*Ο Ηλίας Δεληγιαννάκης (Φωτογραφία από το αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α.)
Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Η συμβολή των Κρητών εθελοντών στη διεξαγωγή των Βαλκανικών Πολέμων
1912-13, υπήρξε πολύ σημαντική. Η συμμετοχή τους στην μεγάλη εθνική εξόρμηση εκείνων
των ετών είναι μια παράμετρος, που συνήθως την αγνοούμε αν και η αποφασιστική
συμβολή των Κρητών με την εγνωσμένη μαχητικότητά τους και τη γενναιότητά
τους, συνετέλεσε στην εξασφάλιση της
νίκης σε πολλά μέτωπα. Αξίζει κατά συνέπεια η μελέτη, η διερεύνηση και η ανάδειξη
αυτής της συμβολής.
Μια από τις περιπτώσεις των
Κρητών εθελοντών, είναι και η περίπτωση των αδελφών Μάρκου, Κανάκη και Ηλία Δεληγιαννάκη
από την Αργυρούπολη Ρεθύμνης και ιδιαιτέρως του Ηλία Δεληγιαννάκη. Ο Ηλίας
Ιωάννου Δεληγιαννάκης ή Βασούλης (1877- 1918), γεννήθηκε στις 30 Νοεμβρίου
1877. Έδρασε στην επανάσταση των Κρητικών στα 1896. Αργότερα πήρε μέρος ως
οπλαρχηγός με δικό του σώμα στο Μακεδονικό αγώνα επί τέσσερα χρόνια. Έδρασε
στις περιοχές Μονής Παναγίας Σισανίου, Βιτσίου και Καστανοχωρίων, Μεταμορφώσεως
Καστοριάς και τέλος δυτικά της Φλώρινας- Κλεισούρας, στο Βίτσι, όπου, μετά τη
μάχη στην περιοχή του χωρίου Ποριάς Καστοριάς στις 4 Φεβρουαρίου 1908, έπαθε
πνευμονία και αποσύρθηκε. Εξελέγη «τιμής ένεκεν» βουλευτής Ρεθύμνης, στο
καθεστώς της Κρητικής Πολιτείας, για να σταλεί στην Ελληνική Βουλή, αλλά
συνελήφθη και κρατήθηκε με άλλους Κρητικούς βουλευτές σε Αγγλικό πολεμικό στη
Σούδα.
Όταν κηρύχθηκε ο πρώτος
Βαλκανικός Πόλεμος του 1912, κλήθηκε από το Γενικό Επιτελείο, και απεστάλη στη
Μακεδονία ως αρχηγός ανεξαρτήτου σώματος με δική του πολεμική σημαία και
αγωνίσθηκε έως ότου απελευθερωθεί η Μακεδονία. Ευτύχησε να είναι το σώμα του,
μεταξύ των εθελοντικών σωμάτων που απελευθέρωσαν τη Σιάτιστα, μια ημέρα πριν
την απελευθερώσει ο ελληνικός στρατός.