Το κλίμα, που οδήγησε την Ελλάδα, στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, το 1919.

*Οι ηγέτες των συμμάχων της Αντάντ. Από αριστερά: Βιτόριο Ορλάντο, Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ, Ζορζ Κλεμανσό και Γούντροου Οουίλσον, στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

                Οι ελληνικοί πληθυσμοί των αλύτρωτων περιοχών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έτρεφαν μεγάλες προσδοκίες για απελευθέρωση, μετά τη νίκη των συμμάχων της Αντάντ και της συμπαράταξης με την ηττημένη Γερμανία ως συμμάχων της με ενεργό συμμετοχή, τόσο των Τούρκων όσο και των Βουλγάρων. Η εξέλιξη των γεγονότων δικαίωσε εν μέρει τις ελληνικές προσδοκίες. Επίκεντρο του ενδιαφέροντος, υπήρξε το Παρίσι όπου συνήλθε η Διάσκεψη Ειρήνης, η οποία άρχισε τις εργασίες της στις 12 Ιανουαρίου 1919

               Η Ελλάδα βρέθηκε στο πλευρό των νικητών και παρά τον λαϊκό ενθουσιασμό, τα πράγματα για την κυβέρνηση δεν ήταν εύκολα, σε ό,τι αφορά την ικανοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων.

               Όπως γράφει ο Σπύρος Μαρκεζίνης στην «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος για το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου:

               «Από τώρα και εις το εξής θα αρχίσουν πλέον τα παράπονα, καθ’ ολοκληρίαν δικαιολογημένα των Ελλήνων έναντι των Γάλλων, των Άγγλων και βραδύτερον , κατ’ εξοχήν, εναντίον των Αμερικανών,, οι οποίοι επεδείκνυον εις πάσαν περίπτωσιν την αδυναμίαν των απέναντι των Βουλγάρων, προς τους οποίους εύρισκον πάντοτε τρόπον να συμπεριφέρωνται με επιείκειαν».

Ο αλύτρωτος Ελληνισμός ζούσε έως τότε με τον τρόμο των Βούλγαρων κομιτατζήδων και την αυθαιρεσία των Τούρκων καθώς και την χλευαστική τους στάση. Ήταν συνεχή τα ανθελληνικά προκλητικά επεισόδια, στην Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη, ακόμα και μέσα στην Κωνσταντινούπολη.

Βουλγαρικές αυθαιρεσίες στο Σουφλί

Ένα χαρακτηριστικό γεγονός, που εξηγεί γιατί τρόμος διακατείχε τον πληθυσμό της Θράκης εξαιτίας των Βουλγάρων κομιτατζήδων, είναι και το ακόλουθο:

Στις αρχές Δεκεμβρίου 1918 και ενώ όλη η Ευρώπη με εύλογο ενδιαφέρον ανέμενε την έναρξη των εργασιών της Διάσκεψη της Ειρήνης στο Παρίσι, στη Θράκη, που την κατείχαν ακόμα οι Βούλγαροι, επικρατούσε άλλο κλίμα.  Στην κυρίως Βουλγαρία, οι σύμμαχοί είχαν αρχίσει να ελευθερώνουν τους ομήρους που οι Βούλγαροι τους χρησιμοποιούσαν στα καταναγκαστικά έργα τα γνωστά «ντουρντουβάκια». Μια τέτοια ομάδα κατοίκων της Κάτω Τζουμαγιάς επέστρεφαν στην πατρίδα τους με το τρένο. Επρόκειτο για τους Τσολιά, Δεμερτζή, Κωστούλα, Πουλιτσιάνη, Τσομπανούδη, Παράσχο, Μέρμηγκα και Τουτουντζή. Αποφάσισαν να κατεβούν στο Σουφλί και να διανυκτερεύσουν εκεί, με άδεια των βουλγαρικών αρχών.

Τα μεσάνυχτα όμως ο αρχιαστυνόμος Σουφλίου Γεωργίεφ, με δύναμη χωροφυλάκων, τους συνέλαβε, τους εξύβρισε, τους έδειρε και τους οδήγησε στις φυλακές!!! Εκεί προχώρησε σε βασανιστήρια, έκλεψε τα χρήματα των συλληφθέντων και την επομένη τους έστειλε στο σιδηροδρομικό σταθμό με κουστωδία χωροφυλάκων.

