Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2019

Το πραξικόπημα Ιωαννίδη στην Κύπρο

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ   https://www.kathimerini.gr/1057465/gallery/epikairothta/ellada/to-pra3ikophma-iwannidh-sthn-kypro 
*Σοβιετικό άρμα Τ-34 της Εθνικής Φρουράς. Τα άρματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν στο πραξικόπημα το πρωί της 20ής Ιουλίου.





Του κ. ΣΩΤΗΡΗ ΡΙΖΑ*



       Το πραξικόπημα που ανέτρεψε τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ήταν το αποκορύφωμα των τεταμένων σχέσεων στις σχέσεις Αθήνας - Λευκωσίας κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας. Ο Ιωαννίδης και οι υποστηρικτές του αξιωματικοί, οι οποίοι εκτέλεσαν το πραξικόπημα, θεωρούσαν το Μακάριο το κύριο εμπόδιο για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Επίσης θεωρούσαν την αδέσμευτη πολιτική του Αρχιεπισκόπου και τη συνεργασία της Λευκωσίας με τη Μόσχα επικίνδυνη απόκλιση από τον δυτικό κόσμο.
Η πολιτική της δικτατορίας Ιωαννίδη συνιστούσε, όμως, τομή ακόμα και σε σχέση με την πολιτική της δικτατορίας Παπαδόπουλου. Ο τελευταίος αντιλαμβανόταν την Αθήνα ως το εθνικό κέντρο στο οποίο ανήκε ο τελευταίος λόγος για το Κυπριακό. Ιδίως μετά την κρίση του 1967, οπότε αντιμετώπισε το φάσμα ελληνοτουρκικού πολέμου τον οποίο απέφυγε αποσύροντας την ελληνική μεραρχία από τη Μεγαλόνησο, αντιμετώπιζε τον Μακάριο, και το Κυπριακό, ως ανασχετικό παράγοντα σε μια ελληνοτουρκική συνεννόηση η οποία πίστευε ότι είχε προτεραιότητα στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου και του ανταγωνισμού των υπερδυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Παπαδόπουλος απέβλεπε μεσοπρόθεσμα σε διπλή ένωση, δηλαδή τον διαμελισμό της Κύπρου μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, υπάρχουν δε ισχυρές ενδείξεις ότι η Αθήνα και η Άγκυρα είχαν φθάσει σε κάποια άτυπη συμφωνία επ’ αυτής της βάσεως το 1971-72. Παρά ταύτα, ο Παπαδόπουλος είχε αποφύγει να ανατρέψει το Μακάριο το 1972, κατά την κρίση του τσεχοσλοβακικού οπλισμού, φοβούμενος κυρίως την αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης και του Ανατολικού μπλοκ που αντιμετώπιζαν ευνοϊκά την αδέσμευτη πολιτική του Μακαρίου. Ο Παπαδόπουλος αρκέστηκε τότε στην υπονόμευση του Αρχιεπισκόπου είτε υποκινώντας την ανατροπή του από την κίνηση των τριών μητροπολιτών της Εκκλησίας της Κύπρου το 1972 είτε ενισχύοντας την τρομοκρατική δραστηριότητα της ΕΟΚΑ Β΄ υπό τον στρατηγό Γρίβα. Το 1973 ο Παπαδόπουλος απέσυρε, όμως, την υποστήριξή του από τον Γρίβα, καλώντας τον να πολιτικοποιήσει τη δράση του. Η απόπειρα εξομάλυνσης με τον σχηματισμό της κυβέρνησης Μαρκεζίνη και η επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό απέκλειαν πραξικόπημα κατά του Μακαρίου.

Πέμπτη 26 Δεκεμβρίου 2019

Το φημισμένο καφενείο «Ωραία Ελλάς»

*Η Αθήνα σε παλαιά καρτ ποστάλ







Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης




         Η «Ωραία Ελλάς» είναι ίσως το πιο φημισμένο ελληνικό καφενείο, αφού ο θρύλος του παραμένει ζωντανός έως σήμερα, 140 χρόνια μετά το κλείσιμό του. Το καφενείο όσο λειτουργούσε, κατέστη ένδοξο στην ελληνική κοινωνία. Το τέλος του όμως υπήρξε άδοξο, αφού ο ιδιοκτήτης του, το παραχώρησε σε εμπόρους, που πουλούσαν υφάσματα και άλλα γυναικεία είδη!!!
Tο καφενείο «Ωραία Ελλάς» στη γωνία των οδών Αιόλου και Ερμού, υπήρξε για σχεδόν σαράντα χρόνια,  το επίκεντρο της πολιτικής ζωής του νεόκοπου κράτους. Άρχισε να λειτουργεί από το 1839. Το άνοιξε ένας  Ιταλός, αλλά γνώρισε μεγάλες δόξες όταν το ανέλαβε ο Παναγής Βενετσάνος.
Παλαιοί αγωνιστές της Επανάστασης του 1821, διπλωμάτες, δημοσιογράφοι, πολιτικοί και πάσης φύσεως παρατρεχάμενοί τους, αλλά και πάμπολλοι Αθηναίοι, σύχναζαν εκεί για να μάθουν τα νέα της ημέρας και τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά και να σχολιάσουν τα γεγονότα. Μαζί τους ποιητές, συγγραφείς αλλά και φοιτητές έδιναν ζωντάνια στην ατμόσφαιρα του καπνού των ναργιλέδων και των τσιμπουκιών.

Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2019

Η χήρα του Ανδρούτσου, έζησε στην αφάνεια, αλλά κατόρθωσε 40 χρόνια μετά τον θάνατό του να τον κηδέψει επίσημα.

*Απόσπασμα από την είδηση του θανάτου της Ελένης Ανδρούτσου, από την εφημερίδα "Παλιγγενεσία" (23 Ιουνίου 1879)






Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης



                Η δράση του Οδυσσέα Ανδρούτσου και το τραγικό τέλος του στο βράχο της Ακρόπολης, είναι γνωστά. Η πολεμική δράση του, ο στρατηγικός νους του και η άδικη δολοφονία του από τον Ιωάννη Γκούρα, έχουν περιγραφεί από πολλούς ιστορικούς. Στο περιθώριο της ιστορίας έμειναν οι ζωές της χήρας του Ελένης, η οποία έζησε στην αφάνεια και σε πλήρη ένδεια και του γιου του Λεωνίδα, ο οποίος πέθανε στο Μόναχο σε ηλικία 12 ετών.
                Ο βίος του Οδυσσέα, υπήρξε πολύπλαγκτος. Γεννήθηκε στην Ιθάκη, όπου είχε καταφύγει ο καταδιωκόμενος από τους Τούρκους πατέρας του, μεταξύ των ετών 1788-1789. Νονοί του ήταν η Μαρία Σοφιανού, σύζυγος του Λάμπρου Κατσώνη, κόρη προύχοντα από την Κέα, και ο Ιωάννης Ζαβός πρόκριτος της Ιθάκης.
                Σε ηλικία 15 ετών εντάχθηκε στη σωματοφυλακή του Αλή πασά, αλλά το 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Αργότερα πήρε μέρος στην Επανάσταση του 1821, πέτυχε σημαντικές νίκες κατά των Τούρκων, όμως γρήγορα αντιμετώπισε κατηγορίες για συνεργασία με τον εχθρό. Το τέλος του το γνωρίζουμε όλοι. Τον φυλάκισαν το 1825 στην Ακρόπολη, στον παλαιό φράγκικο πύργο, απ’ όπου τον εκπαραθύρωσε τον Ιούνιο, το πρωτοπαλλήκαρό του ο Ιωάννης Γκούρας, πριν ακόμα γίνει η δίκη του.

Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2019

Σελίδες από την ελληνική ληστοκρατία του 19ου αιώνα

*Ληστές συλληφθέντες από τα καταδιωκτικά αποσπάσματα






Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης



                Η ληστοκρατία, υπήρξε μια χαίνουσα πληγή στο σώμα της Ελλάδας, τόσο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, όσο και κατά τον 20 αιώνα, έως το 1940. Ας θυμίσουμε την απαγωγή του γερουσιαστή Σωτήριου Χατζηγάκη το 1929 από τον λήσταρχο Τζατζά ή την απαγωγή των βουλευτών Ιωαννίνων Μελά και Μυλωνά από τους λήσταρχους Κουμπαίους το 1928. Για το φαινόμενο αυτό, επιχειρήθηκε να δοθούν διάφορες ερμηνείες. Εγκληματολογικές, κοινωνικές, ιστορικές.
                Επειδή το φαινόμενο συνεχίσθηκε και μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Οθωμανούς, πολλοί είναι αυτοί που εξήγησαν την ύπαρξή της, ως συνέχιση της κλέφτικης και αρματολικής παράδοσης. Αυτή ήταν η ηρωική εκδοχή.
                Άλλοι πάλι είδαν τη ληστοκρατία ως έκφραση αντιπαράθεσης στο κατεστημένο της κάθε εποχής. Αυτή ήταν η ιδεολογική εκδοχή.
                Σε όλα αυτά να προσθέσουμε και τα στίφη ανεξέλεγκτων Κιρκάσιων (Τσερκέζοι) Αλβανών (με πλειοψηφούντες τους Γκέκηδες) και Κονιάρων (Τούρκοι που προέρχονταν από το Ικόνιο).
                Εκείνη την εποχή, δηλαδή το 1878, στην Μακεδονία και τη Θεσσαλία κυκλοφορούσαν και ομάδες επαναστατών. ‘Ένα απέραντο χάος δηλαδή…
                Δεν είναι λίγοι και αυτοί που απέδωσαν τη ληστοκρατία αμέσως μετά τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους στις διακρίσεις που έγιναν, όταν επιχειρήθηκε να οργανωθεί στρατός και πολλοί αγωνιστές της Επανάστασης έμειναν εκτός στρατεύματος. Έτσι αναγκάσθηκαν να στραφούν στις ληστείες για να επιβιώσουν.

Σάββατο 7 Δεκεμβρίου 2019

Πώς μια πριγκίπισσα έσωσε οικογένεια Εβραίων από τους ναζί


*H πριγκίπισσα Αλίκη και ο σύζυγός της, πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδος και της Δανίας, 
το 1921, στην Αθήνα.



Στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών, δίπλα στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ, βρίσκεται το μνήμα της πιο εκκεντρικής, ίσως, προσωπικότητας της βρετανικής βασιλικής οικογένειας: της πριγκίπισσας Αλίκης του Μπάτενμπεργκ, μητέρας του πρίγκιπα Φιλίππου, συζύγου της βασίλισσας Ελισάβετ, και δισέγγονης της βασίλισσας Βικτωρίας.
Η πριγκίπισσα Αλίκη γεννήθηκε στο Ουίνδσορ στις 25 Φεβρουαρίου του 1855, πάσχοντας από κώφωση. Παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδος, γιο του βασιλιά Γεωργίου Α΄, και έζησε μια ζωή γεμάτη βασιλικά μεγαλεία, αλλά και ακραία ανέχεια. Νοσηλεύθηκε επί διετία σε ελβετικό ψυχιατρείο, καθώς διαγνώστηκε με σχιζοφρένεια.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πριγκίπισσα Αλίκη φιλοξένησε στο σπίτι της, το ανάκτορο του πρίγκιπα Γεωργίου, στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Δημοκρίτου, την εβραϊκή οικογένεια Κοέν, η οποία βρισκόταν υπό διωγμόν από τους ναζί και τους ομοϊδεάτες τους, μεταξύ των οποίων και κάποια από τα παιδιά της. Όπως επισημαίνει η Εύη Κοέν, της οποίας η γιαγιά, η θεία και ο θείος βρήκαν καταφύγιο στο σπίτι της πριγκίπισσας, «η πριγκίπισσα Αλίκη απλώς έσωσε όλη την οικογένεια. Προφανώς δεν θα ήμουν εδώ, ούτε θα είχα γεννηθεί, αν δεν υπήρχε η πριγκίπισσα».

Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 2019

Η γέννηση του ελληνικού Τύπου


*Αριστερά, η πρώτη σελίδα του φύλλου αρ. 20 των «Ελληνικών Χρονικών» (8/3/1824). 
Δεξιά, «O Λόρδος Bύρωνας με σουλιώτικη φορεσιά». 
Eλαιογραφία του Thomas Phillips. Aθήνα, βρετανική πρεσβεία.





Του κ. ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΧΑΤΖΗ*



Στις 8 Μαρτίου 1824 κυκλοφόρησε στο Μεσολόγγι το 20ό τεύχος της εφημερίδας «Ελληνικά Χρονικά». Το τεύχος αυτό αποτέλεσε την αφορμή για το πρώτο σοβαρό επεισόδιο λογοκρισίας στην ιστορία του ελληνικού Τύπου. Με πρωταγωνιστή τον Λόρδο Μπάιρον, που, ουσιαστικά, απαγόρευσε την κυκλοφορία της εφημερίδας. Ας δούμε γιατί.
Στην πρώτη σελίδα του συγκεκριμένου τεύχους δημοσιεύονταν η συνέχεια και το τέλος ενός δοκιμίου με θέμα την έννοια της ελευθερίας. Οι επόμενες τρεις σελίδες ήταν αφιερωμένες σε ένα κρούσμα πανώλης που είχε τρομοκρατήσει την πόλη. Στο τέλος της τέταρτης σελίδας η εφημερίδα έκλεινε με ένα σύντομο σημείωμα με θέμα τον φιλελληνισμό των Ούγγρων. Ο οποίος οφείλεται, όπως υπονοούσε ο συντάκτης, σε παρόμοιες εμπειρίες με τους Έλληνες καθώς ήταν και αυτοί ένας λαός που διεκδικούσε την ελευθερία του – από τους Αυστριακούς. Ο συντάκτης του άρθρου ήταν ο Ιάκωβος Μάγερ, ο φιλέλληνας Ελβετός που, έχοντας πολιτογραφηθεί Έλληνας, διηύθυνε την εφημερίδα.

Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2019

Μια περιγραφή των Πομάκων, σε εφημερίδα των Αθηνών, του 1878


*Πομάκοι του χωριού Χλόη Ροδόπης, σε φωτογραφία του 1960 περίπου.






Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης




          Το καλοκαίρι του 1878 ήταν κρίσιμο για ολόκληρη τη Θράκη, αλλά και για τους Πομάκους ιδιαίτερα. Είχαν νικήσει οι Ρώσοι στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο που είχε αρχίσει το 1877 και επέβαλαν στους Τούρκους δυσμενείς όρους με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Οι όροι όμως ήταν δυσμενέστατοι και για τους Έλληνες της Θράκης, γιατί οι Ρώσοι, παρέδωσαν τη Θράκη και τη Μακεδονία στους Βουλγάρους, δημιουργώντας τη "Μεγάλη Βουλγαρία". Τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ανέτρεψε το συνέδριο του Βερολίνου. Μέχρις ότου ομαλοποιηθεί κατά κάποιο τρόπο η κατάσταση, οι Πομάκοι έζησαν δύσκολες στιγμές.
           Όταν οι Ρώσοι διέβησαν τη στενωπό της Πλέβνας και κατέβαιναν νοτιότερα, πολλοί Τούρκοι, ενόψει της προσέγγισης των Ρωσικών στρατευμάτων, θέλοντας να αποφύγουν την εκδικητικότητα των Βουλγάρων, όσοι μάλιστα δεν μπόρεσαν να καταφύγουν στην Κωνσταντινούπολη επειδή κόπηκε η σιδηροδρομική επικοινωνία, ανέβηκαν στα απρόσιτα ορεινά χωριά της Ροδόπης. Εκεί Πομάκοι, ξεσπιτωμένοι Τούρκοι και λιποτάκτες, δημιούργησαν ένα ενιαίο μέτωπο κατά των Ρώσων και των Βουλγάρων. Το πρώτο πράμα που έκαναν ήταν να κλείσουν τις διαβάσεις προς την ορεινή Ροδόπη. Αρχικά, οι αρχές κατοχής δεν έδωσαν καμιά σημασία. Όταν υπεγράφη η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, οι Τούρκοι πίστεψαν στις διαβεβαιώσεις των Ρώσων ότι δεν κινδυνεύουν, δέχθηκαν τις αρχές κατοχής και μάλιστα αφοπλίσθηκαν. Όταν όμως απομακρύνθηκαν οι Ρώσοι βάσει των αποφάσεων του συνεδρίου του Βερολίνου, άρχισαν οι επιθέσεις των Βουλγάρων. Μόλις έμαθαν όσοι βρίσκονταν ψηλά στα ορεινά τι έπαθαν οι Τούρκοι που δήλωσαν υποταγή, αμέσως αποφάσισαν να αντισταθούν με κάθε μέσον. Έκλεισαν πάλι τις διαβάσεις και τις στενωπούς της Ροδόπης και απαντούσαν με πυρά, όταν οι Ρώσοι προσπαθούσαν να περάσουν από τις εμπροσθοφυλακές τους, που πρέπει να εκτείνονταν σε μέτωπο 80 χιλμ. Στη Δράμα μάλιστα, σε μυστικές συγκεντρώσεις διακήρυξαν από τις 7 Μαρτίου, «πως προτιμώσι να τεθώσιν υπό το σκήπτρον του βασιλέως των Ελλήνων και μείνωσιν ευχαρίστως εις τας εστίας των, παρά υπό τον Βούλγαρο Ηγεμόνα...».