Ζητούσαμε την Ανατολική Θράκη, όταν μπήκαμε στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο!!!

*Ο Εμμανουήλ Τσουδερός

*Δυστυχώς οι μεγάλοι 

ενδιαφέρθηκαν μόνο

για τα δικά τους 

γεωστρατηγικά συμφέροντα

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Όταν η Ελλάδα μπήκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάνοντας τεράστιες θυσίες για τη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων απέναντι στον σιδερόφρακτο ναζισμό και φασισμό διαμόρφωσε ελπίδες, ότι οι αγώνες της δεν θα πάνε χαμένοι και ότι θα ικανοποιηθούν οι εθνικές της διεκδικήσεις.

                Είναι γνωστό ότι μετά τη συνθηκολόγηση του Απριλίου και τη Μάχη της Κρήτης το Μάιο του 1941, η ελεύθερη ελληνική κυβέρνηση μεταφέρθηκε στο Κάιρο, όπου ο πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός προσπάθησε να ανασυγκροτήσει κυρίως τις ένοπλες δυνάμεις από τους Έλληνες που έφευγαν από την κυρίως Ελλάδα και κατέφευγαν στη Μέση Ανατολή με στόχο να συνεχίσουν τον αγώνα. Στην Αθήνα ανέλαβε η φιλογερμανική κυβέρνηση του στρατηγού Τσολάκογλου.

                Τότε λοιπόν, μέσα στη φωτιά του πολέμου, που δεν έσβησε την ελπίδα της νίκης, αναζωπυρώθηκαν οι προσδοκίες μας για ικανοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων, εφόσον θα έβγαινε νικήτρια από τον φοβερό πόλεμο η πλευρά των συμμάχων. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία κράτησε στάση ουδετερότητας στο μεγαλύτερο διάστημα των συγκρούσεων, ενώ η Βουλγαρία είχε προσδεθεί αμέσως στο άρμα του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος της παραχώρησε αμέσως την Ανατολική Μακεδονία και τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης της Θράκης.

*Στιγμιότυπο από τις καλές σχέσεις της Κεμαλικής Τουρκίας με την Ναζιστική Γερμανία 

Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η Τουρκία όταν άρχισε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπέγραψε στις 19 Οκτωβρίου 1939, σύμφωνο συμμαχίας με την Αγγλία και τη Γαλλία.  Όταν όμως συνθηκολόγησε η Γαλλία με τη διάλυση της γραμμής Μαζινό η καιροσκοπική Τουρκία  υπέγραψε σύμφωνο μη επίθεσης και φιλίας με την χιτλερική Γερμανία στις 18 Ιουνίου 1941. Επιπλέον έκανε και άλλες συμφωνίες με τη Ναζιστική Γερμανία, όπως η εξαγωγή χρωμίου απαραίτητου στην γερμανική πολεμική βιομηχανία, η αποστολή όπλων από τη Γερμανία στην Τουρκία. Χαρακτηριστικό είναι ότι όταν ξεκίνησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος η Τουρκία είχε αποθέματα χρυσού ύψους 27 τόνων που στο τέλος του πολέμου, ανήλθαν σε 216 τόνους και πλέον.

*Η Αδριανούπολη

Τσουδερός: Να ζητήσουμε Αδριανούπολη και Ανατολική Θράκη!

                Στις 4 Ιουλίου 1941 ο Εμμανουήλ Τσουδερός, ταξιδεύοντας με το ατμόπλοιο New Amsterdam, συνέταξε εν πλω προς τη Νότια Αφρική, ένα πολυσέλιδο υπόμνημα προς τον βασιλέα Γεώργιο Β΄ με τις εθνικές βλέψεις, όταν θα έληγε ο πόλεμος. Αυτό το υπόμνημα, έχει μέγιστο ιστορικό ενδιαφέρον για τους Θράκες, όπως αναφέρεται παρακάτω.

                Συνοπτικά αυτές οι διεκδικήσεις μας ήταν:

                *Η Βόρεια Ήπειρος. Υπενθύμιζε μάλιστα ότι για τη Βόρεια Ήπειρο υπήρχαν οι διεθνείς συμφωνίες οι οποίες αναγνώριζαν τα ελληνικά δικαιώματα. Οι συμφωνίες αυτές κατά τον Τσουδερό, δεν εκτελέσθηκαν λόγω της ιταλικής εχθρικής αντίδρασης και επέμβασης.

                *Τα Δωδεκάνησα (που τα πήραμε τελικά το 1948). Ανάλογες διεθνείς συμφωνίες υπήρχαν και για τα Δωδεκάνησα.

                *Η Κύπρος (που το 1915 οι Άγγλοι την πρόσφεραν στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη, αλλά μετά άλλαξαν γνώμη… Υπήρχε πρόβλεψη παραχώρησης και στη Συνθήκη των Σεβρών).

                *Η διαρρύθμιση των Βουλγαρικών συνόρων.

                *Η ενίσχυση των συνόρων μας προς τη Γευγελή.             

        *Το δικαίωμα ομαδικής μετανάστευσης και εγκατάστασης Ελλήνων, με οικονομική ενίσχυσή τους σε αποικίες της Βόρειας Αφρικής. που θα αφαιρεθούν από τον εχθρό.

                *Σε περίπτωση που η Τουρκία θα ακολουθούσε έως το τέλος του πολέμου ανώμαλη ή εχθρική πολιτική κατά της Αγγλίας, ο Τσουδερός στο ιστορικό υπόμνημα του εισηγούνταν στον Γεώργιο Β’ ότι πρέπει να αποβλέψουμε να μας κατακυρωθεί η Αδριανούπολη με ολόκληρη την Ανατολική Θράκη και να αναγνωρισθεί η Κωνσταντινούπολη ελεύθερο κράτος με ελληνική συμμετοχή στη διοίκησή του!

                Ο Τσουδερός στο υπόμνημα του τόνιζε ότι για την Ανατολική Θράκη είχαν ανατραπεί οι αποφάσεις του Συνεδρίου της Ειρήνης με τις αποφάσεις της Συνθήκης της Λωζάννης, η οποία τερμάτισε τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1920-1922. Επεκαλείτο μάλιστα τα αρχεία της ελληνικής πρεσβείας του Λονδίνου ειδικά για την Κωνσταντινούπολη, υπογραμμίζοντας πως «όταν οι Τούρκοι δεν εξετέλουν τους όρους της Συνθήκης των Σεβρών και εγεννάτο εκ τούτου δικαίωμα δια τους Συμμάχους να τους αποσπάσουν την Κωνσταντινούπολιν, συμφώνως προς ρητήν διάταξιν της εν λόγω Συνθήκης, εγένετο επανειλημμένως λόγος εκ μέρους των προς τον Βενιζέλον ν’ ανατεθή εις την Ελλάδα η εντολή προς διοίκησιν της περιοχής, εν όλω ή εν μέρει, ανακηρυσσομένης ως αυτονόμου Κράτους». Τότε δυστυχώς και αυτό όχι για πολύ…

*Ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Μπόρις με τον Αδόλφο Χίτλερ

                Ενδιαφέρον έχουν για εμάς τους Θράκες, οι επισημάνσεις του Τσουδερού και για τη διαρρύθμιση των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Έγραφε!

                «Προκειμένου περί των βουλγαρικών συνόρων, ούτε λόγος δύναται να γίνη: Δικαιούμεθα να επιτύχωμεν την αξίωσίν μας αυτήν, κατόπιν της Βουλγαρικής δράσεως ως παρασίτου του γερμανικού στρατεύματος. Κατά το Συνέδριον της Ειρήνης του πρώτου μεγάλου πολέμου η διεκδικηθείσα παρ’ ημών γραμμή ήτο ολίγον βορειότερον της σημερινής και ίσως θα πρέπη εις αυτήν να επανέλθωμεν. Δια την Βουλγαρίαν δεν θα συνεφώνουν με εκείνους οι οποίοι επιδιώκουν τον εξαφανισμόν της».

                Ο Έλληνας πρωθυπουργός διατύπωνε και άλλες σκέψεις για τη Βουλγαρία εκφράζοντας την άποψη ότι η χώρα αυτή με σειρά εγγυητικών πράξεων μετά τη λήξη του πολέμου να καταστή ανίκανη στην ταραχώδη Βαλκανική και να υποχρεωθεί να εισέλθει ευθύς με τη συνθήκη ειρήνης στην οικογένεια των βαλκανικών κρατών, η οποία πρέπει να καταστήσει τις σχέσεις της στενότερες με πλήρη οικονομική συνεννόηση και προπαντός με τελωνειακή ένωση η οποία θα καθιστούσε περιττές τις έριδες περί ελευθέρων ζωνών ή περί διεξόδων προς τη θάλασσα. Πάντως ανέμενε ο Τσουδερός ότι αυτή η πολιτική θα πύκνωνε τις οικονομικές σχέσεις των λαών της Βαλκανικής, οι οποίες πολλές φορές επηρεάζουν και τις πολιτικές σχέσεις.     

Το τέλος του πολέμου και η απογοήτευση

                Τελικά όπως γνωρίζουμε, περί το τέλος  του πολέμου η Ελλάδα βρέθηκε να έχει  τρεις κυβερνήσεις. Η μία ήταν η κυβέρνηση της ΠΕΕΑ, που δημιούργησαν στα βουνά οι αντιστασιακές δυνάμεις. Στο Κάιρο υπήρχε η εξόριστη κυβέρνηση Τσουδερού, την ηγεσία της οποίας είχε αναλάβει ο Γεώργιος Παπανδρέου, μετά το συνέδριο του Λιβάνου. Και στην γερμανοκρατούμενη ακόμα Αθήνα, υπήρχε η δωσιλογική κυβέρνηση του Ιωάννη Ράλλη. Και δεν άργησαν να αρχίσουν οι εμφύλιες συγκρούσεις, που κράτησαν έως το 1949!!!

                Το τέλος του φοβερού Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου επισφραγίστηκε με την γνωστή μας συμφωνία των ποσοστών ή συμφωνία της Γιάλτας. Η συμφωνία αυτή, κατοχύρωνε κυρίως τα γεωστρατηγικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων. Για την Ελλάδα ήταν μια πλήρης απογοήτευση.  Όπως έχει γράψει ο καθηγητής Ευάνθης Χατζηβασιλείου, επρόκειτο για μια «προσπάθεια συναντίληψης των δύο ηγετών (εννοώντας τον Τσώρτσιλ και τον Στάλιν) και κατανόησης, σχετικά με τα όρια που έθετε στην ισχύ τους η εξέλιξη του πολέμου». Οι Άγγλοι ως ναυτική δύναμη ενδιαφέρονταν γεωστρατηγικά για την Ελλάδα, που ελέγχει το Αιγαίο, ενώ αυτοί αδυνατούσαν να ελέγξουν στρατιωτικά την Βαλκανική ενδοχώρα, η οποία είχε ήδη καταληφθεί από τα σοβιετικά στρατεύματα μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Αντίστροφα, οι Σοβιετικοί ενδιαφέρονταν πιο πολύ για τις χώρες του εσωτερικού της χερσονήσου του Αίμου, ο έλεγχος των οποίων ήταν αναγκαίος για την δική τους ασφάλεια.
            Σήμερα η Ανατολική Θράκη, δεν φαίνεται να έχει θέση στις εθνικές διεκδικήσεις....

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Ηλία Βενέζη «Εμμανουήλ Τσουδερός» σελ. 240-249

*Ιστορικό Αρχείο Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού 1941-1944, Εκδόσεις Φυτράκη 1990, τόμος Α΄ σελ.102-114.

* Ευάνθη Χατζηβασιλείου «Εισαγωγή στην ιστορία του μεταπολεμικού κόσμου» εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2004, σελ.76