Η εφημερίδα «Έθνος» για το περιστατικό αυτό έγραψε:

«Γενικώς εις ολόκληρον την βουλγαροκρατουμένην Θράκην συνεχίζονται τα μαρτύρια των ομογενών. Η κατάστασις του Ελληνικού στοιχείου, αντί να βελτιωθή, οσημέραι χειροτερεύει».

*Η ελληνική αντιπροσωπεία στη Διάσκεψη της Ειρήνης στο Παρίσι, το 1919

Η φρικώδης Τουρκική τρομοκρατία

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γεγονός είναι και το εξής: Λόγω της ήττας της Τουρκίας, οι σύμμαχοι είχαν διατάξει ορισμένες συλλήψεις, κυρίως υπευθύνων για σφαγές αμάχων και γενοκτονία Χριστιανών. Μεταξύ άλλων είχε συλληφθεί ο λοχαγός Τσερκέζ Σακίρ συγκατηγορούμενος με το νομάρχη της Άγκυρας Ρεσήτ Μπέη για τις σφαγές Αρμενίων. Τον έκλεισαν μέσα σε ένα κενό γραφείο της Αστυνομικής Διεύθυνσης, αλλά τη νύχτα δραπέτευσε με μεγάλη ευκολία!!! Την επόμενη νύχτα έγιναν και διάφορες άλλες δραπετεύσεις, όπως του πρώην νομάρχη Άγκυρας Αρίφ Μπέη και του Ισμέτ Μπέη τέως γραμματέα της Αστυνομίας. Λίγες μέρες αργότερα δραπέτευσε Ραχμή Μπέης.  και ο κρατούμενος νομάρχης Σμύρνης. Οι σύμμαχοι διαμαρτυρήθηκαν στην Οθωμανική κυβέρνηση, η οποία… υποσχέθηκε να λάβει μέτρα!!!

Λίγες μέρες αργότερα στην Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου διαβάστηκε επιστολή του Μητροπολίτη Σαράντα Εκκλησιών Αγαθάγγελου, ο οποίος περιέγραφε με τα μελανότερα χρώματα την κατάσταση που επικρατούσε στην επαρχία του. Ο Μητροπολίτης γνωστοποιούσε ότι τουρκαλβανικές συμμορίες διέπρατταν αίσχη και ασκούσαν φρικώδη τρομοκρατία, υπό τις διαταγές του Γιουσούφ Μπέη πρώην αξιωματικού του τουρκικού στρατού.

Μια άλλη τιτάνια προσπάθεια, που συνήθως αγνοείται, έγινε για την ανεύρεση παιδιών Ελλήνων και Αρμενίων, που είχαν απαχθεί βιαίως κατά τη διάρκεια του πολέμου 1914-1918 για να τα εξισλαμίσουν ή να τα πάρουν στα χαρέμια τους ανώτεροι υπάλληλοι ή αξιωματικοί.

               Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος και ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Πολίτης από την 1^η Δεκεμβρίου 1918, βρέθηκαν στο Παρίσι και άρχισαν αμέσως επαφές προετοιμάζοντας τα ελληνικά βήματα στη μεγάλη εκείνη διεθνή διάσκεψη. Γιατί οι προσδοκίες ήταν μεγάλες σε όλα, όσα αφορούσαν τις εθνικές διεκδικήσεις της Ελλάδας.

*Ο πρέσβης των ΗΠΑ Γκάρετ Ντρόππερς

Εκκλήσεις για Θράκη, Βόρεια Ήπειρο, Δωδεκάνησα και Σμύρνη

 

               Στις 4 Δεκεμβρίου 1918, ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Γκάρετ Ντρόππερς με τηλεγράφημά του γνώριζε στην Ουάσιγκτον ότι τον τελευταίο καιρό και ειδικά την Ημέρα των Ευχαριστιών έλαβε αναρίθμητες εκκλήσεις από Έλληνες για τη λύτρωση των συμπατριωτών τους από ξένες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα τους Έλληνες της Βόρειας Ηπείρου και των Δωδεκανήσων, από τους Βούλγαρους στη Θράκη και από τους Τούρκους στην επαρχία Σμύρνης.

Οι περισσότερες από αυτές τις αναφορές ήταν στην ελληνική γλώσσα, και θεωρούσαν τις εκκλήσεις ως απολύτως δικαιολογημένες, καθώς ο πληθυσμός των περιοχών αυτών ήταν σε μεγάλο βαθμό ελληνικός και σχεδόν απόλυτα ελληνικός στα Δωδεκάνησα.

 Όσον αφορά την Τουρκία- τηλεγραφούσε- δεν βλέπω καμία λύση σε αυτό το ζήτημα, καθώς η Γαλλία, η Ιταλία και η Αγγλία θα έχουν όλες «μια φέτα» εάν η Ελλάδα πάρει τη δική της!!! Επομένως προτιμώ πολύ να δω την Τουρκία να παραμένει ως μονάδα, που δίνει στον μη τουρκικό πληθυσμό κάθε εγγύηση. Για μερικά χρόνια θα έχουμε τα χειρότερα πάθη που θα ελευθερωθούν στη Μικρά Ασία, εκτός αν λύσουμε το ζήτημα μεριμνώντας μόνο για τον πληθυσμό.

Από τη μελέτη των εγγράφων που διασώθηκαν στα Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ, ο πλοίαρχος Γούωλτερ Λίπμαν είχε ενημερώσει στις 5 Δεκεμβρίου 1918 τον προϊστάμενο του Τμήματος Εδαφικής, Οικονομικής και Πολιτικής Πληροφοριών της Επιτροπής για τις Διαπραγματεύσεις για την Ειρήνη, που διεξάγονταν στο Παρίσι, ότι ανάμεσα στα 10 πιο πιεστικά και εδαφικά ερωτήματα ήταν και «η ελληνική προπαγάνδα, πολύ ενεργή σε σχέση με τη Βόρεια Ήπειρο, τη Θράκη, τα Δωδεκάνησα και τη Σμύρνη».

 

*Η ηγετική τριανδρία των Νεοτούρκων Εμβλερ, Ταλαάτ και Τζεμάλ, υπεύθυνοι όλοι για τις Γενοκτονίες

Η ελληνική κυβέρνηση ενημερώνει…

 

Στις 6 Δεκεμβρίου 1918, η Ελληνική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον παρέδωσε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ένα βοηθητικό μνημόνιο (Aide Memoire), καίριας σημασίας. Στην ουσία, επρόκειτο για μια κραυγή αγωνίας για την τύχη εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων, που είχαν παραμείνει έως τότε αλύτρωτοι.

Στο μνημόνιο αυτό, τονίζονταν ότι η κυβέρνηση των Αθηνών λαμβάνει καθημερινά αναφορές από την Τουρκία, που προκαλούν μια σοβαρότατη ανησυχία για την τύχη των Χριστιανών που ζουν, στη Θράκη και τη Μικρά Ασία.

Η Τουρκία έχοντας καταθέσει τα όπλα της και οι συμμαχικοί στόλοι έχοντας ρίξει άγκυρα στον Βόσπορο, έδωσαν την ευκαιρία στους Χριστιανούς που μετά από αιώνες απελευθερώθηκαν να δώσουν έξαρση στη χαρά τους. Οι εκδηλώσεις ευγνωμοσύνης προς τους συμμάχους διαδέχονταν η μία την άλλη αδιάκοπα. Αυτό προκάλεσε τον μουσουλμανικό φανατισμό.

Έτσι, ο τουρκικός Τύπος συνέχισε να κρατά τον λαό με την ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία δεν είχε ηττηθεί αλλά είχε ζητήσει ειρήνη από μόνη της! Κατά συνέπεια, ο τουρκικός λαός συνέχισε την ίδια χλευαστική στάση απέναντι στους χριστιανούς τους οποίους προκαλούσαν.

