Τα βάσανα της Θράκης και ο ληστής Καραμπιγιούκ, που ήταν Έλληνας!!!

*Η ληστανταρτική ομάδα του Δημήτρη Καραμπιγιούκ (Οθωμανικά Αρχεία)

 

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

 

               Οι μέρες της απελευθέρωσης της Δυτικής Θράκης, μέρες χαράς και Ανάστασης, δεν είχαν αντιστοίχιση και στην Ανατολική Θράκη, καθώς τις προσδοκίες της λύτρωσης, σκίαζαν απερίγραπτα περιστατικά βίας και καταδίωξης των Χριστιανών της υπαίθρου.

               Περιγραφές της δυσχερούς διαβίωσης λείπουν από τον Τύπο της ελεύθερης Ελλάδας. Αντίθετα οι υπηρεσιακές αναφορές των διπλωματικών μας εκπροσώπων, διασώζουν σε αδρές γραμμές το δράμα των Ανατολικοθρακιωτών, που ενώ περίμεναν από μέρα σε μέρα να ζήσουν και αυτοί το θαύμα της απελευθέρωσης, έπρεπε ταυτόχρονα επειδή ζούσαν σε κλίμα τρόμου, να οργανώνουν την προσωπική και οικογενειακή τους άμυνα.

               Γνωρίζουμε ότι η Δυτική Θράκη μετά από συναίνεση και των συμμάχων της Αντάντ, απελευθερώθηκε από τα Ελληνικά στρατεύματα το Μάιο του 1920, ενώ η απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης, έγινε τον Ιούλιο του ίδιου έτους.

               Αρκετά πριν από το Μάιο του 1920, η δημόσια τάξη και ασφάλεια είχε διασαλευθεί στην περιοχές των Μαλγάρων και της Κεσσάνης, όπου επικρατούσε φόβος και τρόμος . Η Υπάτη Αρμοστεία της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, πληροφορούσε το εθνικό κέντρο, ότι ληστρικές συμμορίες Τουρκικές αλλά και Ελληνικές διέπρατταν πολλά κακουργήματα και φόνους κατά των Χριστιανών εκβιάζοντας και αποσπώντας χρήματα. Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε, ότι ίσως μερικές Ελληνικές ληστανταρτικές ομάδες, συγκροτήθηκαν για να αποτελέσουν μια μορφή άμυνας των χωρικών στις διώξεις και στα κάθε μορφής κακουργήματα των Τούρκων.

*Δημοσίευμα αθηναϊκής εφημερίδας

               Μια τέτοια δεκαπενταμελής συμμορία υπό την ηγεσία ενός περιώνυμου Έλληνα ληστή με το όνομα Καραμπιγιούκ Δημήτρη, είχε καταστεί ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής. Ο Καραμπιγιούκ φέρεται να συγκρούσθηκε με μια άλλη ελληνική συμμορία υπό την ηγεσία ενός ονόματι Τριαντάφυλλου καταγόμενου από το Χατζηγύριο Κεσσάνης, που τον θεωρούσαν αιμοβόρο. Σύμφωνα με Τουρκικές πηγές ο Καραμπιγιούκ Δημήτρης είχε γεννηθεί στο χωριό Πιρνάρ των Μαλγάρων και ο Τριαντάφυλλος (Τρανταφίλ, όπως τον αποκαλούσαν οι Τούρκοι) στο χωριό Μπεγεντίκ της Κεσσάνης.

Η ομάδα του Καραμπιγιούκ είχε δραστηριοποιηθεί κυρίως γύρω από την Κεσσάνη, τα Μάλγαρα, τη Μακρά Γέφυρα, τα Ύψαλα και την Αίνο.

               Οι συμμορίες αυτές έως τις αρχές Μαΐου 1920 στην περιοχή του Κουρού Νταγ είχαν ληστέψει περί τα 80 άτομα μεταξύ των οποίων και ένα αξιωματικό και μερικές χανούμισσες, τις οποίες ανάγκασαν μάλιστα να χορέψουν μπροστά τους, παρουσία των συζύγων τους , πράγμα που εκνεύρισε αφάνταστα τους Τούρκους. Σκότωσαν και δύο χωροφύλακες.

               Οι Τουρκικές αρχές απέδωσαν μεταξύ άλλων σε Ελληνικές συμμορίες την εκτέλεση ενός από τους διοικητές της Χωροφυλακής στο δρόμο Κεσσάνης- Καλλίπολης. Σκότωσαν επίσης τον εισαγγελέα Ασίμ μπέη, ο οποίος πήγαινε από την Καλλίπολη στα  Ύψαλα με την οικογένειά του, στην τοποθεσία Χανούμ Τσεσμέ. Μετά τη σύλληψη Δημήτρη Καραμπιγιούκ οι διάδοχοί του κράτησαν τη συμμορία ενεργή και συνέχισαν τη δράση τους στην περιοχή.

               Η συμμορία του Καραμπιγιούκ είχε ληστέψει στο Μπεγεντίκ τον Αλέξανδρο Μπεγεντικιώτη και τον επιθεωρητή της Κεντρικής Επιτροπής Μετατοπισθέντων Πληθυσμών Κ. Γκέιβελη, από τον οποίο απέσπασε 2.600 λίρες Τουρκίας.

               Πολλοί πρόκριτοι των χωριών Έλληνες και Τούρκοι, πιεζόμενοι από τους ληστές αναγκάσθηκαν να μετοικήσουν στα Μάλγαρα και την Κεσσάνη, εγκαταλείποντας τις γεωργικές τους εργασίες και τα υποστατικά τους.

               «Εις τοιούτον βαθμόν φθάνει η θηριωδία των ληστών τούτων ώστε οι εκ Θυμήτκιοϊ (Μαλγάρων) λησταί Χρηστάκης και Αθανάσης, εφόνευσαν ο μεν πρώτος τον πατέρα, ο δε δεύτερος τον αδελφόν του, διότι ούτοι ετόλμησαν μεταβάντες παρ’ αυτοίς να τους συμβουλεύσωσι να αφήσωσι τον ληστρικόν βίον» ανέφερε η Υπάτη Αρμοστεία της Ελλάδας.

*Εικόνα σύλληψης ληστή (Οθωμανικά Αρχεία)

               Η κατάσταση ήταν τέτοια, που στους διπλωματικούς εκπροσώπους της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη είχαν δημιουργηθεί φόβοι μήπως σημειωθούν ανεπιθύμητες υπερβάσεις κατά την αναμενόμενη κατάληψη της Ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες. Γίνεται αντιληπτό, ότι εκτός από την αντίσταση που ετοίμαζε ο συνταγματάρχης Τζαφέρ Ταγιάρ κατά των Ελληνικών στρατευμάτων αυτές οι ληστρικές ομάδες των Τούρκων  μπορούσαν να δράσουν ως πέμπτη φάλαγγα στα μετόπισθεν. Εκπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας της Ελλάδας επιχείρησε να επικοινωνήσει με κάποιες ληστρικές ομάδες, αλλά ο άνθρωπος που εστάλη να τους συναντήσει στα βουνά, δεν κατόρθωσε να τους βρει!!! Τα μηνύματα της Υπάτης Αρμοστείας εστάλησαν γραπτώς και προφορικώς μέσω άλλων συνεργατών των ληστών, με βασική προειδοποίηση να απόσχουν από κάθε εχθρική ενέργεια. Έναντι αυτής της προσπάθειας έφτασε μόνο μια πληροφορία στην Υπάτη Αρμοστεία της Ελλάδας ότι οι ληστρικές ομάδες αποχώρησαν προς το Διδυμότειχο.

*Κλίμα τρόμου στην Ανατολική Θράκη

               Στα μέσα Μαΐου 1920 φάνηκαν και άλλες δύο ληστρικές ομάδες τις οποίες συγκροτούσαν Τούρκοι φυγόστρατοι της τελευταίας στρατολογικής κλάσης, που διέπρατταν φόνους και ληστείες Ελλήνων. Μια τέτοια δεκαμελής συμμορία είχε ληστέψει μια ώρα μακριά από την Κεσσάνη 13 Μεγαρυνιώτες, που πήγαιναν για αγορές στην Κεσσάνη. Στο Ιμπρίκ Τεπέ κατά πληροφορίες σκότωσαν τέσσερις κατοίκους και άλλους τρεις στο χωριό Δελβινάκι της περιφέρειας Ουζούν Κιοπρού (Μακρά Γέφυρα). 

               Στην Αδριανούπολη η διοίκηση του Ταγιάρ εξέδωσε το Μάιο του 1920 προκήρυξη με την οποία καλούσε για κατάταξη τέσσερις ηλικίες και διαβεβαίωνε ότι η ζωή και η τιμή των κατοίκων είναι εξασφαλισμένες.

               Στην Κεσσάνη όμως οι Τούρκοι πρόκριτοι δήλωναν στους Έλληνες συμπολίτες τους ότι στην Αδριανούπολη κυβέρνηση δεν υπάρχει και κάθε εξουσία πολιτική και στρατιωτική είχε περιέλθει στο «Τράκια Δζεμιγετί». Πρόκειται για την οργάνωση "Trakya - Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" που σημαίνει "Σύλλογος υποστήριξης του δικαίου της Θράκης -Πασαλή".

               Στην Καλλίπολη ένας χωλός φαρμακοποιός ονόματι Μπαχά εφέντης, περιοδεύοντας στον καζά Υψάλων με κηρύγματα στα τζαμιά διέγειρε το εθνικό αίσθημα και τον φανατισμό των Τούρκων. Περίπου στις 7 Μαΐου 1920 μιλώντας στα Ύψαλα έλεγε πως όταν έρθει ο Ελληνικός στρατός θα χάσουν όλοι τη ζωή τους και τις περιουσίες τους. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να αντισταθούν ενάντια στην προέλαση των Ελλήνων και να προσφέρουν στην εθνική τους άμυνα ό,τι έχουν.

               Τότε υποχρεώθηκε κάθε Τουρκική οικογένεια εκεί, να προσφέρει μια οκά σιτάρι και μια οκά κρέας.

               Οι πληροφορίες που υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη ήταν ότι η Κεντρική κυβέρνηση έστειλε αρκετό χρήμα στον Τζαφέρ Ταγιάρ. Επίσης Κεμαλικοί πράκτορες έφυγαν για τα ελληνικά χωριά για να αποσπάσουν ενυπόγραφες δηλώσεις από τους μουχτάρηδες ότι είναι ευχαριστημένοι από τους Τούρκους και δεν θέλουν τους Έλληνες. Ο Μητροπολίτης Συνάδων,  αμέσως είχε σπεύσει να διαμηνύσει στους χωρικούς να αποφύγουν πάση θυσία να υπογράψουν τέτοιες δηλώσεις.

Τελικά, ο διοικητής της Χωροφυλακής της Αδριανούπολης Ραφέτ μπέης ανέλαβε την εξουδετέρωση των συμμοριών. Ο λοχαγός Φαΐκ, ο ανθυπολοχαγός Ιχσάν, ο υπολοχαγός Τζελάλ και άλλοι υπό τη διοίκηση του υπολοχαγού Οσμάν Νουρή μπέη, άρχισαν να καταδιώκουν τις ελληνικές συμμορίες υπό την καθοδήγηση του διευθυντή Χωροφυλακής Ισμαήλ μπέη.

Βάσει των Τουρκικών πηγών στις 14 Απριλίου 1919, οι δυνάμεις ασφαλείας των Τούρκων παγίδευσαν τη συμμορία του Δημήτρη Καραμπιγιούκ, κοντά στο χωριό Τεμπερίκ και σκότωσαν τον αρχηγό της συμμορίας. Η ληστανταρτική ομάδα όμως συνέχισε να δρα με άλλον αρχηγό από το Πιρνάρ των Μαλγάρων.

 

Οι Βούλγαροι έτοιμοι να στείλουν κομιτατζήδες

 

               Εν τω μεταξύ στο Γενικό στρατηγείο έφθαναν αναφορές του Έλληνα ταγματάρχη Ιατρίδη από τη Σόφια, ότι οι Βούλγαροι ετοίμαζαν αντίσταση στη Θράκη με ομάδες κομιτατζήδων και αποκατέστησαν επαφή με του Τούρκους.

               Ήδη από τον Απρίλιο 1919 είχαν κληθεί όλοι οι αρχηγοί συμμοριών κομιτατζήδων του Μακεδονικού Κομιτάτου να συγκεντρώσουν δυνάμεις στα Θρακικά σύνορα. Ο Γάλλος υποεπιτελάρχης Ντε Πιβαίν, που περιόδευσε στο Πασμακλή, το Εγρί Ντερέ, στο Μαστανλή και στο Κίρτζαλη, είχε συμπεράνει ότι η περιοχή μεταξύ Ροδόπης και ποταμού Έβρου ήταν γεμάτη από κομιτατζήδες. Επίσης ο πληθυσμός είχε εξοπλισθεί και φανατίζονταν εναντίον των Ελλήνων.

               Στο «Φως» της Θεσσαλονίκης στις 20 Φεβρουαρίου 1920 είχαν δημοσιευθεί πληροφορίες ότι στο Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) ανακαλύφθηκε μεγάλος αριθμός βουλγαρικών όπλων και βομβών. Οι Γάλλοι της Διασυμμαχικής Θράκης έσπευσαν να πάρουν μέτρα.

               Στην περιοχή της ήδη απελευθερωμένης Ξάνθης ο δήμαρχος της πόλης Ταχήρ εφέντης επισκέφθηκε τη διοίκηση του στρατηγού Λεοναρδόπουλου και επέδωσε ψήφισμα εκφράζονταν την ευγνωμοσύνη των κατοίκων ανεξάρτητα από φυλή και θρήσκευμα για την ασφάλεια και την ευνομία, που κάλυψε η παρουσία του Ελληνικού στρατού και η απομάκρυνση των Βουλγάρων.

               Στις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης δημοσιεύθηκαν ειδήσεις για συλλαλητήρια στη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, τη Δράμα, την Κατερίνη και λοιπές πόλεις, από Θρακικούς συλλόγους, με τα οποία ζητούσαν την ένωση της Θράκης, Ανατολικής και Δυτικής με την Ελλάδα.

               Οι μέρες ήταν γεμάτες αγωνία για τις εξελίξεις στην Ευρώπη, που συνδέονταν άμεσα με το μέλλον της Θράκης η οποία περίμενε την απελευθέρωσή της και πλήρεις φόβου των κατοίκων, που δεν είχαν ουσιαστική ασφάλεια για τη ζωή, την περιουσία και την τιμή τους.

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών, Κεντρική Υπηρεσία 1920, αρ. φάκ. 26.1

*Αρχείο εφημερίδων «Εμπρός» Αθηνών, «Φώς» και «Μακεδονία» Θεσσαλονίκης (Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων)