Θράκες της Θεσσαλονίκης κατά των πολιτικών διακρίσεων στις εκλογές του 1915

*Η επιστολή των Θρακών στην εφημερίδα "Φως" Θεσσαλονίκης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Οι εκλογές της 31^ης Μαΐου 1915, ήταν οι πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν μέσα στη νέα πολιτική πραγματικότητα, την οποία άρχισε να διαμορφώνει από τότε ο καταστροφικός Εθνικός Διχασμός. Τότε σημειώθηκε και η πρώτη προσπάθεια αποκλεισμού των Θρακών προσφύγων της Θεσσαλονίκης, να αναδείξουν εκπροσώπους στη Βουλή, γιατί ήταν κατά πλειοψηφία βενιζελικοί.

Εκείνες οι εκλογές έγιναν από την κυβέρνηση του Δημητρίου Γούναρη. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα ήταν ότι σε αυτές ψήφισαν για πρώτη φορά και οι περιοχές που πρόσφατα είχαν απελευθερωθεί κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους κυρίως. Δηλαδή η Ήπειρος, η Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου. Τις εκλογές εκείνες της 31ης Μαΐου 1915 κέρδισε ο Ελευθέριος Βενιζέλος με το κόμμα των Φιλελευθέρων, λαμβάνοντας 186 από τις 316 έδρες, και σχηματίζοντας νέα κυβέρνηση στις 10 Αυγούστου, που όμως παραιτήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου λόγω διαφωνίας με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄. Τα πάθη ήδη ήταν εξημμένα, ενώ η Ευρώπη σπαράσσονταν από τον Α’  Παγκόσμιο Πόλεμο.

*Οι πρωταγωνιστές του Εθνικού Διχασμού

                 Στην Ελλάδα εκφράστηκαν τότε δύο διαφορετικές θέσεις- απόψεις ως προς την σκοπιμότητα ή μη της συμμετοχής στον πόλεμο. Οι Φιλελεύθεροι με τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο τάσσονταν υπέρ της συμμετοχής στο πλευρό της ΑΝΤΑΝΤ, επειδή προσδοκούσαν ότι με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα αποκτούσε εδαφικά οφέλη. Ήταν και αυτό ένα σημείο στο οποίο οι Θράκες διέβλεπαν απελευθέρωση της πατρίδας τους. Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος Α΄ και το Γενικό Επιτελείο Στρατού θεωρούσαν ανεύθυνη τη θέση των Φιλελευθέρων, εκτιμώντας ότι η έκβαση του πολέμου ήταν αβέβαιη και ως εκ τούτου η νίκη της ΑΝΤΑΝΤ δεν ήταν σίγουρη, γι’ αυτό στο αρχικό στάδιο είχαν ταχθεί υπέρ της αυστηρής ουδετερότητας και αργότερα να αποφασισθεί η είσοδος ή όχι στον πόλεμο, ανάλογα με την εξέλιξη των επιχειρήσεων.

*Βουλγαρικά στρατεύματα του 1912

Οι Θράκες πρόσφυγες κατά των αποκλεισμών

                Μέσα σ’ αυτή την πολιτική ατμόσφαιρα άρχισε η προεκλογική ατμόσφαιρα και στη Θεσσαλονίκη, όπου είχαν καταφύγει χιλιάδες Θράκες, που ήθελαν να αποφύγουν τη δεινή Βουλγαρική κατοχή στην πατρίδα τους. Η Θράκη μετά τη συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1913, είχε διαμοιρασθεί μεταξύ της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Μόνο που στην καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης αλλά και σε δημοσιεύματα των εφημερίδων εμφανίζονταν συχνά υποδείξεις και σχόλια, ότι αυτοί που θα υποδειχθούν ως υποψήφιοι «πρέπει να είναι Μακεδόνες και μόνο Μακεδόνες»! Ήταν μια έρπουσα άτυπη υπόδειξη να αποκλεισθούν όσοι δεν ήταν αυτόχθονες.

*Θεσσαλονίκη του 1912. Στρατιωτική μουσική παιανίζει στους δρόμους

                Αυτό ενόχλησε τους Θράκες πρόσφυγες στη Μακεδονία και συνέταξαν μια επιστολή προς τις εφημερίδες της πόλης, για να επισημάνουν και τη δική τους παρουσία και το ενδιαφέρον για τις επικείμενες εκλογές. Η επιστολή τους δημοσιεύθηκε στις 4 Απριλίου 1915. Σ’ αυτήν μεταξύ άλλων υπογράμμιζαν:

