Το κλίμα στα Βαλκάνια, λίγους μήνες πριν από την Ιταλική επίθεση στην Ελλάδα

*Η πρώτη ανέκδοτη επιστολή του Λίνκολν Μακβή προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ Φραγκλίνο Ρούζβελτ

 

 

*Επιστολές  του πρεσβευτή των ΗΠΑ

από την Αθήνα του 1940

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Δύο επιστολές στις αρχές του 1940, σταλμένες από την Αθήνα στην Ουάσιγκτον, περιγράφουν την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στη Χερσόνησο του Αίμου, οι κάτοικοι της οποίας έβλεπαν με ανησυχία τις κινήσεις στην Ευρώπη, από τις επιθετικές κινήσεις της ναζιστικής Γερμανίας, που από το φθινόπωρο 1939 είχε αρχίσει τον ολέθριο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την επίθεση στην Πολωνία.

               Τις επιστολές αυτές, που εντόπισα στα Εθνικά Αρχεία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, είχε γράψει ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Λίνκολν Μακβή. Τις έστειλε κατευθείαν στο πρόεδρο της χώρας του Φραγκλίνο Ρούζβελτ. Φαίνεται πώς ο Μακβή είχε στενές προσωπικές φιλικές σχέσεις με τον πρόεδρο Ρούζβελτ που τον αποκαλεί «Αγαπητέ Φραγκλίνε» (Dear Franklin). Η οικειότητα αυτή είναι ευεξήγητη. Ο Μακβή, ήταν συμμαθητής του Ρούζβελτ. Το είχε δηλώσει προπολεμικά ο ίδιος ο Ρούζβελτ, σε συνέντευξη που είχε δώσει στον Έλληνα δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη.

               Κυρίαρχα γεγονότα του 1940, ήταν οι συγκρούσεις που άρχισαν και σκορπούσαν φρίκη στην Ευρώπη. Στις 10 Μαΐου 1940, η Γερμανία ξεκίνησε την επίθεσή της στη Δυτική Ευρώπη, εισβάλλοντας σε Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο, που είχαν τηρήσει ουδέτερη στάση και ακολούθως στη Γαλλία, η οποία υπέκυψε και υπέγραψε συνθηκολόγηση στις 22 Ιουνίου 1940. Παράλληλα από το 1939 είχε αρχίσει και ο  Σοβιετοφινλανδικός πόλεμος με την σοβιετική εισβολή στο φινλανδικό έδαφος στις 30 Νοεμβρίου 1939 και τελείωσε στις 13 Μαρτίου 1940 με τη συνθήκη ειρήνης της Μόσχας.

*Από τον Σοβιετοφινλανδικό πόλεμο, με θερμοκρασίες -40 βαθμών

               Τα κυριότερα κράτη της χερσονήσου του Αίμου, ζούσαν σε καθεστώς ανησυχίας για τις εξελίξεις και προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν το καθένα χωριστά, αλλά και συλλογικά, το ενδεχόμενο να φτάσει ο πόλεμος και στα σπίτια τους. Βασική πρωτοβουλία τους το λεγόμενο Βαλκανικό Σύμφωνο ή Βαλκανική Αντάντ.

*Βελιγράδι 1940. Από δεξιά Γκριγκόρι Γκαφένκου (Ρουμανία) Ιωάννης Μεταξάς (Ελλάς) Τσιντσάρ  Μάρκοβιτς (Γιουγκοσλαβία) Σουκρού Σαράτσογλου (Τουρκία) 

Το Βαλκανικό Σύμφωνο του 1934 ή Βαλκανικό Σύμφωνο Φιλίας ήταν μια συνθήκη που υπογράφηκε από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία, στις 9 Φεβρουαρίου 1934 στην Αθήνα, με στόχο τη διατήρηση του γεωπολιτικού στάτους κβο στην περιοχή μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στρατηγικά, οι χώρες του Συμφώνου περικύκλωναν τη Βουλγαρία, η οποία δεν μετείχε στο Σύμφωνο αυτό. Το Βαλκανικό Σύμφωνο βοήθησε να εξασφαλιστεί η ειρήνη μεταξύ της Τουρκίας και των ανεξάρτητων χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης, που ανήκαν παλαιότερα στην κατανεύσασα Οθωμανική Αυτοκρατορία.

*Η υπογραφή του Μακβή στην πρώτη επιστολή προς Ρούζβελτ

Η πρώτη επιστολή του Μακβή

 

Η πρώτη επιστολή του πρέσβη Μακβή προς τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ, εστάλη από την Αθήνα στην Ουάσιγκτον στις 30 Ιανουαρίου 1940. Αρχικά του υπενθυμίζει άλλη πρόσφατη επιστολή του, στην οποία του μετέφερε την άποψη που επικρατούσε στα Βαλκάνια ότι μερικοί φοβούνταν πως η Ρωσία θα επιτεθεί για να καταλάβει τα Δαρδανέλια. Αν και άλλοι τόνιζαν, ότι η Ρωσία είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στη Φινλανδία. Για όλα συμβαίνουν  στο Λονδίνο και το Παρίσι- έλεγε στον Ρούζβελτ- «θα είσαι καλά πληροφορημένος αλλά εκεί έξω, στο πεδίο, όπως λέμε, παρατηρούμε ευρέως διαδεδομένα σημάδια προετοιμασίας». Πράγματι όλες οι χώρες της Ευρώπης ήταν σε φάση προετοιμασιών.

Επίσης ο πρέσβης του μιλούσε για το ενδιαφέρον των Βρετανών για τη Μέση Ανατολή και για τις σκέψεις τους να καταστήσουν κάποια ελληνικά νησιά νοσοκομειακές βάσεις. Το ότι μπορούν να σκέφτονται μια επίθεση των Γερμανών με δυνάμεις προσανατολισμένες στη Συρία, φαίνεται εκτός συζήτησης, υποστήριζε ο Μακβή. Η Γερμανία- έγραφε στον Ρούζβελτ- φαίνεται να συγκεντρώνει στρατεύματα στη Γαλικία και δεν υπάρχει χώρα στα Βαλκάνια ίσως λιγότερο από όλες η Ρουμανία, που θα μπορούσε να αντέξει για μια στιγμή τις αστραπιαίες μεθόδους των μηχανοκίνητων γερμανικών δυνάμεων. Η Βουλγαρία δεν θα προσπαθούσε καν, όπως είχε παραδεχθεί o πρωθυπουργός της.

Υπό αυτές τις συνθήκες- κατά τον Αμερικανό διπλωμάτη- εάν η Γερμανία έπρεπε να είναι αυτή που θα επιτεθεί, δεν φαίνεται να υπάρχει τίποτα που να μπορεί ελέγξει την προέλασή της, πριν αντιπαρατεθεί με τους Γάλλους και τους Βρετανούς, οι οποίοι, ωστόσο, πρέπει να μεταφέρουν τα στρατεύματά τους σε μεγάλες αποστάσεις και να οργανώσουν βάσεις στην ευρωπαϊκή ακτή. Έτσι, το Ανατολικό Μέτωπο, εάν δημιουργηθεί, φαίνεται πιθανό να εξαρτάται από τη γερμανική πρωτοβουλία και πιθανόν να βρίσκεται πολύ κοντά σε συμμαχικές βάσεις όπως η Κωνσταντινούπολη και η Θεσσαλονίκη. Το αν η Γερμανία είναι σε θέση να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση υπό τις παρούσες συνθήκες, τόσο στο εσωτερικό όσο και στις πρόσφατα κατακτημένες επαρχίες της, και αν θα τολμούσε να το κάνει ενόψει πιθανών επιπλοκών από την Ιταλία και τη Ρωσία είναι τα άλλα ερωτήματα. Αλλά φαίνεται ξεκάθαρα ότι ένας από τους λόγους που συχνά προβάλλονται κατά της εισβολής της στα Βαλκάνια, δηλαδή ότι μια τέτοια ενέργεια θα κατέστρεφε μια από τις κύριες πηγές εφοδιασμού της, βασίζεται σε μια λανθασμένη αντίληψη για το πού θα μπορούσε να αναπτυχθεί η μόνη πραγματικά αποτελεσματική αντίσταση.

*Από τη Διάσκεψη του Βελιγραδίου

Η διάσκεψη του Βελιγραδίου, χωρίς μεγάλες ελπίδες

Υπενθυμίζουμε εδώ ότι την επομένη, 1^η Φεβρουαρίου, επρόκειτο να πραγματοποιηθεί σύνοδος του Βαλκανικού Συμφώνου, στο Βελιγράδι.

Με απειλές για την ειρήνη των Βαλκανίων- κατά τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα-  από όλες τις πλευρές, οι καλά ενημερωμένοι άνθρωποι εδώ θα παρακολουθήσουν την επικείμενη διάσκεψη της Βαλκανικής Αντάντ στο Βελιγράδι με μεγάλο ενδιαφέρον, αν και νομίζω χωρίς μεγάλες ελπίδες. Αυτή η Βαλκανική ομάδα δεν ήταν ποτέ πολύ δυνατή- του ανέφερε όπως έγραφε στην επιστολή- ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς λίγες μέρες νωρίτερα, εξηγώντας τις μέτριες προσδοκίες του από ένα συνέδριο, στο οποίο θα παρευρεθεί ο ίδιος. Η Γιουγκοσλαβία και η Ρουμανία, είπε, προσανατολίζονται προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη, αλλά η Τουρκία και η Ελλάδα προς τη Μεσόγειο. Κατά συνέπεια, τα συμφέροντά τους τείνουν να αποκλίνουν σε όλα τα πραγματικά σημαντικά ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής. Θα μπορούσε επίσης να υπογράμμιζε την ύπαρξη μιας αινιγματικής και επίσης επικίνδυνης Βουλγαρίας στην ίδια την καρδιά της χερσονήσου του Αίμου, πρόσθετε ο Μακβή στις απόψεις του Μεταξά, ο οποίος φαίνεται πως δεν ήθελε να επεκταθεί ενόψει της συνάντησης του Βελιγραδίου. Και εξηγούσε προς τον Ρούζβελτ, ότι η πραγματική αιτία της βαλκανικής διάσπασης βρίσκεται στις πιέσεις και τις εντάσεις, που δημιουργούν στην περιοχή οι Μεγάλες Δυνάμεις.

Σε τελευταία ανάλυση, τα συμφέροντά τους θα ελέγχουν την επικείμενη διάσκεψη, και ό,τι εξελίσσεται θα πρέπει να υποδεικνύει σε κάποιο βαθμό προς ποια κατεύθυνση θα κυλήσει η ευρωπαϊκή παλίρροια σχετικά με το ζήτημα της Εγγύς Ανατολής ή εάν η  παρούσα ακινησία θα συνεχίσει να επικρατεί.

*Από την εφημερίδα "Πρωΐα", 7 Ιανουαρίου 1940

Για την δικτατορία στην Ελλάδα

 

Ο Μακβή έκανε αναφορά και στην πολιτικής κατάστασης της Ελλάδας. Για να προσθέσουμε στις ανησυχίες μας, έγραφε, υπάρχει πάντα η τοπική πολιτική κατάσταση. Η δικτατορία «ανθίζει» σε κάθε εξωτερική εμφάνιση. Το πιστεύω, παρά τις φήμες για το αντίθετο. Η Αγγλία δεν ενδιαφέρεται να χρησιμοποιήσει τον Μεταξά αυτή τη στιγμή, και το έχει επιβεβαιώσει και ο ίδιος ο Βρετανός πρέσβης. Λέει, ότι η Βρετανία είναι ικανοποιημένη με την πίστη της ελληνικής κυβέρνησης έως ένα σημείο. Οι Γάλλοι δεν είναι σίγουροι, αλλά ούτε η Γαλλία ούτε η Αγγλία θέλουν προβλήματα εδώ αυτή τη στιγμή, και ούτε μπορούν να δουν την πιθανότητα αλλαγής να είναι οτιδήποτε άλλο, «παρά από το τηγάνι στη φωτιά». Ωστόσο, το μίσος για την τυραννία στην Ελλάδα είναι ριζωμένο, κατά τον Μακβή, και ενώ με τύχη, ευφυΐα και αποφασιστικότητα το σημερινό καθεστώς συνεχίζει, όσο περισσότερο οι άνθρωποι υποτάσσονται σε αυτό, τόσο περισσότερο ονειρεύονται να το ανατρέψουν. Υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η πεποίθηση ότι δεν μπορεί να επιβιώσει από την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο. Δεν είμαι σίγουρος ότι συμμερίζομαι αυτήν την πεποίθηση, αλλά η ύπαρξή της πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Συνεχίζοντα γράφει ότι ο Έλληνας πρέσβης στη Γερμανία βρίσκεται στην Αθήνα εδώ και λίγες μέρες. Φαίνεται να είναι ένας έξυπνος άνθρωπος και έχει καταλάβει τη σημερινή του θέση για έξι χρόνια. Λέει ότι οι Γερμανοί είναι βέβαιοι ότι η υπεροχή τους στον αέρα παραμένει συντριπτική και ότι πιστεύουν ειλικρινά πως μπορούν να καταστρέψουν το Λονδίνο και να βγάλουν τους Βρετανούς από τον πόλεμο με βόμβες. Επιπλέον, είναι σίγουρος ότι σκοπεύουν να προσπαθήσουν να το κάνουν αυτό σε μη μακρινή ημερομηνία. Φοβάται πολύ.

Και κλείνει την επιστολή με τη φράση «Φιλικά πάντα» ενδεικτική των φιλικών προσωπικών σχέσεων του πρεσβευτή Μακβή με τον πρόεδρο Ρούζβελτ.

 

*Η πρώτη σελίδα της δεύτερης επιστολής του Μακβή 

Η δεύτερη επιστολή της 27^ης Φεβρουαρίου 1940

 

Μια δεύτερη επιστολή του Λίνκολν Μακβή με ημερομηνία 27 Φεβρουαρίου 1940, έχω εντοπίσει στα Αμερικανικά Εθνικά Αρχεία. Ήδη από την αρχή εκείνου μήνα είχε πραγματοποιηθεί η διάσκεψη του Βελιγραδίου για το Βαλκανικό Σύμφωνο. Είχε παραστεί από την πλευρά της Ελλάδας ο ίδιος ο πρωθυπουργός Ιωάννης Μεταξάς,  και οι υπουργοί Εξωτερικών της Γιουγκοσλαβίας Τσιντσάρ Μάρκοβιτς, της Τουρκίας Σουκρή Σαράτσογλου και της Ρουμανίας Γκριγκόρι Γκαφένκου.

Ο Αμερικανός πρέσβης στην επιστολή του εκείνη ενημέρωνε τον πρόεδρο της χώρας του ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να ανησυχεί περισσότερο από πριν και ο πρέσβης της Τουρκίας και ο στρατιωτικός ακόλουθος του είπαν ότι η Τουρκία δεν θα προσφερθεί για επιθετική δράση στο ενδεχόμενο πολέμου. Σε αυτό το πλαίσιο ο Τούρκος πρέσβης υπογράμμιζε ότι όσο η στάση της Ιταλίας παραμένει αμφίβολη, η κύρια αξία της Τουρκίας για τους Συμμάχους, είναι να βοηθήσει στη διατήρηση του status quo στη Μεσόγειο και ότι εάν εμπλακεί στον πόλεμο με τη Ρωσία αυτή η αξία θα εξαφανιστεί σε μεγάλο βαθμό. Αυτό φαίνεται να είναι λογικό, έγραφε. Όλα όσα είπαν μεταξύ τους οι τέσσερις υπουργοί Εξωτερικών στις μυστικές συναντήσεις τους στο Βελιγράδι δεν έχουν δημοσιευθεί σε καμία περίπτωση. Φαίνεται γενικά να πιστεύεται, ότι δεν πήραν νέες αποφάσεις, τόνιζε ο Μακβή.

Όσον αφορά τη Γερμανία, οι άνθρωποι στην Ελλάδα ένιωθαν ότι δεν θέλει να επεκτείνει τον πόλεμο προς αυτή την κατεύθυνση και δεν θα το κάνει ούτε θα το επιτρέψει στη Ρωσία, εκτός εάν οι Σύμμαχοι επηρεάσουν τις προμήθειές της σε ρουμανικό πετρέλαιο. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να αισθανθεί αναγκασμένη να επιτεθεί, αλλά πρέπει να φοβάται την πιθανή καταστροφή των πετρελαιοπηγών, προτού φτάσει σε αυτές. Οι καλοί πληροφοριοδότες λένε ότι είναι ικανοποιημένη η Γερμανία με τη στάση της Τουρκίας επί του παρόντος, καθώς και με τα αποτελέσματα των Βαλκανικών Διασκέψεων που φαινομενικά αφιερώθηκαν στη διατήρηση της τοπικής ειρήνης.

