Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ για τον Ελευθέριο Βενιζέλο, το 1919

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος (Φωτογραφία από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ)

 

 

*Ανέκδοτη εμπιστευτική έκθεση,

με σκληρούς χαρακτηρισμούς

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, είναι προσωπικότητα μεγάλου πολιτικού μεγέθους, που η φήμη του ξεπέρασε τα στενά όρια της Ελλάδας. Υπήρξε ο πολιτικός, που η παρουσία του στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας ταυτίσθηκε με την υλοποίηση του εθνικού οράματος της Μεγάλης Ιδέας. Υπήρξε ωστόσο αντιφατική προσωπικότητα. Ανέλαβε μεγάλα πολιτικά ρίσκα και επέδειξε μοναδική ικανότητα να συμβιβάζεται και να προσαρμόζεται στις συγκυρίες, ακόμα και όταν ήταν αντιφατικές και εναλλασσόμενες.

               Αγαπήθηκε παράφορα από τους οπαδούς του και μισήθηκε όσο κανένας από τους αντιπάλους του. Οι οπαδοί τον αποθέωναν. Οι αντίπαλοί του οργάνωσαν εναντίον  του και δολοφονικές απόπειρες.

               Το 1919, βρέθηκε στο απόγειο της πολιτικής του καριέρας στη Σύνοδο Ειρήνης του Παρισιού. Η Σύνοδος αυτή, οργανώθηκε από τις νικήτριες συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου αφενός να συσταθεί ένας παγκόσμιος σύνδεσμος των εθνών, που θα πάρει την ονομασία Κοινωνία των Εθνών και αφετέρου να τεθούν υπό διαπραγμάτευση οι συνθήκες ειρήνης μεταξύ των συμμάχων και των ηττημένων Κεντρικών Αυτοκρατοριών.

               Μεταξύ των αποτελεσμάτων αυτής της Συνόδου ήταν και η Συνθήκη των Σεβρών που υπογράφηκε στις 28 Ιουλίου 1920 (παλαιό ημερολόγιο). Επρόκειτο για μία από τις επιμέρους συνθήκες ειρήνης, που υπογράφηκε ανάμεσα στους νικητές του Α΄ Παγκοσμίου και την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία, στην πόλη Σέβρ της Γαλλίας. Στη συνθήκη αυτή οριστικοποιούνταν ο διαμοιρασμός των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η απόδοση στην Ελλάδα των εδαφών, που διεκδικούσε ιστορικά. Η Συνθήκη των Σεβρών πρόβλεπε κυρίως την απόδοση του μεγαλύτερου μέρους της Ανατολικής Θράκης και της ευρύτερης περιοχής της Σμύρνης στην Ελλάδα.

*Από τη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίών το 1919. Από αριστερά Κλεμανσώ, Ουίλσον, Λόυδ

Κυρίαρχη προσωπικότητα στις διαπραγματεύσεις των Παρισίων ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με υποστηρικτές τους Άγγλους και τους Γάλλους. Αντίθετα θεωρήθηκε περίεργη η στάση του Αμερικανού προέδρου Γούντροου Ουίλσον, ο οποίος παρά τον φιλελευθερισμό και την προοδευτικότητά του στο Συνέδριο της Ειρήνης στο Παρίσι, διατύπωσε θέσεις ανιστόρητες, που δικαίωναν τους Βούλγαρους για το ζήτημα της Δυτικής Θράκης και τους Οθωμανούς για το ζήτημα της Ανατολικής Θράκης και δυσκόλεψαν σημαντικά τους χειρισμούς του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Αναφέρεται μάλιστα, ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός έγινε έξω φρενών όταν άκουσε τα αμερικανικά επιχειρήματα και ανταπάντησε με ασυνήθιστη δριμύτητα. Όταν έμαθε τα καθέκαστα ο Ουίλσον αναγκάσθηκε να εξηγήσει τη στάση του και έστειλε στο Βενιζέλο επιστολή, στην οποία εξέφραζε τη λύπη του και το σεβασμό του προς τον Έλληνα πρωθυπουργό και υποστήριζε ότι οι αντιλήψεις του για τη ρύθμιση του Θρακικού ζητήματος διαφέρουν από αυτές του Βενιζέλου και ότι «τούτο οφείλεται μόνον εις το ότι κατά την γνώμην μου αι προτάσεις μου θα εξυπηρετήσουν εις αυτό το τμήμα της Ευρώπης την ειρήνην καλύτερον από την παραχώρησιν αυτών των εδαφών εις έν μόνον έθνος, ενώ κανέν έθνος δεν διαθέτει εκεί μίαν αληθή εθνολογικήν υπεροχήν». Πόσο κακά πληροφορημένος ήταν από τις υπηρεσίες του…

Αλλά το θέμα μας σήμερα, ότι το «βαθύ αμερικανικό κράτος» και βασικά οι μυστικές του υπηρεσίες, φαίνεται πώς συντηρούσαν τις περίεργες απόψεις του Ουίλσον, ο οποίος επιπλέον είχε συγγενική εξ αγχιστείας σχέση με πρόσωπο από τη Βουλγαρία, που τον επηρέαζε αποφασιστικά.

*Απόσπασμα από την απόρρητη αμερικανική έκθεση για τον Βενιζελισμό.

 

Η απόρρητη αναφορά, που ήταν λίβελλος

 

Το θέμα μας είναι μια απόρρητη αναφορά από τη Ρώμη, που εστάλη στην αμερικανική αντιπροσωπεία στο Παρίσι για να λάβουν γνώση οι διπλωμάτες των ΗΠΑ «τι εστί Βενιζελισμός» καθώς και για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση της Ελλάδας.

Πρόκειται για αναφορά του Αμερικανού στρατιωτικού ακολούθου στην πρεσβεία της Ρώμης. Αλλά πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι και οι πολιτικοί κύκλοι της Ιταλικής πρωτεύουσας δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις διπλωματικές επιτυχίες της Ελλάδας. Πίστευαν ότι ο Βενιζέλος θα ζητούσε και την προσάρτηση των Δωδεκανήσων. Κάτι που δεν συνέβη. Η απόρρητη αναφορά των Αμερικανών συντάχθηκε στις 22 Απριλίου 1919 και υποβλήθηκε εμπιστευτικά στον στρατιωτικό ακόλουθο της πρεσβείας των Παρισίων για να παραδοθεί στην Αμερικανική Επιτροπή, η οποία συμμετείχε στην Ειρηνευτική Διάσκεψη.

Η έκθεση αυτή υπάρχει στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία με αριθμό 868,00/121-245. 

Όπως εξηγεί ο συντάκτης, το συγκεκριμένο κείμενο ετοιμάσθηκε ύστερα από διαταγή που δόθηκε για να υπάρχει μια εξονυχιστική ενημέρωση της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης στην Ελλάδα για τον λεγόμενο «Βενιζελισμό». Στο κείμενο δεν υπάρχει το όνομα του συντάκτη του κειμένου αυτού.

Η αφήγηση αρχίζει από το έτος 1909, όταν υπήρξε αντίδραση στο κυβερνητικό σύστημα της διαφθοράς και γραφειοκρατίας, από το  στράτευμα, με την Επανάσταση που έγινε στου Γουδή. Για τον Βενιζέλο αναφέρει ότι ηγείτο στην Κρήτη ενός εθνικιστικού κόμματος, που υποστήριζε ο έμπορος της Αλεξάνδρειας Εμμανουήλ Μπενάκης. Ο Βενιζέλος ανέπτυξε δραστηριότητα με προπαγάνδα εναντίον του ύπατου  αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας πρίγκιπα Γεωργίου. Περιγράφεται η πρόσκλησή του στην Ελλάδα και ότι μεταγενέστερα, επέτρεψε στις εκλογές να ψηφίζουν και οι πρόσφυγες από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και «έτσι έπαιρνε το πάνω χέρι» στην πλειοψηφία του εκλογικού σώματος, που εγκαθίστατο στην Παλαιά Ελλάδα, από την Τουρκία. Τον κατηγορούσαν επίσης ότι στις τράπεζες είχε εγκαταστήσει ως αξιωματούχους προσωπικούς του φίλους.

Για τα κατοπινά χρόνια, γράφουν επίσης, ότι τον Βενιζέλο, ενίσχυε οικονομικά (1915) και ο περίφημος έμπορος όπλων ο ελληνικής καταγωγής σερ Μπαζίλ Ζαχάρωφ, ο οποίος στο διασωθέν έγγραφο χαρακτηρίζεται ως κακόφημος Έλληνας τοκογλύφος, που έμενε στο Παρίσι.

Για τους Βαλκανικούς Πολέμους γράφει ότι η Βαλκανική Συμμαχία, που την στήριζε η Ρωσία, ουσιαστικά σχεδιάσθηκε από τον Σέρβο πρωθυπουργό Μιλοβάνοβιτς και τον Βούλγαρο ομόλογό του Ντιμίτρι Ριζώφ. Ο Βενιζέλος δεν έκανε τίποτα και απλά κλήθηκε να υποστηρίξει αυτό το πλάνο.

Γίνεται ευρεία αναφορά στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού, στο χωριστικό κράτος της Θεσσαλονίκης το 1916, και στην επέμβαση των Αγγλογάλλων για να επανέλθει στην εξουσία ο Βενιζέλος. Η επέμβαση αυτή χαρακτηρίζεται «λυπηρό λάθος». Περιγράφεται η εκθρόνιση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ και υποστηρίζεται ότι «σήμερα Απρίλιος του 1919, ο λαός του Βασιλείου της Ελλάδας ζει σε ένα εκκολαπτήριο μιας πιο άγριας αντιφιλελεύθερης δικτατορίας την  οποία η χώρα δεν γνώρισε ποτέ».

Στην ίδια έκθεση επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι ο Βενιζέλος διεκδικεί πλέον τεράστια αμοιβή. Απαιτεί τη Θράκη, για να εμποδίσει τους Βούλγαρους να φτάσουν στο Αιγαίο!!!

*Ο Ιταλός αντιπρόσωπος Σίντνεϋ Σονίνο (Φωτογραφία από τα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ)

Ένας άλλος ισχυρισμός που διατύπωναν οι Αμερικανοί, ήταν ότι ο Βενιζέλος είχε εξομολογηθεί στον πρώην Ιταλό πρωθυπουργό Σίδνεϋ Σονίνο, ο οποίος συμμετείχε στη Διάσκεψη για την Ειρήνη στο Παρίσι, ότι είχε κουραστεί πολύ από την  ακραία και επαχθή Γαλλική προστασία και πρότεινε να αρχίσουν συνομιλίες με την Ιταλία. Ο Σονίνο όμως του απάντησε ότι η Ιταλία ως σύμμαχος της Γαλλίας δεν μπορεί να δεχθεί καμιά τέτοια προσφορά.

*Από τα συμπεράσματα της μυστικής αμερικανικής έκθεσης

Συμπερασματικά η αμερικανική έκθεση σημείωνε:

«Η κυβέρνηση του Βενιζέλου είναι μια προσωποπαγής, τυραννική και διεφθαρμένη κυβέρνηση, η οποία δεν επιτρέπει την ύπαρξη κάθε κοινοβουλευτικής και συνταγματικής αντιπολίτευσης». Συνεχίζοντας περιγράφουν παράνομη εφαρμογή του Συντάγματος και καταπάτηση της ανεξαρτησίας των Ελλήνων, εξαιτίας των επεμβάσεων από δύο δυνάμεις της Αντάντ στα εσωτερικά ζητήματα της χώρας, επεμβάσεις, που ουδέποτε είχαν αντιμετωπίσει από τότε που ιδρύθηκε το Ελληνικό κράτος.

Καταλήγοντας οι Αμερικανοί, εξέφραζαν την άποψη ότι, όλα αυτά, πολύ απλά συμβάδιζαν με τους προσωπικούς στόχους του Βενιζέλου και υποβοηθήθηκαν από το Ελληνογαλλικό οικονομικό πλάνο, που είχαν σχεδιάσει στο Παρίσι ο Ζαχάρωφ, ο Μπριάν, ο Βαλλιάνος (σ.σ. εφοπλιστής) και ο Ρωμάνος (σ.σ. διπλωμάτης). Ένα πλάνο που κατέστησε τον Βενιζέλο πλούσιο και αυτό αποδεικνύεται από τις καταθέσεις του στις τράπεζες των Αθηνών!!!

Ο Βενιζέλος κατήγαγε πολιτικούς και διπλωματικούς θριάμβους. Έκανε και σημαντικά λάθη. Ο ίδιος είχε παραδεχθεί λάθη του στον περίφημο λόγο του στη Βουλή το 1932, όταν αντιπαρατιθέμενος προς τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου, ουσιαστικά περιέγραψε ως ακολούθως, τι θα ήθελε να γραφεί στον τάφο του (Για την αγόρευση αυτή βλέπετε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2010/06/blog-post_14.html):

 «Αγαπητοί φίλοι, ο προκείμενος νεκρός, ήτο ένας αληθινός άνδρας, με μεγάλο θάρρος με αυτοπεποίθησιν και δι’ αυτόν και δια τον λαόν τον οποίον εκλήθη να κυβερνήσει. Ίσως έκαμε πολλά σφάλματα αλλά ποτέ δεν του απέλιπεν το θάρρος, ποτέ δεν υπήρξε μοιρολάτρης, διότι δεν περίμενε ποτέ από την μοίραν του να ίδη την Χώραν του προηγμένην, αλλά έθεσε εις την υπηρεσίαν αυτής όλον το πυρ το οποίον είχε μέσα του, κάθε δύναμιν ψυχικήν και σωματικήν».

Άλλωστε ο Βενιζέλος είχε υποστεί σκληρή κριτική και στο εσωτερικό της Ελλάδας. Του καταλογίσθηκε ότι έδωσε βάρος στις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας, αλλά παραμέλησε το εσωτερικό της.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

ΠΗΓΕΣ

*Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ (868,00/121-245) .

*Σπύρου Μαρκεζίνη «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος» τόμος 4ος,  Εκδόσεις Πάπυρος