61) ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΒΟΥΛΗΣ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος μιλώντας στη Βουλή

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, μεγάλος πολιτικός ηγέτης που συνέδεσε το όνομά του με ορισμένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της ελληνικής πολιτικής ιστορίας, διετέλεσε και Πρόεδρος της Βουλής για βραχύτατο διάστημα, το 1924. 

Είναι άγνωστο στους πολλούς, αλλά ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τιτάνια μορφή του Νέου Ελληνισμού, που κυριάρχησε στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας επί πολλά χρόνια, διετέλεσε για διάστημα μόλις 15 ημερών, τον Ιανουάριο του 1924 και Πρόεδρος της Βουλής. Ειδικότερα παρέμεινε στο αξίωμα του Προέδρου από τις 5 έως τις 20 Ιανουαρίου 1924 και αμέσως μετά τον διαδέχτηκε ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν.

Γεννήθηκε το 1864 στις Μουρνιές των Χανίων της Κρήτης. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στη Σύρο. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα και άσκησε δικηγορία στα Χανιά. Νυμφεύθηκε τη Μαρία Ελευθερίου- Κατελούζου, η οποία πέθανε τρία χρόνια μετά το γάμο τους, αφού γέννησε τους δυο γιους τους, Κυριάκο και Σοφοκλή Το 1921 νυμφεύθηκε για δεύτερη φορά, στο Λονδίνο, την Έλενα Σκυλίτση. Από νεαρή ηλικία, ο Βενιζέλος αναμίχθηκε στην πολιτική και υπήρξε από τους πρωταγωνιστές του κρητικού αγώνα για την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τη δεύτερη σύζυγό του Έλενα Σκυλίτση

Ήλθε στην Ελλάδα το 1909 ύστερα από πρόσκληση του Στρατιωτικού Συνδέσμου, και εξέφρασε το ευρύτατο αίτημα για ανανέωση, μεταρρύθμιση και ένα νέο δυναμισμό στα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Εξελέγη βουλευτής στις εκλογές του Αυγούστου 1910 κι έγινε πρωθυπουργός λίγο αργότερα. Στις νέες εκλογές του Νοεμβρίου 1910 το Κόμμα των Φιλελευθέρων, το οποίο είχε στο μεταξύ ιδρύσει, κατήγαγε μεγάλη νίκη.

*Κωνσταντίνος- Βενιζέλος το 1913 στο Χατζή-Μπεηλίκ (σημερινή Βυρώνεια Σερρών)

Ως πρωθυπουργός ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πρωταγωνίστησε σε μεγάλα γεγονότα, που οδήγησαν στο διπλασιασμό του ελληνικού κράτους, και στη διενέργεια μιας ευρείας μεταρρύθμισης του κράτους, της οικονομίας και της κοινωνίας. Αναδείχθηκε από το 1910 έως το 1932 επτά φορές πρωθυπουργός και υπηρέτησε στο αξίωμα αυτό συνολικά 11 χρόνια, πέντε μήνες και 11 ημέρες.

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπογράφει τη Συνθήκη των Σεβρών

Δικό του έργο του είναι το Σύνταγμα του 1911, με το οποίο εκσυγχρονίστηκε το κράτος και κατοχυρώθηκαν περαιτέρω τα ατομικά δικαιώματα. Παράλληλα προώθησε την  εσωτερική αναδιοργάνωση της χώρας με προοδευτικές μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την εκπαίδευση, την εργατική νομοθεσία κ.α. Διορατικός πολιτικός, ενίσχυσε το Στρατό και το Ναυτικό και ήταν καταλυτική η συμβολή του στη νίκη της Ελλάδας στους Βαλκανικούς Πολέμους το 1912-1913, οπότε απελευθερώθηκαν το μεγαλύτερο μέρος της Ηπείρου, η Μακεδονία, τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και έγινε πραγματικότητα η Ένωση της αγαπημένης του Κρήτης με την Ελλάδα.

Ήρθε σε ρήξη με τον βασιλέα Κωνσταντίνο στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Η διαφωνία τους αφορούσε την ένταξη της Ελλάδας στο πλευρό των δυνάμεων της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία) όπως υποστήριζε ο ίδιος ο Βενιζέλος, ή τη διατήρηση της ουδετερότητας, όπως υποστήριζε ο Κωνσταντίνος. Ηγήθηκε το 1916 του κινήματος της Εθνικής Άμυνας, που οδήγησε στη δημιουργία του λεγόμενου «κράτους της Θεσσαλονίκης» και μετείχε στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων.

*Η κυβέρνηση Βενιζέλου, του 1928

Τον Ιούνιο του 1917, απομακρύνθηκε από τον θρόνο ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και η χώρα επανενώθηκε υπό την ηγεσία του Βενιζέλου. Ο Κρητικός πολιτικός δικαιώθηκε, όταν με τη συνθήκη των Σεβρών έγινε πραγματικότητα η Ελλάδα των πέντε θαλασσών και των δύο ηπείρων με την προσάρτηση της Δυτικής και Ανατολικής Θράκης. Επίσης, η Ελλάδα ανέλαβε τη διοίκηση της Ζώνης της Σμύρνης στη Μικρασιατική ακτή. Η παρουσία του Βενιζέλου στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης, που οδήγησε στα εντυπωσιακά αυτά εδαφικά κέρδη για τη χώρα, είναι η σημαντικότερη απόδειξη της μεγάλης του ευστροφίας, καθώς και της δυνατότητάς του να μετέχει στις διεθνείς διεργασίες- αυτός, ο ηγέτης μιας μικρής χώρας- ως ίσος συνομιλητής των Μεγάλων της υφηλίου. 

Ωστόσο, ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές του Νοεμβρίου 1920, οπότε δεν εξελέγη καν βουλευτής. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, ανέλαβε τη διπλωματική εκπροσώπηση της χώρας στη συνδιάσκεψη για την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης. Εκεί, στην πιο δύσκολη αποστολή της πολιτικής του θητείας (καθώς κλήθηκε εκ των υστέρων να διαχειριστεί μία τεράστια καταστροφή του ελληνισμού), συνέβαλε καταλυτικά στο να περιοριστούν οι εδαφικές απώλειες της Ελλάδας. Στο μεταξύ, ήδη από το 1917, η κυβέρνηση Βενιζέλου είχε πραγματοποιήσει μια από τις ριζοσπαστικότερες πρωτοβουλίες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, δηλαδή τη διενέργεια της αγροτικής μεταρρύθμισης.

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ομιλεί στη Βουλή (1932)

Το 1928 ανέλαβε και πάλι πρωθυπουργός ύστερα από την ευρεία νίκη του κόμματος των Φιλελευθέρων. Στη διάρκεια της θητείας του (1928-1932) υπογράφτηκε το Ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας και προωθήθηκε η συνεννόηση μεταξύ των βαλκανικών κρατών. Στο εσωτερικό προώθησε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, την κατασκευή οδικών έργων, την κοινωνική ασφάλιση, την ίδρυση του Συμβουλίου της Επικρατείας και της Αγροτικής Τράπεζας και ολοκλήρωσε την αγροτική μεταρρύθμιση και τις εγγειοβελτιώσεις.

Υπέστη δύο δολοφονικές απόπειρες, το 1920 και το 1933, και αυτοεξορίστηκε επανειλημμένα.

Πρόεδρος της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης εξελέγη στις 5 Ιανουαρίου 1924. Την ημέρα εκείνη προσήλθε στη Βουλή, ορκίσθηκε για την ανάληψη των βουλευτικών του καθηκόντων, αλλά αποχώρησε λόγω αδιαθεσίας. Τελικά αναδείχθηκε Πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης με ψήφους 345 επί 354 παρόντων. Άλλα τέσσερα ψηφοδέλτια έγραφαν τη λέξη «Δημοκρατία» και δύο ήταν λευκά. Δεν προήδρευσε σε καμιά συνεδρίαση. Η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της στις 21 Ιανουαρίου 1924 και αργότερα εξέλεξε Πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Ρακτιβάν, γιατί εν τω μεταξύ ο Ελευθέριος Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση.

*Ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον κλασσικό σκούφο του

 

Πέθανε εξόριστος στο Παρίσι το 1936, μετά το αποτυχημένο κίνημα των υποστηρικτών του το προηγούμενο έτος. Η σορός του μεταφέρθηκε σιδηροδρομικά στο Πρίντεζι και από εκεί με αντιτορπιλικό στην Κρήτη, όπου και ετάφη με τιμές και με πρωτοφανή θρήνο του λαού, στο Ακρωτήρι των Χανίων.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης