Το «έπος» των Βρετανών σαμποτέρ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/941832/article/politismos/vivlio/to-epos-twn-vretanwn-sampoter

*Μέλη της βρετανικής αποστολής. Πρώτος δεξιά ο Κρις Γουντχάουζ. Στη μέση με το μπαστούνι ο Έντι Μάγιερς

Γράφει ο ΣΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Μία από τις λιγότερο προβεβλημένες αλλά συναρπαστικές ιστορίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αναδεικνύει ο συγγραφέας και ιστορικός Τζάιλς Μίλτον στο βιβλίο του «Ο ανορθόδοξος πόλεμος του Τσόρτσιλ», για τη μυστική δράση των πρώτων Βρετανών σαμποτέρ, με την απόδοση τεκμηρίων, ντοκουμέντων και μαρτυριών να ισορροπεί με επιτυχία μεταξύ της λογοτεχνικής και της ιστορικής αφήγησης.

Ο Μίλτον, συγγραφέας του μπεστ σέλερ «Χαμένος παράδεισος- Σμύρνη 1922», αφηγείται τη συγκρότηση μιας μυστικής ομάδας που με τις ευλογίες του Ουίνστον Τσόρτσιλ είχε την ευθύνη διεξαγωγής ενός παράλληλου, ανορθόδοξου πολέμου σε σχέση με τον «κανονικό», με στόχο την ανακοπή της προέλασης του Αδόλφου Χίτλερ. Μυστικές συναντήσεις, κωδικές ονομασίες (οδός Κάξτον, οδός Μπέικερ), εκπαίδευση στον «βρώμικο» πόλεμο, δίκτυα κατασκόπων και πληροφοριοδοτών, ριψοκίνδυνες αποστολές και αδρεναλίνη μέσα σε έναν κόσμο γυναικών, η πραγματική ιστορία του λεγόμενου «υπουργείου Ανορθόδοξου Πολέμου» φαίνεται πως έχει όλα τα υλικά για ένα εκρηκτικό μυθιστόρημα.

Ο Μίλτον, όμως, δεν αφήνεται στη μυθιστορηματική σαγήνη και παραμένει πιστός στην ιστορική παράθεση των γεγονότων με πλήθος σημειώσεων και αναφορών σε πρόσωπα, τοπωνύμια και λεπτομέρειες που ορισμένες φορές λειτουργούν εις βάρος της ανάγνωσης και απαιτούν την προσήλωση του αναγνώστη. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί το ενδιαφέρον του βιβλίου, μέσα από το οποίο μαθαίνουμε για τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν στη μυστική ομάδα δολιοφθορέων, τη σχεδόν κινηματογραφική δράση τους στις χώρες της Ευρώπης που τελούσαν υπό ναζιστική κατοχή, τον εσωτερικό «πόλεμο» που αντιμετώπισαν από τους αξιωματούχους του τακτικού στρατού, την ανάπτυξη νέων όπλων, όπως τις νάρκες-πεταλίδες και τους αντι-υποβρυχιακούς πυραύλους, τη γιγάντωσή της στα χρόνια του πολέμου, αλλά και το ξαφνικό τέλος της.

Η μυθοπλαστική απόδοση των ιστορικών γεγονότων από τον Βρετανό συγγραφέα, που βασίζεται σε ενδελεχή έρευνα, ανοίγει ένα ενδιαφέρον κεφάλαιο για τους ανθρώπους που άφησαν στην άκρη τις ζωές τους για να αφοσιωθούν σε ένα σκοπό χωρίς εγγυήσεις και σχεδόν με μηδαμινή αναγνώριση. Το βιβλίο χτίζεται γύρω από τους κύριους πρωταγωνιστές της ομάδας, τους στρατιωτικούς Κόλιν Γκάμπινς και Μίλις Τζέφερις και τον κατασκευαστή τροχόσπιτων Σέσιλ Κλαρκ, που εφηύρε νέα όπλα και εκρηκτικούς μηχανισμούς που έδωσαν το αβαντάζ στις επιχειρήσεις δολιοφθοράς των σαμποτέρ. Το βάρος του βιβλίου μετατοπίζεται συχνά από τα πρόσωπα στις επιχειρήσεις αναδεικνύοντας πολυάριθμους, «μικρότερους», πρωταγωνιστές, κάτι που μπορεί να κουράσει τους αναγνώστες, αλλά δεσμεύει τον συγγραφέα ο οποίος φαίνεται πως δεν θέλει να αποκλίνει από την ιστορική παράθεση των γεγονότων.

Με την αφήγηση να παραμένει ζωντανή και ζωηρή, παρακολουθούμε τα μικρά και μεγάλα σαμποτάζ που σύμφωνα με τους μελετητές έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη του Β΄ Π.Π., όπως η ανατίναξη του εργοστασίου βαρέος ύδατος στη Νορβηγία που απέτρεψε την κατασκευή ατομικής βόμβας από τη Γερμανία, η εισβολή στο Σεν Ναζέρ ή «Επιχείρηση Τσάριοτ» (Operation Chariot), που αποτελούσε το μεγάλο «συνεργείο» των γερμανικών πλοίων, η δολοφονία του Ράινχαρτ Χάιντριχ, του αποκαλούμενου και «χασάπη της Πράγας», το σαμποτάζ στο εργοστάσιο της γαλλικής Πεζό που είχε πέσει στα χέρια των ναζί, αλλά και η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου στην Ελλάδα, που έκοψε τον ανεφοδιασμό των δυνάμεων του στρατηγού Ρόμελ στη βόρεια Αφρική.

*ΤΖΑΪΛΣ ΜΙΛΤΟΝ

"Ο ανορθόδοξος πόλεμος

του Τσόρτσιλ"

μτφρ.: Χρήστος Καψάλης

εκδ. Μίνωας, σελ. 464

Η συμβολή των γυναικών

Σε μιαν άλλη ανάγνωση βλέπουμε επίσης την ολιγωρία με την οποία αντιμετώπισαν το πολιτικό προσωπικό της Βρετανίας και της Αμερικής την επικράτηση του Χίτλερ και την ταχύτατη προέλασή του στην Ευρώπη, αλλά και τη μεγάλη συμβολή των γυναικών στην επιτυχία του ανορθόδοξου πολέμου, αφού στελέχωσαν τον διοικητικό και οργανωτικό βραχίονα του υπουργείου Ανορθόδοξου Πολέμου.

Παρακολουθούμε ακόμη με ενδιαφέρον τις πρακτικές δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι πρωτεργάτες της οδού Μπέικερ χτίζοντας κάτι από το μηδέν: Τα πρώτα εγχειρίδια για την «τέχνη του ανταρτοπόλεμου» που γράφτηκαν σε βρώσιμο χαρτί, τα λάθη λόγω απειρίας που κόστισαν ζωές, τον ενθουσιασμό του Τσόρτσιλ όταν παρακολουθούσε δοκιμές νέων όπλων, τα προφυλακτικά και τις καραμέλες γλυκάνισου που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή των πρώτων νέων εκρηκτικών ελλείψει άλλων υλικών. Το αξιοπερίεργο είναι, όπως αναφέρει ο συγγραφέας, πως η κληρονομιά της οδού Μπέικερ δεν ήταν η στελέχωση των βρετανικών ειδικών δυνάμεων, καθώς η ομάδα παύθηκε μετά το τέλος των εχθροπραξιών, αλλά η γέννηση μιας διαφορετικής στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.