Πέμπτη 4 Ιανουαρίου 2018

Ο ξεχασμένος ύμνος για τη Στρατιά του Έβρου, του 1923

*Η επιθεώρηση της Στρατιάς του Έβρου από τον στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο 
(Φωτογραφία Ιδρύματος Ελευθερίου Βενιζέλου)




Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης       



                Η σκόνη της ιστορίας, εχθρός της μνήμης, πολλές φορές έχει επικαθίσει σε ιστορικές πτυχές, και λεπτομέρειες, που αφορούν τη Θράκη γενικότερα. Έτσι μένουν αγνοημένοι ηρωικοί άνθρωποι, γεγονότα και τόποι, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πορεία του Έθνους και παραμερίσθηκαν από την επίσημη ιστοριογραφία.
                Μια τέτοια περίπτωση είναι και ο ύμνος, που συνέθεσε ο Γεώργιος Λαμπελέτ λόγιος μουσικός το 1923, αλλά σήμερα, δεν τον γνωρίζει κανένας, δεν τραγουδιέται στα σχολεία και δεν εκτελείται σε εθνικές τελετές και εκδηλώσεις. Είναι γραμμένος σε στίχους Ζαχαρία Παπαντωνίου και αφορά τον Στρατό, που μετά την διάλυση και τη φοβερή ήττα στη Μικρά Ασία το 1922, άρχισε να αναδιοργανώνεται στις πεδιάδες και τα υψώματα της Θράκης, αποτελώντας την ελπίδα σε ένα λαό νικημένο. Η αναδιοργάνωση της Στρατιάς του Έβρου αμέσως μετά την ήττα του 1922, είναι ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει η Ελλάδα, μέσα από τα ερείπια της μεγάλης καταστροφής. Και ήταν το καλύτερο αντεπειχείρημα η ισχύς της όταν ο Βενιζέλος διαπραγματεύονταν στη Λωζάννη την ομώνυμη συνθήκη, ώστε να αποφύγουμε τα ακόμη χειρότερα.
*Ο συνθέτης Γεώργιος Λαμπελέτ


Ο Μάρτιος του 1923


                Το Μάρτιο του 1923 στο πλαίσιο της συναυλίας Ελλήνων Συνθετών στην Αθήνα, εκτελέσθηκαν ανάμεσα στα άλλα έργα και δύο ύμνοι αφιερωμένοι στην Επανάσταση των Πλαστήρα- Γονατά ο ένας και ο άλλος στο Στρατό, που ζούσε το όνειρο της αναδιοργάνωσης στον  νομό  Έβρου. Ο πρώτος ύμνος είχε γραφεί από τον ποιητή Μιλτιάδη Μαλακάση και μελοποιήθηκε από τον Μανόλη Καλομοίρη και ο δεύτερος, που μας αφορά εδώ, από τον Ζαχαρία Παπαντωνίου και μελοποιήθηκε από τον Γεώργιο Λαμπελέτ.
                Ο συνθέτης Γεώργιος Λαμπελέτ  γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1875 και πέθανε στην Αθήνα το 1945. Έγραψε κύκλους τραγουδιών, χορωδιακά και οργανικά έργα, με κύριο στοιχείο το εθνικό, στην ελληνική λόγια και δημοτική μουσική. Θεωρείται ένας από τους πρωτεργάτες της Ελληνικής Εθνικής Μουσικής Σχολής. Το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του έχει χαθεί.
*Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Ειδικά το ποίημα του Παπαντωνίου, που έχει αναφορές στη Θράκη, έχει τίτλο «Μπάτε συντρόφοι στο χορό» και είναι το ακόλουθο:

