Δραματικά διλήμματα αντιμετώπισε η Ελλάδα
κατά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877-1878 και ειδικά όταν φάνηκε ότι οι Ρώσοι
υπερίσχυαν σε όλα τα μέτωπα και οι Τούρκοι υποχωρούσαν. Στην Ελλάδα της
Μελούνας, σχηματίσθηκαν δύο τάσεις. Η μία υπέρ της συμμετοχής μας στον πόλεμο
στο πλευρό των Ρώσων και η άλλη υπέρ της αυτοσυγκράτησης γιατί θεωρούσαν ότι η
χώρα δεν ήταν έτοιμη να πάρει μέρος σε ένα πόλεμο.
Μεγαλύτερες ελπίδες όμως έτρεφαν οι Έλληνες των αλύτρωτων περιοχών, που έβλεπαν να ηττάται η Οθωμανική Αυτοκρατορία και οι ίδιοι πίστευαν ότι θα τους δοθεί η πολυπόθητη ελευθερία από ένα χριστιανικό έθνος, όπως οι Ρώσοι. Τελικά και αυτοί διαψεύσθηκαν οικτρά, ειδικά οι Έλληνες γιατί οι Ρώσοι προώθησαν τους Βουλγάρους, δημιούργησαν μια Μεγάλη Βουλγαρία από τον Εύξεινο Πόντο έως την Αδριατική. Το τερατούργημα των Ρώσων δεν κράτησε πολύ γιατί το Συνέδριο του Βερολίνου το καλοκαίρι του 1878 ανέτρεψε τις αποφάσεις των Ρώσων. Αυτά όμως είναι μια άλλη ιστορία.
Σήμερα θα δούμε την άγρια κατάσταση που επικράτησε στην Αθήνα, όταν έφτασαν τα άσχημα μαντάτα, μετά την ανακωχή που δέχθηκαν οι Τούρκοι με τους όρους που επέβαλαν οι Ρώσοι και κυρίως μετά την κατάληψη και της Αδριανούπολης, που άνοιγε το δρόμο για να μπουν οι Ρώσοι ενδεχομένως και μέσα στην Κωνσταντινούπολη.
Στην Αθήνα, υπήρχε συναντίληψη όλων των κομμάτων, ότι η Ελλάδα είχε δική της εθνική αποστολή «ως πυρήν και πρόδρομος της εν τω πληρώματι του χρόνου συμπήξεως άπαντος του Ελληνισμού εν κράτει ελευθέρω» όπως είχε γράψει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα «Ώρα» ο Χαρίλαος Τρικούπης από τις 2 Ιουλίου 1876.
Υπήρχαν όμως οι εγγενείς δυσχέρειες που αντιμετώπιζε το μικρό Ελληνικό βασίλειο. Όπως είχε αποδείξει από το 1866 και η Επανάσταση της Κρήτης, οι οργανωτικές, οικονομικές και στρατιωτικές δυνατότητες της Ελλάδας, επέβαλαν μεγάλη αυτοσυγκράτηση, γιατί η χώρα δεν ήταν ετοιμοπόλεμη. Έτσι, πολλοί πολιτικοί της εποχής εκείνης θεωρούσαν ότι έπρεπε να αξιοποιηθούν υπέρ της Ελλάδας, πρωτίστως οι υπολογισμοί τους οποίους έκαναν οι Μεγάλες Δυνάμεις, οι οποίες έβλεπαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία ως τον «Μεγάλο Ασθενή», που ήθελαν να «διαμοιράσουν τα ιμάτιά του» χωρίς όμως καμιά Μεγάλη Δύναμη να επιχειρήσει να καταλάβει για λογαριασμό της τα Στενά των Δαρδανελίων και την ίδια Κωνσταντινούπολη. Άσχετα από τις σκέψεις που έκαναν οι ηγεσίες των ελληνικών κομμάτων, με αφορμή των Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1877, η κοινή γνώμη παρουσίαζε μια διαρκώς αυξανόμενη εθνικιστική διέγερση, για κήρυξη πολέμου κατά της Τουρκίας. Για το λόγο αυτό σημειώθηκαν πολλά και μεγάλα συλλαλητήρια με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου, της Εκκλησίας και την ανοχή των κυβερνήσεων και το 1877 και το 1878.