Μέση Ανατολή- Βόρ. Αφρική- Αιγαίο- Ιταλία το 1941-45

 

*Τάφοι Ελλήνων μαχητών στο Ελ Αλαμέϊν

Γράφει ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

  

Την κατάληψη της Ελλάδας από τις δυνάμεις του Άξονα την άνοιξη του 1941, ακολούθησε η διαφυγή στην Αίγυπτο της Ελληνικής πολιτικής ηγεσίας, του Στόλου και πολλών Αξιωματικών και Οπλιτών.

Εκεί με τη βοήθεια του παροικιακού ελληνισμού της Μέσης Ανατολής και των Βρετανών, άρχισε η συγκρότηση των Ενόπλων Δυνάμεων για τη συνέχιση του αγώνα στο πλευρό των Συμμάχων. Πυρήνας για τη συγκρότηση του πρώτου Σχηματισμού, της Ιης Ελληνικής Ταξιαρχίας, τον Ιούνιο του 1941 ήταν η φάλαγγα των Ελλήνων Αιγύπτου και η δύναμη δύο περίπου Ταγμάτων της Ταξιαρχίας Έβρου, που είχαν διαφύγει μέσω Τουρκίας στην Αίγυπτο. Σταδιακά και ανάλογα με την άφιξη Αξιωματικών και Οπλιτών από την Ελλάδα και με την πρόοδο της επιστράτευσης Ελλήνων της Μέσης Ανατολής προχώρησε η συγκρότηση και άλλων Μονάδων.

Η Ιη Ελληνική Ταξιαρχία διακρίθηκε στις επιχειρήσεις της Βόρειας Αφρικής, από 30 Αυγούστου μέχρι 5 Νοεμβρίου 1942, με αποκορύφωμα τη μάχη του Ελ Αλαμέιν. Κατά την κύρια συμμαχική επίθεση στην περιοχή, που άρχισε τη νύκτα της 23ης προς 24η Οκτωβρίου 1942, η Ιη Ταξιαρχία ενήργησε αλλεπάλληλες επιθέσεις με απόλυτη επιτυχία, ενώ από την 5η Νοεμβρίου, στη φάση της καταδίωξης του εχθρού, προήλασε σε μεγάλο βάθος στη Λιβυκή έρημο. Η συμμετοχή της Ιης Ελληνικής Ταξιαρχίας στη πρώτη σημαντική νίκη των Συμμάχων στη Βόρεια Αφρική επαινέθηκε ιδιαίτερα και τα αποτελέσματα των επιχειρήσεών της κρίθηκαν ευμενέστατα από όλες τις Βρετανικές Διοικήσεις, στις οποίες υπαγόταν.

 *Ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος στη Βόρεια Αφρική

Αξιόλογη πολεμική δράση στο μέτωπο της Βόρειας Αφρικής είχε και ο Ιερός Λόχος. Η επίλεκτη αυτή Μονάδα, που είχε συγκροτηθεί τον Σεπτέμβριο του 1942, προωθήθηκε το Φεβρουάριο του 1943 στο μέτωπο της Τυνησίας, όπου έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις, που διεξήχθησαν από 15 Φεβρουαρίου μέχρι 17 Απριλίου 1943 υπό διάφορες διοικήσεις. Από το φθινόπωρο του 1943 ο Ιερός Λόχος, με νέα σύνθεση και οπλισμό, ανέλαβε τη διεξαγωγή αιφνιδιαστικών καταδρομών στο Αιγαίο και στα Δωδεκάνησα. Από το Σεπτέμβριο του 1944 και μέχρι το Μάιο του 1945 οι επιχειρήσεις του Ιερού Λόχου ως Συντάγματος Καταδρομών, σε συνεργασία με τις Βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις και με την υποστήριξη των Ελληνικών Ναυτικών και Αεροπορικών Δυνάμεων, είχαν ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση των νήσων του Αιγαίου και των Δωδεκανήσων.

*Άνδρες της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας 

(Αρχείο Γεν. Γραμματείας Τύπου και Πληροφοριών)

Στο μεταξύ στη Μέση Ανατολή οι στάσεις του Ελληνικού Στρατού με ευθύνη των κομμουνιστών, με αποκορύφωμα το κίνημα του Απριλίου του 1944 και τις τραγικές συνέπειές του, όπως αφοπλισμός και διάλυση της ετοιμοπόλεμης Ιης Ταξιαρχίας Πεζικού και μεταφορά των στασιαστών σε στρατόπεδα συγκέντρωσης από τους Βρετανούς, οδήγησαν τον Ιούνιο του 1944 στη συγκρότηση της ΙΙΙης Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας (ΕΟΤ), με Διοικητή τον Συνταγματάρχη Πεζικού Θρασύβουλο Τσακαλώτο. Η ΙΙΙη ΕΟΤ έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις διάσπασης της «Γοτθικής Γραμμής» στην Ιταλία. Η κατάληψη της πόλης του Ρίμινι το πρωί της 21ης Σεπτεμβρίου 1944 από το ΙΙ Τάγμα Πεζικού ήταν το επιστέγασμα του 15νθήμερου αγώνα της Ταξιαρχίας, που συνέχισε με επιτυχία τις επιθετικές της επιχειρήσεις μέχρι τη 16η Οκτωβρίου.

Από τον εκδοθέντα προσφάτως από τη Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού τόμο με τίτλο «Μνήμες Πολέμου 1897-1974. Οι αγώνες του Ελληνικού Έθνους μέσα από προσωπικές μαρτυρίες» και από το δίτομο βιβλίο του αείμνηστου Στρατηγού Κυριάκου Παπαγεωργόπουλου με τίτλο «Μνήμες Πολέμου και Ειρήνης», αντλούμε ορισμένες περιγραφές, όπως παρακάτω:

*Εικόνα της Αλεξάνδρειας του παρελθόντος

1. Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος 21 Φεβρουαρίου 1941.

          «Ο Αιγυπτιώτης Ελληνισμός, αισθανόμενος την υποχρέωση να προσφέρη και αυτός τον φόρον του αίματος στο συνεχιζόμενο τότε στη Βόρειο Ήπειρο σκληρόν αγώνα του Έθνους, έστειλε πρόθυμα τα παιδιά του να καταταγούν για να συγκροτηθή ένα Ελληνικό Τάγμα Πεζικού. Συνολικά κατετάγησαν περί τους 900, από τους οποίους οι 400 εθελοντές. Ήτανε συγκινητικός ο ενθουσιασμός των αποδήμων αυτών Ελλήνων, όταν φορούσαν το τιμημένο χακί. Έβλεπε κανείς στο Στρατόπεδο του Τάγματος νέους όλων των τάξεων, παιδιά του Λαού, παιδιά της αστικής τάξεως, παιδιά των προυχόντων. Όπως συμβαίνει πάντοτε το χακί είχε ισοπεδώσει τις τάξεις κάτω από την αντίληψη του πατριωτικού καθήκοντος και της στρατιωτικής πειθαρχίας».

«Ταξιαρχία Ελ Αλαμέιν» του Στρατηγού Σοφοκλή Τζανετή, τότε Λοχαγού.

*Αυστραλοί στρατιώτες σε μάχη στο Ελ Αλαμέϊν

2. Ελ Αλαμέιν, Σεπτέμβριος 1942.

«Είμεθα από την Αίγυπτο τρεις χιλιάδες Αιγυπτιώτες, που είχαμε καταταγεί. Οι άλλοι στρατιώτες ήταν από την Ελλάδα, από τα  νησιά, τα χωριά. Είχαν έρθει κι απ΄ τον Έβρο, απ΄ τη Θράκη, από παντού. Οι Αιγυπτιώτες είχανε πάει και στη ΙΙα Ταξιαρχία, ήταν σε όλες τις Μονάδες, στο Πυροβολικό, στους όλμους, στο ναυτικό, στην αεροπορία. Οι Αξιωματικοί οι περισσότεροι ήταν από την Ελλάδα. Οι Θρακιώτες όμως ήταν τα καλύτερα παιδιά».

«Ελ Αλαμέιν- Μέση Ανατολή» του Αιγυπτιώτη εθελοντή Γεωργίου Χριστοδούλου.

          3. Νότια Ελ Αλαμέιν, 15 Οκτωβρίου 1942.

«Από το βράδυ νιώσαμε κατάβαθα τι δύναμη έχει η στρατιωτική στολή να ισοπεδώνει τους ανθρώπους, αλλά και να τους συναδελφώνει. Ανάμεσα στους φαντάρους δεν ξεχωρίζεις είτε εργάτης, είτε αγρότης, είτε επιστήμονας ή ό,τι άλλο είσαι. Πέρασε από πάνω σου ο οδοστρωτήρας του χακί. Αλλά ανάμεσα στους φαντάρους υπάρχει πολύ δυνατή συναδελφοσύνη. Ακόμα κι αν ανήκουν σε διαφορετικές φυλές και μιλούν ξένες γλώσσες ή έχουν άλλο χρώμα στο δέρμα τους, η στρατιωτική στολή τους αγκαλιάζει όλους και τους κάνει συντρόφους, αδελφούς, μια παρέα».

«Οδοιπορικό στη Μέση Ανατολή», του Ιωάννου Ταμβακλή, Σαμιώτης, που υπηρέτησε στην Ιη Ελληνική Ταξιαρχία.

          4. Ελ Αλαμέιν, 28 Οκτωβρίου 1942.

«Είναι απολύτως αδύνατο να περιγραφή αυτή η στιγμή. Παντός διαμετρήματος χιλιάδες βλήματα αντιαεροπορικά σχηματίζουν με τις φωτεινές γραμμές τους, απαίσιο θανατηφόρο φραγμό, που μοιάζει σαν τρομερή κολοσσιαία αράχνη πούχει ζώσει επιθανάτια το μικρό της θύμα. Πιο πέρα και από κάτω είναι εκτάσεις με νάρκες. Τρομάζει η ιδέα πως αν σταματήση τελειωτικά η μηχανή, δεν υπάρχει καμμία, επαναλαμβάνω, καμμία ελπίς σωτηρίας. Τριάντα χιλιόμετρα με χωρίζουν από τις γραμμές. Ψάχνω να βρω μια γωνιά για να προσγειωθώ αναγκαστικώς. Σ΄αυτά τα χιλιοστά του δευτερολέπτου περνούν από το μυαλό μου χιλιάδες εικόνες. Σίγουρα θα πιαστώ αιχμάλωτος. Θα ανακριθώ, σκέπτομαι, τι να πω και ποια θα είναι η συμπεριφορά τους».

«Μέσα από το σκοπευτικό μου», του Ηλία Καρταλαμάκη, Επισμηναγός της 335 Μοίρας Δίωξης.

*'Ελληνες αεροπόροι που διέφυγαν στη Μέση Ανατολή

5. Ελ Αλαμέιν, 28 Οκτωβρίου 1942.

«Τα δώδεκα Ελληνικά χαλύβδινα πουλιά βρίσκονται σε βύθιση όλα μαζί. Πλησιάζουν προς το έδαφος μέσα από τον ισχυρό φραγμό των αντιαεροπορικών και των εκρήξεων. Σε λίγο θα έχουν το λόγο τα 114 Ελληνικά πολυβόλα. Δώδεκα σε κάθε αεροπλάνο. Τρομακτικό πυρ που θα καταπέση στα κεφάλια των Ιταλών. Τα μάτια των χειριστών κάνουν ταχύτατο γύρο...Ξαφνικά, στο μεγαλείο αυτό της εκδικήσεως των Ελληνικών φτερών και ανάμεσα στην κόλαση των αντιαεροπορικών μια δυνατή λάμψις φαίνεται στη μηχανή του αρχηγού αεροπλάνου, που το συγκλονίζει ολόκληρο. Ταυτόχρονα τα πολυβόλα της πρώτης τετράδος κελαϊδούν. Σαρώνονται και κοσκινίζονται κυριολεκτικά οι σκηνές που στεγάζεται το Στρατηγείο. Τρέχουν οι Ιταλοί να βρουν σωτηρία στις τρύπες των χαρακωμάτων, μα και εκεί τους κυνηγά η εκδίκησις των Ελληνικών. Ο σχηματισμός μου τώρα έχει το λόγο».

«Μέσα από το σκοπευτικό μου» του Ηλία Καρταλαμάκη, Επισμηναγός της 335 Μοίρας Δίωξης.

          6. Ελ Αλαμέιν, 2 Νοεμβρίου 1942.

«Και ξαφνικά αστραπές στα δεξιά μας μακριά φώτισαν τον ορίζοντα και μια βουή σε λίγο από βροντές κανονιών έφτασε στα αφτιά μας. Άρχιζε η μεγάλη επίθεση στο βόρειο τομέα του Ελ Αλαμέιν. Η φωτιά ξάπλωσε αμέσως σε όλο το μέτωπο και βρεθήκαμε ανάμεσα σε δύο ηφαίστεια που ξερνούσαν με λύσσα πυρωμένο σίδερο. Τροχιοδεικτικά πάνω από τα κεφάλια μας κάνουν ένα πολύγραμμο δίχτυ με όμορφα χρώματα κοκκινωπά, κίτρινα, πράσινα. Όλμοι και οβίδες σκάζουν παντού, και πολλές φορές μας περιλούζουν πέτρες και χώματα μαζί με τους απαίσιους βρόντους των εκρήξεων, που πληγώνουν τα αφτιά μας και ξεσχίζουν τις καρδιές μας. Τα κράνη δεν φτάνουν να προστατέψουν τα κεφάλια μας. Φωτοβολίδες κάθε λογής και χρώματος ψήλωναν προς τον ουρανό και η λάμψη από τις βολές των κανονιών δεν πρόφτανε να σβήσει, γιατί ακολουθούσαν άλλες κι άλλες κανονιές με διαβολική γρηγοράδα».

«Οδοιπορικό στη Μέση Ανατολή 1941-1945», του Ιωάννου Ταμβακλή, Σαμιώτης, που πολέμησε με την Ιη Ταξιαρχία Πεζικού.

 *Έλληνες μαχητές στην έρημο σε στιγμές ανάπαυσης

 7. Ελ Αλαμέιν, 6 Νοεμβρίου 1942.

«Πολύ πρωί την άλλη μέρα, 6 Νοεμβρίου, πήγα μια βόλτα στη νεκρή ζώνη και στις θέσεις των Γερμανο-Ιταλών, που είχαμε πιάσει χθες. Είδα τη φρίκη του πολέμου ακόμα φρικτικότερη. Σε όλη την έκταση της ζώνης αυτής άταφα σκοτωμένα παιδιά, Γερμανοί, Ιταλοί, Άγγλοι, Νεοζηλανδοί, μαύροι. Μισοσαπισμένα κορμιά, τρομαχτικοί μορφασμοί στα σκελετωμένα πρόσωπα κι απερίγραπτες στάσεις πόνου και ξαφνικού θανάτου δείχνανε τους τελευταίους σπασμούς των αδικοχαμένων αυτών ανθρώπων. Κοντά σε ένα χαλασμένο άρμα, γύρω από μια σκασμένη σαν γαρύφαλλο μεγάλη νάρκη, βρίσκονται έξι σκοτωμένοι Νεοζηλανδοί. Τα κοκκινόξανθα μαλλιά στο κεφάλι τους με τα μισοφαγωμένα πρόσωπα και την κολλημένη άμμο, προκαλούσαν ρίγος στο κορμί και πόνο σαν μαχαίρωμα στην καρδιά. Η φρίκη μου δεν περιγράφεται».

«Οδοιπορικό στη Μέση Ανατολή 1941-1945», του Ιωάννου Ταμβακλή, Σαμιώτης, που πολέμησε με την Ιη Ταξιαρχία Πεζικο     

*Ο δημοσιογράφος Γιώργος Καράγιωργας

        8. Πτήση πάνω από την Κρήτη, 9 Νοεμβρίου 1943.

«Κείνη ακριβώς τη στιγμή λίγα δευτερόλεπτα προτού ξεφύγει, το πεπρωμένο του δίνει το χτύπημα. Ολόσωμο ένα βλήμα των 20 σκάζει μέσα στη μηχανή του. Δεύτερο στην άτρακτο, τρίτο στα ουραία πτερύγια. Το αεροπλάνο κλονίζεται. Το φράγμα της φωτιάς το τείχος του ατσαλιού το σύντριψε. Λάδια σκεπάζουν τον ανεμοθραύστη και το σκέπαστρο. Η μηχανή σταματάει. Έκρηξη. Το τέλος. Ο Διαμαντόπουλος ζη ακόμα. Τις σάρκες του περνούν σαν περόνες τα βλήματα. Το πρόσωπό του από το κάτω χείλος και το σαγόνι κομματιάζεται. Σπάζουν τα δόντια του, γιομίζει αίματα. Έχει χτυπηθεί στο στήθος, ξερνάει αίμα. Τα πόδια του ματώνουν».

«Οι αετοί της ερήμου», του Γεωργίου Καράγιωργα, δημοσιογράφου, από μαρτυρίες αεροπόρων, που επέζησαν κατά τις επιχειρήσεις.

          9. Ναμπλούς, 30 Απριλίου 1944.

«Μάθαμε όλα τα θλιβερά γεγονότα, που κατέληξαν στη διάλυση της Ιης Ταξιαρχίας και στην αιματηρή ανακατάληψη του Στόλου από πιστά και νομιμόφρονα αποσπάσματα του Βασιλικού Ναυτικού. Ήταν μοιραίο να καταλήξει εκεί όλη η επαναστατική προπαρασκευή που γινόταν κάτω από τα μάτια και την ανοχή της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Ας καμαρώνουν τα έργα τους οι κ.κ. Τσουδερός και Καραπαναγιώτης. Το ΕΑΜ ενίκησε. Τον διέλυσε τον Ελληνικό Στρατό της Μέσης Ανατολής».

«Μνήμες πολέμου και ειρήνης», του αείμνηστου Στρατηγού Κυριάκου Παπαγεωργόπουλου, Λοχαγός στη Μέση Ανατολή.

*Στο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Ριτσιόνε ο διοικητής της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας συνταγματάρχης Θρασύβουλος Τσακαλώτος και τιμητικό άγημα, αποδίδουν τιμές σε Έλληνες μαχητές, που έπεσαν στη μάχη του Ρίμινι

Make Money Online : http://ow.ly/KNICZ

*Στο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Ριτσιόνε ο διοικητής της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας συνταγματάρχης Θρασύβουλος Τσακαλώτος και τιμητικό άγημα, αποδίδουν τιμές σε Έλληνες μαχητές, που έπεσαν στη μάχη του Ρίμινι

Make Money Online : http://ow.ly/KNICZ

*Στο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Ριτσιόνε ο διοικητής της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας συνταγματάρχης Θρασύβουλος Τσακαλώτος και τιμητικό άγημα, αποδίδουν τιμές σε Έλληνες μαχητές, που έπεσαν στη μάχη του Ρίμινι

Make Money Online : http://ow.ly/KNICZ

*Στο ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Ριτσιόνε ο διοικητής της ΙΙΙ Ελληνικής Ορεινής Ταξιαρχίας συνταγματάτχης Θρασύβουλος Τσακαλώτος και τιμητικό άγημα αποδίδουν τιμές σε Έλληνες που έπεσαν στη μάχη του Ρίμινι

10. Τάραντας Ιταλίας, 15 Αυγούστου 1944.

«Εις το στρατόπεδον μας, που απείχε 8 χιλιόμετρα από τον Τάραντα, ετελέσθη την ημέραν εκείνην κατανυκτική δοξολογία, την οποίαν παρακολούθησαν οι άνδρες μας με άκραν θρησκευτικήν ευλάβειαν και με βαθυτάτην συγκίνησιν. Εθεώρησαν και την σύμπτωσιν αυτήν της αφίξεώς εις Ιταλίαν ως λαμπρόν οιωνόν δια τας εν Ιταλία επιχειρήσεις των και είδον την Υπέρμαχον Στρατηγόν, Οδηγήτριαν και πάλιν προς νέας ελληνικάς νίκας».

«Ρίμινι», του Θ.Γ. Παπαμανώλη, από επίσημα έγγραφα και ημερολόγια επιχειρήσεων.

11. Μοναλντίνι Ιταλίας, νύκτα 11/12 Σεπτεμβρίου 1944.

«Ο υπολοχαγός Κόρκας, αν και τραυματισθείς, παρέμεινε μαχόμενος. Προς στιγμήν, ελιποθύμησεν εκ της αιμορραγίας, που του επροκάλεσαν τα πέντε τραύματά του, αλλά κατόπιν προχείρου επιδέσεως συνήλθε, στυλώθηκε επάνω και εξακολούθησεν άτρομος τον αγώνα. Και την σκηνήν αυτήν ακριβώς είχεν υπ όψει του ο αλησμόνητος λοχίας Μακρανδρέου, όταν, εκπνέων μετ΄ολίγον εις τας χείρας του χειρούργου ανθυπιάτρου, εφώναξεν:

    - Για την Ελλάδα όλα! Με τέτοιον Αξιωματικόν αξίζει να πεθαίνη κανείς...».

«Ρίμινι», του Θ.Γ. Παπαμανώλη, από επίσημα έγγραφα και ημερολόγια επιχειρήσεων. 

*Το βιβλίο του Ζάχου Χατζηφωτίου

          12. Μοντιτσέλι Ιταλίας, 13-14 Σεπτεμβρίου 1944.

«Θέλω μονάχα να αναφέρω ότι το πρώτο κύμα εφόδου του λόχου Αρμπούζη επιτέθηκε στα χαρακώματα των Γερμανών, στο Μοντιτσέλι και έδωσε σκληρή μάχη, σώμα με σώμα. Όταν το ξημέρωμα επιτέθηκε το δεύτερο κύμα του ιδίου λόχου, βρήκε στα χαρακώματα όλους τους Έλληνες στρατιώτες νεκρούς, αλλά από κάτω τους είχαν όλοι από έναν Γερμανό, τρυπημένο από την ξιφολόγχη τους».

«Στα μονοπάτια του πολέμου» του Ζάχου Χατζηφωτίου, Λοχίας που υπηρέτησε στις Ιη και ΙΙα Ταξιαρχίες Πεζικού.

13. Ρίμινι, 21 Σεπτεμβρίου 1944.

«Και τα τρία Τάγματα προχωρούσαν δραστήρια, ανατρέποντας σοβαρές εστίες αντιστάσεως των Γερμανών, που είχαν αφήσει πίσω τους αποφασισμένους αλεξιπτωτιστές, οι οποίοι καθώς υποχωρούσαν, έστηναν παγίδες και ενέδρες, που κόστισαν αρκετά στους άνδρες των Ταγμάτων. Η στιγμή όμως που θα μπαίναμε στο Ρίμινι έφθασε. Το 2ο Τάγμα, που είχε ήδη πιο προχωρημένες θέσεις, μπήκε πρώτο στην πόλη, με το λόχο Γερακίνη και αμέσως μετά με το λόχο Παπαγεωργίου... Μετά από αυτό το 2ο Τάγμα προχώρησε και στις οκτώ το πρωί ύψωσε την Ελληνική σημαία στο Δημαρχείο της πόλης».

          «Στα μονοπάτια του πολέμου», του Ζάχου Χατζηφωτίου, Λοχίας που υπηρέτησε στις Ιη και ΙΙα Ταξιαρχίες Πεζικού.

14. Περιοχή Ρίμινι, 12 Οκτωβρίου 1944, Αναμνήσεις Αλ. Τσουκανέλη.

