ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ https://www.kathimerini.gr/1076516/gallery/epikairothta/politikh/h-pra3h-nomimopoihshs-toy-kke
*Με το ν.δ. 59/1974 νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ (και στις δύο συνιστώσες του). Στη φωτ., αριστερά οι δύο βουλευτές του ΚΚΕ εσ. Λεωνίδας Κύρκος και Μπάμπης Δρακόπουλος και δεξιά οι πέντε βουλευτές του ΚΚΕ Μίνα Γιάννου, Χαρ. Φλωράκης, Γρ. Φαράκος, Κώστας Κάππος και Δημ Γόντικας.
Γράφει ο κ. ΣΠΥΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ*
Το ν.δ. (νομοθετικό διάταγμα) 59/1974 συγκαταλέγεται αναμφισβήτητα στις πιο σημαντικές στιγμές της μεταπολίτευσης. Με δύο μόλις άρθρα και μόνον 209 λέξεις, νομιμοποίησε το ΚΚΕ (και στις δύο συνιστώσες του) και γενικότερα όλα τα πολιτικά κόμματα. Το γεγονός αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία εάν αναλογισθεί κανείς ότι το ν.δ. 59/1974 προέρχεται από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, δηλαδή από τον «αστικό» πολιτικό κόσμο, σε μια εποχή κατά την οποία η Αριστερά δεν ήταν σε θέση να επιβάλει την πολιτική της παρουσία.
Το ν.δ. 59/1974 «σημάδεψε» τη μεταπολίτευση και τη σύγχρονη πολιτική ιστορία της Ελλάδας για περισσότερους λόγους. Πρώτα απ’ όλα, με τη νομιμοποίηση και την επαναλειτουργία όλων των πολιτικών κομμάτων αποκατέστησε μία από τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις για τη λειτουργία της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας, η οποία δεν νοείται χωρίς πολιτικά κόμματα. Πέραν όμως τούτου, «έριξε την αυλαία» στον δεύτερο εθνικό διχασμό, νομιμοποιώντας τα πολιτικά κόμματα της Αριστεράς. Ταυτόχρονα, το ν.δ. 59/1974 έθεσε τέλος και στη μακρόχρονη πρακτική της δίωξης του πολιτικού αντιπάλου, η οποία «στιγμάτισε» την πολιτική μας ιστορία από το «κατοχυρωτικό» του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και το «ιδιώνυμο» του Ελευθέριου Βενιζέλου μέχρι την αντίστοιχη νομοθεσία του εμφυλίου πολέμου και των μετεμφυλιακών χρόνων.
Υπό τα ανωτέρω δεδομένα, το ν.δ. 59/1974 μας υπενθυμίζει πώς πρέπει να γίνονται οι μεγάλες τομές στη συνταγματική και πολιτική μας ιστορία: Νηφάλια, με λίγες λέξεις και με σεβασμό στον πολιτικό αντίπαλο.
Δύο άρθρα 209 λέξεων περί του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι
*Προβεβλημένα στελέχη της Αριστεράς ο Μίκης Θεοδωράκης (αριστερά) και ο Δημήτρης Παρτσαλίδης (δεξιά) επιστρέφουν στην Αθήνα, ο πρώτος από το Παρίσι και ο δεύτερος από τη Γυάρο.
Από την άποψη του περιεχομένου του, το ν.δ. 59/1974 επικαλείται το άρθρο 11 του Συντάγματος του 1952 περί του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι, αφού πριν από το Σύνταγμα του 1975 (άρθρο 29) δεν υπήρχε ειδική συνταγματική διάταξη για την ελευθερία ίδρυσης πολιτικών κομμάτων και αυτή συμπεριλαμβανόταν στη γενικότερη ελευθερία της ενώσεως. Παρότι εκδόθηκε στη μεταβατική περίοδο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας, το ν.δ. 59/1974 επιβίωσε για είκοσι οκτώ χρόνια. Κρίθηκε, μάλιστα, από τον Άρειο Πάγο ότι δεν αντίκειται στις διατάξεις του Συντάγματος του 1975, με αποτέλεσμα να μην τίθεται ζήτημα σιωπηρής κατάργησής του. Καταργήθηκε ρητώς μόλις το 2002, με το άρθρο 31 του ν. 3023/2002.
Με μια μόνον παράγραφό του (άρθρο 1 παρ. 1), το ν.δ. 59/1974 «γυρίζει σελίδα» στην πολιτική και συνταγματική μας ιστορία: Καταργεί τον α.ν. 509/1947 «περί μέτρων ασφαλείας του κράτους κ.λπ.» περί διάλυσης του ΚΚΕ και του ΕΑΜ και ορίζει: «Από της ενάρξεως της ισχύος του παρόντος νομοθετικού διατάγματος [δηλαδή από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως] επιτρέπεται ελευθέρως η σύστασις πολιτικών κομμάτων ως και η επαναλειτουργία τοιούτων διαλυθέντων κατά το παρελθόν καθ’ οιονδήποτε τρόπον ή των οποίων η λειτουργία και δράσις διεκόπη ή ανεστάλη». Εφεξής «ουδείς περιορισμός υφίσταται ως προς την λειτουργίαν και την δράσιν των πολιτικών κομμάτων, εντός του πλαισίου του πολιτεύματος πλην των απορρεόντων εκ των εκάστοτε γενικώς ισχυουσών συνταγματικών και νομοθετικών διατάξεων».
