Οι αδελφοί Ξενοκράτες, υπέροχοι Θράκες ευεργέτες

*Κωνσταντίνος Ξενοκράτης. Θραξ εθνικός αγωνιστής και ευεργέτης

*Γεννήθηκαν στο Σαμάκοβο Αν. Θράκης

*Πλούτισαν στη Ρουμανία

*Ευεργέτησαν Ελλάδα και Ρουμανία

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης  

                Ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης και οι αδελφοί του Αθανάσιος και Θεόδωρος, είναι σπάνιες ευγενείς μορφές της Θράκης, που διακρίθηκαν για το απέραντο φιλανθρωπικό έργο τους και τον παραδειγματικό πατριωτισμό τους.

Οι αδελφοί  Ξενοκράτη γεννήθηκαν στο Σαμάκοβο της περιφέρειας των Σαράντα Εκκλησιών της Ανατολικής Θράκης. Ο Κωνσταντίνος ειδικά γεννήθηκε το 1803. Από την παιδική τους ηλικία εγκαταστάθηκαν τα αδέλφια Πασχάλης, Θεόδωρος, Κωνσταντίνος και Αθανάσιος στο Βουκουρέστι. Εκεί στα κατοπινά χρόνια ασχολήθηκαν με τις επιχειρήσεις, το εμπόριο και τη γεωργία και απέκτησαν μεγάλη περιουσία.

*Η μοναδική στολή του Κωνσταντίνου Ξενοκράτη, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο

 Όλα τα αδέλφια μυήθηκαν από νωρίς στη Φιλική Εταιρεία. Όταν εξερράγη η Επανάσταση του 1821 στη Μολδοβλαχία, ο Κωνσταντίνος σε ηλικία 18 ετών και ο αδελφός του Πασχάλης λίγο μεγαλύτερος κατατάχθηκαν στον Ιερό Λόχο, που ίδρυσε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης. Πολέμησαν μαζί στη μάχη του Δραγατσανίου και στην μάχη του Σκουλενίου. Στη δεύτερη μάχη, ο Πασχάλης Ξενοκράτης έχασε τη ζωή του πολεμώντας ηρωικά. Ο Κωνσταντίνος επέζησε και έκτοτε έμενε στο Βουκουρέστι έως το 1876, που πέθανε. Από τότε που απελευθερώθηκε η Ελλάδα ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης τιμώντας τη μνήμη των Ιερολοχιτών που έπεσαν στο Δραγατσάνι, φορούσε τη στολή του Ιερολοχίτη κάθε 25η Μαρτίου. Αυτή η στολή προσφέρθηκε στα 1899 από την οικογένειά του μαζί με τα όπλα του, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Είναι η μοναδική στολή Ιερολοχίτη που σώζεται σήμερα!

            Οι ευεργεσίες τους για τη Ρουμανία και την Ελλάδα, είναι αναρίθμητες. Εδώ θα αφηγηθούμε μια μόνο περίπτωση στα 1872, όταν ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης, μόνος επιζών πλέον από τέσσερα αδέλφια επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη. Εκεί έδειξε πως πραγματικά ήταν εθνικός ευεργέτης και αληθινός πατριώτης. Ένας γνήσιος Θράξ.

            Εκείνες τις μέρες στα τέλη του Ιουνίου 1872, επισκέφθηκε την Κωνσταντινούπολη ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης, που ήταν εγκατεστημένος στο Βουκουρέστι. Μεταξύ άλλων επισκέφθηκε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Άνθιμο και του ανακοίνωσε ότι δωρίζει 500 λίρες για τα φιλανθρωπικά ιδρύματα του Πατριαρχείου κυρίως τα νοσοκομεία και το ορφανοτροφείο, (μέσω του αντιπροσώπου τους Γ. Καζανόβα), 500 λίρες στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης (μέσω του εφόρου της Σχολής Μητροπολίτη Εφέσου) και 100 λίρες στον ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο της Κωνσταντινούπολης (δια του προέδρου του συλλόγου Κ. Καραπάνου). Επιπλέον ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης  πρόσφερε και 50 οθωμανικές λίρες στην Αδελφότητα της Σχολής Ξηροκρήνης.

Κατά τις πληροφορίες του «Νεολόγου» (αριθμ. φύλλου 1051)οι αδελφοί Θεόδωρος, Αθανάσιος και ο μόνος επιζών τότε Κωνσταντίνος Ξενοκράτης, που ήταν εγκατεστημένοι στη Βλαχία προ της Επαναστάσεως του 1821, υπήρξαν άγαμοι και ενωμένοι επιδόθηκαν στις επιχειρήσεις, με στόχο να διαθέσουν την περιουσία τους μελλοντικά για αγαθοεργούς σκοπούς. Το εμπόριο στο οποίο επιδόθηκαν χαρακτηρίσθηκε κολοσσιαίο. Εκμίσθωσαν τα αλατωρυχεία, τα ταχυδρομεία και τα τελωνεία της Ρουμανίας για είκοσι έτη. Η ρουμανική κυβέρνηση τους τίμησε για το έργο τους.

Και άλλες ευεργεσίες

Οι αδελφοί  Ξενοκράτες υπηρέτησαν πιστά την ιδέα της ελληνικής παλιγγενεσίας, υπέρ της οποίας μόχθησαν και διέθεσαν μεγάλα ποσά ευεργετώντας το Έθνος.

Οι ευεργεσίες τους ήταν μεγάλες. Μεταξύ άλλων διέθεσαν μια μεγάλη κατοικία στη Ρουμανία και 40.000 φράγκα ετησίως, που θα προέρχονταν από τις προσόδους των κτημάτων τους στο Δραγανέστι και το Ρουσχ, με στόχο να ιδρυθεί και να συντηρείται νοσοκομείο στο Βουκουρέστι. Επίσης διέθεσαν 15.000 φράγκα ετησίως από τις ίδιες προσόδους, στην ελληνική κυβέρνηση να διανέμει το ποσό αυτό σε διάφορα φιλανθρωπικά καταστήματα.

Η αξία του δάσους αυτών κτημάτων μεταβιβάστηκε στην κεντρική επιτροπή του εθνικού στόλου.

Με δωρεά τους ιδρύθηκαν σχολεία και ανεγέρθηκε ναός στο Σαμόκοβο.

Ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης όμως δεν αρκέσθηκε και ήθελε να προσφέρει και άλλα. Για το λόγο αυτό, συνοδευόμενος από τον ανεψιό του εκτελεστή της διαθήκης του ιατρό Γ. Κυριαζή, πήγε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και έκανε τις προαναφερθείσες δωρεές. Κατά τις περιγραφές των εφημερίδων «η Α.Θ.Π. εξέφρασε μετά δακρύων την ευγνωμοσύνην εαυτής τε και του έθνους επί ταις γενναίαις ταύταις προσφοραίς, διαβεβαιούσα τον ευγενή δωρητήν ότι η Εκκλησία ουδέποτε θα λησμονήσει αυτόν εν ταις προς τον Θεόν ικεσίαις αυτής…».

*Το "Ξενοκράτειο" στο Μεσολόγγι

Δωρεά και στο Μεσολόγγι…

Οι Ξενοκράτες δεν ξέχασαν και το Μεσολόγγι, που θαύμαζαν για τον ηρωισμό των κατοίκων του και την Έξοδό τους κατά την πολιορκία του 1826.

 Ακριβώς πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο Μεσολογγίου υπάρχει ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, που στην κεντρική θύρα του γράφει «Ξενοκράτειο». Ας δούμε όμως τη μικρή ιστορία του «Ξενοκρατείου» του Μεσολογγίου.

Το 1881 είχε ιδρυθεί στο Βουκουρέστι με δωρεά των αδελφών Ξενοκράτη το «Ξενοκράτειο Νοσοκομείο». Εκεί τοποθετήθηκε διευθυντής ένας εξ αγχιστείας συγγενής τους ο Γεώργιος Κυριαζής, καταγόμενος από την Ναυπακτία. Αυτός έπεισε τους αδελφούς Ξενοκράτη να διαθέσουν χρήματα για ένα σχολείο στο Μεσολόγγι. Υπάρχει όμως και μία άλλη εκδοχή ότι ο Χαρίλαος Τρικούπης παρενέβη για να ανεγερθεί με τη δωρεά αυτή το σχολείο στην ιδιαίτερη πατρίδα του το Μεσολόγγι. Όποια και αν είναι όμως η αλήθεια, το γεγονός παραμένει ένα. Το Μεσολόγγι απέκτησε τελικά από το 1885, ένα ωραιότατο εκπαιδευτικό Μέγαρο που σώζεται έως σήμερα χάρη στην φιλογένεια των Θρακών αδελφών Ξενοκράτη.

*Ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης

Τι σήμαινε το όνομα Ξενοκράτης

Τι ακριβώς σήμαινε το όνομα Ξενοκράτης, φαίνεται από ένα άγνωστο περιστατικό που συνέβη το 1872 στην Κωνσταντινούπολη.

Ένας από τους γνωστότερους συλλόγους, ο Θρακικός Εκπαιδευτικός Σύλλογος Κωνσταντινουπόλεως ιδρύθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1872. Στην πρώτη συγκέντρωση ο γιατρός Ηροκλής Βασιάδης, εκφώνησε βαρυσήμαντο λόγο για την ιστορία της Θράκης, από των αρχαιοτάτων χρόνων, που δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στον «Νεολόγο». Στην τελευταία συνέχεια ο ομιλητής ανέφερε και τα ονόματα των φιλογενών Ελλήνων, που πρόσφεραν τα πρώτα χρήματα για να λειτουργήσει ο Σύλλογος. Μάλιστα έκανε αναφορά στην σημαντική συνεισφορά του Γεώργιου Ζαρίφη χωρίς να αναφερθεί στα ποσά που διέθεσε  και τα οποία ασφαλώς δεν ήταν ευκαταφρόνητα. Υπάρχουν όμως τα ονόματα των άλλων δωρητών, που είναι οι ακόλουθοι:

          Γ. Κορωνιός 50 λίρες, Α. Βλαστός 20 λίρες, Α. Συγγρός 25, Θ. Μαυροκορδάτος 20, Κ. Καλλιάδης 10, Δ. Αριστάρχης 10, Μ. Γκιουμουσγκερδάνης 10, Χ. Κουϊμουτζόγλους 10, Αδελφοί Αντωνιάδη 10, Χ. Γ. Κωνσταντινίδης 10, Α. Ευγενίδης 10 λίρες και 2 ετησίως, Α. Σγούτας 5, Α. Νομικός 5 και 1 ετησίως, Α.Ε. Ράλλης 3 και 1 ετησίως, Α. Ψυχάρης 10 και 1 ετησίως, Α. Ζωηρός 5 και 1 ετησίως, Ηροκλής Βασιάδης 10 ετησίως.

          Ο ομιλητής προσδοκούσε επίσης σε μια ακόμη γενναία εισφορά από τον Κωνσταντίνο Ξενοκράτη, αφού αμέσως μετά τα ονόματα των δωρητών, διερωτήθηκε ενώπιον του ακροατηρίου του: «Τι δε ο φιλόπατρις και διάσημος της Θράκης γόνος ο κ. Κωνσταντίνος Ξενοκράτης;».

Δεν γνωρίζουμε τι τελικά πρόσφερε ο Κωνσταντίνος Ξενοκράτης. Όμως η επίκληση του ονόματός του από τον Ηροκλή Βασιάδη, δείχνει ακριβώς πόσο σημαντική ήταν η προσφορά του μεγάλου αυτού Θρακός στις εθνικές υποθέσεις.

Οι ευεργεσίες των αδελφών Ξενοκράτη δεν είναι γνωστές όλες. Όσα αναφέρθηκαν εδώ, είναι ένα μέρος από τις σημαντικές πράξεις τους. Η Θράκη πρέπει να είναι υπερήφανη για τα τέκνα της αυτά. Και δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσει την προσφορά τους.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης