ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟ: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ ΕΩΣ ΤΟ 1940

*Το παλαιό νοσοκομείο του Διδυμοτείχου. Πρώην Εβραϊκή σχολή

Του κ. Θεόδωρου Κυρκούδη*

Η ιατρική είναι μια ιδιαίτερη πτυχή της πολύχρονης ιστορίας του Διδυμοτείχου. Ενδιαφέρουσες πληροφορίες εντοπίζονται στα κείμενα του λόγιου αρχιμανδρίτη της περιοχής Νικολάου Βαφείδη, αλλά και σε άλλες διάσπαρτες και αναξιοποίητες πηγές.

 Συγκεκριμένα για το παρόν άρθρο, αποδελτιώθηκαν αναφορές για την ιστορία της ιατρικής της περιοχής με ενδιαφέρουσες διηγήσεις περιστατικών από την καθημερινότητα  όπως η ακόλουθη: Το 1825 περίπου, σύμφωνα με μαρτυρία του Γεώργιου Λιόλιογλου, υπήρχε στην πόλη νοσοκομείο:  «τα σπιτάλια, ο χασταχανάς (το νοσοκομείο) ήταν ανάμεσα στα εβραϊκά νεκροταφεία και στα αλώνια και αποτελούνταν από τρεις- τέσσερις οντάδες (δωμάτια)». Επιπλέον έχουμε πληροφορίες για επικίνδυνο θανατηφόρο λοιμό από τον Α΄ Κώδικα της Μητρόπολης Διδυμοτείχου, ο οποίος αναφέρει «εις έτος αωκστ΄ (1826) έξοδα εις μόρτυδες (νεκροθάφτες) δια λοιμικής ασθένειας και εις φαγούραν (τροφή) και κιράν (αμοιβή) των ηγουμένων, που εκόμισαν την Αγίαν Ζώνην». (Σ.Σ. Η λέξη Μόρτης ετυμολογείται από το λατινικό mors- mortis, που σημαίνει θάνατος. Επρόκειτο για άτομα που είχαν πάθει ανοσία στην πανούκλα και προσέφεραν  τις υπηρεσίες τους θάβοντας τους νεκρούς και περιθάλποντας τους ασθενείς. Κιράς, είναι λέξη αραβικής προέλευσης που σημαίνει το ενοίκιο ή τον ναύλο για μεταφορές).

*Το παλαιό Διδυμότειχο

Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία ανάμεσα στα θύματα της πανώλης του 1838, ήταν και ένας ιερωμένος που βρέθηκε σε κατάσταση νεκροφάνειας και η ασθένεια δεν του στέρησε οριστικά τη  ζωή. Ο παπά Γραμμένος βρισκόταν στο νεκροκρέβατό του, όπου οι συγγενείς και φίλοι τον θρηνούσαν, ενώ η ταφή αργούσε εξαιτίας της έκτακτης κατάστασης της επιδημίας, όταν ο γιός του Σαμουήλ τον είδε να ανοιγοκλείνει τα μάτια του. «… η παπαδιά τον εξεσαβάνωσε και ο νεκρός ανέστη…» για να ζήσει άλλα 20 χρόνια.(Βαφείδης Νικόλαος, 1942).

Οι επιδημίες ξεσπούσαν συχνά, με τους γιατρούς πρωταγωνιστές σε δύσκολες καταστάσεις με κίνδυνο της ίδιας τους της ζωής. Το 1848 «εν καιρώ χολέρας» ήλθε από την Αίνο ο γιατρός Ματζέτος Φίλιππος, ο οποίος μετά από μερικά χρόνια πέθανε και τον αντικατέστησε αργότερα ένας φαρμακοποιός ο Γεώργιος Δελόγκας ή Κωνσταντινίδης, ο οποίος μετά τον θάνατο του Ματζέτου εκτελούσε καθήκοντα ιατρού. Το 1855 εμφανίστηκε και πάλι χολέρα και όλοι έφευγαν «στα πέριξ της πόλεως και τα χωρία». Έμεινε η πόλη έρημη και χορταριασμένη. Το 1863 όταν επανεμφανίστηκε επιδημία χολέρας ο Γεώργιος Δελόγκας ή Κωνσταντινίδης, προσβλήθηκε ο ίδιος και απεβίωσε.

Το 1895, στα οθωμανικά κατάστιχα της Αδριανούπολης, αναφέρεται ιατρός Διδυμοτείχου ο δόκτωρ Νικόλας Κινίδης. (Edirne’nin Saglikvesosyalyardim Tarihi 1361- 2008, 2009). Επίσης το 1895 ορκίζεται στην Αθήνα ο Περικλής Ν. Παπαδόπουλος, ορμώμενος εκ Διδυμοτείχου, σύμφωνα με τα αρχεία του Πανεπιστημίου Αθηνών.

*Ο Ευστάθιος Καβάσιλας (φωτογραφία Αθανάσιου Γουρίδη)

Ο Ευστάθιος Καβάσιλας

Εν τω μεταξύ το 1867 αποφοίτησε ως υπότροφος από την Ιατρική των Αθηνών, ο Παπασταύρου Ευστάθιος που πήρε το επώνυμο του Μητροπολίτη Μελετίου Καβάσιλα, από την Κάλυμνο, επειδή ήταν γαμπρός από την ανιψιά του και του επιχορηγούσε τις σπουδές, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης. Ο Ευστάθιος Καβάσιλας που ήταν και απόφοιτος της Μεγάλης του Γένους Σχολής, της Κωνσταντινούπολης, αναφέρεται ως εξέχων λόγιος και δίδαξε σε ιδρύματα του Διδυμοτείχου. Το 1874 ήταν πρόεδρος της Φιλόμουσου Αδελφότητος ΕΥΜΟΛΠΟΣ.  Ήταν ισόβιος δημογέροντας με διοικητικές ικανότητες και αναβάθμισε την Παιδεία στην πόλη. Γράφτηκε γι΄ αυτόν ότι υστερούσε πολύ ως προς την ιατρική, αλλά ήταν «πρωταρχικός παράγων» της κοινότητάς του (Καπανίδης, 1992).

*Βούλγαροι στρατιωτικοί στον Καλέ Διδυμοτείχου το 1912

Το 1913  για την αποφυγή των χειρίστων γεγονότων από τους Τούρκους, που επανέκαμπταν στην περιοχή εκδιώκοντας τους Βουλγάρους (Β΄Βαλκανικός Πόλεμος), ουσιαστικό ρόλο διαδραμάτισε ο Ευστάθιος Καβάσιλας, ο οποίος μεσολάβησε για την ομαλή μετάβαση της αρχής. Εντούτοις, ο γηραιός ιατροφιλόσοφος πέθανε αμέσως μετά την κατάληψη της πόλης, μη μπορώντας να αντέξει το θέαμα των νέων έκτροπων. Σε Εμπορικό Οδηγό του 1883, του Cervati C. Raphael: « Almanach du Commerce» Constantinople, καταχωρείται ο γιατρός Σακιλίου Ανδρέας.

Στον οδηγό του 1904 «Annuaire Oriental du Commerce» εμφανίζονται οι: Αλή Μπέης, δημοτικός ιατρός και ο Σχίζας Γεώργιος.

To 1906 o δάσκαλος Ν. Ζεννής, αφού σπούδασε την ιατρική εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Το παράδειγμά του ακολούθησαν δύο ακόμα δάσκαλοι από το Διδυμότειχο οι Βαλτζής Δημήτριος και Παπαδόπουλος Περικλής, σύμφωνα με τον Μυρτίλο Αποστολίδη.

Το 1908, εξέταζε στο Διδυμότειχο ο ιατρός Κυριάκος Σχίζας, πρόσφυγας από την Αδριανούπολη. Πρώην πρόεδρος του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου της πόλης και εξέχων παράγων της κοινωνικής ζωής.

