Οι εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936

*Η "Ακρόπολις" αναγγέλλει τα αποτελέσματα, την επομένη των εκλογών

Γράφει ο κ. Απόστολος Τσομπάνης-Νότιος*

          Τελευταία φορά που διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές στην Ελλάδα μήνα Ιανουάριο ήταν το 1936, δύο μήνες μετά την παλινόρθωση της Μοναρχίας και έξι μήνες πριν την επιβολή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου από τον Ιωάννη Μεταξά.
          Οι βουλευτικές εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 ήταν οι δεύτερες βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν στην Ελλάδα μέσα σε διάστημα οκτώ μηνών. Είχαν προηγηθεί οι βουλευτικές εκλογές της 9ης Ιουνίου 1935 στις οποίες νίκησε ο κυβερνητικός συνασπισμός Τσαλδάρη – Κονδύλη[1]. Ας δούμε, όμως, τα γεγονότα με χρονολογική σειρά.
          Την 1η Μαρτίου 1935 εκδηλώθηκε κίνημα στο Στρατό με επικεφαλής αξιωματικούς που ήταν προσκείμενοι στον Ελευθέριο Βενιζέλο[2]. Μετά από λίγες ημέρες το κίνημα κατεστάλη[3] και οι επικεφαλής αξιωματικοί συνελήφθησαν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν από έκτακτο στρατοδικείο[4].

*Ο Γεώργιος Κονδύλης

          Τρεις μήνες μετά, στις 9 Ιουνίου 1935, διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές με αποχή της βενιζελικής παράταξης. Σε αυτές τις εκλογές, ο συνασπισμός Παναγή Τσαλδάρη – Γεωργίου Κονδύλη, απέσπασε το 65,04% των ψήφων[5]. Στη σύνθεση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο Γεώργιος Κονδύλης ανέλαβε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης.
          Όμως, το κυβερνητικό αυτό σχήμα κράτησε μόνο τέσσερις μήνες. Στις 10 Οκτωβρίου 1935 ο Γεώργιος Κονδύλης έριξε τον Παναγή Τσαλδάρη και ανέλαβε ο ίδιος Πρωθυπουργός. Την ίδια ημέρα, ενώπιον της Βουλής αναγορεύθηκε Αντιβασιλιάς[6]
          Στις 3 Νοεμβρίου 1935 διεξήχθη το δημοψήφισμα, σύμφωνα με το οποίο επανήλθε στον θρόνο ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄. Η επιστροφή και η τελετή ανάληψης των καθηκόντων του βασιλιά Γεωργίου Β΄ πραγματοποιήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1935[7].
          Λίγες ημέρες μετά την επιστροφή του στον θρόνο, ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ απέπεμψε τον Γεώργιο Κονδύλη και διόρισε Πρωθυπουργό τον Καθηγητή Κωνσταντίνο Δεμερτζή[8].

*Αριστερά ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής. Ο Γεώργιος Β΄ διαβάζει το λόγο του Θρόνου

          Στις 26 Ιανουαρίου 1936 διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές. Σε αυτές τις εκλογές συμμετείχαν όλα τα κόμματα, βενιζελικά και φιλοβασιλικά. Νικητής των εκλογών αυτών αναδείχθηκε το Κόμμα των Φιλελευθέρων υπό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη. Τα αποτελέσματα των εκλογών ήταν τα ακόλουθα:
*Κόμμα των Φιλελευθέρων (Θ. Σοφούλης) 37,26% 126 έδρες
*Λαϊκό Κόμμα (Π. Τσαλδάρης) 22,10% 72 έδρες
*Γενική Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωσις (Κονδύλης-Θεοτόκης- Ράλλης) 19,89% 60 έδρες
*Κομμουνιστικό Κόμμα 5,76% 15 έδρες
*Δημοκρατικός Συνασπισμός (Γ. Καφαντάρης, Αλ. Παπαναστασίου, Γ.
Παπανδρέου) 4,21% 7 έδρες
*Ελευθερόφρονες (Ι. Μεταξάς) 3,94% 7 έδρες
*Παλαιοδημοκρατικοί Κρήτης 1,08% 3 έδρες
*Αγροτικοί Σοφιανοπούλου 1,02% 1 έδρα
*Αγροτικοί Μυλωνά 0,97% 4 έδρες
*Γκοτζαμάνης 0,40% 4 έδρες
*Μπότσαρης 0,34% 1 έδρα
(Πηγή: Ιωάννης Μεταξάς, Το Προσωπικό του Ημερολόγιο. Η Τετάρτη Αυγούστου. Ο Πόλεμος 1940 – 1941, εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 1960, σ. 175)
          Από το αποτέλεσμα των εκλογών ήταν φανερό ότι οι Φιλελεύθεροι, παρόλο που νίκησαν με μεγάλη διαφορά το Λαϊκό Κόμμα, δε μπορούσαν να σχηματίσουν αυτοδύναμη κυβέρνηση. Μετά από διαβουλεύσεις, αποφασίστηκε ο σχηματισμός οικουμενικής κυβέρνησης. Πρωθυπουργός ορίστηκε εκ νέου ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής. Ο Ιωάννης Μεταξάς ανέλαβε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Στρατιωτικών.

*Η κηδεία του Κωνσταντίνου Δεμερτζή

          Ο Κωνσταντίνος Δεμερτζής κυβέρνησε τη χώρα ως τον θάνατο του, στις 13 Απριλίου 1936. Το απόγευμα της ίδιας μέρας, ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ διόρισε Πρωθυπουργό τον Ιωάννη Μεταξά[9].

*Η "Βραδυνή" αναγγέλλει την εγκαθίδρυση της δικτατορίας Γεωργίου Β΄- Ιωάννη Μετάξά

          Ο θάνατος του Κωνσταντίνου Δεμερτζή ήταν ο τρίτος κατά σειρά θάνατος πολιτικού άνδρα μέσα σε μόλις τρεις μήνες. Είχαν προηγηθεί ο Γεώργιος Κονδύλης (+ 01.02.1936) και ο Ελευθέριος Βενιζέλος (+18.03.1936), ενώ ακολούθησε ο Παναγής Τσαλδάρης, στις 16 Μαΐου 1936. Οι θάνατοι των τεσσάρων αυτών πολιτικών ανδρών συνέβαλαν καταλυτικά στην εγκαθίδρυση της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου. Τόσο οι βενιζελικοί, όσο και οι βασιλόφρονες έχασαν τους φυσικούς τους ηγέτες (Βενιζέλος και Τσαλδάρης). Ο θάνατος του Κονδύλη «απάλλαξε» τον Μεταξά από έναν σημαντικό αντίπαλο. 

*Προσέξτε τον τίτλο του πρωτοσέλιδου άρθρου της "Ακροπόλεως". 

Η ασταθής δημοκρατία του μεσοπολέμου...

           Τέλος, ο θάνατος του Δεμερτζή ήταν το «τελευταίο σκαλοπάτι» πριν γίνει Πρωθυπουργός. Η απώλεια των φυσικών ηγετών δύο μεγάλων παρατάξεων, σε συνδυασμό με τη ταραχώδη πολιτική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η Ελλάδα, μπόρεσαν να δώσουν την εξουσία στον Ιωάννη Μεταξά, ο οποίος στις 4 Αυγούστου επέβαλε δικτατορία.

*Ο κ. Απόστολος Τσομπάνης-Νότιος είναι Βαλκανιολόγος- Ιστορικός

ΣΧΕΤΙΚΟ:

http://sitalkisking.blogspot.gr/2011/01/1936.html

---

[1]1 Σπύρος Ν. Λιναρδάτος, Πώς εφτάσαμε στην 4η Αυγούστου, έκδοση ε’, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 1988, σ. 64. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις εκλογές της 9ης Ιουνίου 1935 απείχαν όλα τα βενιζελικά κόμματα.

[2]  Ακρόπολις, 2 Μαρτίου 1935, σ. 1.

[3] Barbara Jelavich, Ιστορία των Βαλκανίων. 20ος αιώνας, τόμ. Β’, εκδόσεις Πολύτροπον, Αθήνα 2006, σ. 327.

[4] Θανάσης Χρήστου, «Γάμοι» και... Διαζύγια των Πρωταγωνιστών, στο: «Ε ΙΣΤΟΡΙΚΑ», τεύχ. 20, 2 Μαρτίου 2000, σσ. 21 – 22.

[5] Λιναρδάτος, ό.π.

[6]  Ιωάννης Μεταξάς, Το Προσωπικό του Ημερολόγιο. Η Τετάρτη Αυγούστου. Ο Πόλεμος 1940 – 1941, εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 1960, σ. 163.

[7]  Ό.π., σσ. 167 – 168.

[8]  Ιωάννης Σ.Κολιόπουλος, Το Κίνημα του 1935 και η Παλινόρθωση της Μοναρχίας, στο: «Ε ΙΣΤΟΡΙΚΑ», τεύχ. 20, 2 Μαρτίου 2000, σ. 45.

[9] 9 Ό.π., σσ. 195 – 198.