«Αν και οι αρχηγοί της έχουν τραπεί σε φυγή, η Επιτροπή Νεότουρκων εξακολουθεί να έχει τον έλεγχο, υπογραμμίζονταν στο ελληνικό βοηθητικό μνημόνιο. Έχοντας στη διάθεσή της, την Βουλή και τη Γερουσία, που αποτελούνται από τους “κολλητούς της”, συνεχίζει ουσιαστικά να κυβερνά την Τουρκία. Επιπλέον, η Κυβέρνηση αποτελείται από το ίδιο προσωπικό που μέχρι τώρα, βρίσκεται δηλαδή στα χέρια της Επιτροπής Νεότουρκων, που αυτή την ώρα εξακολουθεί να ασκεί όλη την εξουσία.

Φαίνεται μάλιστα ότι η δύναμη της Επιτροπής έχει αυξηθεί από τη στιγμή που ένα μεγάλο μέρος των Παλαιότουρκων προσχώρησε στους Νεότουρκους και σχημάτισε ένα νέο κόμμα με το στιλ της «αναγέννησης» έτσι ώστε να δημιουργηθεί η ψευδαίσθηση ότι ήταν ακόμη δυνατό να εγκαινιαστούν μεταρρυθμίσεις στην Τουρκία και ότι το κόμμα που θα αναλάβει το έργο, ήταν ήδη οργανωμένο. Το μόνο αποτέλεσμα που έχει επιτευχθεί είναι ότι ο μουσουλμανικός πληθυσμός είναι πλέον ενωμένος και έτοιμος να επιτεθεί στους χριστιανούς μόλις δοθεί η ευκαιρία.

Οι συμμαχικοί αντιπρόσωποι, δεν φαίνονταν να έχουν αντιληφθεί τον επικείμενο κίνδυνο, βασιζόμενοι σε παραπλανητικά φαινόμενα και σε ψευδείς εξηγήσεις των Τούρκων αξιωματούχων. Απέχουν από τη μέριμνα για την αυστηρή εκτέλεση των όρων της ανακωχής. Για παράδειγμα, ο αφοπλισμός των Τούρκων δεν έχει καν αρχίσει. Αντίθετα, έχουν δοθεί όπλα σε όλο τον μουσουλμανικό πληθυσμό για χρήση στον χριστιανικό πληθυσμό όταν δίνεται η ευκαιρία».

Στο ίδιο βοηθητικό μνημόνιο, αναφέρονταν ότι συγκροτήματα παρανόμων, που αποτελούνταν κυρίως από λιποτάκτες ή από στρατιώτες που απολύονταν αλλά με τα όπλα τους, κρατούσαν τη χώρα σε κατάσταση τρόμου. Τα εγκλήματα διαπράττονταν σε μεγαλύτερη κλίμακα από ό,τι στο παρελθόν. Οι Χριστιανοί ήταν ανίκανοι να προβάλλον οποιαδήποτε άμυνα καθώς δεν είχαν όπλα.

Οι συμμαχικοί διοικητές ενεργώντας με τη συμβουλή Λεβαντίνων, που ήταν  γνωστό σε όλους πως είναι στενά συνδεδεμένοι με τους Νεότουρκους, αντί να έχουν τη μοναδική στάση που καταλαβαίνει ένας Τούρκος, δηλαδή μια απειλητική στάση, συνεχίζουν να διαπραγματεύονται με την τουρκική διοίκηση. Για παράδειγμα, είχαν συνεχείς σχέσεις με τον πρώην Βαλή της Σμύρνης, Ραμί Πασά. Οι άνδρες του ενθαρρύνονταν από αυτή τη στάση του Συμμαχικού Διοικητή στη Σμύρνη, συμπεριφέρονταν στους Χριστιανούς με αλαζονικό τρόπο, ώστε να δημιουργούν αναστάτωση. Ανώτατοι αξιωματικοί περπατούν στους δρόμους της Σμύρνης χωρίς παρέμβαση των συμμαχικών αρχών, οι οποίες απλώς δηλώνουν ότι δεν μπορούν να κάνουν καμία ενέργεια.

Η κυβέρνηση των Αθηνών, θεώρησε καθήκον της να επιστήσει την προσοχή της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως έπραξε και με τα άλλα συμμαχικά Κράτη, για τον κίνδυνο που απειλούσε τις ζωές των Χριστιανών ιδιαίτερα στο εσωτερικό της Θράκης και της Μικράς Ασίας. Η σφαγή των Χριστιανών μετά την ήττα της Τουρκίας θα ήταν έγκλημα, τονίζονταν.

 «Αυτοί οι άνθρωποι, τόνιζε η ελληνική κυβέρνηση, που έχουν υποφέρει τόσα πολλά για αιώνες δικαιούνται καλύτερη προσοχή τώρα που ο τύραννος έχει ανατραπεί. Είναι απολύτως απαραίτητο να θωρακίσουμε τη ζωή των Χριστιανών με θετικές διασφαλίσεις. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την κατοχή σημαντικών κέντρων στη Θράκη και τη Μικρά Ασία από τα συμμαχικά στρατεύματα, καθώς η δύναμη από μόνη της έχει οποιαδήποτε επίδραση στην Τουρκία. Αλλά αυτή η δύναμη πρέπει να φανεί, πρέπει να γίνει αισθητή από τον τουρκικό πληθυσμό.

Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών έχει αποδείξει τόσο συχνά την καλή της θέληση προς αυτούς τους δυστυχείς ανθρώπους που η Βασιλική Κυβέρνηση είναι πεπεισμένη ότι θα λάβει σοβαρά υπόψη της την απαίσια κατάσταση του χριστιανικού πληθυσμού και θα ξεκινήσει τις ενέργειες που μπορεί να είναι αναγκαίες για να σώσει τις ζωές τους. Είναι επίσης απαραίτητο να εξεταστεί ο επαναπατρισμός των προσφύγων στην Ελλάδα, που αποτελούν σοβαρό βάρος για τη Βασιλική Κυβέρνηση. Αυτός ο επαναπατρισμός μπορεί να επιχειρηθεί μόνο όταν είναι εξασφαλισμένη η ασφάλειά τους».

Οι πρόσφυγες για τους οποίους μιλούσε η κυβέρνηση των Αθηνών ήταν σε μεγάλο ποσοστό Θράκες αλλά και Μικρασιάτες, που είχαν καταφύγει στην ελεύθερη Ελλάδα, εξαιτίας των απηνών διωγμών των Τούρκων κατά τα έτη 1914-1918. Δηλαδή το σύνολο των διωγμών, που ιστορικά είναι γνωστοί και με την ονομασία «Μαύρο Πάσχα».

*Η ιδιόγραφη υπογραφή του Τσαρλς Σ. Ουίλσον

Οι Βούλγαροι έλπιζαν στην επιρροή των ΗΠΑ

 

               Και μια φωνή αμερικανική μεν, αλλά από τη Σόφια. Από τη Βουλγαρία, που αν και ηττημένη έτρεφε έναν μεγαλοϊδεατισμό εις βάρος της Σερβίας και την Ελλάδας, ενθαρρυνόμενη και από την προσωπική φιλοβουλγαρική πολιτική του Αμερικανού προέδρου Γούντρoου Ουίλσον, εξαιτίας κάποιων συγγενών του βουλγαρικής καταγωγής.

               Η φωνή αυτή ήταν του επιτετραμμένου των ΗΠΑ στη βουλγαρική πρωτεύουσα Τσαρλς Σ. Ουίλσον, ο οποίος στις 12 Δεκεμβρίου γνωστοποιούσε στην Ουάσιγκτον ότι μετά από συνομιλία που είχε με τον πλοίαρχο Λίπμαν στο Παρίσι, «δεν εύρισκε στη Βουλγαρία κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Θράκη ή κάποια ένδειξη ότι θα θεωρούσε την επέκταση προς αυτή την κατεύθυνση ως αποζημίωση για τμήματα της Μακεδονίας»!!!

Εξηγούσε όμως ότι «από την άλλη, μιλώντας με Έλληνες και άλλους, φαίνεται ότι η Ελλάδα έχει σχεδόν απεριόριστες φιλοδοξίες και βλέψεις στη Θράκη. Το πιο φλέγον ερώτημα για τη Βουλγαρία είναι να εξασφαλίσει την επιστροφή της Δοβρουτσάς και ακολουθεί η απόκτηση εκείνου του τμήματος της Μακεδονίας, που παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία από το μυστικό παράρτημα της Σερβοβουλγαρικής συνθήκης του 1912 πριν από τον πρώτο Βαλκανικό πόλεμο. Η Βουλγαρία προσβλέπει στη Διάσκεψη Ειρήνης και ιδιαίτερα στην επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών εκεί, για να εξασφαλίσει για αυτήν αυτά τα δύο κομμάτια εδαφικής επέκτασης, που ισχυρίζεται ότι δεν μπορεί να στερηθεί, εάν η αρχή εθνικοτήτων εφαρμόζονταν με ειλικρίνεια».

