Ο θάνατος του Γεωργ. Σκίπη, αδελφού του ποιητή, το 1912 στις μάχες της Μανωλιάσας

*Ο υπολοχαγός Γεώργιος Σκίπης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Στη μάχη της Μανωλιάσας το 1912, ο ποιητής Σωτήριος Σκίπης, ο οποίος έγινε έγινε στα κατοπινά χρόνια και ακαδημαϊκός, έχασε τον αδερφό του, που πολεμούσε ως λοχαγός διοικητής λόχου πεζικού. Είναι μια από τις τραγωδίες του πολέμου, που συνήθως περνάνε απαρατήρητες από τις επίσημες Ιστορίες…

          Στο ύψωμα της Μανωλιάσας δόθηκαν σκληρές και κρίσιμες μάχες. Το ύψωμα αυτό βρίσκεται κοντά στα Ιωάννινα και σε απόσταση απ' αυτά λίγων ωρών. Είναι αμυντική τοποθεσία για την πόλη των Ιωαννίνων από ΝΔ μπροστά απ' το Μπιζάνι. Σ’ αυτό το ύψωμα κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, έγιναν φοβερές και πολυαίμακτες μάχες ανάμεσα στον ελληνικό στρατό και τους Τούρκους που κατείχαν την περιοχή. Διάρκεσαν απ' τον Νοέμβρη του 1912 μέχρι τον Ιανουάριο του 1913, οπότε οι Έλληνες κατέλαβαν όλα τα υψώματα της περιοχής και άνοιξε έτσι ο δρόμος για την κατάληψη της πόλης των Ιωαννίνων.

          Προς την κατεύθυνση Κοπάνη- Μανωλιάσα- Άγιος Νικόλαος κινήθηκε η ΙΙ Μεραρχία, που ανέτρεψε τις εχθρικές αντιστάσεις και υποχρέωσε τους Τούρκους να  συμπτυχθούν προς την πεδιάδα των Ιωαννίνων. Η ΙΙ Μεραρχία μάλιστα από τις 3 Δεκεμβρίου αντιμετώπισε τις ενισχυμένες δυνάμεις των Τούρκων. Επρόκειτο για δυνάμεις της 28^ης Μεραρχίας τους, που είχαν μεταφερθεί από το Μοναστήρι. Οι Τούρκοι εξαπέλυαν αντεπιθέσεις μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου, οι οποίες αποκρούστηκαν με επιτυχία από τους Έλληνες, οι οποίοι μπόρεσαν να κρατήσουν ανέπαφη την τοποθεσία της Μανωλιάσας.

            Σε μια ανταπόκριση από την Μανωλιάσα προς την εφημερίδα  «Σκριπ» δίνονταν σε αδρές γραμμές οι δυσκολίες εκείνου του αγώνα:

          «Πολεμούμεν καλώς, φονευόμεθα και τραυματιζόμεθα, ακόμη καλλίτερα, προχωρούμεν βραδέως αλλ’ ασφαλώς και κατακτώμεν το δυσπροσιτώτατον έδαφος της ορεινοτάτης Ηπείρου σπιθαμήν προς σπιθαμήν».

         

          Στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα» γράφτηκε στις 12 Δεκεμβρίου:
         «΄Υπερθεν χαραδρών και δυσβάτων μερών το πεζικόν μας, αποτελεούμενον εκ δυνάμεως της ΙΙ Μεραρχίας και του ανδρείου εθελοντικού σώματος των Κρητών του Κ. Μάνου, διεξεδίκησε βήμα προς βήμα την κατοχήν των επικαίρων μερών. Από του Μελεχόβου η δύναμις αύτη κατέλαβε το Κοπάνη, έφθασε μέχρι της πεδιάδος, καταλαβούσα το Παληοχώρι και εκείθεν αναρριχηθείσα επί του αποτόμου όρους της Μανωλιάσας, κατέλαβε το ομώνυμον χωρίον τρέψασα εις φυγήν ολόκληρον τάγμα τουρκικόν και κυριεύσασα 50 σκηνάς, 60 όπλα Μάουζερ και πολλά πολεμοφόδια». 

Ο θάνατος του Γεωργίου Σκίπη

          Εκείνες τις πρώτες μέρες του σκληρού Δεκέμβρη 1912, έχασε τη ζωή του πολεμώντας ο υπολοχαγός Γεώργιος Σκίπης, ο αδελφός του ποιητή.

          Ο υπολοχαγός Σκίπης, όταν πέρασε με πλοίο από τον Πειραιά κατευθυνόμενος προς το μέτωπο της Ηπείρου με το τάγμα του, ειδοποίησε τον αδελφό του  να συναντηθούν. Ο Σωτήρης κατέβηκε στο λιμάνι και βρήκε τον Γιώργο. Αγκαλιάστηκαν και φιλήθηκαν. Θυμήθηκαν και τα παλιά τους. Τον παππού τους καπετάν Γιωργή Σκίπη που πολέμησε στο Μεσολόγγι μαζί με τον Μάρκο Μπότσαρη και τον πατέρα τους Ευάγγελο, το συνταγματάρχη, που κράτησε την παράδοση της οικογένειας.

          Ο Γιώργος αφηγήθηκε στον αδερφό του στιγμιότυπα από τις μάχες στις οποίες είχε πάρει μέρος. Κάποια στιγμή το πλοίο σφύριξε αναχώρηση.

          Ο Σωτήρης  ετοιμάστηκε να αγκαλιάσει πάλι το αδερφό του. Εκείνος αποτραβήχτηκε:

          -Όχι! Του είπε. Γιατί το έχω σε κακό. Όταν θα ξαναϊδωθούμε θα φιληθούμε πάλι.

          Και έφυγε γρήγορα για τη βάρκα που θα τον μετέφερε στο πλοίο. Ο Σωτήρης λυπημένος έβγαλε το μαντήλι του και τον αποχαιρέτισε, παρακολουθώντας τη σιλουέτα του, μέχρι που εξαφανίστηκε.

          Οι μέρες πέρασαν.

          Λίγες μέρες αργότερα, ο Σωτήρης έμαθε το πικρό μήνυμα, Ο αδερφός του σκοτώθηκε στη μάχη της Μανωλιάσας. Του το είπαν και τραυματισμένοι στρατιώτες που τους έφερναν για νοσηλεία στην Αθήνα.

*Ο ποιητής Σωτήριος Σκίπης σε φωτογραφία του 1914

          Περίλυπος ο Σωτήρης έγραψε στο πρωτοσέλιδό χρονογράφημά του στο «Σκριπ» στις 15 Δεκεμβρίου 1912:

          «Δεν λυπάμαι το σκοτωμό σου. Σε μακαρίζω που εχάρηκες την απολύτρωσί σου από τα δεσμά της εγκόσμιας ζωής με τον υπέρτερο των θανάτων- θάνατο υπέρ βωμών και εστιών. Λυπάμαι όμως γιατί  δεν μ’ άφηκες να σε φιλήσω την στιγμή του πικρού αποχωρισμούς μας, και γιατί δεν εκράτησες την υπόσχεσή σου πως θα ξαναϊδωθούμεμε».

          Την ίδια μέρα, η εφημερίδα «Καιροί» δημοσίευσε το ακόλουθο σχόλιο:

          «Στο Πάνθεον των υπέρ πίστεως και πατρίδος πεσόντων κατά τον νικηφόρον αλλά τόσον αιματηρόν πόλεμόν μας, έρχεται να προστεθή το τιμημένον όνομα, ενός παλληκαριού, ενός λεβέντου, οποίος υπήρξεν ο Γεώργιος Σκίπης, αδελφού του συμπαθούς ποιητού μας. Διοικών τον 6^ον λόχον του 7^ου πεζικού συντάγματος της 2^α; Μεραρχίας, ο υπολοχαγός Γεώργιος Σκίπης, υιός του αποθανόντος συνταγματάρχου Ευαγγέλου Σκίπη, ού η αρρενωπή φυσιογνωμία παραμένει εις την μνήμη πάντων, έπεσεν μαχόμενος εις τας τελευταίας προ των Ιωαννίνων μάχας. Τις δεν ζηλεύει τον ένδοξον θάνατον του γενναίου    τούτου Ηπειρώτου!».

          Η μοναδική αδελφή των Σκίπηδων, έπαθε βαριά νευρική διαταραχή. Ένας άλλος αδελφός είχε πεθάνει νωρίτερα από το θάνατο του Γεώργιου. Αληθινή οικογενειακή τραγωδία…

*Η επίθεση κατά του ποιητή.

Παρ’ ολίγον να εκτελέσει τον ποιητή…

          Υπάρχει όμως στη ζωή του ποιητή Σωτήριου Σκίπη και άλλο ένα δραματικό περιστατικό, που κόντεψε να του στοιχίσει τη ζωή του.

          Στις 4 Ιουνίου 1914 ο Σκίπης έφτασε με τραμ στα γραφεία της εφημερίδας «Σκριπ» με την οποία συνεργάζονταν. Εκεί τον πλησίασε ένα άτομο. Ο Σκίπης τον χαιρέτισε, γιατί τον γνώριζε, αλλά αυτός πυροβόλησε εναντίον του με περίστροφο τέσσερις φορές. Τρείς σφαίρες τον πέτυχαν. Η μία στο στήθος, η δεύτερη στη μέση και η Τρίτη στον αριστερό βραχίονα. Τον ποιητή μετέφεραν αρχικά στο κοντινό  φαρμακείο του Μαρινόπουλου, όπου έσπευσαν και κάποιοι διερχόμενοι γιατροί και τους πρόσφεραν τις πρώτες βοήθειες. Στη συνέχεια διακομίστηκε στο Αρεταίειο Νοσοκομείο, όπου νοσηλεύθηκε.

          Ο δράστης Ηλίας Κουλουβάτος 35 ετών, εύπορος αλλά ανεπάγγελτος και «φιλιλογών» θεωρούσε χωρίς πραγματική αιτία, ότι ο Σκίπης τον διακωμωδούσε. Ευτυχώς, τελικά ο ποιητής Σκίπης επέζησε και πέθανε στις 29 Σεπτεμβρίου του 1952 στο Ρονιάκ της Γαλλίας.

          Η δίκη του Κουλουβάτου έγινε τον Φεβρουάριο του 1915 και ο δράστης αθωώθηκε λόγω ακαταλόγιστου.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

ΠΗΓΕΣ:

*«Επίτομη Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων 1912-1913» 

Έκδοση ΔΙΣ/ΓΕΣ 1992.

*Τύπος εποχής.