«Σαν αστραπή μεταδόθηκε η είδηση στη Ταξιαρχία και όλοι πετάγαμε πηλήκια και δίκοχα στον αέρα από τη χαρά της απελευθερωθείσης πατρίδος και από την σκέψη ότι πλησιάζει η ώρα του γυρισμού στα άγια χώματα, που τόσο νοσταλγούσαμε. Όμως το πανηγύρι δεν σταμάτησε εδώ... Στο μεταξύ το ράδιο αρβύλα μετέδωσε αμέσως την είδηση και όλοι με εύλογη ανυπομονησία είχαμε καρφώσει τα μάτια μας στα ρολόγια. Όπου στις 9 η ώρα το βράδυ, ακριβώς ολόκληρη η Ιταλική χερσόνησος συνεκλονίζετο από τις εκπυρσοκροτήσεις 1.200 κανονιών και τις εκρήξεις έξι χιλιάδων οβίδων παντός διαμετρήματος. Ο ουρανός ξέστραφτε πέρα για πέρα και μέχρι εκεί που έφθανε το μάτι μας. Δεν έχω ζήσει συγκλονιστικότερες στιγμές και δεν έχω συναντήσει ευγενέστερο τρόπο συγχαρητηρίων μεταξύ συμπολεμιστών. Φυσικά όλοι δακρύζαμε και η σκέψη για τη μέρα της επιστροφής δεν άφησε να μας κολλήση ύπνος εκείνο το βράδυ».

«Προσκύνημα στο Ρίμινι», του Μητροπολίτου Χίου Παντελεήμονος Φωστίνη.

          15. Μούδρος Λήμνου, 17 Οκτωβρίου 1944.

«Ύστερα από σκληρό αγώνα, στον οποίο έπεσε ηρωϊκά μαχόμενος ο Υπολοχαγός Δημουλάς και τραυματίσθηκαν αρκετοί Ιερολοχίτες, κατελήφθη το απόγευμα της 17ης Οκτωβρίου η πόλις του Μούδρου και το περίφημο λιμάνι. Οι Γερμανοί, αφού πολέμησαν σκληρά, μπήκαν σε κάτι πλοία τους να φύγουν. Τους περίμεναν όμως έξω από το λιμάνι Βρετανικά πολεμικά και τους βούλιαξαν και έπιασαν αιχμάλωτους τους περισσότερους. Μερικοί που είχαν παραμείνει στο νησί και είχαν κρυφτεί παραδόθηκαν αργότερα».

          «Μνήμες πολέμου και ειρήνης», του αείμνηστου Στρατηγού Κυριάκου Παπαγεωργόπουλου, Ταγματάρχης Ιερολοχίτης.       

 *Ο Γερμανός στρατηγός Βάγκνερ υπογράφει την παράδοση των δυνάμεών του στη Σύμη το 1945

          16. Σύμη Δωδεκανήσου, 8 Μαΐου 1945.

          «Την ορισμένη ώρα της 8ης Μαΐου μπήκε στην αίθουσα ο Γερμανός Στρατηγός Βάγκνερ, Διοικητής Δωδεκανήσου, επλησίασε στην έδρα, εχαιρέτησε, ανέφερε ότι κατά διαταγή του Ανωτάτου Γερμανικού Αρχηγείου παραδίδει τις δυνάμεις του και κατόπιν έβγαλε το πιστόλι του και το ακούμπησε στην έδρα, μπροστά στον Ταξίαρχο Μόφφατ. Ο Ταξίαρχος Μόφφατ πήρε το πιστόλι και στρέφοντας το έδωσε στο Συνταγματάρχη Τσιγάντε, Διοικητή του Ιερού Λόχου, λέγοντας: «Αυτό το πιστόλι ανήκει στον Ελληνικό Ιερό Λόχο», και αναγνωρίζοντας, την πολύ επίσημη αυτή στιγμή, ότι η Δωδεκάνησος απελευθερώθηκε με τους αγώνες του Ιερού Λόχου και με το αίμα των Ιερολοχιτών, που έπεσαν στα νησιά και θα στέκονται πάντοτε ακοίμητοι φρουροί της ελευθερίας τους».

          «Μνήμες πολέμου και ειρήνης», του αείμνηστου Στρατηγού Κυριάκου Παπαγεωργόπουλου, Ταγματάρχης Ιερολοχίτης.

Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Πατιαλιάκας

ΠΗΓΕΣ

1. «Μνήμες πολέμου 1897-1974, οι αγώνες του Ελληνικού Έθνους μέσα από προσωπικές μαρτυρίες», της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού.

2. «Μνήμες πολέμου και ειρήνης» του αείμνηστου Στρατηγού Κυριάκου Παπαγεωργόπουλου.