Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Το κίνημα των Νεοτούρκων, υπήρξε μια
πολιτικοστρατιωτική κίνηση, που κυβέρνησε τη Τουρκία με σιδηρά πυγμή και
διακρίθηκε για την οργάνωση πρωτοφανών διωγμών και γενοκτονιών κατά των
αλλοθρήσκων πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με βάση τον τρόπο διοίκησης
της χώρας, αλλά και την μισαλλοδοξία που τους διέκρινε, με τα σημερινά πολιτικά
και νομικά δεδομένα, θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί εγκληματική οργάνωση.
Η επιτροπή για την Ένωση και την Πρόοδο, όπως ονομάζονταν το κίνημα, με την απήχηση που είχε στα στράτευμα, κατόρθωσε να καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία με κίνημα, που οργανώθηκε στη Μακεδονία τον Ιούνιο του 1908, επέβαλε την εφαρμογή του Συντάγματος, εκθρόνισε το σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ, τον οποίο κρατούσε έγκλειστο στη Θεσσαλονίκη και επέβαλε ως νέο σουλτάνο τον Μωάμεθ Ε΄.
Οι Νεότουρκοι εμφανίσθηκαν αρχικά ως θιασώτες της ειρηνικής συμβίωσης των εθνοτήτων και υποστηρικτές της ισονομίας και της ισοπολιτείας, όλων των υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εξαπατώντας τους πάντες. Όλες οι εθνότητες της Αυτοκρατορίας χαιρέτισαν με ενθουσιασμό την άνοδο στην εξουσία των Νεοτούρκων, γιατί είχαν προηγηθεί σκληρά χρόνια επί Αβδούλ Χαμίτ. Γρήγορα όμως οι προσδοκίες όλων διαψεύσθηκαν γιατί το νέο καθεστώς άρχισε να δείχνει απροκάλυπτα το σκληρό και αδυσώπητο πρόσωπο του τουρκικού σωβινισμού, ο οποίος ταυτίσθηκε με τους φοβερούς διωγμούς των Χριστιανών στην Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία. Ακολούθησαν οι αδικαίωτες μέχρι σήμερα Γενοκτονίες των Ποντίων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων.
Ήταν όμως εγκληματική οργάνωση το Κίνημα των Νεοτούρκων; Μια σημαντική προσωπική επιστολή του Αμερικανού πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη Χένρυ Μοργκεντάου προς τον προϊστάμενό του υπουργό Εξωτερικών Ρόμπερτ Λάνσιγκ, μας δίνει μια αδρή εικόνα της ποιότητας της εξουσιαστικής ομάδας των Νεοτούρκων. Η επιστολή αυτή, που βρίσκεται σήμερα στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ, είχε γραφεί στις 4 Νοεμβρίου 1915. Δηλαδή όταν είχαν κορυφωθεί οι διωγμοί στην Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία και είχαν αρχίσει να εφαρμόζονται οι γενοκτονίες των άλλων εθνοτήτων. Ο Μοργκεντάου εξηγεί ότι συμμορφούμενος με προηγούμενη εντολή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα ενημερώνει τον υπουργό Εξωτερικών με συχνές εμπιστευτικές και προσωπικές επιστολές για όσα συμβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη «πολύ ειλικρινά και ανεπιφύλακτα».