Ο Αθλητικός θρίαμβος της Θεσσαλονίκης, το 1976

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

https://www.kathimerini.gr/society/561413221/athlitikos-thriamvos-tis-thessalonikis/

*Γήπεδο Καραϊσκάκη, 23.5.1976. Η εξαιρετική ομάδα του ΠΑΟΚ της χρυσής εποχής χαιρετά τους φιλάθλους μετά τη νίκη της επί του Εθνικού με 0-4. Διακρίνονται οι Αναστασιάδης, Τερζανίδης, Γούναρης, Αποστολίδης, Ιωσηφίδης και Πέλλιος. Φωτ. ΙΝΤΙΜΕ ΝΕWS

 

 

*Η κατάκτηση του πρωταθλήματος

από τον ΠΑΟΚ

και του Κυπέλλου από τον Ηρακλή

φέρνει την πόλη 

στην ποδοσφαιρική κορυφή.

 

 

Γράφει ο κ. ΙΑΚΩΒΟΣ Δ. ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

 

 

Στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, που κυκλοφόρησαν την Κυριακή 2 Μαΐου του 1976, κυριαρχούσε η είδηση του τραγικού θανάτου του Αλέξανδρου Παναγούλη. Ο ανεξάρτητος βουλευτής, γνωστός για την αντιδικτατορική του δράση, έχασε τη ζωή του υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες σε τροχαίο δυστύχημα, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Ο θάνατός του συγκλόνισε την Ελλάδα, σκορπώντας θλίψη και γεννώντας πλήθος από ερωτήματα.

Πιθανότατα, υπό φυσιολογικές συνθήκες, το ενδιαφέρον των εφημερίδων, της Θεσσαλονίκης τουλάχιστον, θα είχε επικεντρωθεί στο κυριακάτικο ματς του ΠΑΟΚ με την ΑΕΚ, το οποίο θα έκρινε και τον πρωταθλητή Ελλάδας. Κάτι τέτοιο θα ήταν απολύτως δικαιολογημένο. Για πρώτη φορά από την ίδρυσή του, το 1926, το ιστορικό προσφυγικό σωματείο της μακεδονικής πρωτεύουσας, η αρμάδα του αδικοχαμένου Ούγγρου προπονητή Γκιούλα Λόραντ, με αρχηγό τον «Μεγαλέξανδρο» του ελληνικού ποδοσφαίρου Γιώργο Κούδα και με μια πλειάδα σπουδαίων ποδοσφαιριστών στις τάξεις της, όπως ο Σταύρος Σαράφης, ο Χρήστος Τερζανίδης, ο Κούλης Αποστολίδης, ο Παναγιώτης Κερμανίδης και ο Νέτο Γκουερίνο, έδειχνε αποφασισμένη και πιο ώριμη από ποτέ να σπάσει το παραδοσιακό ποδοσφαιρικό κατεστημένο των ομάδων της Αθήνας, ανεβαίνοντας στον Όλυμπο της ποδοσφαιρικής επιτυχίας.

*Ο προπονητής του Ηρακλή, Λες Σάνον, κρατάει το Κύπελλο περιστοιχιζόμενος από παίκτες της ομάδας. Φωτ. INTIME NEWS

ΠΑΟΚ, πρωτάθλημα για πρώτη φορά

 

Η ατμόσφαιρα στην Τούμπα το απόγευμα της ίδιας μέρας ήταν καυτή. Ο αγώνας ξεκινούσε στις 5 μ.μ., αλλά από νωρίς δεν έπεφτε κυριολεκτικά καρφίτσα. Κόπηκαν συνολικά 45.010 εισιτήρια, κάτι που ήταν ενδεικτικό του πάθους που επικρατούσε και στις τάξεις των οπαδών. Ο αγώνας προβλεπόταν ότι θα εξελισσόταν σε ντέρμπι, αφού η ΑΕΚ διέθετε επίσης μια εξαιρετική ομάδα και έναν καταπληκτικό τερματοφύλακα, τον Γιώργο Σιδηρόπουλο. Και πράγματι, η εξέλιξη του αγώνα αυτό απέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο. Μπορεί ο ΠΑΟΚ να ήταν καλύτερος αγωνιστικά, ωστόσο η ΑΕΚ αποδείχθηκε σκληροτράχηλη και διόλου ευκαταφρόνητος αντίπαλος. Ένα χαμένο πέναλτι από πλευράς των γηπεδούχων έριξε βαριά σκιά πάνω από την Τούμπα, ξυπνώντας εφιάλτες πως ούτε και αυτή τη χρονιά το όνειρο, ένα πρωτάθλημα, θα μπορούσε να εκπληρωθεί. Όμως, όλα αυτά έως το 89ο λεπτό. Τότε, με την αγωνία και τον εκνευρισμό στο αποκορύφωμα, σε μια φάση βγαλμένη μέσα από τα πιο τρελά όνειρα των ΠΑΟΚτσήδων, ο Βραζιλιάνος Νέτο Γκουερίνο έστειλε την μπάλα στα δίχτυα. Αυτό που επακολούθησε είναι δύσκολο να περιγραφεί. Ήταν ακόμη η εποχή που στα ελληνικά γήπεδα πήγαιναν οικογένειες, γυναίκες και μικρά παιδιά. Στην προσφυγομάνα Τούμπα εκτυλίχθηκαν σκηνές ανείπωτης χαράς και ενθουσιασμού, καθώς χιλιάδες φίλαθλοι πλημμύρισαν αρχικά τον αγωνιστικό χώρο, ενώ στη συνέχεια ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης.

*Ο ΠΑΟΚ κατέκτησε το πρωτάθλημα του 1976 με 49 βαθμούς, μπροστά από την ΑΕΚ (44), τον Ολυμπιακό (41) και τον Παναθηναϊκό (38). Φωτ. INTIME NEWS

Με τη νίκη εκείνη, τρεις αγωνιστικές πριν από το τέλος του πρωταθλήματος, ο ΠΑΟΚ ξεχώρισε στη βαθμολογία από τις άλλες ομάδες, κάνοντας το πρώτο βήμα για τον τίτλο. Μία εβδομάδα αργότερα, στο τοπικό ντέρμπι με τον Ηρακλή στο Καυταντζόγλειο, ο ΠΑΟΚ επισφράγισε και μαθηματικώς την κατάκτηση του πρώτου πρωταθλήματος στην ιστορία του, μισό αιώνα μετά την ίδρυσή του. «Μισός αιώνας τίμιας δουλειάς ανταμείφθηκε σήμερα». Η φράση αυτή του τότε προέδρου του ΠΑΟΚ, Γιώργου Παντελάκη, συμπύκνωνε μέσα της τα συναισθήματα, τον καημό και τα όνειρα των χιλιάδων οπαδών της λαοφιλούς ομάδας. Μια μαγική χρονιά, από μια σπουδαία ομάδα, σε μια ονειρική ποδοσφαιρική δεκαετία, είχε μόλις ολοκληρωθεί. Τρεις τίτλοι, δύο Κύπελλα και ένα πρωτάθλημα αποτελούσαν έως πρόσφατα το Ιερό Δισκοπότηρο στην ιστορία του συλλόγου. Ωστόσο, δεν αποτελούν πια, αφού οι παραδόσεις είναι για να σπάνε. Την τελευταία δεκαετία ο «Δικέφαλος του Βορρά» πέταξε για υψηλότερες πτήσεις.

*Αριστερά: Ο Βασίλης Χατζηπαναγής, από τους κορυφαίους ποδοσφαιριστές όλων των εποχών. Φωτ. INTIME NEWS

 

Ένας πολύ θεαματικός τελικός Κυπέλλου

Λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Τούμπας, στο γειτονικό Καυταντζόγλειο, δίδονταν άλλες, εξίσου όμορφες ποδοσφαιρικές παραστάσεις. Μαέστρος της συμφωνικής ορχήστρας της ιστορικότερης ομάδας της Θεσσαλονίκης υπήρξε ο βιρτουόζος, ο «Νουρέγιεφ» της μπάλας Βασίλης Χατζηπαναγής. Κάθε Κυριακή ο επονομαζόμενος «Βάσια» και η παρέα του γέμιζαν ασφυκτικά τις κερκίδες του Καυταντζογλείου από οπαδούς όλων των ομάδων, οι οποίοι συνέρρεαν ευλαβικά για να θαυμάσουν έναν μάγο της μπάλας στην πρώτη του μόλις χρονιά στο ελληνικό πρωτάθλημα. Ο ιστορικός «Γηραιός» ευτύχησε εκείνη την περίοδο να έχει στις τάξεις του και άλλους σπουδαίους ποδοσφαιριστές, όπως ο Δημήτρης Γκέσιος και ο Βαγγέλης Κουσουλάκης, ενώ στον πάγκο του καθόταν μια τεράστια ποδοσφαιρική φυσιογνωμία, ο πρώην προπονητής του ΠΑΟΚ, Λες Σάνον.

Ήταν ένα ζεστό καλοκαιρινό βράδυ την 9η Ιουνίου 1976. Μπροστά σε 35.000 θεατές, στο γήπεδο της Νέας Φιλαδέλφειας διεξήχθη ο 32ος τελικός του Κυπέλλου Ελλάδας. Αντίπαλοι ήταν οι ομάδες του Ολυμπιακού και του Ηρακλή. Ο τελικός εκείνος έχει χαραχθεί βαθιά στις μνήμες των Ελλήνων φιλάθλων. Δίχως αμφιβολία υπήρξε μία από τις συγκλονιστικότερες ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις όλων των εποχών. Η κανονική διάρκεια του παιχνιδιού και η παράταση έφεραν τις δύο ομάδες ισόπαλες με σκορ 4-4. Ακολούθησε η ψυχοφθόρος διαδικασία των πέναλτι. Εκεί, ο Ηρακλής επικράτησε τελικά με 6-5, κατακτώντας με τον τρόπο αυτό το πρώτο Κύπελλο στην ιστορία του.

Υποκλινόμενη στο αυθεντικό ταλέντο του ομογενούς ποδοσφαιριστή, αθλητική εφημερίδα κυκλοφόρησε την επόμενη ημέρα με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Χατζηπαναγιά μου», ενώ έτερη αθλητική εφημερίδα σημείωνε πως «δεν τον γέννησε μάνα, αλλά μπάλα». Σε λιγότερο από ένα μήνα η Θεσσαλονίκη ξενύχτησε και πάλι για να γιορτάσει για δεύτερη φορά τον θρίαμβο δύο παιδιών της. Το γλέντι που στήθηκε στον Λευκό Πύργο ήταν τρικούβερτο, ενώ η πόλη φωταγωγήθηκε εκ νέου. 

*Ο Γιώργος Κούδας ήταν ο καλύτερος παίκτης στην ιστορία του ΠΑΟΚ. Φωτ. INTIME NEWS

 

Οι κληρονομιές μιας εντυπωσιακής δεκαετίας

 

Σε αντίθεση με τον ΠΑΟΚ, η πορεία του Ηρακλή μακροπρόθεσμα δεν αποδείχθηκε εφάμιλλη εκείνου. Παρότι επί σειρά ετών ο Χατζηπαναγής συνέχισε να «ζωγραφίζει» μέσα στο γήπεδο και ο σύλλογος να χαρίζει αξέχαστες ποδοσφαιρικές στιγμές, τα διοικητικά προβλήματα οδήγησαν τον ιστορικό «Γηραιό» σε βαθμιαία –ελπίζουμε παροδική– παρακμή τα τελευταία χρόνια.

Η δεκαετία του 1970 υπήρξε μία «χρυσή», ποδοσφαιρικά, δεκαετία για τη Θεσσαλονίκη. Οι συνεχόμενοι τίτλοι των ομάδων της (συμπεριλαμβανομένου και του Κυπέλλου που κέρδισε ο Άρης το 1970) σκόρπισαν χαρά στους φιλάθλους τους, εκτονώνοντας μερικώς την άλλοτε δίκαιη και άλλοτε άδικη αντιπαράθεσή τους με τις ομάδες της Αθήνας. Το ποδόσφαιρο είναι το λαοφιλέστερο λαϊκό άθλημα. Κάθε Κυριακή στις κερκίδες των γηπέδων πλάθονται συμπεριφορές και διαμορφώνονται συνειδήσεις. Κάποια στιγμή μια ψύχραιμη, εις βάθος έρευνα και αποτίμηση είναι σε θέση να αναδείξει τις επιπτώσεις εκείνης της ποδοσφαιρικής πανδαισίας στη διαμόρφωση της μαζικής κουλτούρας της πόλης. 

*Οπαδοί του Ηρακλή στον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου της Νέας Φιλαδέλφειας πανηγυρίζουν την κατάκτηση του Κυπέλλου από τον «Γηραιό».

Η «ποδοσφαιρομάνα» Θεσσαλονίκη μπορεί δικαίως να καυχιέται για τις επιτυχίες της τη δεκαετία του 1970. Όμως η ίδια αυτή πόλη έμελλε να εξελιχθεί την επόμενη δεκαετία του 1980 σε «μπασκετομάνα». Μόνο που αυτή τη φορά οι Κυριακές αντικαταστάθηκαν από τις Πέμπτες και το επίκεντρο των εκδηλώσεων μετατέθηκε από την Τούμπα, το Καυταντζόγλειο και το Χαριλάου στο Παλαί ντε Σπορ. Εκεί όπου η παρέα του αξεπέραστου Νίκου Γκάλη χάρισε σε όλη την Ευρώπη μοναδικές μπασκετικές στιγμές. Από κοντά και η άλλη παρέα, εκείνη του Μπάνε Πρέλεβιτς. Κοινό σημείο των δύο δεκαετιών υπήρξε το σύμβολο της πόλης και επίκεντρο όλων των πανηγυρισμών, ο Λευκός Πύργος.

 

* Ο κ. Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης είναι καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.