Στον Παγκόσμιο Εμπορικό Οδηγό της Σμύρνης του 1908, του Μιχαήλ Μιχαηλίδη, αναφέρονται οι ιατροί: Μιχαλάκης Εφέντης, στρατιωτικός, Παπάζογλου Λ. και Παπαγιαλόγλου Δ.

Στον «Οδηγό της Ελλάδος», του Ιγγλέση, του 1913 καταχωρούνται οι: Μαργαριτίδης Μενέλαος, μαιευτήρας, Αλή Χαϊδάρ Εφέντη, στρατιωτικός και Παπαγιαννόπουλος Αριστοτέλης, γυναικολόγος, για τον οποίο υπάρχει και μια ευχαριστήρια καταχώρηση στην εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ"  της Αλεξανδρούπολης, με ημερομηνία 25 Αυγούστου 1928, από την κυρία Αγλαΐα Ασημακοπούλου, που δηλώνει ότι  της έσωσε τη μητέρα από βέβαιο θάνατο και επαινεί με τα καλύτερα λόγια το επιστημονικό του έργο. Ο ίδιος αναφέρεται ότι δίδασκε στα σχολεία του Διδυμοτείχου, από το 1893 με μισθό 33 λίρες τον χρόνο.

Στον «Ελληνικό Οδηγό», των Κυριέρη- Γιαννόπουλου, της εταιρείας διαφημίσεων GEO, του 1920, εμφανίζονται οι ιατροί: Γιαγτζής Ευάγγελος, που τότε ήταν και πρόεδρος του Συλλόγου «Αναγέννησις» ο οποίος ιδρύθηκε μετά την απελευθέρωση και αριθμούσε 95 μέλη (αριθμό μεγάλο για την εποχή και τον πληθυσμό του Διδυμοτείχου που τότε ανερχόταν σε 6500 κατοίκους) και Τσικιρτσής Ιωάννης, ενώ στον «Οδηγό της Ελλάδος» του Nικολάου Ιγγλέση, του 1920, αναφέρονται οι: Γεωργίου Ε. και Παπαρόκας Α.

Στο «Λεύκωμα των Επιστημόνων της Ελλάδος» του Πέτρου Ν. Καλούδα, του 1933, του οποίου το μοναδικό γνωστό αντίτυπο κατέχει ο συλλέκτης Δημήτριος Γκεντσίδης στην Ορεστιάδα, καταχωρούνται οι ιατροί:

*Ο παιδίατρος Κωνσταντίνος Βασιλείου

Βασιλείου Κωνσταντίνος. Γεννήθηκε στο Μόδιο Λοκρίδας το 1904 και αποφοίτησε το 1928. Ασκούσε την παιδιατρική στο Διδυμότειχο από το 1929 έως τα μέσα του 1960.Είχε ασκηθεί στο Νοσοκομείο Παίδων και στην Παιδιατρική κλινική του Μπένση στην Αθήνα.

Γιαγτζής Ευάγγελος,  Παθολόγος- Αφροδισιολόγος γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1895 και αποφοίτησε από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1919 (Σ.Σ. Το όνομα του αναφέρθηκε και στο έτος 1920).

Καββαλιώτης Ζαχαρίας, Παθολόγος-  Λοχαγός, διευθυντής Στρατιωτικού νοσοκομείου, γεννήθηκε στην Γάνο της Ανατολικής Θράκης το 1892 και αποφοίτησε από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1917. Τον επόμενο χρόνο προσκλήθηκε στον Στρατό, όπου υπηρέτησε ως ανθυπίατρος και αργότερα προήχθη σε λοχαγό.

Μαργαριτίδης Μενέλαος, Παθολόγος- Μαιευτήρας, γεννήθηκε στην Αδριανούπολη το 1878 αποφοίτησε από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το 1906. Το σπίτι του, που το χρησιμοποιούσε και ως κλινική σώζεται στην οδό Βασιλέως Αλεξάνδρου στο Διδυμότειχο.

*Ο Νικόλαος Τσιγκάς σε μεγάλη ηλικία

Τσιγγάς Νικόλαος Παθολόγος- Αφροδισιολόγος- Παιδίατρος,  γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1905 και αποφοίτησε από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1930. Από προπολεμικά ήταν μέλος του ΚΚΕ. Στην Κατοχή είχε αναπτύξει έντονη δράση στην περίθαλψη τραυματιών αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.

Τασμανλής Δημήτριος Παθολόγος- Αφροδισιολόγος γεννήθηκε στην Αδριανούπολη το 1887 και αποφοίτησε από το ΕΚΠΑ το 1912.

Στο «Λεύκωμα των Επιστημόνων της Ελλάδος», αναφέρονται και δύο οδοντίατροι. Ο Αλεξανδρίδης Αλέξανδρος γεννημένος στο Διδυμότειχο, αποφοίτησε το 1926 και ο Καλβουρίδης Ιωάννης γεννημένος στη Μακρά Γέφυρα που αποφοίτησε το 1928.

Στον «Οδηγό της Ελλάδος» του 1930, του Νικολάου Ιγγλέση, εκτός των προηγουμένων αναφέρονται οι προαναφερθέντες ιατροί: Βασιλείου Κωνσταντίνος, παιδίατρος και Τασμανλής Δημήτριος, παθολόγος.

*Η πρώτη κλινική του Ιωάννη Τιρρή σχεδόν δίπλα στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

Ο Ιωάννης Τιρρής

Ξεχωριστή περίπτωση με πολυετή άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος στο Διδυμότειχο αποτελεί και ο Τιρρής Ιωάννης, χειρουργός- γυναικολόγος, που πολιτεύθηκε και εξελέγη κατ’ επανάληψη βουλευτής.

Γεννήθηκε το 1899 στην Αράχοβα και αποφοίτησε από το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1923. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας γνώρισε και  νυμφεύθηκε την κόρη του Αδριανουπολίτη τραπεζίτη και πρώτου Προέδρου της Διασυμμαχικής Διοίκησης Θράκης, Εμμανουήλ Δουλά.  Ίδρυσε χειρουργική-  γυναικολογική κλινική στο Διδυμότειχο το 1924.Το 1929 μετεκπαιδεύτηκε για ενάμισι χρόνο στο Παρίσι. Εξελέγη βουλευτής κατ’ επανάληψη, του κόμματος των Φιλελευθέρων αρχικά από 26-1-1936, και αργότερα το 1946, 1950 &1951. Επανεκλέχτηκε βουλευτής το 1961 και 1963. (στοιχεία από τον γιο του Εμμανουήλ Τιερρή, συνταξιούχο χειρουργό).

*Ο Ιωάννης Τιρρής στον Πόλεμο του Σαράντα

Μία δεκαετία νωρίτερα βουλευτής Έβρου με το Κόμμα Δημοκρατικών Ελευθεριών εξελέγη και ο γιατρός Αθανάσιος Παπαπαναγιώτου που ήταν γεννημένος στους Μεταξάδες το 1886. Συγκεκριμένα, διετέλεσε βουλευτής από 7-11-1926 έως 9-7-1928.

*Το βιβλίο του Μάρκου Ναχόν

Ο Μάρκος Ναχόν και το Άουσβιτς

Αξιοσημείωτη περίπτωση ήταν ο Ναχόν Μάρκος πτυχιούχος του 1922 παθολόγος Εβραϊκής καταγωγής. Γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1893.  Άσκησε αρχικά γενική ιατρική στους Μεταξάδες.  Συνελήφθη από τους Γερμανούς και φυλακίσθηκε στο Άουσβιτς και στο Μπιρκενάου. Η εβραϊκή κοινότητα Θεσσαλονίκης εξέδωσε σε βιβλίο τις αναμνήσεις του από τα στρατόπεδα των Ναζί, με τίτλο «Μπιρκενάου, το Στρατόπεδον του Θανάτου», το 1991, αποτελούμενο από 157 σελίδες. Επιβίωσε, μαζί με τον γιό του Χαΐμ, και επέστρεψε στο Διδυμότειχο, όπου συνέχισε να ασκεί την ιατρική. Πέθανε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όπου σε προχωρημένη ηλικία μετοίκησε. Συγκλονίζει η αφιέρωση του βιβλίου στην ανάπαυση των ψυχών της κόρης του, και της συζύγου του, στους γονείς του, στον αδελφό του, στις τέσσερις αδελφές του, στα ανήψια, στους θείους, στα ξαδέλφια  και στους περίπου σαράντα συγγενείς του, που  εξαφανίστηκαν όλοι στο Μπιρκενάου.

Το βιβλίο του Ναχόν είναι από τα πρώτα κείμενα- μαρτυρίες που γράφτηκαν για το Μπιρκενάου - Άουσβιτς, το μεγαλύτερο κέντρο εξόντωσης των Εβραίων. Οι περιγραφές είναι τρομερές: «Τοποθετούσαν τα πτώματα γύρω από τη θερμάστρα , για να ξεπαγώσουν οι μασέλες και να βγάλουν τα χρυσά δόντια….».

Αργότερα εγκαταστάθηκε στο Διδυμότειχο και ο ιατρός Δημήτριος Γιαγτζίδης.

Το 1941 με πρωτοβουλία του Μενέλαου Μαργαριτίδη, ιδρύεται νέος Ιατρικός Σύλλογος Έβρου, με έδρα το Διδυμότειχο, πρωτεύουσα του νομού, επειδή η περιοχή της Αλεξανδρούπολης ήταν υπό βουλγαρική κατοχή.

Αρχές του 1942 έρχεται στο Διδυμότειχο ο στρατιωτικός χειρουργός, Λοχαγός Μαυρογένης με δύο ανθυπιάτρους γενικής ιατρικής και εντολή σύστασης Νοσοκομείου προς αντικατάσταση αυτού της Αλεξανδρούπολης. Στα πλαίσια της οργάνωσης ο ένας ανθυπίατρος στέλνεται στα Δίκαια και ο άλλος στα χωριά Πύθιο και Θούριο.

*Ο Βασίλειος Χατζηπουλίδης

Ο Βασίλειος Χατζηπουλίδης

Ο ιατρός όμως που σφράγισε με την παρουσία του και τη δράση του το Διδυμότειχο, είναι στην κυριολεξία ο Βασίλειος Δ. Χατζηπουλίδης.

Τα στοιχεία που ακολουθούν προέρχονται από το πόνημα του χειρουργού κ. Bασίλη Χατζηπουλίδη με τίτλο "Αναμνήσεις της προσωπικής διαδρομής και πληροφορίες για την ιστορία της ιατρικής στον Βόρειο Έβρο".

Ο Βασίλειος Χατζηπουλίδης γεννήθηκε στο Διδυμότειχο το 1912 και σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1938. Στρατεύθηκε και εισήχθη στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών, όπου λόγω της ιατρικής του ιδιότητας, ειδικεύθηκε στο χημικό πόλεμο. Ο πόλεμος του 1940 τον βρίσκει στην Αλεξανδρούπολη και εν συνεχεία στο μέτωπο. Μπήκε με τα νικηφόρα ελληνικά στρατεύματα στην Κορυτσά, και τοποθετήθηκε σε ένα πρόχειρο νοσοκομείο που στήθηκε σε μια βίλα για τους τραυματίες. Μετά την κατάρρευση του μετώπου, φτάνει στην Αθήνα και παρουσιάζεται στο Γ΄ Στρατιωτικό Νοσοκομείο. Διάφοροι οικογενειακοί λόγοι, μεταξύ των οποίων και ο αδόκητος θάνατος της 16χρονης αδελφής του, τον αναγκάζουν το 1941 να φύγει για την πατρίδα του το Διδυμότειχο.

*Διδυμότειχο: Ευλογιώσα της Κατοχής

Μέσα στον τραγικό εκείνο χειμώνα ενσκήπτει επιδημία λοιμώδους μηνιγγίτιδας στην Καρωτή. Μεγάλη δοκιμασία,  για το χωριό Καρωτή περίπου 8 χιλιόμετρα από το Διδυμότειχο, όπου σημειώθηκαν 45-50 κρούσματα με αρκετούς θανάτους. Ο Χατζηπουλίδης, πήγαινε έφιππος σχεδόν κάθε μέρα παρακολουθώντας την εξέλιξη της επιδημίας και κάνοντας οσφυονωτιαίες παρακεντήσεις με αντιμηνιγγιτικό ορό, γιατί δεν είχαν ανακαλυφθεί ακόμα τα αντιβιοτικά και στα φαρμακεία δεν εύρισκες ούτε σουλφαμίδες! Η επιδημία αντιμετωπίσθηκε επιτυχώς.

*Ο Βασίλειος Χατζηπουλίδης προ της Κατοχής

Τον Ιούλιο του 1943 ξεσπά επιδημία ευλογιάς, την οποία οι γιατροί καταπολεμούν με αυταπάρνηση. O Bασ. Χατζηπουλίδης πιστός στον όρκο του Ιπποκράτη, στέλνει παράνομα εμβόλια δαμαλίτιδος στους αντάρτες ώστε να εμβολιαστούν κι αυτοί. Βοήθεια στους εμβολιασμούς παρείχαν και άλλοι γιατροί του Διδυμοτείχου, όπως οι Ιωάννης Πουλιάδης και Π. Κουρτούνας.

Με τη συμπαράσταση και του Γερμανού δρ. Σμιτ, που φοβούνταν την εξάπλωση της νόσου και στα γερμανικά στρατεύματα, δημιουργήθηκε ένα νοσοκομεία γι’ αυτούς τους δυστυχείς, στο μειονοτικό σχολείο και με πρόταση του Χατζηπουλίδη λήφθηκαν άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για την ανάσχεση της λοιμώδους νόσου.

*Σκηνές που έστησαν οι Γερμανοί για την απομόνωση των ευλογιώντων

Οι Γερμανοί τράβηξαν τότε πολλές φωτογραφίες ευλογιώντων . Μερικές υπέκλεψε με κίνδυνο της ζωής του ο Βασίλειος Χατζηπουλίδης , τις διαφύλαξε στη συνέχεια ο γιός του Δημήτριος Χατζηπουλίδης (συνταξιούχος πλέον πλαστικός χειρουργός) και έτσι διασώθηκε και απεικονιστικά το δράμα του Διδυμοτείχου κατά την Γερμανική Κατοχή.

Ο αγώνας κατά της επιδημίας της ευλογιάς κράτησε σχεδόν ένα χρόνο, δηλαδή έως τις αρχές του καλοκαιριού του 1944. Σ’ αυτόν τον εφιαλτικό χρόνο σημειώθηκαν στο Διδυμότειχο 1250 φανερά κρούσματα, γιατί υπήρχαν και κρούσματα που δεν δηλώθηκαν, για να μην μπουν οι μολυνθέντες σε καραντίνα, καθώς και 282 θάνατοι!!!

Ο αείμνηστος  φίλος και δημοσιογράφος ο Στρατής Τσιρταβής,  Αλεξανδρουπολίτης που έζησε στο Διδυμότειχο τα χρόνια της Κατοχής, στις αναμνήσεις του για την επιδημία ευλογιάς, είχε γράψει: «Μαυροφόρεσαν οικογένειες, ταλαιπώρησε κόσμο και κοσμάκη, χτύπησαν πίσω οι σοδειές και το εμπόριο και, όταν πια πείστηκαν οι Αρχές και ιδίως οι Γερμανοί ότι η επιδημία κάλμαρε και ότι πέρασε ο κίνδυνος, τότε μόνο άρχισαν σταδιακά να χαλαρώνουν τα μέτρα και η ζωή να παίρνει τον κανονικό της ρυθμό. Έναν ρυθμό που προετοίμαζε τον κόσμο για τη λευτεριά και την Ειρήνη». Και πράγματι η λευτεριά δεν άργησε να έρθει. Το Διδυμότειχο απελευθερώθηκε στις 29 Αυγούστου 1944… Και από την ευλογιά και από το ναζισμό.

Μέσα στα μαύρα χρόνια της κατοχής δημιουργήθηκε και νοσοκομείο στο Διδυμότειχο. H πρώτη εγκατάσταση του Νοσοκομείου γίνεται στην Εβραϊκή Σχολή. Το προσωπικό της Αλεξανδρούπολης εγκαθίσταται εδώ και μαζί τους ο χειρουργός Ιωάννης Πουλιάδης με εντολή την οργάνωση του Νοσοκομείου. Αργότερα στα μέσα του 1960 ο Ιωάννης Πουλιάδης, μετακόμισε στην Αλεξανδρούπολη.

*Η απελευθέρωση και η κατάληψη του νοσοκομείου Διδυμοτείχου από τον ΕΛΑΣ

Στα τέλη Αυγούστου του 1944 το Νοσοκομείο καταλαμβάνεται από το ΕΑΜ- ΕΛΛΑΣ. Οι γιατροί που υπηρετούν σ' αυτό αμείβονται με 300 οκάδες σιτάρι μηνιαίως. H κατάσταση αυτή διαρκεί ως τον Απρίλιο του 1945, όταν ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση των αρχών της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου. Στο μεταξύ η έδρα του νομού μεταφέρεται ξανά στην Αλεξανδρούπολη και η θέση του Νοσοκομείου Διδυμοτείχου μένει νομικά μετέωρη. Επιπλέον εγκαταλείπεται από το προσωπικό του, που επιστρέφει στην Αλεξανδρούπολη. Όμως χάρη στις προσπάθειες του Χατζηπουλίδη το νοσοκομείο επαναλειτούργησε και υφίσταται έως σήμερα με νέα κτίρια και εξοπλισμό, αλλά όχι διοικητική αυτονομία πλέον.

Όσοι ιατροί υπηρέτησαν στο Διδυμότειχο διαχρονικά, επέδειξαν πρωτοφανή αυτοθυσία. Οι επιδημίες, σχεδόν πάντα ήταν θανατηφόρες. Οι ιατροί έβαζαν υπεράνω όλων το καθήκον τους αψηφώντας τους κινδύνους για την ίδια τη ζωή τους, γιατί στις παλαιές εποχές δεν υπήρχαν εμβόλια, δεν υπήρχαν αντιβιώσεις, η αντισηψία δεν ήταν απόλυτη…

Θεόδωρος Κυρκούδης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

*Αθανασιάδης Παντελής:   Η κατάρα της πολύνεκρης ευλογιάς στο κατεχόμενο Διδυμότειχο http://sitalkisking.blogspot.gr/2016/09/blog-post_25.html

*Βαφείδης Νικόλαος, Αρχιμανδρίτης (1942): H πανώλης εν Διδυμoτείχω. Θρακικά τ. 17, σελ. 434-437

*Βαφείδης Νικόλαος,  Αρχιμανδρίτης (1952): Λαϊκή Ιατρική: Χαϊμαλιά και Νoυσκάδες, Διαβάσματα και Εξoρκισμoί εν Διδυμoτείχω.  Αρχείoν Θρακικoύ Λαoγραφικoύ και Γλωσσικού Θησαυρού, τ. 17, σελ. 264-267

*Cervati  Raphael- Sargologo N.C. (1868): L’ indicateur Constantinopolitain, Guide Commercial. Constantinople, Imprimerie G.B.Pagano

*Cervati C. Raphael: Annuaire Almanach du Commerce. Constantinople, 1883, 1888, 1893, 1895, 1896, 1898

*Cervati Cesar: Annuaire Oriental du Commerce. Constantinople, 1900, 1901, 1902, 1904, 1908, 1913

*Γουρίδης Αθανάσιος (2006): «Διδυμότειχο, μια άγνωστη πρωτεύουσα». Κομοτηνή: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης- Έβρου

*Iγγλέσης N.Γ. (1910): «Οδηγός της Ελλάδoς: απάσης της Μακεδoνίας της Μικράς Aσίας, μετά των νήσων τoυ Aρχιπελάγoυς και των νήσων: Κρήτης, Κύπρoυ, Σάμoυ». Aθήνα: Aπoστoλόπoυλoς,

*Iδίoυ (1925): Οδηγός της Ελλάδoς. Αθήνα.

*Καπανίδης Nίκoς (1992): «Γιατροί στη Θράκη τον 19o αιώνα». IB' Ιστορικό Συνέδριο. Θεσσαλονίκη: Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, σελ. 337-8

*Kazancigil Ratip- Nilufer Gokce- Ender Bilar (2009): «Edirne’nin Saglik  ve sosyal yardim  tarihi 1361-2008». Edirne: Trakya Universitesi

*Κυρκούδης Θεόδωρος (2016): «Γιατροί και φαρμακοποιοί της Αδριανούπολης και της Νέας Ορεστιάδας: 1860-1960». 1ο Συνέδριο Ιστορίας και Πολιτισμού της Νέας Ορεστιάδας, σελ.57-65

*Κυρκούδης Θεόδωρος (2005). «Ιατροί και Ιατρική στη Θράκη». Αλεξανδρούπολη: Olvos

*Κυρκούδης, Θεόδωρος (2002). «Φαρμακεία και Φαρμακοποιοί της Θράκης του 19ου αι.» Αθήνα : Olvos

*KyrkudisTheodoros (2014): Keşan bölgesi tip ve doktorlar . II. Uluslararası KeşanTarih Sempozyumu. 8-9/11/2014.  («Ιατρική και ιατροί στην περιοχή της Κεσσάνης» 2^ο Διεθνές Ιστορικό Συνέδριο)

*Λεύκωμα των Επιστημόνων της Ελλάδος (1933): επιμ.: Καλούδας Ν.Πέτρος. Αθήνα έτος τρίτον (Αρχείο Δ.Γκεντσίδη)

*Mιγκασιάν Ασαντoύρ (1929): Λεύκωμα των Aρμενικών παρoικιών της Μακεδoνίας και Θράκης. Θεσσαλονίκη

*Μιχαηλίδης Μιχαήλ (1908): Παγκόσμιος Εμπορικός Οδηγός. Σμύρνη: Tυπ. Aμάλθειας

*Μωραΐτου  Έφη: Νοσοκομείο Διδυμοτείχου: «Από το Χθες ως το Σήμερα» Αλεξανδρούπολη: Εφημερίδα «Γνώμη» φ.10799/10-7-1999,  σελ. 9-12

*Ναχόν Μάρκος (1991): «Μπιρκενάου, το Στρατόπεδον του Θανάτου». Θεσσαλονίκη:  Έτς Αχάιμ

*Παπαχριστοδούλου Πολύδωρος (1950): H γιατρική στη Θράκη τoν ΙΘ' αιώνα. Aρχείo Θ.Λ.Γ.Θ., τ.16, σελ.165-180.

*Χατζηπουλίδης Βασίλειος (χχ) : «Αναμνήσεις της προσωπικής διαδρομής και πληροφορίες για την ιστορία της ιατρικής στον Βόρειο Έβρο». Διδυμότειχο, χχ

* «92 χρόνια δημιουργικής παρουσίας 1925-2017». Αλεξανδρούπολη, Ιατρικός Σύλλογος Έβρου ,2017 (επιμ. Αναστασιάδης Δημήτριος)

*Ο κ. Θεόδωρος Κυρκούδης είναι Βιβλιοθηκονόμος ΜSc,  της Ιατρικής Σχολής ΔΠΘ

Στο Διδυμότειχο κατά την Τουρκοκρατία υπήρχε και Οθωμανικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο 

στην περιοχή της Αγίας Πέτρας (φωτογραφία 1905)