                «Και εφ’ όσον μεν τα δημοσιευόμενα ήσαν ατομικαί γνώμαι προσώπων ή εφημερίδων, ουδείς εδικαιούτο ν’ αντείπη. Από τινων όμως ημερών παρατηρούμεν, ότι η επιβλαβής αύτη διχοτόμησις των Ελλήνων εις Μακεδόνας και μη Μακεδόνας, υιοθετείται υπό Σωματείων σοβαρών, ως είναι η Ν. Λέσχη, ο Σύλλογος των βιομηχάνων και αι Συντεχνίαι, εν αγνοία υποθέτομεν, των αποτελούντων τα Σωματεία ταύτα μελών η πλειοψηφία των οποίων αποτελείται σήμερον από μη Μακεδόνας, αλλ’ εκ Ελλήνων της Θράκης, της Μικράς Ασίας, της Θεσσαλίας, του Παλαιού Βασιλείου και Κρήτης, οίτινες εξ ίσου ενδιαφέρονται υπέρ της προαγωγής των γενικών συμφερόντων της Μακεδονίας. Κατά το πολίτευμα ημών κ. Διευθυντά, δεν επιτρέπεται διάκρισις των Ελλήνων εις Μακεδόνας, Θεσσαλούς, Πελοποννησίους, Στερεοελλαδίτας, αι δε τοιαύται διαιρέσεις χαρακτηρίζονται από την συνείδησιν του Πανελληνίου ολέθριαι και επιβλαβείς και δια τούτο οι εκλεγόμενοι βουλευταί δεν εκλέγονται ως αντιπρόσωποι της Μακεδονίας ή της Θεσσαλίας ή της Θράκης, αλλ’ αντιπρόσωποι του Έθνους».

                Στην επιστολή αυτή ανέφεραν ότι στη Μακεδονία ολόκληρη υπήρχαν τότε περί τις 200.000 Θράκες και μέσα στη Θεσσαλονίκη ζούσαν 4-5 χιλιάδες Θράκες ψηφοφόροι, διακήρυτταν ότι δεν αποδέχονται περιορισμό των πολιτικών τους δικαιωμάτων και πρόσθεταν ότι ευχαρίστως θα ψήφιζαν κάθε Μακεδόνα εγνωσμένης φιλοπατρίας, ικανότητας, χρησιμότητας και μείζονος ενθουσιασμού, αλλά ήταν έτοιμοι να προτείνουν και να ψηφίσουν «και πάντα μη γηγενή υποψήφιον, όστις ήθελε δεχθή την τιμήν ν’ αντιπροσωπεύση ημάς εν τω Κοινοβουλίω».

                Εκτός από το πολιτικό μέρος που αφορά τη δίκαιη φωνή των Θρακών προσφύγων, ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η επιστολή αυτή, γιατί διασώθηκαν το ονόματα όσων την υπογράφουν γιατί σ’ αυτά σήμερα μπορεί να ανιχνεύσει κάποιος τη παρουσία προγόνων του. Αξίζει λοιπόν να αναφερθούν αυτοί οι μαχητικοί Θράκες, που είχαν γράψει την επιστολή τους στις 8 Μαρτίου 1915. Την επιστολή αυτή υπέγραφαν οι ακόλουθοι «εκ Θράκης πολίτες Θεσσαλονικείς»:

*Εικόνα της παλαιάς Θεσσαλονίκης

                Γεώργιος Πελτέκης, Αθανάσιος Γιαλαματζόγλους, Μαργαρίτης Κώστογλους, Απόστολος Στανίτσας, Ζήσης Ζούμπος, Νικόλαος Παπακυρίδης, Περικλής Χωνόπουλος, Λουκάς Παπαχατζής, Αλέξανδρος Χατζησταύρου, Ιωάννης Καλογιαννίδης, Φόρης Φανίδης, Θεόδωρος Πολυχρονιάδης, Γεώργιος Κουτσογιώργης, Δημοσθένης Κομνηνίδης, Ξενοφών Σταματιάδης, Αθανάσιος Τσότσος, Ιωάννης Παπαδόπουλος, Α. Ανδρεάδης, Δημήτριος Μπερατλής, Χαράλαμπος Αμπατσίδης, Μιχ. Παπακωστάκης, Μ. Μανασιάδης, Δημ. Α. Χαντζής, Θεόδωρος Αλεξάνδρου, Γεώργιος Πετρίδης, Βασίλειος Σταυρίδης, Δημήτριος Χατζηχρήστου, Απόστολος Σιμόπουλος, Χρήστος Κόκκινος, Θωμάς Κόκκινος, Εμμανουήλ Σπυρίδωνος, Μεγακλής Σπυρίδωνος, Γεώργιος Οικονομίδης, Κωνσταντίνος Χατζής, Νικόλαος Ομέγας, Ζαχαρίας Βαλιτύλης.   

                Αξίζει να αναφερθεί ότι στις εκλογές της 31^ης Μαΐου 1915 το Κόμμα των Φιλελευθέρων αναδείχθηκε νικητής κερδίζοντας 186 έδρες (μαζί και με τις 6 έδρες των ανεξάρτητων βενιζελικών) από τις 316 συνολικά. Οι Φιλελεύθεροι όμως υπέστησαν μεγάλη ήττα στη Μακεδονία (βγήκαν μόνο 5 βενιζελικοί βουλευτές και ένας ανεξάρτητος βενιζελικός. Στην ήττα των βενιζελικών συνετέλεσαν και οι υπάρχουσες τότε εθνικοθρησκευτικές μειονότητες, που καταψήφισαν το Βενιζέλο. Κυρίως οι  μουσουλμάνοι, που εξέλεξαν 16 ομοδόξους τους βουλευτές και οι Ισραηλίτες, που εξέλεξαν 3 βουλευτές.  Το κόμμα των Εθνικοφρόνων με ηγέτη το Δημήτριο Γούναρη είχε κερδίσει στη Μακεδονία τις 66 έδρες από τις 74 συνολικά.  

                  

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΗ

*Αρχείο εφημερίδας «Φως» Θεσσαλονίκης, Απρίλιος 1915