ΟΙ ΚΛΟΠΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΘΗΣΑΥΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ

*Οι Ναζί περιέφεραν παντού τα βέβηλα και ληστρικά βήματά τους

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Οι λογαριασμοί της Ελλάδας με τη Γερμανία από την Κατοχή εξακολουθούν να παραμένουν ανοιχτοί! Και όχι μόνο στο θέμα των πολεμικών επανορθώσεων. Αλλά και σε άλλους τομείς. Είδαμε ήδη με βάση την ομιλία του Μαν. Γλέζου σε επιτροπές της Βουλής, το πώς οι Ναζί, ρήμαξαν την ελληνική οικονομία.

          Σήμερα θα δούμε μια άλλη πτυχή, τις παράνομες αρχαιολογικές ανασκαφές που έκαναν κατά την διάρκεια της Κατοχής οι Γερμανοί και φυσικά έκλεψαν σημαντικά ευρήματα. Φυσικά μαζί με τις ανασκαφές οι πολιτισμένοι Γερμανοί έκαναν και σειρά καταστροφών πολιτιστικών αγαθών από το 1941 έως το 1945.

          Όλα αυτά είχα καταγραφεί σε ειδικό τόμο, με τον τίτλο «Ζημίαι των αρχαιοτήτων εκ του πολέμου και των στρατών κατοχής». Συγγραφείς του τόμου αυτού ήταν οι διαπρεπείς αρχαιολόγοι Χ. Καρούζος,  Μ. Καλλιγάς, Ι. Μηλιάδης, Γ. Ανδρουτσόπουλος και Ν. Ζαφειρόπουλος. Ο τόμος αυτός εκδόθηκε το 1946 από το υπουργείο Παιδείας.

          Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την περίοδο της Κατοχής δεν παρατηρήθηκαν κλοπές σημαντικών και πασίγνωστων έργων, αφού τα μουσεία παρέμειναν κλειστά και πολλές αρχαιότητες είχαν επιμελώς αποκρυβεί.

          Πρόσφατα, το θέμα ανακίνησε ο βουλευτής Λευτέρης Αυγενάκης (Δημοκρατική Συμμαχία) με ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή. Απάντησε εγγράφως ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Δημήτρης Ρέππας.

          Από απάντηση αυτή προκύπτουν σημαντικά στοιχεία, που οφείλουμε να τα γνωρίζουμε όλοι.

*Οι Ναζί επί τον έργον!!!

          Πρώτα απ’ όλα, οι περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από τη λαθρανασκαφική  δράση των Γερμανών, ήταν: Η Κρήτη, η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (αυτή η περιοχή ειδικά από τις Βουλγαρικές δυνάμεις Κατοχής) η Σάμος και η Θεσσαλία.

Το 1984 και το 1993 είχαν εκδοθεί δύο εγκύκλιοι από τη Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων για την καταγραφή των απωλεσθεισών αρχαιοτήτων, καθώς και όσων επαναπατρίσθηκαν. Από τις απαντήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού προκύπτει ότι μικρός αριθμός αρχαίων αντικειμένων επεστράφη. Για τα περισσότερα δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός τους, αφού δεν υπήρχε η αναγκαία φωτογραφική ή σχεδιαστική τεκμηρίωση.

Από τις επιστροφές ενδεικτικά αναφέρονται: Μαρμάρινο γυναικείο άγαλμα, που εκλάπη από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, επιγραφές από την Αμφίπολη, το άγαλμα της Φιλίππης, μια λακωνική κύλιξ και τρία κιβώτια με αρχαία από τη Σάμο (Μουσείο Βαθέος) χάλκινος τράγος (Μουσείο Θέρμου) ανάγλυφο με παράσταση Θράκα Ιππέα (Έδεσσα) μαρμάρινη κεφαλή θεραπαινίδος από επιτύμβιο μνημείο (Παιανία).

          Το 2011 το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού με την αρμόδια Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών επιχείρησε να αποσαφηνίσει ποιες αρχαιότητες έχουν επαναπατρισθεί και να καταγράψει αναλόγως και ποια βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία έχουν αρπαγεί και καταστραφεί.

Οι απαντήσεις των αρμοδίων Εφοριών Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών, συγκεντρώθηκαν και σχηματίσθηκε ένας κατάλογος μνημείων, τα οποία είχαν υποστεί λεηλασίες ή καταστροφές.

*Η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Δολιανών Τρικάλων

Αναφέρονται ενδεικτικά οι πυρπολήσεις μοναστηριών στο νομό Ιωαννίνων (Μολυβδοσκεπάστου, Κοιμήσεως Γρεβενιτίου, Αγίου Δημητρίου Γρεβενιτίου, Θεοτόκου Ασπραγγέλων, Αγίου Νικολάου Τρειστένου, Αγίου Αθανασίου Καστανώνα, Προφήτη Ηλία Δόλιανης, Κοιμήσεως Θεοτόκου Ανθρακίτη). Στο νομό Τρικάλων (Μοναστικό συγκρότημα Μετεώρων, ο Ιερός Ναός Αγίων Θεοδώρων, η Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκούρας, η Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού Δολιανών, η Παναγία Λιμποχόβου). Στο νομό Αιτωλοακαρνανίας (Κάστρο Βόνιτσας, Κοιμήσεως Θεοτόκου Ακαρνανίας, Γενέσιον Θεοτόκου Ρέθα Βάλτου, Εισόδια Θεοτόκου Μυρτιάς Θέρμου, Παντοκράτορος Αγγελοκάστρου Γενέσιον Θεοτόκου Κατερινούς, Άγιος Συμεών Μεσολογγίου). Η πλειονότητα των προαναφερθέντων μνημείων αποκαταστάθηκε μεταπολεμικά.

Επιπροσθέτως, αφαιρέθηκαν εικόνες, χειρόγραφα και εκκλησιαστικά κειμήλια από διάφορες άλλες Μονές και Ιερούς Ναούς (Μονή Ταξιαρχών Γκούρας, Δήμος Κόνιτσας, Μονή Βελλάς, Καλπάκι, Ιερά Μονή Ρουσάνου).

 * Το Pfahlbaumuseun

Το έτος 2010 η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών ενημερώθηκε από τον επιστημονικό υπεύθυνο του Pfahlbaumuseun της Γερμανίας ότι στο συγκεκριμένο μουσείο φυλάσσονται αρχαιότητες, προερχόμενες από την παράνομη ανασκαφή νεολιθικού οικισμού στη Θεσσαλία, η οποία διεξήχθη κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς. Η Διεύθυνση επικοινώνησε αμέσως με το εν λόγω Μουσείο και τα αρχαία θα επαναπατρισθούν μόλις  ολοκληρωθεί η καταγραφή τους…   

Αυτοί ήταν τότε οι Γερμανοί… οι πολιτισμένοι!!!!

Πάντως ο κ. Ρέππας υπογράμμισε ότι "η εν προκειμένω εκκρεμότητα υφισταται και διατηρούμε πάντα το δικαίωμα και τις δυνατότητες για το χειρισμό και την ικανοποιητική κατάληξή της. Η Ελλάδα ουδέοτε παραιτήθηκε των αξιώσεών της".

Ωραία τα λέει, αλλά, άντε να δούμε και έργα!!!!!

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης