει το κόμμα εκπροσώπους στη Διεθνή Διάσκεψη για τη Βοήθεια στην Ελλάδα.

 Οι ακόλουθοι αναφέρονται ως επίτιμοι πρόεδροι της Επιτροπής: Bloncourt, Elie Bure, Emile Cachin, Marcel (μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας), Pierre Cotton, Aime D'Aragon, Charles de la Vigerie, D' Astier, Duchene, Gabrielle Eluard, Paul Joliot-Curie, F. Jourdain, Francis Martin-Chauffio, L. Prenant. Η γραμματεία της επιτροπής αναφέρθηκε ότι περιλάμβανε και τους Bassis, Henri Monmousseau, Gaston (του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος) Patinaud, Marius (του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γαλλίας).

Ένα παράρτημα της επιτροπής για τη βοήθεια στους αντάρτες, πιθανότατα λειτουργούσε στην Ιταλία καθώς και τρία παραρτήματα στο Βέλγιο.

Τέτοιες επιτροπές βοήθειας προς τους αντάρτες, λειτουργούσαν στην Αυστραλία και τη Μεγάλη Βρετανία.

Στις ΗΠΑ, το «Αμερικανικό Συμβούλιο για μια Δημοκρατική Ελλάδα» έστειλε δύο αντιπροσώπους στη διεθνή διάσκεψη στο Παρίσι και έδειχνε να αυξάνει τη δραστηριότητά του στις ΗΠΑ. Δραστηριοποιήθηκαν για την αθώωση μιας Ελληνίδας που είχε συλληφθεί και παραπέμφθηκε σε έκτακτο στρατοδικείο επειδή απηύθυνε έκκληση στον αμερικανικό λαό μέσω με ένα άρθρο σε εφημερίδα.

Αυτές οι αναφορές δείχνουν ότι το κίνημα «Βοήθεια στη Δημοκρατική Ελλάδα» δεν περιορίζονταν στην Ευρώπη αλλά επεκτείνονταν παγκοσμίως και γίνονταν αυτό το κίνημα πιο ενεργό.

*Οχυρωμένες θέσεις των ανταρτών

Το Διεθνές Συνέδριο στο Παρίσι το 1948

 

 Τελικά πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι, 10-11 Απριλίου 1948, το Διεθνές Συνέδριο για την Βοήθεια στην λεγόμενη «Δημοκρατική Ελλάδα» εννοώντας τους εξεγερμένους κομμουνιστές αντάρτες. Το Συνέδριο διοργανώθηκε από τη Γαλλική Συντονιστική Επιτροπή για Βοήθεια στην Ελλάδα, με ενεργό συμμετέχοντα τον Andre Marty, μέλος του Γαλλικού Πολιτικού Γραφείου. Ο Πωλ Ελυάρ, Γάλλος ποιητής, άνοιξε την πρώτη συνεδρίαση και εξέφρασε την ελπίδα ότι «η δημοκρατική Ελλάδα θα θριάμβευε επί των εχθρών της» και υποσχέθηκε ότι «θα παράσχει στους ηρωικούς στρατιώτες του Μάρκου κάθε υποστήριξη».

Ο Zilliacus (Βρετανός βουλευτής, που εκπροσωπούσε την αριστερή πτέρυγα του Εργατικού Κόμματος) ζήτησε να σταματήσει η πολιτική της ανάμειξης στις ελληνικές εσωτερικές υποθέσεις και δήλωσε ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν το μόνο έθνος, που εκτέλεσε τη συμφωνία της Γιάλτας.

Ο Connelly (από το Συμβούλιο της Νέας Υόρκης) προήδρευσε στην τρίτη σύνοδο όπως και ένας πιθανόν Πολωνός εκπρόσωπος) έκανε μια μακροσκελή ομιλία δίνοντας την ιστορία του ΕΑΜ, ακολουθώντας όμως την απόλυτη κομμουνιστική γραμμή.

Για οργανωτικά ζητήματα μίλησε η Γενική Γραμματέας της Γαλλικής Επιτροπής Βοήθειας στην Ελλάδα, Madeleine Braun, η οποία ανέφερε ότι στο συνέδριο ήταν παρόντες 65 εκπρόσωποι από 22 ξένες χώρες και 115 Γάλλοι εκπρόσωποι. Η γαλλική επιτροπή, υποστηριζόμενη από διάφορες οργανώσεις και ολόκληρος ο γαλλικός λαός, είχε συγκεντρώσει δύο εκατομμύρια φράγκα και είχε στείλει μεγάλο αριθμό δεμάτων με τρόφιμα, υποδήματα και ιατρικές προμήθειες.

Κατά την ολοκλήρωση της συνεδρίασης διαβάστηκε ένα ευχαριστήριο τηλεγράφημα από την «Προσωρινή Κυβέρνηση της Ελλάδας», υπογεγραμμένο από τον «υπουργό» Εξωτερικών της, Πέτρο Ρούσο.

Στη συνέχεια, η διάσκεψη υιοθέτησε ένα ψήφισμα διαμαρτυρίας κατά της Ελληνικής κυβέρνησης και έντονα κατά της υποστήριξης «της κυβέρνησης της Ουάσιγκτον προς τους μοναρχοφασίστες της Αθήνας και κατά της παρουσίας στην Ελλάδα Βρετανικών στρατευμάτων κατοχής».

Ο ακόλουθος κατάλογος ξένων εκπροσώπων στο συνέδριο, είχε συνταχθεί ουσιαστικά από δημοσιεύματα του Γαλλικού Τύπου αλλά και από μια δημοσίευση, που εκδόθηκε από τη Γαλλική Επιτροπή Βοήθειας στην Ελλάδα:

Αλβανία Kocani, Drino, Liudra, Liambi, Αλγερία Ανώνυμος εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Νεολαίας της Αλγερίας Αυστραλία Fidler, Bernie («Επιτροπή Βοήθειας στη Δημοκρατική Ελλάδα») Murray, Steven (Εκπρόσωπος Νέων) Williams , Bert,  Βέλγι Demany, Fernand (κομμουνιστής βουλευτής) Marteaux, (Αντιπρόεδρος Επιμελητηρίου), Βολιβία Arze, Jose (Πρώην Πρόεδρος του Επιμελητηρίου των Αντιπροσώπων, αρχηγός του Partido Izquierda Revolucionario, που ζούσε στη Γαλλία), Βουλγαρία Ανώνυμος εκπρόσωπος πιθανόν ο καθηγητής Tachev, ο οποίος ήταν κάτοχος υποτροφίας σε Γαλλικό Πανεπιστήμιο. Καναδάς Storrie, Jessie, Κίνα Lu Tsui, (Κομμουνίστρια, εκπρόσωπος γυναικείας οργάνωσης). Τσεχοσλοβακία Belcoborsκi, δόκτωρ Benesova, Lida (Εκπρόσωπος των γυναικείων οργανώσεων) Bouceit, Jaroslav (εκπρόσωπος της νεολαίας) Drtina, (Κομμουνίστρια στο Παρίσι) Kralove, μία ανώνυμη εκπρόσωπος γυναικείων οργανώσεων, Lang, δόκτωρ Jaromir Liloslava-Vivegova, Franticek (Ποιητής) Δόκτωρ, Kerk, μία ανώνυμη κομμουνίστρια δημοσιογράφος, Olson, Albert (Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης) Veibel, Stig (Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης), Vasses (Επιτροπή Βρετανικής Βοήθειας στη «Δημοκρατική Ελλάδα» κομμουνιστής) Haldane, J. B. Haxell, Jones, Miss Gladys (Επιτροπή Βρετανικής Βοήθειας στη «Δημοκρατική Ελλάδα») Martin, F. R. (Ένωση Μηχανικών), Hayall, Sloan, Pat (Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία στην Ελλάδα) Stevens, Zilliacus, K. (βουλευτής).

*Ο Γάλλος ποιητής Πωλ Ελυάρ με ανταρτίνες στο Γράμμο

Ο ποιητής Πωλ Ελυάρ στο βουνό με τους αντάρτες

 

Αποκορύφωμα της προσπάθειας των κομμουνιστών ανταρτών να διεθνοποιήσουν την προσπάθεια ανατροπής της νόμιμης κυβέρνησης της Αθήνας, μέσω των ποικιλώνυμων επιτροπών βοήθειας, ήταν τον επόμενο χρόνο, η επίσκεψη στα ανταρτοκρατούμενα βουνά του Γάλλου αριστερού ποιητή Πωλ Ελυάρ.

Ήταν η 1η Ιουνίου του 1949, όταν το υποτυπώδες Πρακτορείο Ειδήσεων των  ανταρτών, που του είχαν δώσει το όνομα «Ελεύθερη Ελλάδα» κυκλοφόρησε μια ανακοίνωση, στην οποία αναφέρονταν, ότι μια Γαλλική αντιπροσωπεία που την αποτελούνταν από τους Πωλ Ελυάρ, ποιητή, Υβ Φαρζ, τέως υπουργό, μέλος της μόνιμης επιτροπής του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης, Ζαν Μορίς Ερμάν, ηγετικό στέλεχος του αριστερού σοσιαλιστικού κινήματος της Γαλλίας και Ανρύ Μπασίς, Γραμματέα της Επιτροπής Βοήθειας για την Ελλάδα, είχε φτάσει από την προηγούμενη ημέρα «στην περιοχή της Ελεύθερης Ελλάδας» κατά την έκφραση του πρακτορείου, δηλαδή στα βουνά!!! Η αντιπροσωπεία έγινε δεκτή στην έδρα του Γενικού Αρχηγείου.

Η Γαλλική αντιπροσωπεία, σύμφωνα με μαρτυρίες, ήρθε στο Γράμμο μέσω της Αλβανίας.

Ήταν εκείνα, τα χρόνια της φωτιάς, που δοκιμάστηκε σκληρά η Ελλάδα, πολέμησε με γενναιότητα, και με τη βοήθεια των συμμάχων, παρέμεινε στον κόσμο των δημοκρατιών της Ευρώπης.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ (https://www.cia.gov/readingroom/print/1351363)

*Εφημερίδα «Ελευθερία» Αθηνών, έτους 1948, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.