Χώροι λατρείας των Ελληνορθόδοξων της Ανατολ. Θράκης, πριν την μεγάλη Έξοδο.

*Το νέο βιβλίο του Μιχάλη Πατέλη

*Ένας νέος εκδοτικός άθλος

του συλλέκτη Μιχάλη Πατέλη

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

                Ο Μιχάλης Ε. Πατέλης, είναι ένας σημαντικός συλλέκτης, που στα συρτάρια του συνωστίζονται, έγγραφα, φωτογραφίες, αντικείμενα και κάθε είδους πολύτιμο συλλεκτικό πετράδι της ιστορίας της Θράκης. Ο Πατέλης, άνθρωπος φιλότιμος, συνεισφέρει σε όσους πραγματοποιούν εκθέσεις για τη Θράκη ό,τι του ζητηθεί, ώστε να εκτίθενται κομμάτια από το υλικό του για να βλέπει και να μαθαίνει ο κόσμος.

                Δεν μένει όμως μόνο στις εκθέσεις των άλλων με την παραχώρηση υλικού. Από καιρό σε καιρό μας εκπλήσσει ευχάριστα με εκδόσεις σημαντικών βιβλίων, που καλλιεργούν τη γνώση για τη Θράκη και την ιστορία της.

                Η φετινή προσφορά του Μιχάλη Πατέλη είναι η έκδοση του βιβλίου «Χώροι λατρείας των Ελληνορθόδοξων της Ανατολικής Θράκης, πριν τη μεγάλη Έξοδο».

*Μία από τις σελίδες του πολυσέλιδου χρηστικού καταλόγου του Μιχάλη Πατέλη

                Το βιβλίο αυτό, περιέχει σε ξεχωριστά κεφάλαια τις Μητροπόλεις της Ανατολικής Θράκης πριν από το 1922, τους ναούς, τις μονές και τα αγιάσματα, τα ιερά κειμήλια τα οποία προέρχονται από ναούς της Ανατολικής Θράκης και ένα πολύτιμο πίνακα πόλεων και χωριών ανατολικά του ποταμού Έβρου, όπου εντοπίζονται από κτίσματα ή ερείπια, από τη βιβλιογραφία ή από αναμνήσεις, ναοί, παρεκκλήσια, μονές και αγιάσματα. Στον πίνακα αυτόν παρατίθενται το ελληνικό και το τουρκικό όνομα των πόλεων και των χωριών (ιδιαιτέρως χρήσιμο βοήθημα για όσους μελετούν την ιστορία της Θράκης) το όνομα ναών, μονών κλπ. η υποδιοίκηση στην οποία υπάγονταν, το είδος του κτίσματος (εκκλησία, παρεκκλήσιο, μονή, αγίασμα κλπ.) χρονολογία κατασκευής και χρονολογία καταστροφής.

*Σελίδα από το βιβλίο του Μιχάλη Πατέλη

                Το κύριο σώμα όμως του βιβλίου με τις Μητροπόλεις τους ναούς, τους ναΐσκους, τις μονές, τα αγιάσματα και τα διασωθέντα ιερά κειμήλια, είναι αυτό που προκαλεί το μεγάλο ενδιαφέρον του αναγνώστη. Δεκάδες φωτογραφιών σύγχρονων και παλαιών κοσμούν το βιβλίο και παρέχουν χρηστικές πληροφορίες για τους μελετητές.

                Ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος Β΄ στο πρόλογο που έγραψε για το βιβλίο του Πατέλη, σημειώνει μεταξύ άλλων:

                «Ο κ. Μιχάλης Πατέλης μας έχει συνηθίσει να συναρμολογεί ψήγματα, να ενώνει τις ψηφίδες, και να χρωματίζει τα θλιμμένα. Δεν ξεχνά, δεν παραθεωρεί, δεν υποτιμά. Ανασύρει στην πολιτισμική επιφάνεια, εκτιμά ακόμα και τα ασήμαντα, δίνει αξία σε όλα. Η εγνωσμένη επιμέλειά του παρουσιάζει με ακρίβεια, σεμνότητα και υπευθυνότητα όσα υπάρχουν καταχωνιασμένα κάτω από τα πόδια μας, όμως ζωντανά μέσα στα γονίδια μας και οπωσδήποτε στην ιδιοσυγκρασία μας. Η στοχευμένη ματιά του κ. Πατέλη, δεν βλέπει τα σημερινά σύνορα αλλά ενώνει σε μια αδιάσπαστη πνευματική και πολιτιστική ενότητα, εκείνα, που χώρισαν οι έμποροι των εθνών».  

Εδώ αξίζει να θυμίσουμε ότι η διάσκεψη των στρατηγών των Συμμαχικών Δυνάμεων στα Μουδανιά, στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα απούσα, είχε προδιαγράψει την τύχη της Ανατολικής Θράκης. Την παραχώρησαν οι «σύμμαχοι» στρατηγοί στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου για να την κρατήσουν, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν. Τους προσφέρθηκε κυριολεκτικά στο πιάτο!!!

*Και άλλη σελίδα από το ίδιο βιβλίο

Κύρια πρόβλεψη των επαίσχυντων αποφάσεων των στρατηγών στα Μουδανιά ήταν η εκκένωση από τον Ελληνικό στρατό και τον Ελληνικό πληθυσμό της Ανατολικής Θράκης. Οι Ανατολικοθρακιώτες, εκόντες άκοντες, διατάχθηκαν τον Οκτώβριο του 1922, να εκκενώσουν τις πανάρχαιες εστίες τους, στις οποίες άνθισε ο Ελληνισμός από τα προϊστορικά χρόνια.

Η εκκένωση εκείνη, οδήγησε τα θλιβερά καραβάνια των προσφύγων δυτικά του Έβρου, αλλά υποχρεωτικά αφέθηκαν πίσω εκκλησίες, σχολεία, νεκροταφεία, μερικά κτίσματα από τα οποία διασώθηκαν ως τις μέρες μας. Τα περισσότερα όμως καταστράφηκαν ή κατέληξαν ερείπια.

Για το λόγο αυτό η εργασία του Μιχάλη Πατέλη είναι πολύτιμη και αξιοπρόσεκτη. Είναι μια ιστορική παρακαταθήκη για τις νεώτερες γενιές Θρακών.

 *Ο συλλέκτης Μιχάλης Πατέλης

Ποιος είναι ο Μιχάλη Πατέλης

Ο Μιχάλης Πατέλης γεννήθηκε στο Σουφλί το 1953. Εργαζόμενος τελείωσε το νυκτερινό γυμνάσιο στην Αθήνα. Εργάσθηκε ως τεχνικός στη ΔΕΗ και σήμερα είναι συνταξιούχος. Από το 1978 άρχισε να ασχολείται με τη συλλογή λαογραφικού και ιστορικού υλικού από την τριχοτομημένη Θράκη. Διοργάνωσε πάνω από 20 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε πάρα πολλές ομαδικές. Είναι έγγαμος με την Φωτεινή Παπαδημητρίου και έχουν δύο κόρες, την Ολυμπία και τη Μάρθα.

Σημαντικό όμως είναι το συγγραφικό του έργο. Έχει εκδώσει τα ακόλουθα βιβλία:

*«Οδοιπορικό στο χθες» 1994.

*«Σουφλίου εγκώμιον» 2000.

*«Ιερά Μητρόπολις Σουφλίου 1924-1934» 2002.

*«Αλεξανδρούπολη: Οικονομίας Πανόραμα 1870- 1970» 2007.

*«Ο Τύπος του Έβρου, 1890- 2010» 2010.

*Το 2013 με μια ομάδα φίλων εξέδωσαν το χάρτη «Το Αρχιπέλαγος του Αϊβαλιού».

*Το 2015 συμμετείχε  στη συγγραφή μαζί με άλλους στο τετράτομο έργο «Αλεξανδρούπολη: 1) Κοινωνική και Πνευματική Ζωή. 2) Οικονομική Ζωή. 3) Πολιτική και Αυτοδιοικητική Ιστορία. 4) Η πόλη και τα κτήριά της».

*Το 2019 συμμετείχε στην έκδοση του Ημερολογίου- Λευκώματος «Ιστορικό Ημερολόγιο. Εικόνες από την οικονομική Ζωή της Παλαιάς Αλεξανδρούπολης».

Για να αντιληφθεί κανείς την προσφορά του Μιχάλη Πατέλη αξίζει να αναφέρουμε επιγραμματικά ότι επιπλέον, τεκμήρια και φωτογραφικό υλικό από τις συλλογές του, κοσμούν πάνω από 30 βιβλία διαφόρων Θρακών συγγραφέων και αρκετά τοπικά μουσεία.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης