Καραϊσκάκης και Μιαούλης: Μια αυθεντική περιγραφή τους

*Η αρχή της δημοσίευσης των απομνημονευμάτων του Έϊντεκ στην "Αρμονία" το 1900. 

Γράφει ο Παντελής Στεφ.  Αθανασιάδης

                Πολλές φορές έχουμε απορία, πώς να ήταν άραγε πρόσωπα του παρελθόντος, που θαυμάσαμε ή αγαπήσαμε και τα οποία έζησαν σε εποχές, στις οποίες δεν υπήρχε η τέχνη της φωτογραφίας. Βέβαια διασώθηκαν σπουδαίες μερικές φορές ζωγραφικές απεικονίσεις, αλλά πάντα υπάρχουν αμφιβολίες για την ακρίβεια της απεικόνισης.

          Τέτοιες απορίες εδώ την Ελλάδα έχουμε για παράδειγμα, για τα πρόσωπα των ηρώων της Επανάστασης του 1821, αν και έχουμε ζωγραφικές απεικονίσεις για πλείστους εξ αυτών.

          Έτσι, ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι αφηγήσεις  απομνημονευματογράφων για το πώς έβλεπαν, ενώ εξελίσσοντο τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, τις μορφές των πρωταγωνιστών, που εμείς σήμερα με την απόσταση του χρόνου θεωρούμε μυθικές.

*Ο Έϊντεκ

          Τέτοιες περιγραφές για δυο μεγάλες μορφές της εθνικής παλιγγενεσίας, μας δίδει στα απομνημονεύματά του ο Έϊντεκ. Ο γερμανικής καταγωγής στρατιωτικός. βαρώνος Έϊντεκ Κάρολος Γουλιέλμος , με υπόδειξη του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α΄, ήλθε στην επαναστατημένη Ελλάδα και πήρε ενεργό μέρος στον αγώνα της Ανεξαρτησίας. Το 1829 αρρώστησε και επέστρεψε στην Βαυαρία. Με την κάθοδο του Όθωνα στην Ελλάδα αργότερα, διορίστηκε μέλος της Αντιβασιλείας και επανήλθε στη χώρα μας  

          Τα απομνημονεύματά του από τα γεγονότα της Επανάστασης, δημοσιεύθηκαν στην Ελλάδα το 1900, στο περιοδικό «Αρμονία». Από εκεί πληροφορούμαστε πώς έμοιαζαν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης και ο Ανδρέας Μιαούλης, το 1826, με τους οποίους συνεργάσθηκε.

*Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης με τη χρυσοκέντητη φορεσιά του.

Το πορτρέτο του Καραϊσκάκη

                Ο Καραϊσκάκης  τότε, είχε στρατοπεδεύσει στην Ελευσίνα ενόψει της πολιορκίας της Ακρόπολης. Τότε, έκανε επίσκεψη στη φρεγάτα με τους φιλέλληνες, όπου τον είδε ο Έϊντεκ και τον περιγράφει ως άνδρα ψηλό, ισχνό, με παχύ μαύρο μουστάκι.

          Το μέτωπό του δεν ήταν φαρδύ «αλλά καλώς εσχηματισμένον και υπό τας μεγάλας τοξοειδείς οφρύς, έλαμπον έξυπνοι καραδοκούντες και βαθέως εμπεπηγμένοι οφθαλμοί, οίτινες όμως επληρούντο πυρός άμα ως περιήρχετο εις σφοδρότερα ψυχικά πάθη».

          Και συνέχιζε την περιγραφή αναφέροντας ότι είχε λεπτή μύτη, προεξέχοντα μήλα στις παρειές και μεγάλο στόμα.

          Το πρόσωπό του που ήταν ισχνό και υποκίτρινο χρώμα στηρίζονταν «επί κατεσκληκότος τραχήλου- εικών της φθίσεως, διότι επί των παρειών ωσαύτως επεκάθητο το νοσηρόν εκείνο ερύθημα της φθίσεως, η δε φωνή του ήτο βρογχώδης και έβηχεν ισχυρώς». «Κατεσκληκός» σημαίνει ο μαραμένος. Προέρχεται από το ομηρικό ρήμα σκέλω, που σημαίνει μαραίνομαι, ξηραίνομαι. Η λέξη σκέλω, απαντάται στην Ιλιάδα και από την ίδια ρίζα παράγεται και η λέξη σκελετός.

          Το μπροστινό μέρος του κρανίου του ήταν κουρεμένο, πίσω όμως ανέμιζε στον αυχένα και στους ώμους του μαυριδερή κόμη. Μερικές φορές μάζευε τα μαλλιά του και τα έκρυβε κάτω από το φέσι του.

           Ο Καραϊσκάκης, που είχε ζήσει χρόνια στην Αυλή του Αλή Πασά, φορούσε αλβανική στολή και  από πάνω φορούσε ένα κόκκινο επενδύτη σαν αυτόν που εισήγαγε ο τοπάρχης των Ιωαννίνων ως αυλική στολή. Ήταν μακρύς και κάλυπτε την φουστανέλα του, φτιαγμένη από εκλεκτό λευκό περκάλι. (Σ.Σ. Η λέξη περκάλι αφορά την ύφανση και έχει σχέση με την πυκνότητά της). Φορούσε ακόμα, μια φέρμελη («εσωκάρδιον άνευ χειρίδων») με χρυσά πυκνά κεντήματα, τόσο πυκνά μάλιστα, που δεν φαίνονταν ευδιάκριτα το αρχικό ύφασμα.

          Στα πόδια φορούσε τουζλούκια. (Σ.Σ. Τα τουζλούκια,  είναι περικνημίδες από τσόχα, φοδραρισμένη με σαγιάκι δηλαδή μάλλινο ύφασμα επεξεργασμένο στη νεροτριβή). Φορούσε τέλος κόκκινες παντόφλες.

          Ένα τούρκικο σπαθί μέσα σε χρυσή θήκη ήταν κρεμασμένο από τους ώμους του με φαρδύ κόκκινο μεταξωτό κορδόνι. Στη ζώνη του, που ήταν διακοσμημένη με χρυσό υπήρχαν πιστόλες με μαλαματένιες λαβές.

          Ο αρχιστράτηγος της Στερεάς Ελλάδος μιλούσε ελληνικά και αλβανικά.

*Ο Ανδρέας Μιαούλης ζωγραφισμένος από το Πέτερ Φον Ες

Το πορτρέτο του Μιαούλη

          Αυτή την εικόνα για την όψη του Καραϊσκάκη, μας δίνει ο  Έϊντεκ και συνεχίζει με την παρουσίαση του Ανδρέα Μιαούλη.

          «Το αγαθόν ειλικρινές πρόσωπον αυτού- σημειώνει- μετά του ανοικτού μετώπου, των φιλοφρόνων οφθαλμών και της καμπυλουμένης προς τα εμπρός ευρείας ρινός του άνωθεν υποφαίου μύστακος ενέπνεεν εμπιστοσύνην και σεβασμόν».

          Είχε κοντό και δυνατό λαιμό , πλατύ αυχένα, μεγάλο κεφάλι με αραιά κοντά και ψαρά μαλλιά, επάνω στα οποία φορούσε φέσι με γαλάζια φούντα. Φορούσε βαθυκύανη φορεσιά, απλά διακοσμημένη, με μαύρα μεταξένια γαϊτάνια και φαρδιά βράκα, μέχρι το γόνατο. Επίσης φορούσε λευκές κάλτσες και μαύρες μαλακές παντόφλες.

          Στη μέση του τύλιγε φαρδύ μεταξένιο κόκκινο ζωνάρι με χρυσοΰφαντα νήματα.

          Ο Υδραίος ναύαρχος μιλούσε ελληνικά και αλβανικά, λίγα ισπανικά και πορτογαλικά και καταλάβαινε κάποια ιταλικά.

          «Μορφή μεγαλοπρεπής, επιβλητική και ευσταθής» κατέληγε ο Έϊντεκ για τον Μιαούλη.

          Πάντως Καραϊσκάκης και Μιαούλης μόλις και μετά βίας- κατά τον Έϊντεκ-  ήξεραν να γράφουν και μόνο το όνομά τους!

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Υ.Γ. Για τον Καραϊσκάκη βλέπε και εδώ http://sitalkisking.blogspot.gr/2013/03/blog-post_12.html