Έτσι διπλασιάστηκε η Ελλάδα της Μελούνας….

*Ο λοχαγός του Βρετανικού Επιτελείου Άλμπερτ Τράπμαν 

και η σύζυγός του εθελόντρια νοσοκόμα 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Οι Βαλκανικοί πόλεμοι των ετών 1912-13 υπήρξαν οι πλέον ένδοξοι και παραγωγικοί πόλεμοι της Ελλάδας, μετά την Επανάσταση του 1821. Τα αποτελέσματά τους, υπερέβησαν τις προσδοκίες όλων.

Η μικρή «Ελλάδα της Μελούνας», μετά την λήξη των δύο νικηφόρων Βαλκανικών Πολέμων, είχε σχεδόν διπλασιάσει το έδαφός της, αφού από 63.211 τετραγωνικά χιλιόμετρα που είχε το έτος 1897 έφτασε στα 121.794 το 1913! 

Αλλά και ο πληθυσμός της αυξήθηκε σημαντικά, αφού από 2.631.952 έφτασε στα 4.832.167 κατοίκους .

Βέβαια τα κέρδη ήταν αυτά καθώς και η δόξα που παρέμεινε. Μοιραία όμως υπήρξαν και ανθρώπινες απώλειες. Και αυτές είναι δραματικές, αφού η ανθρώπινη ζωή είναι ανεκτίμητη.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία που έχουν περιληφθεί στην Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων, που εξέδωσε η Διεύθυνση Ιστορίας του ΓΕΣ το 1987 έχουν καταγραφεί 307 νεκροί αξιωματικοί και 555 τραυματίες. Οι νεκροί οπλίτες είναι 7.918 και οι τραυματίες 32.587. Επιπλέον  188 οπλίτες θεωρούνται αγνοούμενοι. Και κοντά σε όλους αυτούς καταμετρήθηκαν και 580 «παγόπληκτοι». Οπλίτες δηλαδή, που έπαθαν κρυοπαγήματα.

*Τα νικηφόρα ελληνικά στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη

Στοιχεία για τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο

                Ειδικότερα για τον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο του 1913, όταν δηλαδή η Ελλάδα είχε αντίπαλο την πρώην σύμμαχο της Βουλγαρία, έκανε δικούς του υπολογισμούς ο Βρετανός λοχαγός Άλμπερτ Τράπμαν, ο οποίος παρακολούθησε όλες τις φάσεις των Βαλκανικών Πολέμων ως απεσταλμένος του «Νταίηλυ Τέλεγκραφ». Τον ακολουθούσε και η σύζυγός του στις εκστρατείες αυτές ως εθελόντρια νοσοκόμα.

*Ο Τράπμαν προσκυνάει σε τάφο πεσόντος Έλληνος στρατιώτου 
(Εφημερίδα ΑΘΗΝΑΙ 11 Δεκεμβρίου 1913)

                Οι αφηγήσεις του Άλμπερτ Τράπμαν (πέραν των ημερήσιων ανταποκρίσεών του) δημοσιεύθηκαν μετά τη λήξη των εχθροπραξιών στο αγγλικό περιοδικό «19^ος Αιών και τα μετέπειτα» τον Οκτώβριο του 1913 και αναδημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα «Αθήναι» του Γεωργίου Πωπ, τον Δεκέμβριο του 1913 και τον Ιανουάριο του 1914.

Ο πόλεμος αυτός υπήρξε βραχύς, αλλά άκρως νικηφόρος για τα ελληνικά όπλα. Κράτησε 30 μέρες. Άρχισε στις 2 Ιουλίου 1913 (νέο ημερολόγιο) και έληξε στις 31 Ιουλίου όταν υπεγράφη η ανακωχή μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Με εξαίρεση τη 29^η και την 30^η Ιουλίου, δεν υπήρξε μία ημέρα χωρίς να σημειωθεί μια σημαντική μάχη ή ένα πολεμικό κατόρθωμα των Ελλήνων (Μάχες Κιλκίς- Λαχανά, μάχη Δοϊράνης, κατάληψη κοιλάδας Στρώμνιτσας, απελευθέρωση Καβάλας, Σερρών και Δράμας, μάχες Μπαμπίνας και Κοπρίβλιανης, κατάληψη Πετσόβου και Μπάνσκο, μάχη Σιμιτλή, απελευθέρωση Δυτικής Θράκης κ.λπ.)

                Κατά τον Βρετανό στρατιωτικό, το σύνολο των διεξαχθεισών μαχών ανέρχονταν σε 24 και τουλάχιστον οι μισές από αυτές σημειώθηκαν σε κορυφές βουνών μερικά από τα οποία έχουν υψόμετρο άνω των 2.000 μέτρων.

                «Τα όρη εκείνα- έγραψε ο Τράπμαν- παρέσχον τους επιτυμβίους λίθους, οίτινες σημειούσιν τους τάφους ηρώων Ελλήνων νεκρών, των οποίων το επιτάφιον επίγραμμα εγράφη δι’ αίματος επί των οχυρών θέσεων, μέχρι τούδε γνωστών μόνον εις τας αγρίας αίγας. Αλλ’ η ιστορία θα διαφυλάξει αειθαλείς τας δάφνας αυτών εν ταις καρδίαις των συμπατριωτών των».

                 Από τους 105.000 άνδρες, τους οποίους παρέταξε η Ελλάδα, περί τις 35.000 έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίσθηκαν (σ.σ. προφανώς εδώ αναφέρεται στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους).

*Λάφυρα που πήραμε από τους Τούρκους

                Μέσα σε 30 μέρες ο ελληνικός στρατός όχι μόνο διήνυσε 300 χιλιόμετρα, αλλά πολέμησε σχεδόν σπιθαμή προς σπιθαμή εναντίον αντιπάλων συνήθως οχυρωμένων σε κατάλληλες τοποθεσίες. Ο Τράπμαν υπολόγιζε ότι στις 2 Ιουλίου 1913 (νέο ημερολόγιο) οι Βούλγαροι διέθεταν 90.000 άνδρες, που στις 5 Ιουλίου τις ενίσχυσαν σε 120.000 άνδρες και πρόσθεσαν άλλες 40.000 άνδρες στις 26 Ιουλίου. Από αυτούς, οι Έλληνες συνέλαβαν 19.000 αιχμάλωτους Βουλγάρους με 172 πυροβόλα. Κατά τους ίδιους υπολογισμούς  του Άγγλου στρατιωτικού, οι νεκροί και τραυματίες Βούλγαροι ανήλθαν σε 43.000.

                Ο Τράπμαν πρόβλεπε τότε ότι η Ελλάδα θα έχει λαμπρό μέλλον. Για την Βουλγαρία έγραψε ότι στα προσεχή 25 χρόνια «η λέξις Βούλγαρος θα χρησιμοποιείται μόνον προς εκφοβισμό των κακών παιδίων».

                Ο Βρετανός λοχαγός του Επιτελείου, πρόσθεσε στις αφηγήσεις και ένα ποίημα, εκφράζοντας το θαυμασμό του για τους Έλληνες στρατιώτες. Το μετέφρασε στα Ελληνικά ο δημοσιογράφος και πολιτικός Θεόδωρος Βελλιανίτης και είναι το ακόλουθο:

                Και το πρωτότυπο ποίημα στα Αγγλικά.

                Οι ελληνικές απώλειες του Β΄ Βαλκανικού Πολέμου- κατά το ΓΕΣ- ήταν 164 νεκροί και 294 τραυματίες αξιωματικοί. Από τους οπλίτες οι νεκροί ήταν 5.687 και οι τραυματίες 23.553.

                Στις απώλειες των δύο Βαλκανικών Πολέμων δεν περιλαμβάνονται όσοι πέθαναν αργότερα (τραυματίες και ασθενείς) και όχι επάνω στη μάχη. Σύμφωνα με τα υφιστάμενα στοιχεία οι νεκροί αξιωματικοί αυτής της κατηγορίας ανέρχονται σε 38 αξιωματικούς και 1.520 οπλίτες.

Πάντως με τα αποτελέσματα των Βαλκανικών Πολέμων, το γόητρο των Ενόπλων Δυνάμεων είχε αναστηλωθεί μετά την καταρράκωση του 1897. Η οικονομία και η ανάπτυξη απέκτησαν ανοδική πορεία. Το λαϊκό αίσθημα είχε ικανοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό θεωρώντας πως οι περιφανείς νίκες πραγμάτωναν τους εθνικούς πόθους της λεγόμενης Μεγάλης Ιδέας. Δυστυχώς, ο διχασμός δεν άργησε να έρθει, μαζί με την Μικρασιατική καταστροφή του 1922.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ

*Αρχείο εφημερίδας «Αθήναι» Δεκεμβρίου 1913 και Ιανουαρίου 1914

*«Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913» Έκδοση ΔΙΣ/ΓΕΣ, 1987