Η Μάνη Διδυμοτείχου και πώς πήρε αυτό το όνομα

*Η άδεια που δόθηκε για το σχολείο του χωριού

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Η Μάνη Διδυμοτείχου, είναι ένα χωριό με φιλοπρόοδους και πατριωτικούς κατοίκους. Επί Τουρκοκρατίας ονομάζονταν Καδήκιοϊ (σημαίνει το χωριό του Καδή, δηλαδή του ιεροδικαστή) και έχει ενδιαφέρον η εξιστόρηση, πώς μετά την απελευθέρωση της Θράκης, το χωριό πήρε το όνομα Μάνη.

Η ιστορία του χωριού αυτού, χάνεται στα βάθη του χρόνου. Για παράδειγμα την περίοδο 1456 έως το 1467 σε παλαιά οθωμανικά έγγραφα αναγράφεται το όνομα Kadikoy αν και το όνομα αυτό, υπήρχε και σε άλλες κοντινές ή μακρινές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πάντως στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και αυτό ήταν σύνηθες φαινόμενο, παρατηρήθηκαν μετακινήσεις πληθυσμών, κυρίως κατά τον 17^ο αιώνα. Τότε και η Μάνη όπως και άλλα χωριά δέχτηκαν την εγκατάσταση νέων πληθυσμιακών ομάδων από άλλες περιοχές της υπόδουλης Ελλάδας και βασικά από την Πελοπόννησο και την Ήπειρο.

Βέβαια στοιχεία, έχουμε για το δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα. Στη Βιβλιοθήκη της Βουλής υπάρχει ένας φάκελος άγνωστης προέλευσης, που περιέχει έγγραφα Θρακικού ενδιαφέροντος. Σε ορισμένα από τα έγγραφα αυτά γίνεται αναφορά στο ελληνικό Καδήκιοϊ, της περιοχής Διδυμοτείχου, διέθετε μία εκκλησία και ένα σχολείο.

Σε τουλάχιστον δύο από τα έγγραφα αυτά αναφέρονται ονομαστικά και οι πλουσιότεροι  και ισχυρότεροι   κάτοικοί του, που προφανώς ήταν διατεθειμένοι να στηρίξουν το έργο της Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία οργάνωνε και ενίσχυε οικονομικά, τα σχολεία του αλύτρωτου Ελληνισμού. Η αναφορά γίνεται με τα μικρά ονόματά τους, όπως ακριβώς ήταν γνωστοί στο χωριό τους. Και αυτοί ήταν ο παπά Χριστόδουλος, ο Τριαντάφυλλος, ο Παναγιώτης, ο Γκουντίνης (παραφθορά του Κωνσταντίνος) και ο Στρατής.

 

*Η άδεια του σουλτάνου Αβδούλ Χαμήτ

Η άδεια του Αβδούλ Χαμήτ

Το 1901 με αίτηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, πατριαρχεύοντος του Ιωακείμ Γ΄ του επιλεγομένου και Μεγαλοπρεπούς, δόθηκε άδεια από το σουλτάνο Αβδούλ Χαμήτ, να ανοικοδομηθεί νέος ναός στο χωριό, γιατί ο υπάρχων είχε ερειπωθεί. Τελικά το χτίσιμο της εκκλησίας αποπερατώθηκε το 1904.

Εδώ αξίζει να σημειώσουμε ότι πριν λίγα χρόνια, χρειάσθηκε να γίνουν επισκευές στην εκκλησία του χωριού που τιμάται στο όνομα του Αγίου Γεωργίου. Τότε έγιναν κάποιες διορθώσεις στην παλαιά  χτιστή Αγία Τράπεζα και με έκπληξη είδαν ότι μέσα υπήρχαν έγγραφα και μάλιστα διατηρημένα σε καλή κατάσταση. Δεν είχαν επηρεαστεί ούτε καν από την υγρασία. Τα έγγραφα αυτά γραμμένα σε παλαιοτουρκική γραφή ήταν… η άδεια του Αβδούλ Χαμήτ!!! Το Καδήκιοϊ των φιλοπρόοδων κατοίκων από το 1905 έως το 1912 απόκτησε και παρθεναγωγείο για τα κορίτσια του.

Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι του 1912-13 προκάλεσαν αναστάτωση στην περιοχή. Το χωριό όπως όλος ο νομός Έβρου στα τέλη του 1912 καταλήφθηκε από τους Βουλγάρους που νίκησαν τους Τούρκους. Στο Β’ Βαλκανικό Πόλεμο όταν η Ελλάδα εστράφη εναντίον των Βουλγάρων πρώην συμμάχων της και του κατανικούσε σε όλα τα μέτωπα, οι κάτοικοι αναθάρρησαν προσμένοντας τη λευτεριά. Όμως η άδικη συνθήκη του Βουκουρεστίου, του 1913, παραχώρησε όλη τη Δυτική Θράκη στην ηττημένη Βουλγαρία!

 Το 1914 η περιοχή δοκιμάσθηκε από τους σκληρούς διωγμούς των Νεοτούρκων. Πολλοί κάτοικοι του Καδήκιοϊ και όπως όλης της Θράκης αναγκάσθηκαν να εκπατρισθούν για να σωθούν ακόμα και στην μακρινή Πελοπόννησο.

Η απελευθέρωση της Θράκης έγινε το Μάιο του 1920 και έτσι πολλοί πρόσφυγες άρχισαν να παλιννοστούν στις πατρογονικές τους εστίες.

Για το Καδήκιοϊ άρχιζε μια νέα εποχή.

*Η Μάνη Διδυμοτείχου σήμερα. Δεξιά η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και αριστερά το σχολείο.

Πώς το Καδήκιοϊ ονομάσθηκε Μάνη

Στα ελληνικά χωριά εγκαθίσταται ελληνικός στρατός, χωροφύλακες, δάσκαλοι και άλλες απαραίτητες αρχές. Τη Μεραρχία της απελευθέρωσης, διοικεί ο στρατηγός Κωνσταντίνος Μαζαράκης. Τη Χωροφυλακή Θράκης ο συνταγματάρχης Διοσκουρίδης, με καταγωγή από τη Μάνη. Στη δύναμη του συντάγματος Χωροφυλακής ανήκε ανάμεσα στους άλλους και ο ενωμοτάρχης Αντώνιος Κασιδάκος, που τοποθετήθηκε αρχικά στο Διδυμότειχο. Είχε αποφοιτήσει από τη σχολή υπαξιωματικών Χωροφυλακής πριν από δύο μήνες. Είναι μόλις 20 ετών. Γεννήθηκε στην Αρεόπολη της Μάνης το 1901.

Λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση τον στέλνουν επικεφαλής 15 χωροφυλάκων στο σταθμό χωροφυλακής στο Καδήκιοϊ. Είχε υπό την δικαιοδοσία του το Καδήκιοϊ αμιγώς ελληνικό χωριό με 1285 κατοίκους, το ελληνικό Κουρουτζί (μετέπειτα Καρωτή) με 722 κατοίκους, το ελληνικό Τσιομπανλί (νυν Ποιμενικό) με732 κατοίκους, το ελληνικό Κιλιτζίκιοϊ (αργότερα Σκουρτοχώρι) με 752 κατοίκους, το τουρκικό Καρατζααλή (σήμερα Ελαφοχώρι) και το τουρκικό Ντελημοσλούκιοϊ (νυν Ευγενικό) με 503 κατοίκους. Τότε δρούσαν ακόμα ανεξέλεγκτοι Βούλγαροι και Τούρκοι κομιτατζήδες.

*Χάρτης της περιοχής Μάνης

Δήμαρχος στο Καδήκιοϊ βρέθηκε να είναι το 1920 ο Γεώργιος Δελούδης, ένας εξαιρετικός πατριώτης και θαυμάσιος άνθρωπος. Όταν ολοκληρώθηκε και η απελευθέρωση της Ανατολικής Θράκης τον Ιούλιο του 1920, η Γενική Διοίκηση Θράκης έστειλε εγκύκλιο και ζητούσε από τους δημάρχους των πόλεων και των χωριών, που είχαν Οθωμανικά ονόματα να προτείνουν τρία νέα ονόματα για να γίνει η μετονομασία. Δημιουργήθηκε τότε και μια ειδική επιτροπή επικεφαλής της οποίας ορίσθηκε ο λόγιος Γεώργιος Λαμπουσιάδης, που είχε γεννηθεί στην Αδριανούπολη το 1858.

Έτσι λοιπόν, με το πέρασμα των μηνών, η κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου ψήφισε τον Αύγουστο 1920, νομοσχέδιο και προσάρτησε την Θράκη στην ελληνική επικράτεια, καταργώντας την Υπάτη Αρμοστεία Θράκης και δημιουργώντας τη Γενική Διοίκηση Θράκης.

Σύμφωνα με την αφήγηση την οποία είχε κάνει ο ενωμοτάρχης Αντώνιος Κασιδάκος στο γιό του Θεμιστοκλή, που είχε την προνοητικότητα να διασώσει λεπτομέρειες, τον Οκτώβριο του 1920  ο Λάκων ενωμοτάρχης επιστρέφοντας στο Καδήκιοϊ από εξωτερική υπηρεσία, βρήκε στο δημαρχιακό κατάστημα, δέκα άνδρες, που ήταν μέλη της δημογεροντίας του χωριού. Ήταν οι Γεώργιος Δελούδης, Νικόλαος Γκιντίδης ή Μπαρμπανικόλας, Δημήτριος Γκιντίδης, Δράκος (που είχε παντοπωλείο) Χαράλαμπος Γκασίδης (δάσκαλος) Καριοφύλλης Πρίγκας (πρόεδρος Ποιμενικού) και ο πρόεδρος του διπλανού χωριού Κουρουτζί, που δεν διασώθηκε το όνομά του.

Έκπληκτος ο ενωμοτάρχης ρώτησε σε τι οφείλεται αυτή η συγκέντρωση. Ο Δελούδης απάντησε ότι σκοπός τους ήταν η μετονομασία του χωριού όπως είχε παραγγείλει η Γενική Διοίκηση Θράκης. Ο Κασιδάκος τους ζήτησε να παραμείνει μαζί τους και αυτοί να αποφασίσουν πρώτα για τα νέα ονόματα των άλλων χωριών και να αφήσουν τελευταίο το Καδήκιοϊ.

Όταν ήρθε η ώρα του να μιλήσει, άρχισε να λέει για την πατρίδα του τη Λακωνική Μάνη, τους είπε για τους αγώνες των Μανιατών, συνέκρινε και τον ηρωισμό των κατοίκων του Καδήκιοϊ που μόνοι τους είχαν αποκρούσει πολυμελή τουρκοβουλγαρική συμμορία  κομιτατζήδων, ένα μήνα πριν την απελευθέρωση και καταλήγοντας πρότενε να ονομάσουν το χωριό τους Μάνη.

Οι δημογέροντες αποδέχθηκαν την πρότασή του και του ανέθεσαν να συντάξει ο ίδιος το σχετικό έγγραφο προς τη Γενική Διοίκηση Θράκης. Η μετονομασία εγκρίθηκε και η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Από τότε το Καδήκιοϊ ονομάζεται Μάνη, της επαρχίας Διδυμοτείχου.

*Συμφωνητικό του 1912 για την πρόσληψη δασκάλου στη Μάνη

Δεσμοί με τη Θράκη

Ο ενωμοτάρχης Κασιδάκος, παρέμεινε στη Μάνη δύο χρόνια και τη θεωρούσε δεύτερη πατρίδα του. Πολλοί κάτοικοι του χωριού με τους οποίους διατηρούσε σχέσεις τον επισκέπτονταν αργότερα στην Αθήνα στο γραφείο του.  Όμως ο δεσμός του με τη Θράκη είχε και συνέχεια.  Σπούδασε στη Νομική και όταν αποχώρησε από τη Χωροφυλακή μπήκε στο Δικαστικό Σώμα και υπηρέτησε 20 χρόνια και περισσότερα. Στις βουλευτικές εκλογές του Φεβρουαρίου 1964 είχε διορισθεί δικαστικός αντιπρόσωπος στην γειτονική Κυανή. Εκεί  άκουσε τότε για πρώτη φορά την εκδοχή, ότι οι κάτοικοι των γύρω χωριών έχουν προέλευση από την Πελοπόννησο (οι γνωστοί Μάρηδες) και ειδικά από τη Λακωνική Μάνη. Το έμαθε συμπτωματικά ταξιδεύοντας μαζί με τον πρόεδρο της Κοινότητας  και τον ιερέα του Κουφόβουνου, με οδηγό αυτοκινήτου τον Γεώργιο Δελούδη κάτοικο Μάνης, εγγονό του συνώνυμου ιστορικού δημάρχου του Καδήκιοϊ.  Οι συνομιλητές του διευκρίνισαν, ότι οι κάτοικοι της ομάδας χωριών με προέλευση από τη Λακωνική Μάνη (Βρυσικά, Κυανή, Κουφόβουνο, Σκουυρτοχώρι  και Μάνη) φορούσαν «πουτούρια» με άσπρα ζωνάρια και σαρίκια χρώματος μπλε. Οι κάτοικοι άλλων χωριών της επαρχίας Διδυμοτείχου με προέλευση από την  Ήπειρο, φορούσαν «πουτούρια» μαύρα με κόκκινα ζωνάρια και σαρίκια άσπρα.

Ο Κασιδάκος ήταν συγγενής του γνωστού συγγραφέα και ιστορικού Σαράντου Καργάκου. Το είχε αφηγηθεί ο ίδιος στο βιβλιοπωλείο «Ιανό» το 2010, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου των Ορεστιαδιτών συγγραφέων Δημητρίου Κιηγμά και Γιώργου Ρυζιώτη «Αδριανούπολη- Κάραγατς- Νέα Ορεστιάδα».

Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στη Δικαστική Αρχή Θράκης ο Κασιδάκος γνώρισε τη σύζυγό του Ανδρομάχη Μετζιδιέ, δασκάλα, που κατάγονταν από την Αδριανούπολη. Ο γάμος τους έγινε στην Κομοτηνή. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά, δύο αγόρια και δύο κορίτσια. Ο αδελφός της Ανδρομάχης ο Κωνσταντίνος, που άλλαξε το επώνυμό του σε Βασιλειάδης, έζησε στην Καβύλη Νέας Ορεστιάδας, όπου ασκούσε το επάγγελμά του εμπόρου. Πέθανε το 1965.

Και μια λεπτομέρεια προσωπική. Η προγιαγιά του υπογράφοντας ονόματι Λεμονιά, κατάγονταν από τη Μάνη. Την έφεραν νύφη στο Διδυμότειχο και την πάντρεψαν με το προπάππο μου Παράσχο, υποθέτω περί το 1875 ή λίγα χρόνια νωρίτερα. Ένα από τα τρία παιδιά της ήταν η γιαγιά μου Αναστασία, που γεννήθηκε το 1877 και πέθανε το 1955.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Υστερόγραφο

*Ευχαριστώ θερμά το φίλο Γιάννη Μαυρουδή με καταγωγή από τη Μάνη Διδυμοτείχου, για την πολύτιμη βοήθειά του.

*Ευχαριστώ και τον κ. Κ.Χ. Βαϊράμη για τις ιστοριογραφικές του σημειώσεις για το χωριό Μάνη.

*Ευχαριστώ τέλος τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Μάνης, που το 1994, έκαναν και τύπωσαν εργασία τους με τίτλο «ΜΑΝΗ, το χωριό και το σχολείο μου»

   

Οι φωτογραφίες του κ. Μύρωνα Δεληγιαννίδη

Ο κ. Μύρων Δεληγιαννίδης, που είχε κάνει κάποιες διορθωτικές εργασίες στην Αγία Τράπεζα του ιερού ναού του αγίου Γεωργίου Μάνης Διδυμοτείχου, είχε την καλωσύνη να δημοσιεύσει τις ακόλουθες φωτογραφίες: