Οι έσχατοι κομιτατζήδες στη Θράκη

*Καταδιωκτικό απόσπασμα στις Σέρρες, με το πτώμα Βουλγαρόφωνου κομιτατζή το 1936

*Αισύμη, Κίρκη, Εχίνος, 

και άλλα μέρη της Θράκης,

στο έλεος των κομιτατζήδων

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

    Είναι γνωστό, ότι η δράση των κομιτατζήδων στη Βόρεια Ελλάδα κατά την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα, υπήρξε μια άκρως οδυνηρή εμπειρία και απεχθής ανάμνηση για τον Ελληνικό πληθυσμό. Η αιματηρή και ληστρική δράση τους εξαιτίας πολιτικών και πολεμικών γεγονότων, αλλά και της σθεναρής αντίστασης των πληττομένων, άρχισε σιγά σιγά να φθίνει. Και όμως στη Θράκη η εγκληματική δράση των κομιτατζήδων, συνεχίσθηκε έως την δικτατορία του Μεταξά.
    Τέτοια περιστατικά της έσχατης δράσης των κομιτατζήδων στη Θράκη αλλά και εν μέρει στην λοιπή Βόρεια Ελλάδα, θα θυμηθούμε σήμερα. 
    Ο όρος κομιτατζής χαρακτηρίζει τους αντάρτες- μέλη μυστικών επαναστατικών οργανώσεων που δρούσαν στα Βαλκάνια κατά την διάρκεια της τελευταίας περιόδου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ειδικά στη Μακεδονία η λέξη κομιτατζής χρησιμοποιούνταν για να χαρακτηρίσει Βούλγαρους που εντάσσονταν σε τέτοιες ομάδας και με το όπλο και το μαχαίρι τρομοκρατούσαν τους χριστιανικούς πληθυσμούς με στόχο να τους στρέψουν στη σχισματική βουλγαρική εκκλησία και να τους καταστήσουν Βούλγαρους. Επρόκειτο δηλαδή για απροκάλυπτη παρακρατική δράση, που συνήθως την καθοδηγούσαν στρατιωτικοί.
    Ωστόσο η δράση των ομάδων αυτών έχει δυσδιάκριτες πτυχές και ασαφείς επικαλύψεις ανάμεσα στην εθνικιστική- παρακρατική δράση και στην ληστοκρατία.
    Η Θράκη, και από τις δύο πλευρές των συνόρων προς τη Βουλγαρία, δοκιμάσθηκε σκληρά κατά τα πρώτα σαράντα χρόνια του 20ου αιώνα, από τη δραστηριότητα βουλγαρικών ληστρικών ομάδων, αφού μάλιστα είχαν λήξει οι πολεμικές συρράξεις στα Βαλκάνια και είχαν αραιώσει οι δράσεις των εθνικιστικών βουλγαρικών ομάδων.
 
    Μετά το 1922 και την παγίωση των συνόρων στα Βαλκάνια άρχισαν να επαναδραστηριοποιούνται ομάδες κομιτατζήδων  με ενέργειες της Έσωτερικής Επαναστατικής Θρακικής Οργανώσεως. Ειδικά το Μάρτιο του 1923 ιδρύθηκε αυτή η νέα βουλγαροτουρκική οργάνωση κομιτατζήδων η λεγόμενη Εσωτερική Θρακική Επαναστατική Οργάνωση υπό τον Τάνεφ Νικολώφ και τον απόστρατο Τούρκο ταγματάρχη Φουάτ Μπέη.

*Τύπος Βούλγαρου κομιτατζή

    Τα διάφορα κομιτάτα σε Βουλγαρία αλλά και Τουρκία, γιατί και εκεί υπήρχαν με στόχους πάντα ανθελληνικούς, έδρασαν έως το 1932 και αργότερα σποραδικά. Όμως το 1927 με τη Βουλγαρία και το 1932 με την Τουρκία άρχισαν οι διμερείς διαπραγματεύσεις της Ελλάδας, που κατέληξαν σε σημαντικές συμφωνίες, ώστε να αντιμετωπιστεί δραστικά το εγκληματικό αυτό φαινόμενο. Μάλιστα μεταξύ των ετών 1928-1929 εκτελέσθηκαν τέσσερις Βούλγαροι αρχηγοί συμμοριών και διάφοροι άλλοι συνεργοί τους φυλακίσθηκαν.
    Πάντως, παρά την αρχική ύφεση στη δράση τους,  σημειώθηκε δράση εθνικιστικών κομιτατζήδικων ομάδων όπως για παράδειγμα η πολύνεκρη επίθεση στα Πετρωτά  Έβρου τον Μάιο του 1922 (Βλέπε σχετικά στο https://sitalkisking.blogspot.com/2018/02/1920.html). Επίθεση βουλγαροτουρκικής οργάνωσης κομιτατζήδων, σημειώθηκε και κατά του πομακικού χωριού Εχίνος Ξάνθης, τον Νοέμβριο του 1922. Μετά την αποτυχία της επίθεσης κατά του Εχίνου, διαλύθηκε η συγκεκριμένη οργάνωση. Γενικά οι ελληνικές μεθοριακές φρουρές δέχονταν συχνά ενοχλήσεις από εισβολές μικρών κυρίως βουλγαρικών ομάδων. 
    Από βουλγαρικής πλευράς, είχε γίνει γνωστό ότι  από το 1924 έως το 1929  είχαν αρπάξει οι ληστοσυμμορίτες πλέον των  2 δισεκατομμυρίων λέβα στην περιφέρεια του Κίρτζαλι, που ήταν το επίκεντρο κάθε ληστρικής δράσης, σε 51 συνολικά ληστείες. Και μιλάμε για χρήματα και όχι για άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως τα ζώα των κτηνοτρόφων και άλλα βασικά προϊόντα των γεωργών, που άρπαζαν. Στην ευρύτερη περιοχή του Κίρτζαλι κατά την περίοδο 1918-1941 φαίνεται πως έδρασαν περισσότερες από 25 ληστρικές ομάδες, που αποτελούνταν από κακοποιούς διαφορετικών εθνοτικών ομάδων (Βούλγαροι, Έλληνες και Τούρκοι). Γιατί υπήρξε και αυτό το φαινόμενο της... διεθνούς συνεργασίας στις ληστείες (Βλέπε και στη θέση https://sitalkisking.blogspot.com/2019/02/1927.html).

*Το Τριεθνές στο Βόρειο Έβρο, απ' όπου εμπαιναν Βούλγαροι κομιτατζήδες 

    Σε ό,τι αφορά πάντως τις ληστρικές ομάδες (και όχι τους εθνικιστικούς κομιτατζήδες) είναι γεγονός ότι το Βουλγαρικό κράτος βρέθηκε σε πραγματική αδυναμία. Ήταν αφοπλισμένο, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Νεϊγύ, γιατί είχε συμμαχήσει με την ηττημένη Γερμανία του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. Υπήρχαν βασικά αστυνομικές δυνάμεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην περιοχή του Κίρτζαλι, υπήρχαν μόνο 250 χωροφύλακες, ενώ οι ληστές υπολογίζεται, ότι ήταν συνολικά διπλάσιοι (Για την μεγάλη παράδοση του Κίρτζαλι στο φαινόμενο της ληστείας βλέπετε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2012/05/blog-post_17.html). Αυτό ήταν το κλίμα που επικρατούσε και από τις δύο πλευρές των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Οι πληροφορίες μάλιστα που είχαν οι Βούλγαροι, έλεγαν ότι κέντρα στα οποία στρατολογούνταν ληστές και σχηματίζονταν ληστρικές ομάδες ήταν η Αδριανούπολη, η Κομοτηνή και το Διδυμότειχο!!!
    Το 1925 στην Ελλάδα είχαμε τη δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου. Προσωρινός υπουργός Εξωτερικών διετέλεσε ο ναύαρχος Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος, που κατείχε το χαρτοφυλάκιο του υπουργού Ναυτικών. Τον επισκέφθηκε ο Βούλγαρος πρεσβευτής Ιβανόφ και του ζήτησε συνεργασία για την εξόντωση των ληστών. Αλλά και η Ελλάδα διατύπωσε έγγραφες διαμαρτυρίες προς τη Βουλγαρία για τη δράση των ποικίλων βουλγαρικών συμμοριών, που έμπαιναν στο ελληνικό έδαφος. Η αμοιβαιότητα στη θέληση των δύο κυβερνήσεων, άρχισε να φέρνει αποτελέσματα, εξαιτίας των μέτρων που μπήκαν σε εφαρμογή. Ανάλογα μέτρα άρχισε να παίρνει και η Τουρκία στην Ανατολική Θράκη, όπου επίσης κατέφευγαν Βούλγαροι ληστές. Γρήγορα προέκυψαν κάποια θετικά αποτελέσματα, αλλά όχι οριστική εκρίζωση των κομιτατζήδων και των ληστών.
    Το 1933, Δεκέμβριο μήνα, έφταναν στη Ελλάδα πληροφορίες για ζωηρή κινητοποίηση των οργανώσεων των κομιτατζήδων της Φιλιππούπολης και της Στενημάχου.
    Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 1934 η βουλγαρική κυβέρνηση είχε διαλύσει οργανώσεις κομιτατζήδων, αλλά το 1935 λόγω των πιέσεων επέτρεψε την ανασυγκρότηση των οργανώσεων "Ρόντνα" και "Ζαχτίτσα" καθώς και των λεγομένων εθνικών λεγεώνων.

