26/4/1941: ΑΕΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΤΑΛΗΨΗΣ ΤΟΥ ΙΣΘΜΟΥ ΚΟΡΙΝΘΟΥ

*Η ανατίναξη της γέφυρας στον Ισθμό της Κορίνθου

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

                Μετά την αποτυχία της εαρινής Ιταλικής αντεπίθεσης (9 Μαρτίου 1941) στο Μέτωπο της Ηπείρου, η Γερμανία επιτέθηκε την 6η Απριλίου 1941 κατά της πατρίδας μας καθ’ όλο το μήκος της Ελληνο-Βουλγαρικής Μεθορίου. Μετά την συνθηκολόγηση της 9ης Απριλίου 1941 στην Θεσσαλονίκη οι Μηχανοκίνητες και Τεθωρακισμένες Γερμανικές Μεραρχίες προέλασαν ταχέως προς Δυσμάς και Νότο, επιβραδυνόμενες από τα Βρετανικά στρατεύματα, που είχαν μεταφερθεί στη Μακεδονία για την ενίσχυση της Ελλάδας στο διμέτωπο αγώνα που διεξήγαγε.

                Την 20η Απριλίου 1941 στο Βοτονάσι του Μετσόβου υπογράφηκε από τον Διοικητή του Γ΄ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγο Γεώργιο Τσολάκογλου η συμφωνία κατάπαυσης των επιχειρήσεων μεταξύ της Στρατιάς Ηπείρου και των Γερμανικών στρατευμάτων, παρά τις αντίθετες διαταγές της τότε πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας.

                Την 25η Απριλίου τα Βρετανικά στρατεύματα είχαν αρχίσει να υποχωρούν από την τελευταία αμυντική τοποθεσία των Θερμοπυλών, όπου είχαν ανακόψει για λίγες ημέρες την προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων, δίνοντας τον χρόνο στον όγκο του Βρετανικού εκστρατευτικού σώματος στην Ελλάδα να συμπτυχθεί προς Νότο ανενόχλητα. Με την εγκατάλειψη της τοποθεσίας των Θερμοπυλών άνοιξε ο δρόμος προς την Αθήνα και ταυτόχρονα άναψε το πράσινο φως για την επιχείρηση των αλεξιπτωτιστών προς κατάληψη άθικτης της γέφυρας του Ισθμού της Κορίνθου, με σκοπό τον εγκλωβισμό και την καταστροφή των Βρετανικών στρατευμάτων, που συμπτύσσονταν προς την Πελοπόννησο.

ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΤΗΣ ΑΕΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

                Από Γερμανικό σταθμό υποκλοπών αποκρυπτογραφήθηκαν σήματα, που αφορούσαν σε σχέδια, τα οποία είχε συντάξει η Διοίκηση των Βρετανικών στρατευμάτων για ανατίναξη της γέφυρας του Ισθμού της Κορίνθου, μετά τη διέλευση των συμπτυσσόμενων Μονάδων προς την Πελοπόννησο και από εκεί δια θαλάσσης προς την Κρήτη και Μέση Ανατολή. Το σχέδιο κατάληψης της γέφυρας του Ισθμού συνέταξε ο Γερμανός Επιτελάρχης του 4ου Αεροπορικού Στόλου Υποπτέραρχος Κόρτεν με σκοπό αφενός μεν τον εγκλωβισμό των Βρετανικών στρατευμάτων με την απαγόρευση της κίνησής των προς Νότο και αφετέρου δε την εξασφάλιση άθικτης της γέφυρας, ώστε τα προελαύνοντα Γερμανικά στρατεύματα της 12ης Στρατιάς, που συνέχιζαν την καταδίωξη των Βρετανικών στρατευμάτων προς την Πελοπόννησο, να επιτύχουν την ολοκληρωτική καταστροφή τους. Η όλη επιχείρηση θα ήταν ένα κλασικό παράδειγμα κατακόρυφης υπερκέρασης όμοιας αυτής, που τον προηγούμενο χρόνο (Μάιος του 1940) είχαν υλοποιήσει οι Γερμανοί για την κατάληψη των γεφυρών του Βελγίου. Η αεραποβατική επιχείρηση θα άρχιζε μετά την κατάληψη της Βοιωτίας, ώστε να εξασφαλίζονταν η ταχεία και βεβαία υποστήριξη των αλεξιπτωτιστών από τις προελαύνουσες Μηχανοκίνητες και Τεθωρακισμένες Γερμανικές Μονάδες.

*Οι Γερμανοί μετά την αποτυχία κατάληψης της γέφυρας, έριχναν στη διώρυγα τροχαίο σιδηροδρομικό υλικό για να να εμποδίσουν τη διέλευση αγγλικών πλοίων  

Η ΑΕΡΑΠΟΒΑΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

                Την νύκτα της 25ης προς 26η Απριλίου 1941 το 1ο και το 2ο Τάγμα του 2ου Συντάγματος αλεξιπτωτιστών  με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Άλφρεντ Στούρμ, ενισχυμένα με τμήματα Υποστήριξης Μάχης και Διοικητικής Μέριμνας της 7ης Αεραποβατικής Μεραρχίας, επιβιβάστηκαν σε 270 Γιούνκερ-52 στο αεροδρόμιο της Φιλιππούπολης της Βουλγαρίας, που απογειώθηκαν με προορισμό και πρώτο σταθμό το αεροδρόμιο της Λάρισας. Μετά τον ανεφοδιασμό σε καύσιμα την 05.30 της 26ης Απριλίου ο αεροπορικός στόλος των μεταφορικών, με πρώτα τρία ανεμόπτερα DFS- 230 απογειωνόταν εκ νέου με τελικό προορισμό την περιοχή του Ισθμού της Κορίνθου. Τα μεταφορικά αεροσκάφη μετά από πτήση περίπου δύο ωρών πλησίασαν από Δυτικά τις Ζώνες Ρίψεων, ενώ είχε προηγηθεί σφοδρός βομβαρδισμός της περιοχής από βομβαρδιστικά και κάθετης εφόρμησης αεροσκάφη «Στούκας», για την εξουδετέρωση των αντιαεροπορικών όπλων των Βρετανών.

*Οι εργασίες υπονόμευσης από τους Άγγλους πριν από την γερμανική επιχείρηση

                Την 07.10 ώρα, μετά την αποχώρηση των βομβαρδιστικών αεροσκαφών από την περιοχή του Ισθμού της Κορίνθου, τα μεταφορικά αεροσκάφη πλησίασαν στην περιοχή από την πλευρά του Κορινθιακού Κόλπου, όπου δέχθηκαν ισχυρά πυρά από τα αντιαεροπορικά όπλα των Βρετανών. Οι άνδρες αλεξιπτωτιστές της Διμοιρίας Μηχανικού, που προηγούνταν της αεραποβατικής εφόδου, μετά από σκληρό αγώνα με τα τοπικά στοιχεία ασφαλείας και τους υπηρέτες των αντιαεροπορικών όπλων επί της γέφυρας, αποσύνδεσαν τα εκρηκτικά και τα συγκέντρωσαν πάνω στη γέφυρα. Σε λίγο ακούσθηκε μια φοβερή έκρηξη, η γέφυρα κόπηκε στη μέση και έπεσε μέσα στη διώρυγα, συμπαρασύροντας με τα συντρίμμια της και πολλούς άνδρες της Διμοιρίας Μηχανικού. Κατά την άποψη των Γερμανών η γέφυρα ανατινάχθηκε από την έκρηξη των εκρηκτικών του καταστρώματος, που προκλήθηκε από βλήμα αντιαεροπορικού πυροβόλου με άμεση βολή. Κατά τους Βρετανούς δύο Αξιωματικοί τους, ο Λοχαγός Τζ. Φ. Φίλιπς και ο Υπολοχαγός Τζ. Τ. Τάυσον άρχισαν να βάλλουν με τα τυφέκιά τους κατά των συγκεντρωθέντων εκρηκτικών και κάποια προφανώς από τις βολίδες βρήκε τα εκρηκτικά, με αποτέλεσμα αυτά να εκραγούν και να καταστραφεί η γέφυρα.

                Παράλληλα τα δύο Τάγματα των αλεξιπτωτιστών είχαν ριφθεί και προσγειωθεί στην περιοχή, πριν από την καταστροφή της γέφυρας. Το 1ο Τάγμα, που έπεσε στη βόρεια πλευρά του Ισθμού αντιμετώπισε μικρή αντίσταση και κατέλαβε τον στόχο του σε ελάχιστο χρόνο, συλλαμβάνοντας πολλούς αιχμάλωτους. Το 2ο Τάγμα όμως, που έπεσε στο νότιο άκρο της γέφυρας, αντιμετώπισε σοβαρή αντίσταση από τη Βρετανική φρουρά της γέφυρας και μετά από σκληρό αγώνα κατόρθωσε να δημιουργήσει το αεροπρογεφύρωμα, να καταλάβει την περιοχή, τον σιδηροδρομικό σταθμό της Κορίνθου και την πόλη της Κορίνθου, χωρίς σοβαρή αντίσταση.

                Ο συνολικός αριθμός των αιχμαλώτων, που συνέλαβε το Σύνταγμα Αλεξιπτωτιστών ανήλθε σε 2.000 Βρετανούς και 8.000 Έλληνες και Γιουγκοσλάβους. Όσοι όμως διέφυγαν,  είχαν διδαχθεί αρκετά για τις δυνατότητες και τις αδυναμίες των αεραποβατικών επιχειρήσεων, οι οποίες τον επόμενο μήνα επρόκειτο να θέσουν σε δεινή δοκιμασία στη Κρήτη τις αεραποβατικές δυνάμεις των Γερμανών. Οι απώλειες των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ανήλθαν σε 240 νεκρούς, τραυματίες και αγνοούμενους. Ένα από τα Γιούνκερ-52 χάθηκε με όλο το προσωπικό του στην οροσειρά της Πίνδου.

*Οι Γερμανοί έριχναν βαγόνια στο κανάλι

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

                    Η γέφυρα της διώρυγας της Κορίνθου δεν καταλήφθηκε, όπως αναλύθηκε πιο πάνω, άθικτη. Οι σκαπανείς αλεξιπτωτιστές κατασκεύασαν στην ανατολική έξοδο της διώρυγας, στα Ίσθμια, μια πρόχειρη γέφυρα, για να αποκατασταθεί σε ελάχιστο χρόνο η συγκοινωνία της Στερεάς Ελλάδας με την Πελοπόννησο, χωρίς να ανακοπεί η προέλαση των Μονάδων της 5ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, που προπορεύονταν, ως δύναμη κάλυψης της 12ης Γερμανικής Στρατιάς. Οι Μονάδες αυτές έφθασαν τη νύκτα της 27ης προς 28η Απριλίου στον Ισθμό και αμέσως, χωρίς καθυστέρηση, διαπεραιώθηκαν στην Πελοπόννησο και συνέχισαν την καταδίωξη των συμπτυσσόμενων Βρετανικών στρατευμάτων.

*Η πρόχειρη γέφυρα που έστησαν οι Γερμανοί

                Η έλλειψη καυσίμων για τον ανεφοδιασμό των μηχανοκίνητων και των τεθωρακισμένων, αλλά και των αεροσκαφών, όπως αποδείχθηκε, και όχι η καταστροφή της γέφυρας του Ισθμού, ανέστειλε επί διήμερο την προέλαση των Γερμανικών στρατευμάτων προς καταδίωξη και καταστροφή των Βρετανικών στρατευμάτων, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος αυτών να διαφύγει από την Πελοπόννησο μέσου θαλάσσης προς τη Κρήτη και τη Μέση Ανατολή. Η αποτυχία της στρατηγικής των Γερμανών στην κατάληψη άθικτης της γέφυρας του Ισθμού αποτέλεσε τον προάγγελο, έναν μήνα αργότερα, των σοβαρότατων απωλειών, που είχε το ΧΙ αεραποβατικό σώμα στη Μάχη της Κρήτης. Μια τραγική καταστροφή του επίλεκτου αυτού σώματος, που ανάγκασε τον Χίτλερ να δηλώσει ότι οι αεραποβατικές επιχειρήσεις θα ανήκουν πια στο παρελθόν των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, όπως πράγματι συνέβη μέχρι το τέλος του πολέμου, πλην μιας αεραποβατικής επιχείρησης μικρής έκτασης στην αντεπίθεση των Αρδεννών, κατά τον Δεκέμβριο του 1944 και τον Ιανουάριο του 1945.

Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας, Αντιστράτηγος ε.α.

 ΠΗΓΕΣ

  1. «Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος» της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.

  2. «Κατακόρυφη Υπερκέραση» του Στρατηγού ε.α. Γεωργίου Αραμπατζή.