Η δήλωση περί σεβασμού στο δημοκρατικό πολίτευμα
*Το πρώτο Φεστιβάλ της Νεολαίας του ΚΚΕ διοργανώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1975 στου Ζωγράφου.
Βάση για τον σύγχρονο πολιτειακό βίο
*Αριστερά: 25.9.1974, το πρώτο νόμιμο φύλλο του «Ριζοσπάστη» μετά τη μεταπολίτευση. Δεξιά: 24.9.1974, η άρση του νόμου 509 και η νομιμοποίηση του ΚΚΕ στους πρωτοσέλιδους τίτλους της «Κ».
Η μη υποβολή της δήλωσης αυτής δεν επέφερε έννομες συνέπειες. Μάλιστα, το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδος (ΕΚΚΕ) συμμετείχε στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974, παρότι δεν κατέθεσε την εν λόγω δήλωση στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Αντιθέτως, κατέθεσε δήλωση ότι αρνείται να δηλώσει όσα προβλέπει το άρθρο 1 παρ. 2 του ν.δ. 59/1974. Χαρακτηριστική είναι και η περίπτωση των ευρωεκλογών της 9ης Ιουνίου 1994. Τρία κόμματα («Αριστερή κίνηση κατά της ΕΟΚ», «Ουράνιο Τόξο» και «Κίνηση Πολιτών για την Ευρώπη του σοσιαλισμού – της οικολογίας – του φεμινισμού – των κοινωνικών κινημάτων – της αλληλεγγύης») δεν κατέθεσαν τη δήλωση του άρθρου 1 παρ. 2 του ν.δ. 59/1974 και, γι’ αυτόν τον λόγο, οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές τους αρχικώς δεν ανακηρύχθηκαν από το αρμόδιο Α΄ Τμήμα του Αρείου Πάγου. Στη συνέχεια όμως και ύστερα από έντονες αντιδράσεις, ο Άρειος Πάγος έκανε δεκτές αιτήσεις ανάκλησης των ανωτέρω κομμάτων και ανακήρυξε τους υποψηφίους τους.
Το ενδιαφέρον στην υπόθεση αυτή έγκειται στην επιχειρηματολογία, με βάση την οποία ο Άρειος Πάγος ανακάλεσε την προηγούμενη απόφασή του: Αφού τόνισε ότι η δήλωση του ν.δ. 59/1974 «δεν απαιτείται να είναι πανηγυρική», στη συνέχεια υποβάθμισε την κανονιστική αξία της εν λόγω δήλωσης δεχόμενο ότι τα κόμματα παρέλειψαν τη δήλωση «από πλάνη συγγνωστή, οφειλόμενη στο ότι θεώρησαν ως καταργημένο, μετά το Σύνταγμα του 1975, το παραπάνω Ν. Δ/μα και ακόμη ως μη εφαρμοζόμενο στις Ευρωεκλογές και περιελθόν γενικότερα σε αχρησία». Υπό τα δεδομένα αυτά, ο Άρειος Πάγος έκανε δεκτές τις αιτήσεις ανάκλησης και ανακήρυξε τους υποψηφίους των τριών κομμάτων, λαμβάνοντας ακόμη υπόψη του ότι στις αιτήσεις των προαναφερθέντων κομμάτων γινόταν επίκληση των συνταγματικών διατάξεων για την ελεύθερη δράση των πολιτικών κομμάτων στο πλαίσιο του Συντάγματος και ότι δύο από τρία κόμματα υπέβαλαν εκ των υστέρων τη δήλωση του άρθρου 1 παρ. 2 του ν.δ. 59/1974. Όλα τα ανωτέρω αποτελούσαν, κατά την κρίση του Αρείου Πάγου, «δήλωση σεβασμού του ελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος και από τα τρία κόμματα».
* Ο κ. Σπύρος Βλαχόπουλος είναι καθηγητής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πολύ καλό και χρήσιμο... Με μια λέξη μόνο έχω θέμα... Με την λέξη πτώση της δικτατορίας... Στην ουσία αυτοδιαλύθηκε... Τυπικά διεσώθη μόνο ο Γκιζίκης που ΚΑΛΕΣΕ τους πολιτικούς... Η λέξη πτώση μπορεί να εκληφθεί και ως ΣΠΡΩΞΙΜΟ για να πέσει κάτι...
ΑπάντησηΔιαγραφή