Ποιος έκλεψε τη χρυσή λάρνακα με τα οστά του Κυρίλλου ΣΤ’;

*Ο αδριάντας του Κυρίλλου στην Νέα Ορεστιάδα

*Μέγιστη ύβρις του Ελληνικού κράτους

κατά του Θρακικού Ελληνισμού

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Μια από τις μεγαλύτερες ύβρεις της διοίκησης του ελληνικού κράτους προς τη Θράκη, για την οποία δεν γίνεται ποτέ συζήτηση και σκεπάστηκε από τη σκόνη της ιστορίας, είναι η εξαφάνιση της χρυσής λάρνακας, με τα οστά του εθνομάρτυρα Πατριάρχη Κύριλλου ΣΤ΄, που τον απαγχόνισαν οι Τούρκοι στην Αδριανούπολη, το 1821!!!

                Η κατηγορία που διατυπώνω σήμερα με το άρθρο αυτό, είναι βαρειά, και δεν περιμένω να βρεθούν τα οστά αυτά!!! Για την χρυσή λάρνακα δεν το συζητάω, αυτήν κάποιοι θα την έλειωσαν και θα την πούλησαν για χρυσό…

                Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ανακήρυξε το 1993 άγιο τον απαγχονισθέντα Πατριάρχη Κύριλλο, με ενέργειες του τότε Μητροπολίτη Διδυμοτείχου Ορεστιάδος και Σουφλίου Νικηφόρου (Πράξη 403/8-7-1993) χωρίς να εντοπίσει και αυτή, κατά την μελέτη τον φακέλων, τι έγινε από το 1922 και μετά, η λάρνακα αυτή. Η μνήμη του τιμάται στις 18 Απριλίου ή μεταφέρεται την Κυριακή του Θωμά.

*Ο Άγιος Κύριλλος ΣΤ'

                Για τον νέο άγιο της Εκκλησίας μας συνετέθησαν και ανάλογοι ύμνοι όπως:

                *Το Απολυτίκιον σε Ήχο α’ του Χαραλάμπους Μπουσίου

                «Της ερήμου πολίτης. Βυζαντίου τον θρόνον αρεταίς κατεκόσμησας, Αδριανουπόλεως θρέμμα, Ιερότατε Κύριλλε, ζηλώσας, γαρ τας τρίβους αθλητών δεινώς αγχόνη ηωρήθης απηνώς και Πυθίου ανεδείχθης πανσθενουργός προστάτης. Όθεν κράζομεν. Δόξα τω σε δοξάσαντι Χριστώ, δόξα τω σε κραταιώσαντι, δόξα τω νεοάθλων κοινωνόν σε αναδείξαντι».

                *Το Κοντάκιον σε Ήχο πλάγιο δ΄.

                «Τον Πατριάρχην τον φιλόθεον και άριστον οφθέντα πάσιν αθλητήν εγκωμιάσωμεν, Βυζαντίου τον κοσμήτορα και ποιμένα αληθή του εν πικρά δουλεία στένοντος ορθοδόξων δήμου, θείοις μελωδήμασιν ανακράζοντες, Χαίροις, πάντιμε Κύριλλε».

                *Το Μεγαλυνάριον

                «Χαίροις, ο προθύμως αποκτανθείς ως ποιμήν, θεόφρων, Εκκλησίας Χριστού καλός, Κύριλλε τρισμάκαρ, υπέρ του σου ποιμνίου, Αγαρηνών προτάσσων την ιταμότητα».

 *Ο Κύριλλος ΣΤ΄ σε απεικόνιση των Πατριαρχικών Τυπογραφείων του 1802

Η ζωή και το μαρτύριο του Κυρίλλου

                Τι ακριβώς συνέβη με τον άγιο Κύριλλο;

                Ο Κύριλλος ΣΤ΄ (κατά κόσμον Κωνσταντίνος Σερμπετζόγλου) γεννήθηκε περί το 1760 στη Αδριανούπολη, σπούδασε στα φημισμένα εκπαιδευτήρια εκεί και ακολούθησε τον ιερατικό κλάδο. Υπηρέτησε ως αρχιδιάκονος στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Το 1803 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Ικονίου και μετατέθηκε στην Αδριανούπολη το 1810.  Στις 4 Μαρτίου 1813, όταν παραιτήθηκε ο Πατριάρχης Ιερεμίας Δ΄, η Ιερά σύνοδος του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως τον εξέλεξε Οικουμενικό Πατριάρχη.

                Ο νέος Πατριάρχης με την πλούσια παιδεία, ίδρυσε μεταξύ άλλων μουσική σχολή, αναδιοργάνωσε το ελληνικό νοσοκομείο και εξέδωσε πολλά βιβλία, κυρίως θρησκευτικά. Συμμάζεψε τα οικονομικά του Πατριαρχείου και επαναλειτούργησε το πατριαρχικό τυπογραφείο και τη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Υπήρξε συγγραφέας θεολογικών βιβλίων. Υπάρχουν πληροφορίες ότι ήταν σύμβουλος της Φιλικής Εταιρίας. Έχουμε όμως ως δεδομένο, ότι η εποχή της πατριαρχείας του Κυρίλλου ΣΤ΄ συμπίπτει με την ίδρυση και εξάπλωση της Φιλικής Εταιρείας. Επί Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄ αναγκάσθηκε να παραιτηθεί στις 13 Δεκεμβρίου 1818. Στον Οικουμενικό Θρόνο ανήλθε ο Γρηγόριος Ε΄που και αυτός απαγχονίσθηκε το 1821.‘Όταν ο Κύριλλος παραιτήθηκε αποσύρθηκε στη γενέτειρά του την Αδριανούπολη.

*Ο απαγχονισμός του Κυρίλλου

   

            Όταν εξερράγη η Επανάσταση του 1821, το όνομά του μπήκε στο φιρμάνι του Σουλτάνου με το οποίο δίνονταν η διαταγή να εκτελεστούν περί τους 30 κληρικούς και προύχοντες της Αδριανούπολης. Το φιρμάνι του Σουλτάνου προς τον βαλή της Αδριανούπολης έγραφε  μεταξύ άλλων: «Επειδή εξηκριβώθη ὅτι ο εν Κωνσταντινουπόλει Πατριάρχης των Ρωμαίων, ο ἀπολυθείς και εις Αδριανούπολιν ἐξορισθείς Κύριλλος, ο προκάτοχος του φονευθέντος Πατριάρχου, ενέχεται εις το κίνημα το παρασκευαζόμενον μεταξὺ του Ρωμαϊκοῦ ‘Εθνους και πρέπει να ἐξαφανισθή και ούτος από προσώπου γης, προς παραδειγματισμόν, εξέδωκα το μυστικὸν τούτο φιρμάνιον καὶ διατάσσω τον ἀπαγχονισμὸν του Κυρίλλου. Να τον συλλάβης αμέσως και να τον κρεμάσης με την περιβολήν του ἐντὸς της Αδριανουπόλεως». 

*Η ανεύρεση της σορού του Κυρίλλου ΣΤ΄ στον ποταμό Έβρο

          Πράγματι ο εφυσηχάζων Πατριάρχης εκτελέστηκε δι' απαγχονισμού στη Μητρόπολη και το σώμα του έμεινε κρεμασμένο με εντολές των αρχών τρεις ημέρες και κατόπιν ρίχτηκε στον ποταμό  Έβρο με εντολή και πάλι να μην το περιμαζέψει κανένας. Το νεκρό σώμα του Κυρίλλου παρασύρθηκε από τα νερά του ποταμού και τελικά βρέθηκε σε ένα νερόμυλο, του ποταμού από το αγρότη του Πυθίου Χρήστο Αργυρίου, ο οποίος το αναγνώρισε, το πήρε με το βοϊδάμαξό  του το μετέφερε στο σπίτι του και το έθαψε κρυφά. Η ευσεβής οικογένεια, λάτρευσε το ιερό σκήνωμα. Ο χώρος του τάφου του Κυρίλλου, υπάρχει ακόμα μέχρι σήμερα στο Πύθιο Διδυμοτείχου.

*Η Μητρόπολη της Αδριανούπολης

Η απελευθέρωση της Αδριανούπολης

                Το καλοκαίρι του 1920 ο ελληνικός στρατός ελευθέρωσε την Αδριανούπολη και την υπόλοιπη Ανατολική Θράκη πλην της ζώνης της Κωνσταντινούπολης. Τα λείψανά του Κυρίλλου, μεταφέρθηκαν από το Πύθιο, στη Μητρόπολη της Αδριανούπολης. Τότε, έγινε πάνδημο μνημόσυνο για τον εθνομάρτυρα ανοίχθηκε το επί εκατό χρόνια κλειστό παράθυρο, δίπλα στην πύλη, από το κιγκλίδωμα του οποίου είχαν κρεμάσει τον Πατριάρχη και εντοιχίσθηκε εκεί μία μαρμάρινη πινακίδα με το ακόλουθο επίγραμμα: «Κυρίλλω τω ΣΤ΄ γόνω μεν τήσδε πόλεως ευκλεεί, δεξιώς δε την Ολκάδα της Μ. Εκκλησίας οιακοστροφήσαντι υπέρ πίστεως και πατρίδος τον δι’ αγχόνης υποστάντι θάνατον η Πατρίς ελευθερωθείσα και μεγάλη ήδη, τούτο ιδρύσατο σήμα, μνημείον μεν της προς αυτόν αϊδίου τιμής και σεβασμού δείγμα δ’ αρετής τοις επιγιγνομένοις».

                Το όνειρο ελευθερίας του Θρακικού Ελληνισμού, δεν κράτησε πολύ, δυστυχώς. Με την καταστροφή του 1922, και τη συμφωνία των Μουδανιών, η Αδριανούπολη και η άλλη Ανατολική Θράκη, παραδόθηκε και πάλι στους Τούρκους και όλος ο πληθυσμός της διατάχθηκε να την εγκαταλείψει.

                Μαζί με τον κόσμο, μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα πολλά λείψανα και άλλα πολύτιμα κειμήλια. Και εδώ αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά η ύβρις του Ελληνικού κράτους κατά της Θράκης. Η χρυσή λάρνακα με τα οστά του Κυρίλλου, από τότε, δεν εμφανίσθηκαν πουθενά!!! Πουθενά….

                Για το ζήτημα αυτό όμως, έχουμε μια σημαντική μαρτυρία, τι ακριβώς έγινε με τα λείψανα και άλλα πολύτιμα κειμήλια, όταν ο Ελληνισμός άρχισε να εγκαταλείπει την Αδριανούπολη.

                Είναι του δικηγόρου Πέτρου Αξιώτη, ο οποίος το 1949 εξέδωσε στη Θεσσαλονίκη και βιβλίο με τα τραγικά γεγονότα εκείνων των ημερών. Αντίτυπο του βιβλίου, υπάρχει στη βιβλιοθήκη της Βουλής και στη βιβλιοθήκη της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και πιθανόν αλλού.

*Το βιβλίο του Πέτρου Αξιώτη

Η δραματική μαρτυρία του Πέτρου Αξιώτη

                Κατά την εκκένωση της Αδριανούπολης- γράφει ο Αξιώτης- ο μητροπολίτης Πολύκαρπος (κατά κόσμον Βαρβάκης) και οι δημογέροντες Κωνσταντίνος Ορφανός και Γαβριήλ Αποστολίδης, συσκεύασαν όλα τα ιερά κειμήλια του Μητροπολιτικού Ναού «μεταξύ των οποίων ήσαν τα οστά του Πατριάρχη Κυρίλλου, η Μίτρα του ολόχρυση, ποικιλμένη με μαργαριτάρια και άλλους πολύτιμους λίθους, αξίας 7000 περίπου χρυσών λιρών και μεγίστης ιστορικής σημασίας, δύο πατερίτσες, η μία από ελεφαντόδοντο και η άλλη αργυρή, χειρόγραφα επί μεμβράνης, δεμένα με δέρμα, χρονολογούμενα από τον 3^ο μ.Χ. αιώνα, κι ένα χρυσό μυροδοχείο με άγιο Μύρο».

                Ο Αξιώτης αναφέρει στη συνέχεια ότι επίσης και όλα τα άλλα κειμήλια των άλλων εκκλησιών της πόλης και των προαστίων, είχαν συγκεντρωθεί στην αυλή της Μητρόπολης, καθώς και η περίφημη και πλουσιότατη συλλογή σε βιβλία και χειρόγραφα του Γυμνασίου.

                Προσέξτε τώρα, τι άλλο γράφει ο Αξιώτης:

                «Όλα τα ανωτέρω πολύτιμα αντικείμενα μεταφέρθηκαν από τους Δημογέροντας Κωνσταντίνο Ορφανό και Χριστόφορο Πανταζίδη στας Αθήνας και τοποθετήθηκαν σε ένα υπόγειο της Ακαδημίας σε κιβώτια και σφραγίσθηκαν με λευκές ταινίες και οι δυο δημογέροντες έβαλαν πάνω τις σφραγίδες των. Επίσης συντάχθηκε πρωτόκολλο παραδόσεως του αριθμού των κιβωτίων, με σημείωση του περιεχομένου των, χωρίς όμως να αριθμηθή και να καταγραφή».

*Η πατριαρχική υπογραφή του Κυρίλλου ΣΤ'. 

 

                Και ο τραγικός επίλογος, κατά τον Αξιώτη, γραμμένος πλέον το 1949:

                «Τι απέγιναν όλα αυτά τα πολύτιμα πράγματα; Πού βρίσκονται τώρα; Η Βιβλιοθήκη της Κοινότητας της Αδριανουπόλεως παραδόθηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Αθηνών, μαζί με τα μεγίστης σημασίας χειρόγραφα, τα οποία είχαν εξετασθή άλλοτε στην Αδριανούπολη από το γνωστό Βυζαντινολόγο Κρουμπάχερ, ο οποίος και τα κατέγραψε σε ιδιαίτερο βιβλίο».

                               

Ανασυνθέτοντας το παζλ της ύβρης!!!

                Γράφοντας ο Αξιώτης το 1949, το κτίριο στο οποίο εναποτέθηκαν το ιερά λείψανα και τα άλλα κειμήλια, ανήκε στην Ακαδημία Αθηνών. Όμως αμέσως μετά την καταστροφή του 1922… Ακαδημία Αθηνών δεν υπήρχε!!! Υπήρχε μόνο το περίφημο κτίριο της δωρεάς του Σίνα, το οποίο ανήκε διοικητικά στο υπουργείο Παιδείας. Το κτίριο παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αχρησιμοποίητο, με εξαίρεση τη στέγαση σε ορισμένους χώρους του Νομισματικού Μουσείου και των Γενικών Αρχείων του Κράτους (η φιλοξενία των τελευταίων εκεί συνεχίστηκε κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του 20ού αιώνα), ενώ υπήρξε και σκέψη (το 1888) να αξιοποιηθεί ως ξενώνας διακεκριμένων επισκεπτών.

                Ο θεσμός της Aκαδημίας Aθηνών δημιουργήθηκε με τη Συντακτική Aπόφαση της 18 Mαρτίου 1926 ως Aκαδημία των Eπιστημών, των Γραμμάτων και των Kαλών Tεχνών, επί δικτατορίας Θεόδωρου Πάγκαλου.  Έτσι περιήλθε το κτίριο στο νέο πνευματικό ίδρυμα. Mε την ίδια απόφαση διορίσθηκαν και τα πρώτα μέλη της, τα οποία ήταν διακεκριμένοι εκπρόσωποι της επιστήμης και της πνευματικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας της εποχής.

*Σιγίλιο του Πατριάρχη Κύριλλου ΣΤ'. Υπάρχει στο Εθνολογικό Μουσείο

                Από εκεί και μετά, δεν μίλησε κανένας για τα αντικείμενα του Κύριλλου. Ποιος τα έκλεψε; Ποιος τα καταχράσθηκε; Ποιος έβαλε χέρι σε κειμήλια του Έθνους; Δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε. Αγιεμπορία δεν πρέπει να έγινε, γιατί οστά κ.λπ. δεν εμφανίσθηκαν πουθενά τόσα χρόνια. Η λάρνακα έστω και κενή επίσης δεν εμφανίσθηκε. Την έλιωσαν και πούλησαν το χρυσάφι της; Μπορεί... Η ύβρις προς τον Θρακικό Ελληνισμό, συνετελέσθη… Και τίποτα δεν την ξεπλένει...

                Πριν λίγα χρόνια, στο Μουσείο Μπενάκη έγινε μια έκθεση με αντικείμενα (αρχιερατικός σάκος, μίτρα, πατερίτσα κ.λπ.) που ανήκαν στον Κύριλλο. Χωρίς επεξηγήσεις της προέλευσή τους. Αλλά και χωρίς να μπορούμε να ισχυριστούμε εμείς, ότι είναι από αυτά που είχαν εναποτεθεί τότε στα υπόγεια του κτιρίου της Ακαδημίας.

*Το εγκόλπιο του Μητροπολίτη Γρηγορίου με το οστό του Κυρίλλου, που σώζεται στη Μονή Βατοπαιδίου. Φωτογραφία του Ερευνητικού Κέντρου Αδριανούπολης 

                Το μοναδικό οστό που σώζεται βρίσκεται στην Μονή Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους, μέσα σε επιστήθιο οστεοφυλάκιο το οποίο έφερε ως εγκόλπιο,  ο Μητροπολίτης Γρηγόριος Αδριανουπόλεως, ο οποίος από το 1840 ως και την κοίμησή του το 1860, ήταν μοναχός στο Βατοπαίδι. Άρα το οστό αυτό προϋπήρχε εκεί, πριν τα ιερά λείψανα μεταφερθούν στην Αθήνα.

                Τα ερωτήματα παραμένουν: Έχει ευθύνη το υπουργείο Παιδείας εκείνης της εποχής για την εξαφάνιση το οστών του Κυρίλλου ή κάποιο υπηρεσία του; Και ποιος τα εξαφάνισε; Γιατί ουδέποτε εμφανίσθηκαν!!!

                Και μερικές σκέψεις: Εάν το Μουσείο Μπενάκη ή άλλα Μουσεία κατέχουν παρανόμως αντικείμενα του Κυρίλλου ΣΤ’ μήπως πρέπει να τα παραδώσουν στην Νέα Ορεστιάδα, νόμιμη και πανελληνίως αποδεκτή συνέχεια της Αδριανούπολης;

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης