Οταν το Σίτι δεν έπαιξε με το χρέος

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=476182&wordsinarticle=

*Κωνσταντίνος Καραμανλής και Ευάγγελος Αβέρωφ

*Οι πιέσεις ΗΠΑ- Βρετανίας,

οι όροι της Αθήνας και το κλειδί

της συμφωνίας με τους

αμερικανούς ομολογιούχους

Της κ. Φωτεινής Τομαή

          Η αγωνία της ελληνικής κυβέρνησης, πριν ακριβώς από 50 χρόνια, να ξεπεράσει τις δυσκολίες που ο ασφυκτικός κλοιός των ξένων είχε προκαλέσει σε μια κρίσιμη για τη χώρα περίοδο ανόρθωσης της οικονομίας της, η οποία συνέπιπτε με την υπογραφή της συμφωνίας συνδέσεώς της με την τότε ΕΟΚ, έχει ασφαλώς λησμονηθεί.

          Τότε, η αναβίωση της συζήτησης για το δημόσιο χρέος, που στοίχειωνε το ελληνικό κράτος από συστάσεώς του, συνέβαλε στο να γίνει ένα νοικοκύρεμα των οικονομικών του υποχρεώσεων που είχαν παγώσει μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

          Το δυσανάλογο του όγκου των εγγράφων της κρίσιμης διετίας 1962-1964 και του χώρου ενός άρθρου κλεφτές μόνο ματιές επιτρέπει στις εικόνες ενός παρελθόντος με συστατικά του παρόντος και των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η χώρα μας, με διαφορετική έστω συνταγή ή αλλιώς μείγμα πολιτικής, τα αποτελέσματα της οποίας μονάχα ο χρόνος μπορεί να κρίνει.

          Η σπουδή αξιωματούχων της ελληνικής διοίκησης να συγκροτήσουν εμπεριστατωμένες αναφορές με οικονομικά στοιχεία προς διευκόλυνση των στόχων της κυβέρνησης στάθηκε το έναυσμα ενός μαραθωνίου διπλωματικών επαφών των οποίων ηγήθησαν ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο τότε ΥΠΕΞ Ευάγγελος Αβέρωφ. Μάλιστα υπήρξαν περιπτώσεις, όταν η πίεση κορυφωνόταν αφόρητα, που για να αντιμετωπισθούν τα πράγματα καλύτερα και αποφασιστικότερα, ο τότε πρωθυπουργός χρειάστηκε μέσα στην ίδια ημέρα να καλέσει σε συναντήσεις εναλλάξ τους πρέσβεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας Χ. Λαμπουΐς και σερ Ραλφ Μόραϊ, αντίστοιχα.

*Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε πρωτοσέλιδο του περιοδικού "Εικόνες"

Κόκκινες γραμμές

          Κόκκινη γραμμή της κυβερνητικής πολιτικής, εκείνα τα πέτρινα χρόνια, ήταν η παρεμπόδιση άσκησης ελέγχου από τρίτους επί της οικονομίας της χώρας. Δεύτερος απαράβατος όρος, το δικαίωμά της να επιτυγχάνει χρηματοδοτήσεις με απευθείας διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες, δίχως την ανάγκη προτέρας συγκαταθέσεως έξωθεν. Ας μην ξεχνάμε ότι, σε περίοδο κορύφωσης του Ψυχρού Πολέμου, με την πυραυλική κρίση της Κούβας και τον Χρουστσόφ να απειλεί να καταρρίψει την Ακρόπολη εάν η Ελλάδα δεχόταν στο έδαφός της πυραυλικές βάσεις, η χώρα μπορούσε και μόνον χάρη στη γεωγραφική της θέση να διαπραγματεύεται από θέση ισχύος, αν και όχι εύκολα, όπως τουλάχιστον φαίνεται από την ανάγνωση των εγγράφων της περιόδου και τις πυρετώδεις προσπάθειες της κυβέρνησης αφενός να πείσει τους ξένους συνομιλητές της και αφετέρου να καθησυχάσει την ελληνική κοινωνία για τα αποτρόπαια σενάρια που εξυφαίνονταν σε βάρος της σε κέντρα του εξωτερικού.

          Τα ίδια ακριβώς κέντρα που, λησμονώντας την αναγνώριση ιστορικών ηγετών της εποχής για τις θυσίες του ελληνικού λαού στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την αποφασιστική συμβολή του στην ήττα του Άξονα, δεν έπαυαν να κουδουνίζουν στην ελληνική κυβέρνηση ότι η Ελλάς ήταν η μόνη χώρα «εκτός του σιδηρού παραπετάσματος που δεν είχε ρυθμίσει το προπολεμικό χρέος της» («Financial Times», φύλλο 26ης Νοεμβρίου 1962, ΑΠ 3747, Μ. Κοσμετάτος από Λονδίνο), ενώ πρόδηλα εκκρεμούσε το θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων και του κατοχικού δανείου, το οποίο ουδείς φρόντιζε να φέρει στο τραπέζι, αναζητώντας τα «ισοδύναμα» σύμφωνα με την τρέχουσα ορολογία.

          Ο Καραμανλής, τον οποίο η απογευματινή «Evening Standard» (φύλλο 4ης Οκτωβρίου 1962) χαρακτήριζε «ευφυή και φιλόδοξον και ότι κατά την διάρκειαν της επταετούς διακυβερνήσεώς του η Ελλάς επραγματοποίησεν σημαντικήν οικονομικήν πρόοδον», προέβη πράγματι επιτυχώς στον εξής πολιτικό ελιγμό: Φρόντισε πρώτα να επιτύχει ευνοϊκούς όρους στη διευθέτηση υποχρεώσεως της χώρας προς τις ΗΠΑ, με πενταετή μάλιστα περίοδο χάριτος, και επιπλέον τη χορήγηση δανείου 10 εκατ. δολαρίων για την ενίσχυση της εγχώριας βιομηχανίας, στοχεύοντας στην ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας (ΑΠ 3494, Κοσμετάτος από Λονδίνο, 6 Νοεμβρίου 1962).

Μυστικές συνομιλίες

          Την ευθύνη των συνομιλιών που διεξήχθησαν «με μυστικούς όρους», όπως σημείωναν οι «Times» του Λονδίνου (φύλλο 26ης Νοεμβρίου 1962), στη Νέα Υόρκη είχε με προσωπική εντολή του πρωθυπουργού Καραμανλή ο νομικός σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος Ν. Γαζής. Ωστόσο, η ίδια εφημερίδα εν αναμονή αφίξεως Γαζή στο Λονδίνο με σκοπό την έναρξη συνομιλιών με βρετανούς ομολογιούχους έσπευδε να προκαταλάβει τυχόν ευνοϊκά αποτελέσματα για την Ελλάδα, «εφόσον η ελληνική προσφορά προς τους βρετανούς ομολογιούχους θα ήταν παράλληλη προς εκείνην ήτις ωδήγησεν εις συμφωνίαν με τους αμερικανούς ομολογιούχους, προσθέτοντας ότι η συμφωνία της Ν. Υόρκης δεν εθεωρείτο ικανοποιητική εις Λονδίνον» (ΑΠ 3474, Κοσμετάτος, Λονδίνο, 27 Νοεμβρίου 1962).

          Πάντως, ακόμα και αν τελικώς η Ελλάδα επιτύγχανε τους ίδιους όρους με τους βρετανούς όσο και με τους αμερικανούς ομολογιούχους, η ετήσια δόση της για αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της εκτιμάτο κατά τους «Times» της 24ης Οκτωβρίου 1962 σε 2,5 εκατ. στερλίνες. Ιδιαίτερο χώρο η εφημερίδα αφιέρωνε στις δηλώσεις Καραμανλή ότι «η οικονομική πρόοδος της Ελλάδος εξαρτάται κατά πολύ επί διαφόρων οικονομικών συνδυασμών εντός ενός ευρυτέρου διεθνούς πλαισίου και ίνα δυνηθώμεν να κινηθώμεν ανέτως εντός του πλαισίου τούτου πρέπει να αποκαταστήσωμεν πλήρως την διεθνή πίστιν της χώρας».

Δικαίωση Καραμανλή

          Ο βρετανικός Τύπος μέσα στον ίδιο μήνα αναφερόταν στην απογοήτευση που επικράτησε στο Σίτι μετά την ελληνική επιτυχία να καταλήξει σε συμφωνία με ευνοϊκούς όρους με τους αμερικανούς ομολογιούχους, με αποτέλεσμα τα ελληνικά χρεόγραφα να υποτιμηθούν στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου. Το σχέδιο του ανταποκριτή των «Times» στην Αθήνα ότι «ελληνικοί οικονομικοί κύκλοι εξέφρασαν την άποψιν ότι οι βρετανοί ομολογιούχοι θα δυσκολευθούν να αποκρούσουν μίαν διευθέτησιν του προπολεμικού χρέους με τους όρους που οι αμερικανοί απεδέχθησαν ως δικαίους» ήταν ίσως η καλύτερη απόδειξη δικαίωσης της πολιτικής Καραμανλή.

Η χολή του βρετανικού «Economist»

«Η επιστροφή του Ασώτου»

          Με αυτόν τον τίτλο ο κατά τα άλλα έγκριτος «Economist» δημοσίευσε άρθρο στις 26 Οκτωβρίου 1962 διά του οποίου αναγνώριζε τη διαπραγματευτική στρατηγική του Καραμανλή που φρόντισε να ξεκινήσει διά του νομικού συμβούλου της Τράπεζας της Ελλάδος συνομιλίες με τους αμερικανούς ομολογιούχους στη Νέα Υόρκη και, επιτυγχάνοντας το μάξιμουμ δυνατό αποτέλεσμα, να μεταφέρει ως καλό προηγούμενο την ίδια βάση συνομιλιών στο Λονδίνο.

          «Ενώ είναι προς έπαινον της ελληνικής κυβερνήσεως η επιθυμία της δι' αποκατάστασιν της πίστεως εις εξωτερικόν, εν τούτοις η μέθοδος την οποίαν εχρησιμοποίησεν δεν ήτο η καλύτερα και η δικαιωτέρα», προσθέτοντας ότι «αι διαπραγματεύσεις έπρεπε να γίνουν (σ.σ.: προφανώς ταυτόχρονα και στο ίδιο τραπέζι) με όλους τους δανειστές», συμπλήρωνε το ίδιο έντυπο που με εξαιρετικό κυνισμό και χολή σημείωνε: «Τα ελληνικά δάνεια που η χώρα έλαβε από αμερικανούς ομολογιούχους αφορούν το προσφυγικό κύμα που δέχθηκε με τη Μικρασιατική Καταστροφή και τοποθετούνται στα έτη 1924, 1925 και 1928. Τα δάνεια αυτά ύψους 190 εκατ. δολαρίων ή 70 εκατ. στερλινών έπαψαν να αποπληρώνονται από τον Απρίλιο του 1941, τα οποία τώρα ανέρχονται μαζί με τους καθυστερημένους τόκους σε 80 εκατ. λίρες!».

          Με τη διαφορά ότι ο ανώνυμος αρθρογράφος λησμόνησε να συμπεριλάβει στο κείμενό του τον λόγο για τον οποίο η χώρα ανέστειλε την υποχρέωσή της να καταβάλει τις δόσεις, αρχής γενομένης τον Απρίλιο του 1941, όταν ξεκίνησε η ελληνική τραγωδία με την τριπλή κατοχή της χώρας μετά την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων και τη λιμοκτονία του ελληνικού λαού...