Τρίτη 26 Δεκεμβρίου 2017

Τα ξεχασμένα 20 παλληκάρια της Ορεστιάδας, το 1940

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΟΡΕΣΤΙΑΣ» 
ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΠΟΓΟΝΩΝ ΚΑΡΑΓΑΤΣΙΑΝΩΝ,
Τεύχος Α14, 2017
*Στη φωτογραφία αυτή του 1941 ο πρώτος αριστερά όρθιος είναι ο Δημήτρης Μαρκακίδης, πατέρας του Γιάννη Μαρκακίδη (φωτογραφία από το αρχείο του).






Γράφει ο κ. Γιάννης Μαρκακίδης



                Αν και η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας αποφασίστηκε από τη Συνθήκη του Νεϊγύ το Νοέμβριο του 1919, αρκετοί ήταν οι Έλληνες που προτίμησαν αρχικά τουλάχιστον να παραμείνουν στα χωριά τους με Βουλγαρική υπηκοότητα.
                Όταν όμως επικράτησε κλίμα εκφοβισμού τους από διάφορους παράγοντες εντός του Βουλγαρικού εδάφους, πολλοί ήταν αυτοί, που έστω καθυστερημένα μετά από μια δεκαετία σχεδόν (Δεκέμβριος 1929) αποφάσισαν να φύγουν και να έρθουν στην Ελληνική Επικράτεια. Μιλάμε για χωριά της Νοτιοανατολικής Βουλγαρίας κοντά στο νομό Έβρου, όπως τα σημερινά χωριά  Όρενετς και Εφρέμ.
                Με τα διαβατήρια (τους χορηγήθηκαν στο Σβίλενγκραντ) στα χέρια  γονείς και ανήλικα παιδιά πέρασαν στο ελληνικό έδαφος και εγκαταστάθηκαν εκεί όπου βρήκαν  δικούς τους ανθρώπους που είχαν έρθει πριν με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Τα χωριά που τους δέχτηκαν ήταν κυρίως το Ορμένιο, η Φτελιά και ο Πύργος.

Τρίτη 19 Δεκεμβρίου 2017

Η απόδραση της Ελένης Βλάχου

*22 Δεκεμβρίου 1967. Άφιξη της Ελένης Βλάχου στην είσοδο του BBC. Ήταν η πρώτη είδηση που μεταδόθηκε από την αγγλική τηλεόραση.






Γράφει η κ. ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΒΙΑ*



Η επιστροφή της Ελένης Βλάχου στην Αθήνα, το 1974, κρατήθηκε μυστική το ίδιο σχεδόν όσο είχε κρατηθεί και η απόδρασή της από τη χουντοκρατούμενη Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1967. Ήθελε να αποφύγει τις θριαμβευτικές υποδοχές που διοργανώνονταν στα αεροδρόμια μετά την κατάρρευση της δικτατορίας.
Έφτασε στο Ελληνικό με μεταμεσονύχτια πτήση της Β.Α. και την περιμέναμε πέντε άτομα: ο σύζυγός της Κωνσταντίνος Λούνδρας, ο Τάκης Λαμπρίας, ο τότε οικονομικός διευθυντής της «Καθημερινής» Νίκος Καραμούζης, ο οδηγός της ο Γιάννης κι εγώ. Αλλά η ώρα περνούσε και δεν φαινόταν. Ο Λαμπρίας, υφυπουργός Προεδρίας στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, πήγε στον έλεγχο διαβατηρίων να δει τι συμβαίνει.
Όταν τον Ιούλιο του 1971 το δικτατορικό καθεστώς της είχε αφαιρέσει την ελληνική ιθαγένεια, η βρετανική κυβέρνηση την είχε εφοδιάσει με ταξιδιωτικά έγγραφα που ίσχυαν για οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης και την Αμερική, αλλά όχι για την Ελλάδα. Η Δημοκρατία είχε αποκατασταθεί, ενώ τα παρακλάδια της χούντας βρίσκονταν ακόμα σε υπεύθυνες θέσεις. Επέμεναν πως πρέπει να επιστρέψει με το ίδιο αεροπλάνο στο Λονδίνο.

Σάββατο 16 Δεκεμβρίου 2017

Οι άλυτοι γρίφοι της Χάρτας του Ρήγα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
*Οι είκοσι εντοπισμένες διαφορές των δύο κύριων τυπολογιών (και παραλλαγής τους) της Χάρτας του Ρήγα Βελεστινλή.






Γράφει η κ. ΓΙΩΤΑ ΜΥΡΤΣΙΩΤΗ       



Τι περισσότερο μπορεί να προσφέρει μια έκθεση για τη Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή σήμερα, 220 χρόνια μετά την έκδοσή της στη Βιέννη, πέρα από τη γνωστή της αξία ως σύμβολο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς και τις εξίσου γνωστές και κατ’ επανάληψη προβεβλημένες ιστορικές, εθνικές πολιτικές, φιλολογικές, ιδεολογικές αισθητικές ή παιδαγωγικές της πτυχές; Γιατί μια έκθεση συνενώνει για πρώτη φορά έξι αντίτυπα της Χάρτας τα οποία, κατά το πιραντελικό έργο, ζητούν τον Ρήγα;
Η απάντηση φαινομενικά είναι μία και ταυτόχρονα πολύπτυχη. Γιατί οι Χάρτες που θα εκτεθούν στον ίδιο χώρο, στο Τελλόγλειο  Ίδρυμα Τεχνών Θεσσαλονίκης, δεν είναι ίδιες αλλά εντάσσονται σε δύο κύριες τυπολογίες και μία με παραλλαγές. Διαφέρουν σε 20 συνολικά σημεία τους που προσδίδουν στην υπόθεση της Χάρτας ένα ακόμη πιο σημαντικό και κυρίως γοητευτικό επίπεδο προσέγγισης. Από αυτό, άλλωστε, προέρχονται ο προκλητικός και αινιγματικός τίτλος της έκθεσης «Η Χάρτα του Ρήγα: τα δύο (συν) πρόσωπα. Μια άλλη ανάγνωση του Χάρτη» αλλά και η ομότιτλη έκδοση της Τρικογλείου Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του ΑΠΘ (ΒΚΠ-ΑΠΘ) με τα οποία γιορτάζει τα 90 χρόνια από την ίδρυσή της.

Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου 2017

Ο θάνατος του Γεωργίου Παπανδρέου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

*Οι λαϊκές εκδηλώσεις οδύνης στην κηδεία του Γ. Παπανδρέου αποτέλεσαν την πρώτη μαζική αντιστασιακή πράξη.





Γράφει ο κ. ΓΙΑΝΝΗΣ Π. ΤΖΑΝΝΕΤΑΚΟΣ*



       «Όλα πήγαιναν θαυμάσια έως τις 2.05 π.μ., οπότε ενεφανίσθη εγκεφαλικό επεισόδιο. Εν συνεχεία και εις διάστημα 10΄-15΄ όλα τελείωσαν». Με αυτή τη λιτή δήλωση ο προσωπικός γιατρός του Δ. Μπάκαλος ανακοινώνει την 1η Νοεμβρίου 1968 στις 3 π.μ τον θάνατο του Γεωργίου Α. Παπανδρέου.
Μία από τις πολιτικά κυρίαρχες προσωπικότητες του αιώνα απέρχεται... Πρωθυπουργός οκτώ μήνες πριν και τρεις μήνες μετά την απελευθέρωση. Ενάμιση μήνα το 1963 και 16 το 1964-65. Έχει εισαχθεί στον «Ευαγγελισμό» στις 25 Οκτωβρίου με γαστρορραγία. Στις 30 αποφασίζουν οι διευθυντές της Β΄ και της Γ΄ Χειρουργικής Κλινικής, παρισταμένου και του Γ. Μαύρου. Υποβάλλεται σε εγχείρηση. Αντέχει μία εβδομάδα. Την ώρα του θανάτου του παρευρίσκονται ο γιατρός Α. Κοκκέβης, τ. υπουργός, ο Αντ. Σταυρόπουλος, αγαπητός εξάδελφός του, ο οποίος φέρει και το «κανονικό» επώνυμο της οικογένειας, καθώς και η πιστή οικονόμος του Χρυσούλα. Καταφθάνουν δε οι στενοί συνεργάτες του Μανουσάκης, Μοθωνιός, Καχριμάνης, Καράτσης κ.ά.

Κυριακή 10 Δεκεμβρίου 2017

Ο μαζικός πνιγμός προσκυνητών στον ποταμό Έβρο, το 1888

*Το δημοσίευμα της εφημερίδας "Βυζαντίς" στις 18 Ιουνίου 1888





Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης



                Από μικρό παιδί, άκουγα στο Διδυμότειχο για τον μαζικό πνιγμό 40 έως 50 ατόμων στον ποταμό Έβρο, στα τέλη του 19ου αιώνα, κατά τη διάρκεια του πανηγυριού που γίνεται στη γενέτειρά μου τη μέρα της Πεντηκοστής. Στο λεγόμενο και Καλέ Παναΐρ, στο τοπικό ιδίωμα. Και πάντα θεωρούσα ότι γύρω από το δραματικό αυτό γεγονός, είχαν πλεχθεί και μύθοι, αφού δεν έβλεπα πουθενά τεκμηρίωση.
                Το πανηγύρι αυτό τελείται εις ανάμνηση ενός γεγονότος της εποχής των σταυροφοριών. Τότε οι Δυτικοί σταυροφόροι (στην πραγματικότητα κακοποιά στοιχεία από τη Δυτική Ευρώπη, με τις ευλογίες του Πάπα) ήθελαν να ελευθερώσουν τους Αγίου Τόπους από τους Άραβες κατακτητές. Αλλά στην πορεία έπεφταν στα εδάφη της χριστιανικής βυζαντινής αυτοκρατορίας και σκότωναν, έκαιγαν, έκλεβαν… Μέχρι που το 1204 κατέκτησαν και την ίδια την Κωνσταντινούπολη.
Το Μάιο μάλλον του 1205 τα στρατεύματα των Λατίνων με αρχηγό τον Ερρίκο της Φλάνδρας, αδελφό του Βαλδουίνου Α΄ και διάδοχό του, έχοντας λεηλατήσει την ευρύτερη περιοχή της Θράκης, επιχείρησαν να καταλάβουν το ισχυρό φρούριο του Διδυμοτείχου, στην περιοχή του οποίου άρχισε να εκδηλώνεται η πρώτη αντίσταση κατά της Λατινοκρατίας.

Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου 2017

Άγνωστα ιστορικά στιγμιότυπα των τελευταίων 40 ετών

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ
*Ανδρέας Παπανδρέου και Κωνσταντίνος Καραμανλής συνομιλούν στην εκδήλωση 
για τα 70 χρόνια της ΕΣΗΕΑ


*Ο Νίκος Χασαπόπουλος περιγράφει
μικρά γεγονότα που στιγμάτισαν 
την πολιτική ζωή του τόπου
στα 43 χρόνια αδιάκοπου ρεπορτάζ


Στο βιβλίο αυτό ο Νίκος Χασαπόπουλος καταγράφει με τη βοήθεια του συναδέλφου και φίλου του Γιάννη Ν. Μπασκόζου την ιστορία των μικρών γεγονότων, τη γοητεία των κρυφών πλευρών, τις αδιόρατες συμπεριφορές πολιτικών, δημόσιων προσώπων και δημοσιογράφων, τις ρωγμές στην επίσημη, καθωσπρέπει ιστορία.
Μερικές από αυτές είναι επικαιρικές, άλλες συμβολικές και κάποιες παραδειγματικές. Είναι αυτές που πιο πολύ τον γοήτευαν στο καθημερινό ρεπορτάζ. Τι περιείχε το αμάξι του Μπους, πώς προετοίμασε τον τάφο του ένας μεγάλος ηγέτης, μερικά επικίνδυνα ρουσφέτια, πώς ήταν η πρώτη συνέντευξη με τον πιο απόμακρο ηγέτη των ελληνικών μέσων, παρασκήνιο από κραυγαλέες δημοσιογραφικές γκάφες, εμμονές και κρυφά χαρίσματα ανθρώπων της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, και άλλα πολλά. Σημαντικό τμήμα στο βιβλίο καταλαμβάνουν τα ενδότερα του «Βήματος», πρόσωπα και καταστάσεις, διευθυντές, συνάδελφοι, άνθρωποι του περιβάλλοντος της εφημερίδας και ιδιαίτερα καταγράφονται οι τελευταίοι κρίσιμοι και ψυχοφθόροι μήνες πριν από την αλλαγή ιδιοκτησίας της. Πίσω από τις λέξεις των σημειωμάτων αυτών διαφαίνονται η ψυχολογία, η ένταση, ο φόβος του λάθους, η προσοχή στη λεπτομέρεια, αυτό που ο συγγραφέας ονομάζει «η αγωνία του ρεπόρτερ»...

Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου 2017

Η Ελεύθερη Πολιτεία της Ικαρίας το 1912

*Οι εξεγερμένοι Ικάριοι με τη βαθυγάλανη σημαία τους με τον λευκό σταυρό στη μέση






Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης



                Η Ικαρία, είναι ένα νησί, που όλοι το ζηλεύουν για την ευζωία των κατοίκων του, για την ιστορική του φήμη από τους μυθικούς χρόνους, για τις θαυμαστές περιβαλλοντικές και ενεργειακές επιπτώσεις του, για τα εξαίρετα εδώδιμα προϊόντα του και για τα ονομαστά πανηγύρια, με τους περίφημους παραδοσιακούς χορούς και τους φημισμένους οργανοπαίκτες του.
                Ωστόσο εξίσου θαυμαστή είναι και η νεώτερη ιστορία του νησιού και ειδικά η απελευθέρωσή του, που υπήρξε το 1912 πολιτική και διπλωματική έκπληξη, αλλά συνήθως την αγνοούμε και την προσπερνούμε αδιάφορα.
                Στα μέσα του 1912 η Ελλάδα, ετοιμάζονταν για τους Βαλκανικούς Πολέμους σε συνεννόηση με τα άλλα χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής. Οι πόλεμοι αυτοί άρχισαν τις πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου εκείνης της σημαδιακής χρονιάς. Οι Ικάριοι όμως ανυπομονούσαν!!! Και είχαν λόγους… Δεν ήταν μόνο η μακρά υποδούλωση στους Τούρκους.  Ήταν και η απογοήτευση του 1830. Τότε, που η Ικαρία, παραχωρήθηκε στην Τουρκία, ενώ  η Ελλάδα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου αναγνωρίζονταν ως ελεύθερο Κράτος.