Αλλά ο Μεταξάς, που είναι ένας από τους τέσσερις, μου λέει με «αυστηρή εχεμύθεια» ότι αποφάσισαν να επεκτείνουν την εφαρμογή του Βαλκανικού Συμφώνου για να καλύψουν τις εξωτερικές επιθέσεις. Μέχρι τώρα, όπως γνωρίζετε, το Βαλκανικό Σύμφωνο έχει συναφθεί για να περιλαμβάνει αμοιβαία βοήθεια μόνο, κατά της Βουλγαρίας. Εάν αυτό που μου είπε είναι αλήθεια και η Αντάντ αποτελεί πλέον «ένα εμπόδιο για την κάθοδο στα Βαλκάνια είτε από τη Γερμανία είτε από τη Ρωσία», η Διάσκεψη σίγουρα έκανε ένα βήμα μπροστά. Εγώ δεν έχασα χρόνο σχολιάζοντας, σημείωνε ο Μακβή.

Στη σημείο αυτό, πρέπει να παρεμβάλλουμε ένα πολιτικό γεγονός για την πλήρη κατανόηση των επιστολών Μακβή. Το Φεβρουάριο του 1940, ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Μπόρις, αντικατέστησε το φιλοδυτικό και αγγλόφιλο Κιοσεϊβάνωφ, διορίζοντας  νέο  πρωθυπουργό  τον  φιλοχιτλερικό Μπόγκνταν Φίλωφ, με υπουργό Εξωτερικών τον επίσης φιλογερμανό Ιβάν Ποπώφ.

Συνεχίζοντας τη δεύτερη επιστολή του ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα παρατηρούσε ότι σχεδόν τόσο συναρπαστική για αυτήν την περιοχή, όσο η Βαλκανική Διάσκεψη, ήταν η πτώση του βουλγαρικού υπουργικού συμβουλίου, που την ακολούθησε σχεδόν αμέσως. Οι αναφορές από τη Σόφια υποστηρίζουν, ότι η εσωτερική πολιτική ήταν η αιτία. Μπορεί όμως να συνέβαλε και η εξωτερική πολιτική. Ο Μεταξάς είπε στην Μακβή ότι ένα από τα καλύτερα πράγματα που συνέβησαν στη Διάσκεψη του Βελιγραδίου ήταν η λήψη διαβεβαιώσεων από τον Βούλγαρο πρωθυπουργό Κιοσεϊβάνωφ, ότι χωρίς να επιθυμεί να ενταχθεί στην Αντάντ, η Βουλγαρία θα ακολουθούσε «παράλληλη πολιτική» με τους γείτονές της. Πιστεύει ότι αυτό θα ήταν πολύ δημοφιλές στη Βουλγαρία και ότι έδωσε στους εχθρούς του πρωθυπουργού ακριβώς το πλεονέκτημα, που ήταν απαραίτητο να τον ανατρέψουν τη συγκεκριμένη στιγμή. Ο Ρουμάνος πρέσβης στην Αθήνα έλεγε, στην Μακβή ότι ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας του Γκριγκόρι Γκαφένκου, έχει την ίδια άποψη, αλλά και ο Ιταλός πρέσβης του εξέφρασε επίσης παρόμοια άποψη. Τα νέα υπουργικά καθήκοντα δεν έχουν ανατεθεί στους άντρες που έδιωξαν τους παλιούς υπουργούς, αλλά σε πρόσωπα, που είναι περισσότερο της εμπιστοσύνης του βασιλιά Μπόρις.

*Ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούζβελτ

Αναφορά για ενημέρωση του προέδρου Ρούζβελτ, έκανε ο Μακβή για την Ιταλία. Oι Έλληνες κατ’ αυτόν, φαίνεται να αισθάνονται ότι η Ρωσία είναι εκτός εικόνας ως πιθανός επιτιθέμενος, γιατί είναι δεσμευμένη με πόλεμο στη Φινλανδία. Η Ιταλία εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία στο κοινό της Ελλάδας, αλλά η κυβέρνηση αισθάνεται ικανοποιημένη, που δεν θα ξεκινήσει τίποτα τουλάχιστον προς το παρόν, και πιθανότατα όχι μέχρι να είναι πλήρως πεπεισμένη η Ιταλία, ποια πλευρά θα κερδίσει τον πόλεμο. Μεταφέρει νεοσύλλεκτους στην Αλβανία. Περίπου 2.000 έφτασαν πρόσφατα εκεί. Και έχει στείλει- σημείωνε- πέντε χιλιάδες ή περισσότερα άτομα στα Δωδεκάνησα αυτές τις μέρες. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να είναι λόγος για μεγάλο συναγερμό. Ο συναγερμός προέρχεται από υπερβολές που βασίζονται ευρέως, σε λιγότερο νηφάλια άτομα. Ο Ιταλός πρέσβης λέει και προφανώς του είπαν να το πει, ότι η Ιταλία δεν θα επιτεθεί σε κανέναν αν δεν απειληθούν ζωτικά τα συμφέροντά της, αλλά ότι θα εναντιωθεί σε οποιαδήποτε χώρα, ακόμη και στη Γερμανία, που επιχειρεί να διαταράξει την ειρήνη της Εγγύς Ανατολής.

«Πόσο καθησυχαστικό ακούγεται! παρατηρούσε ο πρέσβης των ΗΠΑ. Απεχθάνεται κανείς να θυμάται τα ψέματα που προηγήθηκαν της κατάληψης της Αλβανίας και να σκεφτεί πόσο εύκολα μια ολοκληρωτική κυβέρνηση μπορεί να προσποιηθεί μια «απειλή» για τα συμφέροντά της. Αλλά προς το παρόν τέτοιες διαμαρτυρίες φαίνεται να συμφωνούν με τη λογική της στρατηγικής της Ιταλίας, στο βαθμό που μπορεί να την κρίνει ένας ξένος. Ίσως, λοιπόν, να γίνουν πιστευτοί "στο εξής" όπως μου λέει ο υφυπουργός Εξωτερικών ότι η ελληνική κυβέρνηση κάνει.

Οι αναφορές που φτάνουν εδώ από τη Γερμανία, δείχνουν με κάπως εντυπωσιακή ομοιομορφία ότι οι Γερμανοί αναμένουν ότι ο πόλεμος θα τελειώσει φέτος. Αυτό και η φαινομενικά αυξανόμενη πιθανότητα να επιτεθεί κάποιος σε αυτήν την περιοχή, καθώς και το γεγονός ότι ο τερματισμός του πολέμου από ένα πλευρικό κίνημα θα χρειαζόταν πιθανώς αρκετά χρόνια για κάθε πλευρά, όλα φαίνεται να δείχνουν το Δυτικό Μέτωπο ως το ερχόμενο πεδίο μάχης. Ο Ιταλός πρέσβης λέει ότι είναι βέβαιος πως ο πόλεμος θα κερδηθεί στη Γαλλία. Το ίδιο λέει και ο Τούρκος στρατιωτικός ακόλουθος. «Αυτός ο κύριος μπήκε στο γραφείο μου σήμερα το πρωί και άρχισε "Πιθανώς σύντομα θα δούμε τρομερά πράγματα”.

Αυτή ήταν η ατμόσφαιρα που επικρατούσε στους διπλωματικούς κύκλους της Αθήνας, στις αρχές του 1940. Όλοι έβλεπαν τον πόλεμο να πλησιάζει και εύχονταν να βρεθεί τρόπος να τον αποτρέψει. Όμως τα γεγονότα επιφύλασσαν δυσάρεστες εκπλήξεις για την Ελλάδα, όπως τη βύθιση της «Έλλης» στη γιορτή της Μεγαλόχαρης στην Τήνο και την κήρυξη του πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδας στις 28 Οκτωβρίου 1940…

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΗ

*Εθνικά Αρχεία των ΗΠΑ (https://catalog.archives.gov/id/16618585)