Θρακιώτες στις αγχόνες της Άγκυρας

*Κρεμάλες στην Κωνσταντινούπολη. Άγνωστη χρονολογία

 

 

*Ανέκδοτα και άγνωστα στοιχεία

*Ονόματα και τόποι καταγωγής

 

 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

Η Θράκη «μάτωσε» πολύ στη Μικρά Ασία, πληρώνοντας με βαρύ φόρο αίματος την απελευθέρωσή της το 1920. Είναι πολλοί οι νεκροί και οι τραυματίες που έχυσαν το αίμα τους εκεί. Ίσως δεν έχουμε σαφή εικόνα των απωλειών των Θρακών σε εκείνο τον ατυχή πόλεμο.

Σήμερα θα κάνουμε αναφορά σε μια εντελώς άγνωστη δραματική πτυχή, που αποκαλύφθηκε από έρευνα στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών. Πρόκειται για ονομαστική αναφορά με ονόματα Θρακών που τους συνέλαβαν οι Τούρκοι αιχμαλώτους και τους κρέμασαν στην Άγκυρα.

Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θράκης και συγκεκριμένα από τις 3 Ιουνίου 1920 το Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης, μετονομάσθηκε σε Στρατιά Θράκης με διοικητή τον στρατηγό Εμμανουήλ Ζυμπρακάκη. Εκείνο το μήνα ο στρατηγός Ζυμπρακάκης κάλεσε για εθελοντική κατάταξη στο στρατό τους Θρακιώτες, που είχαν πλέον απελευθερωθεί. Η πρόσκληση εκείνη απέδωσε λαμπρά αποτελέσματα. Σύμφωνα με υπολογισμούς του δημοσιογράφου Νικόλαου Ζαρίφη η Δυτική Θράκη απέδωσε περί τους 20.000 άνδρες! Ο ίδιος μάλιστα σε σχετικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Πατρίς» έγραψε: «Αθρόοι ωσαύτως εθελονταί προσέρχονται εις το Διδυμότειχον με άσματα». Αυτό το κλίμα πατριωτισμού υπήρχε σε όλα την ελεύθερη Θράκη και οι Θρακιώτες άρχισαν να στρατεύονται όπως όλοι Έλληνες και να στέλνονται στα μέτωπα της Μικράς Ασίας. Από τα ρεπορτάζ  των εφημερίδων μαθαίνουμε ότι τα παλληκάρια της Θράκης, στην Μικρά Ασία «πολέμησαν ως λέοντες».

*Απόσπασμα από το συνταρακτικο ντοκουμέντο

 

Το φοβερό ντοκουμέντο, με τις αγχόνες

 

Δεν διαθέτουμε σήμερα πλήρη κατάλογο όλων των Θρακών, νεκρών και τραυματιών της εκστρατείας στη Μικρά Ασία. Διαθέτουμε όμως ένα φοβερό ντοκουμέντο, που έχει διασωθεί στο πολύτιμο Ιστορικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών. Δεν μας δίνει τη συνολική εικόνα του δράματος των Ελλήνων που πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους Τούρκους. Μας δίνει μόνο μια οδυνηρή πτυχή. Αλλά αυτό δεν μειώνει την ιστορική αξία του συγκεκριμένου εγγράφου.

Ας δούμε λοιπόν τι συνέβη στην Άγκυρα:

        Στις 24 Φεβρουαρίου 1924 η ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα, έστελνε στο υπουργείο Εξωτερικών ονομαστική κατάσταση όσων Ελλήνων απαγχονίσθηκαν στην  Τουρκική πρωτεύουσα κατά το διάστημα του Μικρασιατικού πολέμου. Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει 54 ονόματα. Πρόκειται για Έλληνες από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία, οι οποίοι υπηρετώντας στον Ελληνικό στρατό συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι και καταδικάσθηκαν από τα τουρκικά στρατοδικεία «ως στρέψαντες τα όπλα κατά της πατρίδος». Μόνο τέσσερις από αυτούς, είχαν καταδικασθεί και απαγχονίσθηκαν για κατασκοπεία και ήταν Έλληνες της Μικράς Ασίας. Ένας από το Εσκή Σεχήρ, δύο από τη Σμύρνη και ένας από το Χατζηλάρ της Μαγνησίας.

Ξεχωρίζοντας τους Θρακιώτες που τους κρέμασαν οι Τούρκοι, βρίσκουμε τους ακόλουθους:

        *Από την Αδριανούπολη, Αθανασιάδης Δημήτριος, Γρηγοριάδης Ευάγγελος, Παναγιωτίδης Πολυχρόνης, Λάμπογλου Ιωάννης, Ιωαννίδης Δημήτριος, Ευαγγελίδης Πέτρος,  Σταυρίδης Ευάγγελος, Τίμογλου Δημήτριος, Βασιλειάδης Χρήστος, Κωνσταντινίδης Καρατζάς, Χρηστίδης Νικόλαος,  

*Από τις Σαράντα Εκκλησίες, Τίμογλου Ιωάννης, Τίμογλου Σωτήριος, Κωνσταντίνου Πέτρος,

*Από την Καλλίπολη, Ζαχαράκογλου Αθανάσιος, Κωνσταντινίδης Ιωάννης, Αθανασιάδης Αριστείδης,

*Από την Κεσσάνη, Νέγρογλους Μιλιτιάδης, Ιωαννίδης Σαράντης, Αθανασιάδης Δημήτριος,

*Από την Βιζύη, Κωνσταντινίδης Βασίλειος

*Από την Μακρά Γέφυρα, Νικολαΐδης Δημήτριος, Χρηστίδης Ιωάννης, Θεοδωρίδης Κωνσταντίνος, Νικολαΐδης Γεώργιος.

         Η πρεσβεία υπέβαλε επίσης και ένα κατάλογο με ονόματα θανόντων Ελλήνων στρατιωτών και πολιτικών ομήρων στα νοσοκομεία της Άγκυρας.

         Στον κατάλογο αυτόν με 36 ονόματα, εντοπίζουμε ένα Θρακιώτη, τον Γεωργίου Χρήστο, ετών 58 από τις Σαράντα Εκκλησίες.

*Η εκδικητική ημερήσια διαταγή του Μουστάφα Κεμάλ

         Από τους τόπους καταγωγής των απαγχονισθέντων παρατηρούμε ότι όλοι κατάγονται από την Ανατολική Θράκη. Η Δυτική Θράκη από το 1913 ήταν υπό Βουλγαρική κατοχή βάσει της άδικης συνθήκης του Βουκουρεστίου. Ο Μουσταφά Κεμάλ, παρά την απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες, θεωρούσε τους Ανατολικοθρακιώτες δικούς του υπηκόους!!!. Από το 1921 είχε εκδώσει ημερήσια διαταγή στην οποία όριζε ότι κάθε Έλληνας Οθωμανός υπήκοος, εννοώντας ότι όλοι οι Ανατολικοθρακιώτες και Μικρασιάτες θεωρούνταν κατά τον ίδιο Οθωμανοί υπήκοοι, που συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Τούρκους, υπηρετώντας στον Ελληνικό στρατό, θα καταδικάζεται εις θάνατον «ως προδότης της Οθωμανικής πατρίδος». Αμείλικτη και ρεβανσιστική απόφαση, που εφαρμόσθηκε…

Εν τω μεταξύ στις 20 Φεβρουαρίου 1924 έφτασαν στον Πειραιά με το ατμόπλοιο «Εύξεινος» 945 στρατιωτικοί αιχμάλωτοι και πολιτικοί όμηροι Μικρασιάτες, από τους τελευταίους, που είχαν διασωθεί και επιβίωσαν… Ανάμεσά τους ήταν και οι  Στ. Γιαννίδης από τη Σηλυβρία και Ν. Κοτζαμάνης από το Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη).

*Δημοσίευμα του "Ελεύθερου Τύπου" στις 22 Ιουλίου 1921. Προφανώς έχασαν τη ζωή τους και πολλοί άλλοι Θράκες και Μικρασιατες.

Το κεφάλαιο των νεκρών, τραυματιών και αιχμαλώτων Θρακιωτών της Μικράς Ασίας δεν κλείνει έτσι. Η αναφορά των ονομάτων τους βοηθάει να συντηρηθεί η μνήμη, να μην σκεπαστεί από τη λήθη και το χρόνο.

Επειδή όμως εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την απώλεια της Ανατολικής Θράκης, καλόν θα είναι οι φορείς που εκπροσωπούν τη Θράκη σε όλα τα επίπεδα και η Εκκλησία, να βρουν τρόπο να τιμήσουν τη μνήμη αυτών των παλληκαριών, που έχασαν τη ζωή τους όχι μόνο στα πεδία των μαχών, αλλά και στις αγχόνες της Άγκυρας. Είναι το χρέος μας…

 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

 

ΠΗΓΕΣ

*Ιστορικό Αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών.

*Αρχείο εφημερίδων "Νέα Ημέρα", "Ελεύθερος Τύπος" και "Πατρίς".