Το άγνωστο ΟΧΙ των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας, στον Μουσολίνι, το 1923!!!

*Στα εγκαταλειμμένα Παλαιά Ανάκτορα, τον πρώτο καιρό γίνονταν διανομή συσσιτίου στους πρόσφυγες

*Χαστούκι στον υπερφίαλο Μπενίτο,

η υπερήφανη και γενναία στάση

των ρημαγμένων προσφύγων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Το ΟΧΙ, που είπε σύμπας ο Ελληνισμός το 1940, στον υπερφίαλο ηγέτη του φασισμού Μπενίτο Μουσολίνι και κατατρόπωσε τις δυνάμεις του στα βορειοηπειρωτικά βουνά, είναι μια από τις γνωστές χρυσές σελίδες της νεώτερης Ελληνικής ιστορίας και θα παραμένει ανεξίτηλο σύμβολο στους αιώνες. Εκείνο όμως που παρέμεινε άγνωστο είναι το ηχηρό ΟΧΙ, που είπαν το 1923 στον ίδιο το Μουσολίνι, οι κατατρεγμένοι πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας.

Τι είχε συμβεί; Στις 31 Αυγούστου 1923 ιταλικές δυνάμεις  βομβάρδισαν και κατέλαβαν απροειδοποίητα την Κέρκυρα. Αιτία, η δολοφονία του Ιταλού στρατηγού Ενρίκο Τελλίνι στα ελληνοαλβανικά σύνορα στην Κακκαβιά, από Αλβανούς.

 Το πολεμικό αυτό επεισόδιο ήρθε σε μία εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία για την Ελλάδα. Είχε υποστεί την φοβερή Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την περίθαλψη των προσφύγων και την ανόρθωση της οικονομίας της χώρας. Η εκτέλεση των Έξι από την Επανάσταση των Γονατά- Πλαστήρα, είχε απομονώσει διεθνώς τη χώρα.

Η φασιστική κυβέρνηση του Μπενίτο Μουσολίνι στις 29 Αυγούστου 1922, απαίτησε αποζημίωση 50 εκατομμυρίων λιρεττών και την εκτέλεση των δολοφόνων του Τελλίνι, τους οποίους όμως δεν μπορούσε να ανακαλύψει η ελληνική κυβέρνηση. Έτσι οι Ιταλοί βομβάρδισαν τα στρατιωτικά φρούρια της Κέρκυρας στις 31 Αυγούστου, σκοτώνοντας δεκαπέντε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία (κυρίως Αρμένιους ανηλίκους και γυναίκες), και ακολούθως αποβίβασαν στρατιωτικές δυνάμεις.

*Ο βομβαρδισμός της Κέρκυρας από τους Ιταλούς το 1923 

Η Ελλάδα απευθύνθηκε στην Κοινωνία των Εθνών, η οποία καταδίκασε την Ιταλική κατοχή. Το θέμα πέρασε στην Διάσκεψη των Πρεσβευτών, έναν ιδιότυπο οργανισμό που δημιουργήθηκε το 1919 για την αντιμετώπιση προβλημάτων στις συνθήκες ειρήνης που ακολούθησαν τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την εφαρμογή τους. Ιταλία και Ελλάδα δεσμεύτηκαν να υπακούσουν στην απόφασή του. Τελικά η Διάσκεψη ικανοποίησε… τις ιταλικές απαιτήσεις και όρισε στην Ελλάδα να απολογηθεί και να πληρώσει αποζημιώσεις, μια απόφαση που περιέργως, έγινε δεκτή από εκείνη!!!

Με το επεισόδιο της Κέρκυρας, για την πρώτη φορά δοκιμάστηκαν η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα της Κοινωνίας των Εθνών. Από νωρίς φάνηκε με σαφήνεια, πόσο μεροληπτικός ήταν ο τρόπος απονομής της δικαιοσύνης, όταν η διαφορά υφίστατο μεταξύ ενός μικρού κράτους και μιας μεγαλύτερης δύναμης. Ήταν τελικά η πρώτη από τις πολλές φορές που επλήγη το κύρος του διεθνούς αυτού οργανισμού.

*Από την ιταλική κατοχή της Κέρκυρας το 1923

Ήταν όμως και η «πρεμιέρα» για την πολιτική του Μπενίτο Μουσολίνι ο οποίος φλέγονταν να επιβάλλει την Ιταλία ως μεγάλη δύναμη!!! Αυτές οι ιδέες του τον οδήγησαν στην κατάληψη της Κέρκυρας, που έχει δεσπόζουσα στρατηγική θέση για τον έλεγχο της Αδριατικής Θάλασσας. Οι ιταλικές δυνάμεις έφυγαν τελικά από την Κέρκυρα στις 27 Σεπτεμβρίου 1923, αφού πρώτα… η Ελλάδα ταπεινώθηκε.

Το Α΄ Παμπροσφυγικό Συνέδριο της Αθήνας.

Τον Οκτώβριο του 1923, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το Α΄ Παμπροσφυγικό Συνέδριο, με στόχο να προωθήσει λύσεις ανακούφισης στα τεράστια προβλήματα που αντιμετώπιζε ο προσφυγικός πληθυσμός, που είχε ξεριζωθεί βίαια από την Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο.

Οι εργασίες του Α΄ Παμπροσφυγικού Συνεδρίου, πραγματοποιήθηκαν, στην αίθουσα της Σιναίας Ακαδημίας και διήρκεσαν έξι ημέρες. Τότε δεν υπήρχε η σημερινή Ακαδημία Αθηνών, με τη θεσμική μορφή που τη γνωρίζουμε σήμερα. Υφίστατο μόνο ως κτίριο. Πήραν μέρος 168 αντιπρόσωποι προσφυγικών οργανώσεων.

*Ο πρωθυπουργός Στυλιανός Γονατάς και ο υπουργός Εσωτερικών Γεώργιος Παπανδρέου 

Μετά την τελετή του αγιασμού κήρυξε τις εργασίες του Συνεδρίου ο πρωθυπουργός συνταγματάρχης Στυλιανός Γονατάς. Ο Θραξ υπουργός Περίθαλψης Απόστολος Δοξιάδης (Στενημαχίτης στην καταγωγή) αναφέρθηκε στο επιτελεσθέν κυβερνητικό έργο υπέρ των προσφύγων, στη συγκινητική συμπαράσταση του ελληνικού λαού, στο έργο των ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων και καταλήγοντας τόνισε: «Η Ελληνική φυλή υπέστη και υφίσταται δοκιμασίας, αλλά δεν είναι μακράν η ημέρα καθ’ ήν θα αναγεννηθή και ηνωμένη θα αγωνισθή δια την πρόοδον και την εκπλήρωσιν των ιδανικών της». Την έναρξη του Συνεδρίου τίμησαν με την παρουσία τους οι υπουργοί Εσωτερικών Γεώργιος Παπανδρέου και  Στρατιωτικών Πιέρρακος Μαυρομιχάλης.

Το Παμπροσφυγικό Συνέδριο με ψηφοφορία εξέλεξε πρόεδρό του, τον Νεόκοσμο Γρηγοριάδη.

Οι Θράκες διασπασμένοι

Δυστυχώς οι Θράκες εμφανίσθηκαν διασπασμένοι. Το Πανθρακικό συνέδριο της Θεσσαλονίκης, είχε εκλέξει εξαμελή επιτροπή για την εκτέλεση των αποφάσεών του. Στο Παμπροσφυγικό συνέδριο, εμφανίσθηκε ως εκπρόσωπος των Θρακών προσφύγων ο Περικλής Κουρτίδης. Και η επιτροπή γνωστοποιούσε ότι ο Περ. Κουρτίδης (τέως πληρεξούσιος Ανατολικής Θράκης) δεν εκπροσωπεί τους Θράκες!

        Πάντως εκ μέρους των Θρακών προσφύγων είχε μιλήσει ο σύνεδρος Αθανασιάδης (δεν γνωρίζω άλλα στοιχεία του) ο οποίος εξέθεσε την τραγική κατάσταση των συμπατριωτών του προσφύγων, προτείνοντας διάφορα μέτρα, που έπρεπε να ληφθούν άμεσα.

        Μίλησε επίσης ο τέως πληρεξούσιος Θράκης Σαραντίδης, που υπογράμμισε ότι πολλοί Θράκες μετέφεραν ελάχιστο μέρος της περιουσίας τους. Μετέφεραν ουσιαστικά μόνο το ψωμί τους, όπως είπε και συνέχισε:

        «Αλλά ερωτώ. Είχον τον άρτον τούτον πάντες, οι προ, μικρού μόλις επιστρέψαντες εκ της προσφυγιάς των δυστυχείς διπλοπρόσφυγες Θράκες των πλείστων των οποίων τα τέκνα μέχρις εσχάτων ευρίσκονται αιχμάλωτα εις τα εν Μικρά Ασία Κεμαλικά στρατόπεδα; Δεν αρνούμαι βεβαίως  ότι υπήρχε διαφορά τις μεταξύ των Μικρασιατών του εσωτερικού και των αδελφών Ποντίων, αλλά μη προς Θεού, υπερβάλλωμεν ταύτην μέχρι του βαθμού, ώστε ο συνάδελφος εκ Λαρίσης κ. Τσούρος να αποκαλή την προσφυγίαν των Θρακών μετανάστευσιν».

        Ο σύνεδρος Παναγιώτου περιέγραψε την οικτρή κατάσταση των ομογενών που παραμένουν στη Θράκη.

        Την πέμπτη μέρα του συνεδρίου έκανε σειρά προτάσεων κυρίως για την αγροτική και στεγαστική αποκατάσταση των προσφύγων, ο Αν. Μπακάλμπασης, τέως πληρεξούσιος Ανατολικής Θράκης.

*Ανάγλυφο το προσφυγικό δράμα

        Κατά τη διάρκεια των εργασιών του Παμπροσφυγικού Συνεδρίου ο σύνεδρος δικηγόρος Αντώνιος Αθηνογένης (από τη Σμύρνη) παρουσίασε στατιστικά στοιχεία βάσει των οποίων ο ελληνικός πληθυσμός της Μικράς Ασίας ανέρχονταν σε 1.998.779 κατοίκους. Από αυτούς 100.000 Πόντιοι κατέφυγαν στη Ρωσία προ του 1914, 300.000 άλλοι χάθηκαν στα τάγματα εργασίας «αμελέ ταμπουρού» διαρκούντος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας και του Καυκάσου και όπως υπολόγιζε 590.000 εξαφανίσθηκαν και αγνοούνταν η τύχη τους. Στην πραγματικότητα όλοι υπέθεταν ότι εξοντώθηκαν από τους Τούρκους.

        Στη λήξη του Συνεδρίου στις 6 Οκτωβρίου 1923, διατυπώθηκαν οι αποφάσεις του σε ψηφίσματα προς επίδοση στην Επαναστατική Κυβέρνηση.

*Οι εργασίες του Α' Παμπροσφυγικού Συνεδρίου στον Τύπο

Το χαστούκι στον Μπενίτο!!!

        Κορυφαία όμως υπήρξε η στιγμή που ο σύνεδρος Εμμ. Εμμανουλίδης διάβασε ψήφισμα, το οποίο έγινε ομόφωνα δεκτό με ενθουσιασμό και… έτριβε στα μούτρα του ανερχόμενου τότε ηγέτη των φασιστών της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι, την απατηλή κίνηση, με την οποία θέλησε να εμφανισθεί ως ευεργέτης των προσφύγων, με λεφτά ελληνικά, παρμένα και αυτά άδικα!!!    

        Αυτό το ιστορικό ψήφισμα, το πρώτο υπερήφανο Ελληνικό ΟΧΙ, είναι το ακόλουθο:

         «Το Α΄ Παμπροσφυγικόν Συνέδριον εν Αθήναις συνδεριάσαν σήμερον τη 6^η Οκτωβρίου 1923 εν τη επί τούτω ωρισμένη αιθούση της Ακαδημίας

Λ α β ό ν  υ π’  ό ψ ι ν

        Ότι, κατά τα αγγελλόμενα η ιταλική κυβέρνησις ηθέλησε να προσφέρη 2.000.000 λιρεττών εις τους πρόσφυγας, εκ των 50 εκατομμυρίων τα οποία εισέπραξεν αύτη ως λύτρα δια την απελευθέρωσιν, της παρά τας συνθήκας και τα διεθνή νόμιμα καταληφθείσης Κερκύρας.

        Ότι, ο προσφυγικός κόσμος, αλληλέγγυος εν τη κοινή αγανακτήσει του Πανελληνίου εναντίον της αδίκου προσβολής, η οποία έγινε κατά της τιμής  και της ακεραιότητος του Ελληνικού Κράτους, την προσφοράν ταύτης και πάσαν περί αποδοχής αυτής σκέψιν θεωρεί ως ασυμβίβαστον προς την αξιοπρέπειαν την οποίαν οφείλει να τηρήση λαός ιστορικός και εν τη εσχάτη των στερήσεων.

*Ο ομογενειακός "Εθνικός Κήρυξ" της Νέας Υόρκης

        Ότι, ένεκα του λόγου τούτου οι πρόσφυγες προτείνομεν να καταλίπωμεν εις την ιταλικήν κυβέρνησιν, ακέραιον και άθικτον το ολικό κέρδος, το οποίον απέσπασεν αύτη από την ελληνικήν, αναγκασθείσαν να πληρώση βαρείαν αποζημίωσιν δι’ ανυπάρκτους λόγους εκ του μόνου ταμείου, το οποίον είχεν εις την διάθεσίν της, εν τη παρούση οικονομική καταστάσει του κράτους ήτοι εκ του ταμείου περιθάλψεως των θυμάτων της κεμαλικής θηριωδίας.

        Ότι, άλλωστε η ιταλική Κυβέρνησις, πριν ή ομιλήση περί ελέους και ελευθεριότητος δεν να εξοφλήση την οφειλήν της προς τα θύματα του βομβαρδισμού, τον οποίον επιχείρησε ο ιταλικός στόλος κατά της ανοχυρώτου Κερκύρας και κατά τον οποίον αθώα γυναικόπαιδα, σωθέντα εκ των χειρών του Κεμάλ, εύρον τον θάνατον υπό τας ιταλικάς οβίδας.

Ψ η φ ί ζ ε ι

        Απορρίπτει παμψηφεί επ’ όνόματι του προσφυγικού κόσμου την προσφοράν την γενομένην υπό της παρούσης ιταλικής Κυβερνήσεως.

        Διαμαρτύρεται ενώπιον του πεπολιτισμένου κόσμου και του ιταλικού Λαού, τον οποίο δεν συγχέει εν τη ευθύνη της Κυβερνήσεώς του δια τον συντελεσθέντα, υπό του ισχυρού ιταλικού στόλου, αδικαιολόγητον φόνον αθώων γυναικοπαίδων εν Κερκύρα.

*Απόσπασμα του ιστορικού ψγφίσματος

        Παρακαλεί την ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως διεκδικήση ενώπιον της Κοινωνίας των Εθνών και του Δικαστηρίου της Χάγης την οφειλόμενην ικανοποίησιν και αποζημίωσιν δια τα θύματα του βομβαρδισμού και δίδει εντολήν εις το Προεδρείον όπως επιδώση το παρόν ψήφισμα εις την ελληνικήν Κυβέρνησιν, ανακοινώση αυτό είς όλας τας εν Ελλάδι προσφυγικάς οργανώσεις και σωματεία και δημοσιεύση δια του Τύπου».

        Έτσι έληξε εκείνο το ιστορικό Α΄ Παμπροσφυγικό Συνέδριο, που μπορεί να μην έλυσε τα τεράστια προβλήματα των βιαίως εκδιωχθέντων Ελλήνων από τις πανάρχαιες εστίες τους, «τσαλάκωσε» όμως τα μούτρα του Μουσολίνι, πριν ακόμα έρθει ο θρίαμβος του Σαράντα…

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης    

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων Οκτωβρίου 1923, ΠΑΤΡΙΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αθηνών, ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Νέας Υόρκης