«Μπάτε συντρόφοι στο χορό
Κ’ η αυγή γλυκοχαράζει,
Τα νειάτα θέλουνε καιρό
Και τάλλα είναι μαράζι
---
Μοιρολογούν Θρακιώτισσες
Και Σμυρνιοπούλες κλαίνε,
Επαναστάτης είμ’ εγώ
Κ’ Εκδίκηση με λένε.
---
Νάμουν επάνω στις οξιές
Να με φυσά αγεράκι,
Νάμουν πουλί ν’ αγνάντευα
Τη Σμύρνη και τη Θράκη
---
Σε τόπο μέχουνε στενό
Κ΄ εγώ γυρεύω αέρα,
μούπαν πως φύτρωσαν μυρτιές
κατά τον Έβρο πέρα
---
(Γεια σας, χαρά σας, γεια σας)
Πιάστε συντρόφοι το χορό
Κ’ αυγή γλυκοχαράζει,
Σαν το γεράκι θα χυθώ
Στη Θράκη που με κράζει.
---
                             Φορεί το φέσι του ο Τσολιάς                          
Και το σπαθί του ζώνει,
Γεια σας, χαρά σας, τρείς φορές
Φαντάροι μου κ΄ Ευζώνοι».
*Ο Μανόλης Καλομοίρης

Στην εφημερίδα «Εστία» (11 Μαρτίου 1923) συνεργάτης της που υπογράφει ως «Φιλόμουσος» αναφέρεται στην σημαντική αυτή συναυλία με εκτεταμένη αναφορά στην «Συμφωνία της Λεβεντιάς» του Καλομοίρη. Ειδικά για τους δύο ύμνους των Μαλακάση και Παπαντωνίου σημειώνει:
«Κυρίως ειπείν, δεν πρόκειται περί ύμνων, αλλά μάλλον περί στρατιωτικών θουρίων με απλάς μελωδίας και απλούστερον ρυθμόν, εις τρόπον ώστε να ψάλλονται ευχερώς χωρίς να απαιτούν μουσικάς γνώσεις. Ελληνότατα και τα δύο, έχουν άφθονον το estro musicale, συναρπάζουν ευθύς αμέσως τον ακροατήν και περισσότερον ακόμη τον εκτελεστήν. Το θούριον του κ. Καλομοίρη είναι ρυθμικότατον κάπως και ζωηρότερον αλλά μειονεκτεί ολίγον από απόψεως στίχων. Ο κ. Λαμπελέτ εξάλλου, ο οποίος είχε την τύχην να εργασθεί επί στίχων του κ. Παπαντωνίου, ηυκολύνθη σημαντικά εις την εξεύρεσιν του καταλλήλου δι’ αυτούς χρώματος. Ιδιαιτέρως επιτυχής δια τον σκοπόν του θουρίου, είναι η αβίαστος μουσική έμφασις της λέξεως «επαναστάτης» εις το ωραίον τετράστιχον, που δίδει με ολίγας γραμμάςτην εικόνα του Επαναστάτου στρατιώτου, διψώντος την αποκατάστασιν της εθνικής υπολήψεως:

«Μοιρολογούν Θρακιώτισσες
Και Σμυρνιοπούλες κλαίνε
Επαναστάτης είμ’ εγώ
Κι Εκδίκηση με λένε».

 Ουδεμία αμφιβολία ότι πριν παρέλθη μην, τα δύο θούρια θα ψάλλωνται εις όλους τους στρατιωτικούς καταυλισμούς και θα προκαλούν όσον ενθουσιασμόν προκάλεσαν κατά την χθεσινήν πρώτην εκτέλεσίν των».
*Η Στρατιά του Έβρου


Και άλλες αναφορές στον «Παρνασσό»

Ο Μάρτιος του 1923, έδωσε αφορμή στους Αθηναίους, αλλά και στον Τύπο της πρωτεύουσας να ασχοληθούν έστω και ακροθιγώς, με τη Θράκη και τον Έβρο ειδικότερα, με αφορμή την προσπάθεια ανασυγκρότησης του ελληνικού στρατού μετά τη φοβερή Μικρασιατική Καταστροφή.
Για παράδειγμα στις 13 Μαρτίου 1923 πραγματοποιήθηκε στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός» εσπερινή συγκέντρωση με ομιλητές τους Μιχ. Ροδά και τον Γ. Γεννάδη, που τους παρουσίασε ο Σμυρνιός Πιττακής. Ο μεν Ροδάς μίλησε για την καταστροφή της Σμύρνης, που την έζησε  ως διευθυντής του Γραφείου Τύπου της Υπάτης Αρμοστείας, και την δολοφονία του Μητροπολίτη Χρυσόστομου από τους κεμαλικούς, ο δε ποιητής Γ. Γεννάδης, που επισκέφθηκε τη Θράκη, ζωντάνεψε τις προσπάθειες του στρατού μας, που ήταν έτοιμος αν παραστεί ανάγκη να εισέλθει στην Αδριανούπολη, ακόμα και στην Κωνσταντινούπολη. Κατά την εφημερίδα «Πατρίς» ο Γεννάδης «έφερνε το μήνυμα από τον στρατόν της Θράκης, ότι είναι έτοιμος να ορμήση, πτερωμένος προς την Νίκην, προς την Δόξαν, ίσα στην Πόλι των ονείρων και των ελπίδων της Φυλής, δια να αποπλύνη το Μικρασιατικόν αίσχος».
Στον «Παρνασσό» προβλήθηκαν εκείνο το απόγευμα εικόνες από τον άγριο θάνατο του μητροπολίτη Χρυσόστομου, από την καταστροφή της Σμύρνης και το μέτωπο της Θράκης, που είχαν ληφθεί από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό και τιμήθηκε και το έργο της «Μάνας του Στρατιώτη».
*Ο ποιητής Σπύρος Ματσούκας

Στο «Εμπρός» (9 Μαρτίου 1923) ο εθνικός ποιητή Σπ. Ματσούκας, που είχε περιοδεύσει και αυτός στις στρατιωτικές δυνάμεις του Έβρου, άρχισε να δημοσιεύει μικρά πρωτοσέλιδα ποιήματά του με τίτλο «Τραγούδια του  Έβρου». Τη μέρα εκείνη δημοσίευσε το ακόλουθο ποίημα:

«Απ’ το φέσι του τσολιά
Τρείς κλωστές επήρα
Και τις πέρασα χορδές
Στη σπασμένη λύρα!
Και στου Έβρου τα νερά,
Τα κρουσταλιασμένα,
Ψάλω τα στρατεύματα
Πάλι δοξασμένα».

Την επομένη, πρωτοσέλιδα πάλι, στην ίδια εφημερίδα και με τον ίδιο τίτλο, ο Ματσούκας δημοσίευσε το παρακάτω ποίημα:

«Όποιος είδε τα παιδιά
Μόνο αυτός γνωρίζει,
τα τραγούδια με καρδιά
Σ’ όλους να σκορπίζη.
Τα λιοντάρια του Στρατού
Όρκο έχουν κάνει,
Τ΄ όνομα του λυτρωτού
να το ιδούν στεφάνι».

Στις 26 Μαΐου 1923 η "Μακεδονία" έγραψε ότι ο Ματσούκας είχε τυπώσει σε 30.000 αντίτυπα την ποιητική συλλογή , που είχε εμπνευσθεί κατά το ταξίδι του στον Έβρο