*Οι κομιτατζήδες στη Κίρκη Αλεξανδρούπολης

 

Η δράση των έσχατων κομιτατζήδων στη Θράκη

    Παρά τα μέτρα όμως άγνωστες βουλγαρικές συμμορίες δεν έπαψαν να εμφανίζονται σε ελληνικά χωριά έως λίγο πριν από το 1940 περίπου. Μετά την εκτέλεση του λήσταρχου και κατάσκοπου Στάικοφ στις 30 Μαρτίου 1927, στις 2 Μαΐου στο χωριό Ντερβέν (σήμερα Δέρειο) εμφανίστηκαν τρείς ένοπλοι, που πήραν ψωμί από σαρακατσάνους ποιμένες. Τους καταδίωξαν ανεπιτυχώς τα αποσπάσματα. Ξημερώματα της 4ης Μαΐου 1927 μια εννεαμελής βουλγαρική συμμορία προσέβαλε με όπλα τα φυλάκια της σιδηροδρομικής γραμμής με αριθμό 306, 350, 295 και 250. Απόσπασμα 30 ανδρών έφυγε αμέσως από την Κομοτηνή προς καταδίωξη των ληστών… Η Ελλάδα διαμαρτυρήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών!
    Πυκνότερες εμφανίσεις κομιτατζήδων στη Θράκη, είχαμε στη δεκαετία του 1930. Τα στοιχεία που υπάρχουν δεν είναι πλήρη. Δείχνουν όμως μία δραστηριότητα, που δικαιολογημένα προκαλούσε ανησυχίες στον φιλήσυχο πληθυσμό.
    Το Φεβρουάριο του 1933 οι "Τάιμς" του Λονδίνου έγραψαν ότι 15.000 κομιτατζήδες πραγματοποίησαν συνέδριο στην Άνω Τζουμαγιά της περιοχής Πετριτσίου και ενέκριναν ψήφισμα για την αυτονομία της Μακεδονίας και την ένταση του αγώνα εναντίον της Σερβίας "δια πυρός και σιδήρου". Ο Τύπος της Σόφιας έγραψε ότι οι αντιδράσεις αυτές οφείλονταν στην επικείμενη ανασυγκρότηση της Γιουγκοσλαβίας σε ομόσπονδο κράτος, τμήμα του οποίου θα αποτελούσε και η λεγόμενη Μακεδονία.
    Στις αρχές Απριλίου του ίδιου έτους μια περίπολος του ελληνικού φυλακίου της περιοχής Εχίνου Ξάνθης συνεπλάκη με δύο Βουλγάρους που είχαν εισέλθει παράνομα στο ελληνικό έδαφος. Μετά την ανταλλαγή πυροβολισμών οι Βούλγαροι κατέφυγαν τελικά στο Βουλγαρικο έδαφος. Αργότερα έγινε γνωστό, ότι τραυματίσθηκε ο ένας Βούλγαρος, ο οποίος αργότερα υπέκυψε στα τραύματά του.
    Τον Ιούλιο του 1933 η κυβέρνηση Μουσάνωφ επιχείρησε  να εκκαθαρίσει τη Σόφια από τα επικίνδυνα στοιχεία των κομιτατζηδων, που είχαν κατακλύσει την πρωτεύουσα διχασμένοι σε οπαδούς του Πρωτογέρωφ και σε οπαδούς του Μιχαήλωφ, αρχικομιτατζήδες και οι δύο, που συμπλέκονταν με νεκρούς πολλές φορές.  Η επιρροή τους μάλιστα στη πολιτική ζωή της Βουλγαρίας ήταν μεγάλη. Έγιναν συλλήψεις και βρέθηκαν πολλά κρυμένα όπλα. Οι κύριοι πυρήνες βέβαια των κομιτατζήδων παρέμεναν στην περιοχή Πετριτσίου.  
    Στις 30 Ιουλίου 1933 μια είδηση κατατάραξε τη Βόρεια Ελλάδα.  Στο δρόμο μεταξύ Μπορόβου (σήμερα Ποταμοί) και Ζυρνόβου (σήμερα Κάτω Νευροκόπι) της Δράμας ληστεύθηκε από συμμορία ένα αυτοκίνητο, στο οποίο επέβαιναν ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Δράμας Δεσύλας, ο επιτελάρχης  του Δ΄Σώματος Στρατού Καλλέργης και 3 μηχανικοί. Προκλήθηκε μεγάλη αναστάτωση. Τους έκλεψαν τα χρήματα και ό,τι πολύτιμο είχαν μαζί τους. Οι ληστές μιλούσαν σπασμένα ελληνικά με έντονη προφορά, όπως αυτή των Βουλγαρόφωνων της Μακεδονίας. Οι δράστες εξαφανίσθηκαν, μπαίνοντας μάλλον στο βουλγαρικό έδαφος, αφού το σημείο της ληστείας απείχε μόλις 5 χιλμ. και η περιοχή είναι δασώδης. Οι αρχές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για Βούλγαρους ληστές, πρώην κατοίκους της περιοχής. Τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου συνεδρίασε η επιτροπή ασφαλείας του νομού Δράμας και επικήρυξε τους ληστές της ληστείας του Ζυρνόβου, αντί του ποσού των 50.000 δρχ. Στα μέσα Νοεμβρίου συνελήφθη στην Κομοτηνή ο κομιτατζής Παπαποστόλωφ, ο οποίος ανακρίθηκε ως ενεχόμενος στη ληστεία του Ζυρνόβου.

*Από τη δράση των κομιτατζήδων στη Βόρεια Ελλάδα

    Στις 28 Αυγούστου σημειώθηκε μια ακόμα απόπειρα εισβολής κομιτατζήδων στο ελληνικό έδαφος από τη μεθόριο της περιοχής της Δράμας. Αποκρούσθηκε από τους άνδρες του 7ου συνοριακού τομέα, αλλά τελικά η συμμορία εκμεταλλεύθηκε το σκοτάδι και διέφυγε στο βουλγαρικό έδαφος. Την επομένη οι στρατιώτες βρήκαν κηλίδες αίματος, που σημαίνει ότι υπήρξε τραυματισμός κομιτατζή.
Δύο μέρες αργότερα μια βουλγαρική συμμορία αποπειράθηκε να εισέλθει στο ελληνικό έδαφος από την περιοχή του φυλακίου 64 στο νομό Ροδόπης. Και αυτή η συμμορία αποκρούσθηκε από τους στρατιώτες.
    Προς τα τέλη του Σεπτεμβρίου πενταμελής ομάδα κομιτατζήδων ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γραμμή 10 χιλμ. βορείως της Γευγελής. Από την ομάδα αυτή συνελήφθη ο αρχηγός της Ιβάνωφ 24 ετών φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και παρ' όλα αυτά είχε στραφεί εναντίον των Σέρβων!!!
    Τον Οκτώβριο σημειώθηκε πυκνή και έντονη δραστηριότητα κομιτατζήδων στις περιοχές Ειδομένης και Γευγελής.
    Στις 10 του μηνός δημοσιεύθηκαν πληροφορίες ότι συγκεντρώνονται πολλοί κομιτατζήδες στην περιοχή Νευροκοπίου απειλώντας την βουλγαρική κυβέρνηση με ανατροπή αν υπογράψει σύμφωνο φιλίας με τις γειτονικές χώρες Ελλάδα και Σερβία.     Δημοσιεύθηκαν επίσης πληροφορίες ότι κινήσεις κομιτατζήδων παρατηρήθηκαν και στη μεθόριο της Κομοτηνής. Οι ελληνικές στρατιωτικές αρχές πήραν μέτρα για να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη εισβολή ληστοσυμμοριών.   
    Δεν μας έφταναν στον Έβρο οι Βούλγαροι, πλάκωσαν και οι Έλληνες!!! Στα τέλη Οκτωβρίου έκανε την εμφάνισή του ένας επικηρυγμένος από το παρελθόν ληστής ονόματι Ιωαννίδης. Εμφανίσθηκε τις απογευματινές ώρες έξω από το χωριό Μεταξάδες, όπου συνέλαβε τρείς χωρικούς και τους λήστεψε. Για την καταδίωξη του ληστή κινητοποιήθηκαν τα αποσπάσματα της Χωροφυλακής, Στους Μεταξάδες έσπευσε και ο διοικητής Χωροφυλακής Έβρου Τσουγκράκης.  
    Ο Οκτώβριος του 1933 ήταν γεμάτος  από δράση κομιτατζήδων στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά και εκείθεν των συνόρων προς τη Σερβία. Οι Βούλγαροι έκαναν μερικές ανεπιτυχείς απόπειρες να ανατινάξουν την αμαξοστοιχία Σεμπλόν Οριάν.

Άνθρακες ο βουλγαρικός θησαυρός στο Ρήγιο

    Ο Ιανουάριος του 1934 άριχσε με ένα συνέδριο του βουλγαροθρακικού κομιτάτου στο Σβίλεγκραντ. Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο αυτό επέκριναν την βουλγαρική κυβέρνηση γιατί- έλεγαν- δεν εκινείτο καθόλου για το πολυθρύλητο ζήτημα της εξόδου των Βουλγάρων στο Αιγαίο. Η κυβέρνηση της Σόφιας για να φανεί ότι δεν ενθαρρύνει αυτές τις κινήσεις έπαυσε από τα καθήκοντα το νομάρχη του Χάσκοβο Μιχ. Οικονομώφ. Επικριτικός προς τη βουλγαρική κυβέρνηση για τη στάση της ήταν και ο τουρκικός Τύπος της Κωνσταντινούπολης.
    Η 1η Απριλίου στην Αλεξανδρούπολη, μπήκε με μια εντυπωσιακή είδηση, που αποδείχθηκε πρωταπριλιάτικη.
    Απόρρητα τηλεγραφήματα που έφτασαν από τη Χωροφυλακή Νέας Ορεστιάδας και τον υπομοίραρχο Γ. Μαντζαβίνο, ανέφεραν ότι μέσα στην κοίτη του ποταμού Άρδα λίγα μέτρα από την σιδηροδρομική γέφυρα Μαρασίων ανακαλύφθηκε ένα κιβώτιο, που ανήκε στους Ρώσους του ρωσοτουρκικού πολέμου του 1878. Η εφημερίδα "Πρόοδος" επεκαλείτο μαρτυρίες γερόντων ότι την εποχή εκείνου του πολέμου είχε σημειωθεί μεγάλη πλημμύρα, που παρέσυσε τη δυτική πλευρά της γέφυρας ενώ διήρχετο τρένο προερχόμενο από τη Σόφια. Σ' αυτό το τρένο υπήρχε το ρωσικό κιβώτιο με χιλιάδες χρυσών ναπολεονείων που προορίζονταν για πληρωμή μισθών αξιωματικών. Το κιβώτιο δεν βρέθηκε τότε παρά τις προσπάθειες των Ρώσων. Βρέθηκε όμως κατά τύχη το 1934 από ψαράδες των Καστανεών!!!... Ήταν όμως Πρωταπριλιά! 
    Μερικές μέρες αργότερα, επιβάτες του σιδηροδρόμου που έφταναν από τη Βουλγαρία ανέφεραν ότι στη Σόφια οι βουλγαρομακεδονικές αυτονομιστικές οργανώσεις ανέπτυσσαν κινητικότητα προς τα βουλγαροσερβικά σύνορα αλλά και στην περιοχή του Πετριτσίου.
    Στις 18 Απριλίου 1934 μια είδηση που κυκλοφόρησε στο νομό Έβρου, ξύπνησε παλαιούς ξεχασμένους μύθους για κρυμμένους θησαυρούς. Στο χωριό Σαράκιοϊ (σημερινό Ρήγιο) κοντά στο Πύθιο εμφανίσθηκε ο έφεδρος Βούλγαρος λοχαγός Χρήστο Μπόϊντεφ και έχοντας άδεια από το αρμόδιο ελληνικό υπουργείο, παρουσία και των αρχών άρχισε ανασκαφές για ανεύρεση κρυμένου θησαυρού. Υποστήριζε ότι στους Βαλκανικούς Πολέμους, κατά την προέλαση του Βουλγαρικού Στρατού προς την Τσατάλτζα, αυτός με άλλους δύο συναδέλφους του είχαν κρύψει 70.000 χρυσές λίρες. Τελικά τίποτα δεν βρέθηκε...
    Την νύχτα της 1ης Ιουνίου 1934 μια τουρκική τετραμελής ληστοσυμμορία έγινε αντιληπτή έξω από τις Καστανιές της Νέας Ορεστιάδας προερχόμενη από το βουλγαρικό έδαφος, όπου διέπραξε σειρά ληστειών. Οι κάτοικοι των Καστανεών ειδοποίησαν τη Χωροφυλακή και αμέσως απεστάλη καταδιωκτικό απόσπασμα, το οποίο συνεπλάκη με τους ληστές μέσα στη νύχτα. Τραυματίσθηκαν δύο ληστές, οι οποίοι όμως κατώρθωσαν να διαφύγουν. Συνελήφθη ο αρχηγός της σπείρας Χουσεΐνογλου Αλή επικηρυγμένος για άλλες ληστείες και κυκλώθηκε ο τέταρτος Χασάνογλου Μουσταφά. Επάνω στον Χουσεΐνογλου βρέθηκαν τέσσερις φυσιγγιοθήκες και 1275 λέβα.
    Στις 30 Ιουνίου 1934 επταμελής συμμορία κομιτατζήδων εισήλθε στο ελληνικό έδαφος στο νομό Σερρών και κατευθύνθηκε προς τα χωριά Βροντού, Μετόχι και Λάκκος. Αμέσως έγινε κινητοποίηση της Χωροφυλακής για την εξουδετέρωσή τους. 

Κομιτατζήδες στην Κίρκη 

    Τη νύχτα της 9ης προς τη 10 Ιουλίου 1934, μια επταταμελής συμμορία Βουλγάρων οπλισμένων με όπλα Μάνλιχερ και χειροβομβίδες εμφανίσθηκε στις περιοχές Κίρκης και Συκορράχης στη θέση μεταξύ των μεταλλείων Φιλίππου και Ντουρουσανλάρ. Οι κομιτατζήδες συνέλαβαν αρχικά τέσσερις  εργάτες των μεταλλείων της Κίρκης, διαρέθηκαν σε δύο ομάδες και οδήγησαν τους δύο εργάτες έξω από την Συκορράχη, όπου διημέρευσαν και το απόγευμα πήγαν στη θέση Ίντερε, με το πρόσχημα ότι αναζητούν κρυμμένο θησαυρό. Μετά από δύο ώρες παραιτήθηκαν από τις έρευνές τους, επέστρεψαν στο σημείο της αφετηρίας τους και άφησαν ελεύθερους τους δύο εργάτες. Οι ίδιοι ετράπησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Η άλλη ομάδα με τους άλλους δύο εργάτες πήγε στη θέση Κελεμπέκ, όπου διημέρευσε χωρίς να κάνει κάτι και το απόγευμα άφησε ελεύθερους τους δύο έργάτες. Οι κομιτατζήδες εξαφανίσθηκαν μέσα στο πυκνό δάσος.
    Από την Αλεξανδρούπολη ξεκίνησε για την καταδίωξή της απόσπασμα επικεφαλής του οποίου είχε τεθεί ο διοικητής Χωροφυλακής Έβρου ταγματάρχης Τσουγκράκης. Άλλα αποσπάσματα αναπτύχθηκαν σε άλλες θέσεις με στόχο να αποτρέψουν τη διαφυγή της συμμορίας προς τη Βουλγαρία ή την Τουρκία, χωρίς όμως να τους εντοπίσουν πουθενά.
    Οι εργάτες που αφέθηκαν ελεύθεροι αφηγήθηκαν ότι οι Βούλγαροι ήταν πάνοπλοι ο δε νεώτερος από αυτούς ήταν περίπου 20 ετών και φορούσε πηλίκιο γυμνασιόπαιδος!!! Οι κομιτατζήδες τους βασάνισαν ζητώντας  πληροφορίες για προύχοντες της Κίρκης και των Σαππών. Τους οδήγησαν μάλιστα σε κάποιο σημείο του δάσους, όπου τους υποχρέωσαν να σκάψουν για να βρουν θησαυρούς, χωρίς αποτέλεσμα.
    Στις 23 Ιουλίου 1934 κυκλοφόρησαν φήμες ότι στην περιφέρεια του Άβαντα Αλεξανδρούπολης εμφανίσθηκε βουλγαρική συμμορία. Η διοίκηση Χωροφυλακής έστειλε έφιππο καταδιωκτικό απόσπασμα. Τη νύχτα κυκλοφόρησαν φήμες ότι η ληστοσυμμορία συνεπλάκη με χωρικούς που επιχείρησαν να καταδιώξουν τους κομιτατζήδες.
    Στις αρχές Δεκεμβρίου 1934, κυκλοφόρησαν στο Σβίλεγκραντ προκηρύξεις κομιτατζήδων οι οποίοι αποδοκίμαζαν  τη συνθήκη του Νεϊγύ με την οποία οι νικητές σύμμαχοι του Α΄Παγκοσμίου Πολέμλου είχαν επιβάλει την απομάκρυνση των Βουλγάρων από τη Θράκη, που την κατείχαν βάσει της συνθήκης του Βουκουρεστίου του 1913. Παράλληλα διακήρυσσαν τις βλέψεις που είχαν πάντα επί της Θράκης. 
    Κατά τη διάρκεια του 1935 υπήρξεμια σχετική ύφεση της δράσης των κομιτατζήδων, εξαιτίας των προσπαθειών της βουλγαρικής κυβέρνησης να περιορίσει τη δράση τους.
    Ωστόσο στα μέσα του έτους η κυκλοφορία στην Ανατολική Θράκη δύο κατασκόπων, αναστάτωσε την Τουρκία, αλλά και την Ελλάδα. Συγκεκριμένα έγινε γνωστό ότι δύο Βούλγαροι αξιωματικοί εφοδιασμένοι με πλαστά διαβατήρια πέρασαν στην Τουρκία ως Γάλλοι δημοσιογράφοι. Πήγαν στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί έφτασαν έως τα σύνορα με τη Βουλγαρία κατασκοπεύοντας τη συνοριακή αμυντική οργάνωση των Τούρκων. Εκείνη την εποχή η Τουρκία είχε κατασκευάσει  σημαντικά οχυρωματικά έργα στην Ανατολική Θράκη αντιμωτωπίζοντας κρίση στις σχέσεις με τη Βουλγαρία. Διαδόθηκε μάλιστα ότι οι δύο Βούλγαροι κατάσκοποι εισήλθαν και στο ελληνικό έδαφος, χωρίς ποτέ να αποδειχθεί αυτό. Η πληροφορία αυτή ξεκίνησε από τη σύλληψη στην Αλεξανδρούπολη δύο Βουλγάρων φυγάδων, που είχαν καταδικαστεί για κίνημα εναντίον του βασιλιά Μπόρις της γειτονικής χώρας. 
Στα τέλη Μαΐου στην περιοχή Ζυρνόβου της Δράμας εμφανίσθηκε πενταμελής συμμορία, ατόμων που μιλούσαν βουλγαρικά και ελληνικά. Συνέλαβαν τον ιδιώτη Ζήκα, που τον απελευθέρωσαν αργότερα κοντά στο χωριό Βώλακας στα σύνορα. Αυτοί όπως έγινε γνωστό,  σκόπευσαν να ληστέψουν ένα αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν πλούσιοι Σαρακατσαναίοι. Το αυτοκίνητο όμως- για καλή τους τύχη- πέρασε λίγο πριν εμφανισθεί η συμμορία. Οι Βούλγαροι ληστές κατόρθωσαν να διαφύγουν ανενόχλητοι. 
    Επίσης στα τέλη Μαΐου 1935, μια άλλη εξαμελής συμμορία ενόπλων επί μέρες τρομοκρατούσε στην περιφέρεια Ξάνθης, τις περιοχές Πολυφύτου, Αμαξάδων και Σελέρου. Κινητοποιήθηκαν αποσπάσματα της Χωροφυλακής, που ενισχύθηκαν με δυνάμεις και από την Κομοτηνή. Επειδή ήταν πρόσφατη η απόπειρα κινήματος των βενιζελικών, οι λαϊκοί διέδωσαν ότι αυτοί ήταν βενιζελικοί που πήραν τα βουνά για να μην συλληφθούν ώς μετέχοντες στο κίνημα. Μύλος, η κατάσταση...     
    Οι επιδρομές βουλγαρικών συμμοριών συνεχίζονταν. Στις 8 Αυγούστου στο δάσος της Μικρόπολης Δράμας έμφανίσθηκε μια συμμορία αγνώστων, που συνέλαβε ένα χωρικό, τον Παύλο Χαραλαμπίδη, που είχε πάει στο δάσος να κόψει ξύλα. Ήταν τρείς, που τον περικύκλωσαν και με χειρονομίες του υπέδειξαν να σηκώσει ψηλά τα χέρια του. Ένας από τους τρεις που είχε γενιάδα, τον πλησίασε και τον ρώτησε αν γνωρίζει τουρκικά. Αυτός δεν μιλούσε τουρκικά. Τότε ένας από τους τρεις τον χτύπησε με τον υποκόπανο του όπλου του, τον τραυμάτισε άσχημα και δοκίμασε να τον σκοτώσει, αλλά τον αναχαίτισε ο γενειοφόρος.  Οι άγνωστοι του πήραν 200 δρχ. που είχε στις τσέπες του και τον εγκατέλειψαν τραυματισμένο. Ο Χαραλαμπίδης ανέφερε στην αστυνομία ότι οι τρείς ληστές μιλούσαν βουλγαρικά και τουρκικά μεταξύ τους, είχαν πολεμικά όπλα και χειροβομβίδες και φορούσαν βουλγάρικα καλπάκια.

*Βούλγαροι κομιτατζήδες στην Αισύμη

Κομιτατζήδες στην Αισύμη

    Την ίδια μέρα, από την Αλεξανδρούπολη τηλεγραφούσαν ότι πριν από δέκα ημέρες κομιτατζήδες απήγαγαν το Γιάννη γιο του προύχοντα της Αισύμης Χατζηκωνταντίνου. Αυτός μετά από επταήμερη αιχμαλωσία του εμφανίσθηκε στην Αισύμη και ανέφερε ότι τον απήγαγαν Βούλγαροι κομιτατζήδες, οι οποίοι μάλιστα είχαν καταγωγή από το ίδιο χωριό (σ.σ.Η Αισύμη πρώην Ντογάν Ασάρ, ήταν βουλγαροχώρι και εκεί γεννήθηκε ο γνωστός λησταντάρτης του 1878 βοεβόδας Πέτκο Καλογιάννωφ, ενώ αργότερα το χωριό εποικίσθηκε με πρόσφυγες Έλληνες) που είχαν μεταναστεύσει προ ετών στη Βουλγαρία. Ο Γιάννης Χατζηκωνσταντίνου ανέφερε σε πρόχειρη ανάκριση ότι διέλαθε της προσοχής του κομιτατζή που τον φύλαγε και απέδρασε.
    Στην Αλεξανδρούπολη όμως κυκλοφορούσαν φήμες ότι ο νεαρός αφέθηκε ελεύθερος, αφού καταβλήθηκαν από τους οικείους του λύτρα ύψους 100.000 δρχ. Η χωροφυλακή πάντως διέψευδε αυτές τις πληροφορίες.
    Αποθρασυμένοι οι κομιτατζήδες μπήκαν και μέσα στην Αισύμη όπου λήστεψαν δυο παντοπώλες, παίρνοντας χρήματα και τρόφιμα. Πάντως διαψεύσθηκαν αρμοδίως οι πληροφορίες, ότι λήστεψαν και ένα παντοπωλείο στη Νίψα. Οι χωρικοί τρομαγμένοι άρχισαν να εγκαταλείπουν το χωριό και να καταφεύγουν στην Αλεξανδρούπολη.
    Τα αποσπάσματα της Χωροφυλακής με επικεφαλής το διοικητή Τσούκα τους κατεδίωκαν σε όλη την περιοχή και σε κάποια φάση τους ανακάλυψαν. Συνεπλάκησαν μαζί τους, αντάλλαξαν πυροβολισμούς, αλλά οι κομιτατζήδες διέφυγαν αφού ως γηγενείς γνώριζαν καλά τη διαμόρφωση του εδάφους και τα κρυφά περάσματα.
    Τον Δεκαπενταύγουστο του 1935 μια είδηση που ήρθε μέσω εφημερίδων της Βιέννης γνωτοποιούσε ότι η βουλγαρική κυβέρνηση συνέλαβε στη Φιλιππούπολη 46 κομιτατζήδες που ανήκαν στην αριστερή πτέρυγα της Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης. Οι συλληφθέντες έκαναν έντονο αγώνα μεταξύ των τέως μελών της διαλυθείσας οργάνωσης, επιδιώκοντας την ανασυγκρότησή της σε κομμουνιστικές βάσεις πλέον. 
    Στα μέσα Απριλίου 1936 τα όργανα ασφαλείας της Ξάνθης και τα καταδιωκτικά αποσπάσματα συνέλαβαν πενταμελή ληστοσυμμορία η οποία λυμαίνονταν επί ένα και πλέον έτος την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Τους βάρυναν ληστείες, φόνοι, διαρρήξεις, απάτες και διάφορα άλλα αδικήματα.
    Λίγες μέρες αργότερα συνέβη και ένα απροσδόκητο γεγονός στο Ορμένιο. Οι φρουροί πυροβόλησαν και σκότωσαν τον  Έλληνα ιεροψάλτη του χωριού, που τον εξέλαβαν κατά λάθος ως... κομιτατζή!!! Συνέβαινα και αυτά, δυστυχώς.
    Μια περιοχή που υπέστη τα πάνδεινα από τους κομιτατζήδες, ήταν το Τρίγωνο του Βορείου Έβρου.Η περιοχή είχε πολλούς νεκρούς αλλά και πολλά κλεμμένα ζώα. Είδικά τα Πετρωτά, είχαν υποστεί επίθεση με αρκετούς νεκρούς (Βλέπε στο https://sitalkisking.blogspot.com/2018/02/1920.html). Οι κομιτατζήδες περνώντας με άνεση τα βατά σημεία του ποταμού Έβρου έκλεβαν συνήθως μεγάλα και μικρά ζώα, τα οποία περνούσαν στο βουλγαρικό έδαφος. Οι διαμαρτυρίες των κατοίκων στις μεθοριακές αρχές δεν ωφέλησαν σε τίποτα. Έτσι οι προύχοντες αποφάσισαν να σωφρονίσουν οι ίδιοι τους Βουλγάρους. Διάλεξαν μερικά δυναμικά παλληκάρια, τα πέρασαν στο Βουλγαρικό έδαφος και αυτά πήραν τα ζώα και τα έφεραν στο ελληνικό έδαφος. Με αποτέλεσμα να συνετισθούν οι κομιτατζήδες εκείνης της περιοχή ("Μακεδονία" 19 Απριλίου 1936).
    Στις 23 Μαΐου 1936 στις εφημερίδες της Αλεξανδρούπολης δημοσιεύθηκε η απόφαση υπ' αριθμ. 11 της Επιτροπής Ασφαλείας του νομού Έβρου με την οποία επικηρύχθηκε ο Βούλγαρος ληστής Πέτκο Σέγκο με 50.000 δρχ. σε όποιον θα έδινε πληροφορίες για την ανακάλυψη και τη σύλληψή του, καθώς και των άλλων τριών μελών της συμμορίας του και 100.000 δρχ. για τη φόνο ή την παράδοση του στις αρχές. 
    Οι κάτοικοι της Θράκης, ζούσαν αδιάλειπτα με τις απειλές που προέρχονταν από τα εθνικιστικά και εγκληματικά στοιχεία των γειτονικών χωρών. 

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ
*Αρχείο εφημερίδων "Μακεδονία", Μακεδονικά Νέα", "Νέα Αλήθεια", "Φως"  Θεσσαλονίκης, "Ακρόπολις", "Πρωΐα", "Πατρίς" Αθηνών, "Θάρρος" Δράμας, "Πρόοδος" Αλεξανδρούπολης.