Σχετικά με μια δεύτερη έρευνα του πλοιάρχου Λίπμαν για το ενδεχόμενο η Βουλγαρία να ενταχθεί ή να απορροφηθεί με την πάροδο του χρόνου σε ένα ισχυρό γιουγκοσλαβικό κράτος, ο επιτετραμμένος Τσαρλς Ουίλσον είχε πολλές συνομιλίες για το θέμα αυτό με διάφορα άτομα διαφορετικών εθνικοτήτων, διπλωμάτες και άλλους. Όλοι συμφωνούσαν ότι η ιδέα αυτή είναι πιο απίθανη και πρακτικά αδύνατη. Οι μόνες εξαιρέσεις ήταν αρκετοί Γιουγκοσλάβοι αξιωματικοί που πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να συμβεί αυτό.

«Καταλαβαίνω- κατέληγε- ότι πρόκειται για ένα σχέδιο που εγκαινιάστηκε και προήλθε από τους Γιουγκοσλάβους, οι οποίοι φυσικά το επιθυμούν, αλλά δεν νομίζω ότι θα εκτιμηθεί στο ελάχιστο ή θα έχει κάποια εύνοια στη Βουλγαρία».

Ήταν φανερό πλέον το έντονο ενδιαφέρον της Ελλάδας, στη Διάσκεψη της Ειρήνης να καταστήσει τη Θράκη, ελληνική επικράτεια. Θυμίζουμε, ότι την Δυτική Θράκη, κατείχε η Βουλγαρία με βάση την άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου, από το 1913 Βαλκανικού Πολέμου.

Ο αμερικανός επιτετραμμένος στη Σόφια Τσαρλς Ουίλσον Σόφια έστειλε στις 19 Δεκεμβρίου 1918 και άλλη έκθεση στην Ουάσιγκτον, στην οποία έλεγε ότι κατά τη διάρκεια των πρώτων δέκα ημερών της παραμονής μου στη Βουλγαρία, είχε την ευκαιρία να μιλήσει με ένα σημαντικό αριθμό ατόμων, Βούλγαρων και άλλων, συμπεριλαμβανομένων του βασιλέως, των Βούλγαρων υπουργών, διάφορων ηγετών πολιτικών κομμάτων, των αρχηγών των Στρατιωτικών Αποστολών (της Βρετανικής, Γαλλικής, Ιταλικής, Ελληνικής και Σερβικής) Αμερικανών Ιεραποστόλων και άλλων. Το αποτέλεσμα ορισμένων από τα συμπεράσματα που εξάγονται από αυτές, κατά τον Τσαρλς Ουίλσον ήταν ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τόσο ο βουλγαρικός λαός όσο και η κυβέρνηση είναι σήμερα υπέρ των συμμάχων, χαρούμενοι που είναι ελεύθεροι από τον γερμανικό έλεγχο, χαρούμενοι που έχουν τους συμμαχικούς Στρατούς στη χώρα και λυπούνταν ειλικρινά που η χώρα τους μπήκε στον πόλεμο με τη γερμανική πλευρά!!! Θεωρούσαν επίσης ότι η Βουλγαρία αφέθηκε να παρασυρθεί στον πόλεμο από τον βασιλιά Μπόρις και μερικούς πράκτορες της Γερμανίας κατά της θέλησης και αντίθετα με τα αισθήματα του βουλγαρικού λαού στο σύνολό του!!!

Όλα αυτά, κατόπιν εορτής βέβαια, και όταν είχε κριθεί η έκβαση του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.

«Αυτό το συναίσθημα- συνέχιζε ο Τσαρλς Ουίλσον- ήταν ιδιαίτερα έντονο σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, για τις οποίες η Βουλγαρία είχε πάντα τα πιο θερμά συναισθήματα. Κάθε Βούλγαρος με τον οποίο έχω μιλήσει, προσβλέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες να υποστηρίξουν τη βουλγαρική υπόθεση στη Διάσκεψη Ειρήνης και δηλώνουν ότι έχουν την απόλυτη εμπιστοσύνη στον Πρόεδρο Γούντροου Ουίλσον και τη θεωρία του για τις εθνικότητες, η οποία αναμένει ότι θα εκπληρώσει όλες τις φιλοδοξίες τους για εδαφική επέκταση».

Από την Αγγλία οι Βούλγαροι φαίνεται να περίμεναν υποστήριξη στη διάσκεψη ειρήνης. Η Βουλγαρία βασίζονταν περαιτέρω στην «ιταλική έχθρα» κατά των Γιουγκοσλάβων και μιας ευρύτερης Σερβίας. Στην πραγματικότητα, η Γαλλία ήταν η μόνη από τις μεγάλες δυνάμεις από την οποία η Βουλγαρία φαίνεται να ανέμενε μεγάλη εχθρότητα στη Διάσκεψη Ειρήνης.

*Βούλγαροι κομιτατζήδες στη Ροδόπη

 

Σκόπιμη η βουλγαρική σκληρότητα κατά των Ελλήνων

 

Όσον αφορά τα αισθήματα της Βουλγαρίας για τους Βαλκάνιους γείτονές της, κατά τον Τσαρλς Ουίλσον, αυτά εξακολουθούν έντονη πίκρα προς την Ελλάδα και τη Ρουμανία, καθώς πίστευαν ότι ευθύνονται για την απώλειά εδάφους υπέρ αυτών μετά τον δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο. Η διαφορά του αισθήματος απέναντι σε Έλληνες και Σέρβους φαίνεται από τα όσα συμβαίνουν στον επαναπατρισμό των αμάχων αυτών των δύο χωρών από τη Βουλγαρία. Ο Αρχηγός της Σερβικής Στρατιωτικής Αποστολής είχε πει στον Ουίλσον ότι όλα κυλούν ομαλά όσον αφορά τους Σέρβους, ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι προσπάθειες να γίνει σκληρός και επίπονος ο επαναπατρισμός των Ελλήνων, είναι σε κάποιο βαθμό σκόπιμες.

Δεν μπόρεσα μέχρι σήμερα να σχηματίσω άποψη για τις βουλγαρικές σχέσεις με την Τουρκία, παρούσες ή μελλοντικές, πέρα ​​από το γεγονός ότι κάθε Βούλγαρος τρέφει ένα βαθύ μίσος για τους Τούρκους, τόνιζε ο Αμερικανός διπλωμάτης.

Σε σχέση με τη Διάσκεψη των Παρισίων του 1919, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η Ελλάδα, πήρε μέρος στον Παγκόσμιο Πόλεμο, αφού είχαν προηγηθεί πολλά δυσάρεστα πολιτική γεγονότα στο εσωτερικό της χώρας (φοβερός εθνικός διχασμός, δημιουργία δύο ελληνικών κρατών, επέμβαση ξένων δυνάμεων, εκθρόνιση του βασιλέως Κωνσταντίνου κ.λπ.). Όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, η Ελλάδα, δεν μπόρεσε με τη συμμετοχή της στον πόλεμο να συνάψει συμφωνίες με τους συμμάχους. Τελικά, όπως είναι γνωστόν, τα μόνα κέρδη που αποκόμισε η Ελλάδα στη Διάσκεψη των Παρισίων του 1918, ήταν να της δοθεί η Θράκη (συνθήκες Νεϊγύ και Σαν Ρέμο). Δυστυχώς δεν πήραμε τη Βόρεια  Ήπειρο και τα Δωδεκάνησα, ενώ μας ζητήθηκε να αποβιβάσουμε στρατό στη Σμύρνη…

Η καταστροφή για τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη ήρθαν το 1922…   

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδων «Έθνος», «Καιροί» Αθηνών, «Μακεδονία» Θεσσαλονίκης, Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων.

*Εθνικά Αρχεία ΗΠΑ (https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1919Parisv02/d193).

*Εθνικό Ίδρυμα "Ελευθέριος Βενιζέλος".