Ένας ανώνυμος μουσικός έγραψε στην «Πατρίδα» (9 Μαρτίου 1923) ότι είχε την τύχη να παρακολουθήσει μια από τις πρόβες της «Συμφωνίας της Λεβεντιάς» του Μανόλη Καλομοίρη. Το έργο αυτό είχε κυριαρχήσει στη μεγάλη συναυλία των Ελλήνων Συνθετών.
Στο φύλλο της 12ης Μαρτίου 1923, της ίδια εφημερίδας δημοσιεύθηκε κριτική παρουσίαση της συναυλίας στο θέατρο «Αττικόν», στην οποία ο συντάκτης της με το ψευδώνυμο Πελέας είχε αφιερώσει ύμνους στην «Συμφωνία της Λεβεντιάς» του Καλομοίρη και μόνον δύο λόγια καταληκτικά για τα δύο προαναφερθέντα ποιήματα. Έγραψε συγκεκριμένα ο Πελέας στην τελευταία αράδα της κριτικής του:  «Επιτυχείς οι δύο ύμνοι της Επαναστάσεως και του Στρατού. Ταχέως πρέπει να γίνουν κτήματα του Έθνους και του Στρατού».
Σύμφωνα με άλλο άρθρο του Νικ. Α. Βεντήρη το έργο του Καλομοίρη, που είχε πηγή έμπνευσης της Μάχη του Σκρα, του 1918, είχε πρωτοπαρουσιασθεί στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού το φθινόπωρο του 1920, με παρόντες το βασιλέα Αλέξανδρο και τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο.
Θα είναι ευχής έργο, να βρεθούν ενδεχομένως οι παρτιτούρες του ύμνου που έγραψε τότε ο Γεώργιος Λαμπελέτ  και να διδάσκονται στα σχολεία, αλλά και στα υπάρχοντα εξαιρετικά Ωδεία των πόλεων της Θράκης. Είναι ποικιλοτρόπως χρήσιμη η διατήρηση της μνήμης γεγονότων, τα οποία σχετίζονται με την ιστορική πορεία της Θράκης.


Υστερόγραφο της 5ης Ιανουαρίου 2018

*Σήμερα δοκίμασα μεγάλη χαρά. Η κ. Αδαμαντία Κοκκαλιάρη, μέσα από τη σελίδα του ΔΙΛΟΦΟΥ Τριγώνου Έβρου, μου υπέδειξε μια εκτέλεση αυτού του ύμνου από την ερμηνεύτρια σμυρναίικων και ρεμπέτικων τραγουδιών στις ΗΠΑ την περίφημη Μαρίκα Παπαγκίκα ((Κως, 1890 - Νέα Υόρκη, 1943). Βέβαια πρόκειται για μεθύστερη εκτέλεση του ύμνου, αλλά παραμένει η απορία μου: Πώς από τον λόγιο μουσουργό Γεώργιο Λαμπελέτ, η εκτέλεση έφτασε στην Μαρίκα Παπαγκίκα. Η πρώτη εξήγηση που μπορώ να δώσω, είναι ότι επειδή επρόκειτο για προπαγανδιστικό τραγούδι της Επανάστασης των Πλαστήρα- Γονατά, γρήγορα έγινε αποδεκτό ως άκουσμα από τους Μικρασιάτες πρόσφυγες και μετανάστες. Πάντως ευχαριστώ την κ. Αδαμαντία Κοκκαλιάρη. 


Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης




ΠΗΓΕΣ
*Αρχείο εφημερίδων "Πατρίς", "Εμπρός", "Εστία" Μαρτίου 1923 

26 σχόλια:

  1. Elpida Varipati
    "Πιάστε συντρόφοι το χορό
    Κι η αυγή γλυκοχαραζει
    Σαν το γεράκι θα χυθω
    Στη Θράκη που με κράζει."
    Έτσι διαβάσαμε τον Παπαντωνίου κ γνωρίσαμε τον συνθέτη Λαμπελέτ.
    Ευχές Παντελή μου κ ευχαριστούμε.💞

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ ωραία εργασία

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Πολύ ενδιαφέρουσα εργασία. Καλή χρονιά, Παντελή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Νίνα Γκούδλη
    Συγχαρητήρια Παντελή για την ανάρτηση!... Πολλές φορές, για πρώτη φορά, μαθαίνω από σένα άγνωστες ενδιαφέρουσες πτυχές τις ιστορίας της πατρίδας μου. Να είσαι γερός να συνεχίσεις το ξεσκόνισμα της ιστορίας μας που είναι πατριωτικό έργο!...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Adamantia Kokkaliari
    ...και το ηχητικό τεκμήριο:https://www.youtube.com/watch?v=mOE5uVpTG_U Από Γιάννη Σιδερίδη (Γραμματίκης)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Θερμά ευχαριστώ. Δεν γνώριζα ότι υπάρχει αυτή η εκτέλεση. Άραγε πώς από το κλίμα του μουσουργού λόγιας και κλασσικής μουσικής Γ. Λαμπελέτ, έφτασε να το εκτελεί η Μαρίκα Παπαγκίκα, ερμηνεύτρια ρεμπέτικων τραγουδιών;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. George Giannopoulos
    Λογικό να μην χρησιμοποιείται, αφού στην ουσία πρόκειται για επιβράβευση του κινήματος " Γονατά- Πλαστήρα".
    Ήταν ύμνος κομματικός, φατριαστικός, διχαστικός.
    Καλούσε τους οπαδούς του Γούναρη να πεθάνουν για τα μάτια του Πλαστήρα, " πάνω στης επανάστασης..." . Έλεος κάπου.
    Εντύπωση κάνει όμως κάτι άλλο, η πίστη αυτών των ανθρώπων ότι θα κυριαρχούσαν εσσαεί. Γιαυτό δεν τους ενδιέφερε η ενότητα του έθνους αλλά η υποταγή του μισού (τουλάχιστον...) και η εξόντωση των διαφωνούντων, γιαυτό και τα πραξικόπηματα την βραδιά των εκλογών, οι " ανεξήγητες" αλλαγές θέσης στα εθνικά θέματα.
    Τέλος αναρωτιέμαι από που προκύπτει το " αξιόμαχο" της Στρατιάς του Έβρου.
    Καλή χρονιά κύριε Αθανασιάδη, όσα γράφω προφανώς δεν αφορούν εσάς και τα όσα ενδιαφεροντα μας κοινοποιείτε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Ανάρτησα αυτό το θέμα, γιατί με ενδιέφερε να γίνει γνωστή η ύπαρξη ενός ύμνου, που αφορούσε τη Θράκη, επειδή αναφέρονταν σε ένα ιστορικό γεγονός, την αναδιοργάνωση του διαλυμένου στρατού. Βεβαίως και είναι προπαγανδιστικό τραγούδι, αλλά συνδέεται με ένα γεγονός, που δημιουργούσε τότε μια ελπίδα έναντι μιας καταισχύνης. Άσχετα αν η Στρατιά της Θράκης δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ για να εκδικηθεί την καταισχύνη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Vassilios Kazakidis
    Το αξιόμαχο του στρατεύματος (?) είχε καταρρακωθεί μετά την καταστροφή στη Μικρασία, την κομματική διαμάχη και την συμφωνία στα Μουδανιά. Πέραν αυτού τα οικονομικά της χώρας είχαν βαλτώσει λόγω του χρέους που είχε δημιουργηθεί, αλλά και του μεγάλου αριθμού προσφύγων που φθάσανε σε αξιοθρήνητη κατάσταση στη χώρα που ήταν τραυματισμένη και διχασμένη ακόμη. Οι μεγάλες δυνάμεις τα είχαν βρει μεταξύ τους, χωρίς να θέλουν νέους πολέμους, και υπήρχε κίνδυνος νέου βαλκανικού πολέμου στη Θράκη που ενδημονούσε κινδύνους με την Βουλγαρία να εποφθαλμιά διέξοδο στο Αιγαίο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Idomeneas Filoktitis
    O ΕΣ στην Μικρά Ασία, μετά τις ανεπιτυχείς επιχειρήσεις του 1921, αντιμετώπισε οξύτατο πρόβλημα ηγεσίας που ως συνέπεια είχε την παρουσίαση σοβαρών περιστατικών απειθαρχίας. Το καίριο αυτό πρόβλημα -της έλλειψης πειθαρχίας- είχε αντιμετωπιστεί επιτυχώς στις αρχές του 1923. Το κυριότερο όμως στην περίπτωση της Στρατιάς Έβρου, ήταν ότι ενώ κατά το 1921 (έτος των μεγαλύτερων επιθετικών επιχειρήσεων που ως τότε είχε διεξάγει ο ΕΣ) δεν διέθετε ηγεσία που να ξέρει τι θέλει (ο Παπούλας δεν είχε καλά-καλά καταλάβει όταν ανελάμβανε ότι θα έκανε πόλεμο), το 1923 ο αρχηγός (Πάγκαλος) ήξερε πολύ καλά τι ήθελε και πως θα το πετύχαινε -αυτό είτε κάποιος συμπαθεί είτε αντιπαθεί τον Πάγκαλο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. George Giannopoulos
    Ναι, αλλά το πρόβλημα του ΕΣ το 23 ήταν άλλης υφής: υλικού, ηθικού, ομοψυχίας. Σε αυτά να προσθέσουμε την ενίσχυση του αντιπάλου σε υλικό, προσωπικό, ηθικό και στελέχη και την υποβάθμιση της διεθνούς θέσης της Ελλάδας.
    Συνεπώς ακόμα και να ξέρε τι ήθελε ο Πάγκαλος, που δεν ήξερε, αυτό ήταν δεύτερευον.
    Από πουθενά δεν προκύπτει η μαχητική αξία της Στρατιάς Έβρου, και ότι δεν έγινε χρήση της ισχύος της δείχνει ότι δεν ήταν αυτή που πρόβαλε η ηγεσία της εποχής στο εσωτερικό.
    Ισχύς δε ορίζεται η δυνατότητα να υπηρετήσεις ορισμένο στόχο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Idomeneas Filoktitis
    Δεν ασχολούμαι με την διεθνή θέση της Ελλάδας κύριε Γιαννόπουλε. Ασχολούμαι με όλα τα άλλα. Αυτό που διαφεύγει είναι ότι η κατάσταση του ΕΣ από τον Σεπτέμβριο του 1922 είχε αλλάξει άρδην τον Μάρτιο του 1923. Είχε ενισχυθεί σε υλικό, ηθικό, πειθαρχία και ομοψυχία χάρη στην νέα διοίκηση που έλαβε. Την ενίσχυση του αντιπάλου που την είδατε; Μιλάτε για το συνοθύλευμα των 40-50.000 που είχε καταφέρει να μεταφέρει στην Ανατολική Θράκη. Αυτήν την δύναμη θα αντιμετώπιζε ο άνω των 120.000 ΕΣ το 1923. Το ότι δεν έγινε χρήση της ισχύος της Στρατιάς Έβρου από τον Βενιζέλο (γιατί αυτός τελικά αποφάσισε να την αγνοήσει) δεν αποτελεί κριτήριο για το αξιόμαχο του ΕΣ. Σας διαφεύγει μάλιστα ότι η Επανάσταση στην Αθήνα είχε προαποφασίσει την επιθετική επιστροφή του ΕΣ στην Αν. Θράκη. Ο ορισμός της Ισχύος που δίδεται προϋποθέτει τον ορισμό του στόχου. Σε περίπτωση που η ισχύς της Στρατιάς Έβρου, αποσκοπούσε στον εξαναγκασμό της άλλης πλευράς να υπογράψει την ειρήνη, αυτό το πέτυχε. Σε περίπτωση που η ισχύς της Στρατιάς Έβρου αποσκοπούσε στην επιτυχή επιθετική επιστροφή του ΕΣ αυτό έχει σχεδόν προεξοφληθεί από τον προηγούμενο σκοπό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. George Giannopoulos
    Στόχος ήταν προφανώς η κατάληψη της ανατολικής Θράκης, που ήταν διακηρυγμένος σκοπός του κινήματος. Αυτός ο στόχος δεν επετεύχθη.
    Κατά την γνώμη μου η διάκριση Βενιζέλου- κινήματος είναι λάθος, ήταν ένα και το αυτό.
    Ούτε πιστεύω στην ομοψυχία των 120.000, το μίσος κυριαρχούσε, η χώρα ήταν διαιρεμένη και πλήθος μσρτυριών αναφέρουν την φθοροποιό επίδραση του ρεβανσισμού και του φατρισσμού.
    Οι δε Τούρκοι είχαν ενισχυθεί με δικό μας υλικό.
    Εν τέλει, η Στρατιά αυτή δεν χρησιμοποιήθηκε, άρα για την αξία της βεβαιότητες δεν υπάρχουν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Vassilios Kazakidis
    Ακόμη κι αν διέθετε στρατιωτική ισχύ και αξιόμαχο η στρατιά του Έβρου το '23, ήταν πλέον αργά για στρατιωτικές κινήσεις με μικρό πολιτικό ρίσκο. Όταν χάσεις τα αυγά και τα πασχάλια (Μικρασία) και δεχθείς την κατάπαυση που σου επιβάλλουν τρίτοι (Μουδανιά) είναι δύσκολο να ανατρέψεις την διαμορφωμένη οικτρή πραγματικότητα βασιζόμενος μόνον στις στρατιωτικές ικανότητες σου, ανεξαρτήτως του αντιπάλου. Μετά την συντριπτική ήττα στο Αφιόν το παιχνίδι χάθηκε με την αλλαγή της πολιτικής της Αγγλίας (ακολούθησε αυτήν της Γαλλίας) για την ουδέτερη ζώνη των στενών μετά το Chanak Affair. Θα έλεγα ότι ο πολιτικός στίβος ήταν βαρύς, είχαμε χάσει την αξιοπιστία μας διεθνώς τότε και ψαχνόμασταν σαν κράτος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. Kostas Patialiakas
    Υπέροχο φίλε Παντελή το κείμενό σου. Είναι γεγονός ότι ο Πάγκαλος, στηριζόμενος στον αναδιοργανωθέντα και εξοπλισθέντα στρατό μας ( Στρατια Θράκης ), αντιδρούσε σε συμφωνία ειρήνης και ήταν της άποψης επανάληψης διεξαγωγής επιχειρήσεων στην Ανατολική Θράκη, εκμεταλλευόμενοι και την παντελή έλλειψη Πολεμικού Ναυτικού από τον Κεμάλ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Adamantia Kokkaliari
    Κύριε Αθανασιάδη, Χρόνια Πολλά, Καλή Χρονιά. Με εντυπωσίασε και με συγκίνησε η ανάρτησή σας, γιατί εκτός από την αγάπη μου για τον Έβρο (είμαι σύζυγος του Γιάννη Σιδερίδη, γιος του Χρήστου Σιδερίδη- Γραμματίκη, κάτοικος Διλόφου) ο παππούς μου, Λεωνίδας Γιαννόπουλος, ήταν στρατιώτης στη συγκεκριμένη στρατιά. Αναζήτησα λοιπόν τον ύμνο και προς μεγάλη μου έκπληξη τον βρήκα στο you tube. Θέλω να σας εκφράσω τα συγχαρητήριά μου για την πραγματικά ενδιαφέρουσα ανάρτησή σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. George Giannopoulos
    Δεν μπαίνω σε αυτή την συζήτηση εδώ, ούτε υποστηρίζω πώς σίγουρα δεν ήταν αξιόμαχη, λέω ότι δεν υπάρχει απόδειξη γθα την όποια αξία της

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Vassilios Kazakidis
    Με το τέλος της μικρασιατικής καταστροφής ο λαός ήταν εξαντλημένος από την υπερπροσπάθεια εν μέσω διαχρονικού πολιτικού διχασμού με την εγκατάσταση των προσφύγων σε χώρα σε κατάσταση οικονομικής δυσπραγίας. Εν ομονοία υπάρχει διαχρονικά αξιοθαύμαστη αξιόμαχη ικανότητα του Έλληνα στρατιώτη. Είχαμε αφήσει το '22 πενήντα χιλιάδες στρατιωτικούς αιχμαλώτους στη Μικρασία με πολλούς συγγενείς να περιμένουν την επιστροφή τους για χρόνια! Δεν γνωρίζω για την αξιολόγηση του αξιόμαχου της στρατιάς του Έβρου, αλλά υπήρχε στο λαό κορεσμός, απογοήτευση και έλλειψη αξιοπιστίας με επικέντρωση στην αναζήτηση ενόχων και ενοχών. Δεν είχε αποτύχει μόνον ο βασιλιάς, αλλά το έθνος εν συνόλω τότε. Μπορεί αξιωματικοί σαν τον Πάγκαλο να είχαν φιλόδοξες επιδιώξεις, αλλά έκαναν πολιτικά λάθη που πλήγωσαν την Ελλάδα για χρόνια μετά την ανταλλαγή. Θα αναφέρω μόνον το παράδειγμα της απόφασης από τον Πάγκαλο το '23-'24 της αποδοχής εξαίρεσης των μουσουλμάνων Τσάμηδων από την ανταλλαγή. Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος λέμε, αλλά δεν είμασταν ενωμένοι για χρόνια μετά την καταστροφή και δεν είχαμε και συμμάχους το '23. Το φθινόπωρο του '22 ο Βενιζέλος έστειλε από τη Γαλλία το τραγικό τηλεγράφημα για τμήμα της ελληνικής επικρατείας: "Η Ανατολική Θράκη εχάθει, εσώσατε Θράκας". Το '23 οι ανατολικοθρακιώτες είχαν ήδη εκκενωθεί πλην Κωνσταντινουπόλεως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Γιώργος Μπαλτάς
    Αυτή την επιθεώρηση από τον Πάγκαλο την άκουσα πολλές φορές από τις διηγήσεις του πατέρα μου ο οποίος μετά από την Μικρά Ασία και τη σύντομη παραμονή του στο Ρουφ στάλθηκε με τη μονάδα του στον Έβρο και εντάχθηκαν στην στρατιά του Έβρου. Μάλιστα διηγιότανε πως η στρατιά ήτανε έτοιμη να περάσει τον Έβρο όταν ο Βενιζέλος διαπραγματευότανε στη Λωζάνη. Δυστυχώς, κατά πως έλεγε, μια μεγάλη βροχή και ένας πλημμυρισμένος Έβρος καθυστερήσανε και τελικά απέτρεψαν το πέρασμα της στρατιάς στην απέναντι πλευρά του Έβρου. "'Αν περνάγαμε τον Έβρο θα φτάναμε στην Πόλη -έλεγε- και τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Μιχάλης Μπουναρτζίδης
    Κι αν φτάνανε στην Πόλη τι θα γινόταν Γιώργο; Θα μας την άφηναν πεσκέσι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Γεωργιος Νεστωράκης
    Αγαπητέ μου κ. Αθανασιάδη, για νια φορα ακομα θερμα συγχαρητηρια, για τις βαθυστοχαστες ιστορικες ερευνες, της πολυπαθους Θρακης μας!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Ευχαριστώ. Το σημαντικό είναι ότι στα σχόλια των αναγνωστών,μπορείτε να ακούσετε τελικά μια εκτέλεση του ύμνου από την αείμνηστη Μαρίκα Παπαγκίκα. Η απορία μου είναι πώς η σύνθεση του συνθέτη κλασσικής μουσική Γ. Λαμπελέτ, βρέθηκε να εκτελειται στη Νέα Υόρκη από τραγουδίστρια ρεμπέτικων και σμυρνέικων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. Νάνσυ Καλφούδη - Παπάκου13 Απριλίου 2024 στις 12:50 μ.μ.

    Υπέροχη ανάρτηση γεμάτη ποίηση και Ιστορία!
    Σας ευχαριστούμε πολύ! Μας συγκινήσατε και πάλι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Νατασα Οικονόμου
    Η ιστορία μας δεν πρέπει να μένει στη λήθη, γιατί αυτή καθορίζει το μέλλον αυτού του τόπου. Όσο υπάρχει ζωντανή,θα κρατάει ζωντανή και την Εθνική μας συνείδηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. Χρυσούλα Καβαλέρου Τσακπίνη
    Τι λόγια έχει αυτό το υπέροχο ποίημα. Το διαβάζεις ,σε πιάνει παράπονο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή