Πλήρης ιστορία της νεότερης Ελλάδος

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_30/06/2013_524946

*Το εξώφυλλο του βιβλίου

ΘΑΝΟΣ ΒΕΡΕΜΗΣ - ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΣ

Νεότερη Ελλάδα. Μία ιστορία από το 1821.

Εκδ. Πατάκη 

*Οι δύο συγγραφείς αναλύουν

γεγονότα και πρόσωπα

από το 1821 μέχρι σήμερα

Του κ. Θεόδωρου Κουλουμπή*

          Συμφωνώ απόλυτα με την άποψη του γνωστού πολιτικού επιστήμονα Γιάννη Ιατρίδη, όπως αυτή εμφανίζεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ότι «τούτη είναι η καλύτερη ιστορία της νεότερης Ελλάδας από όσες σήμερα κυκλοφορούν». Οι δύο συγγραφείς χωρίζουν την προσφορά τους χρονολογικά:

          Ο Κολιόπουλος ασχολείται με την ελληνική επανάσταση και τη δημιουργία του μετεπαναστατικού ελληνικού κράτους, τον αλυτρωτισμό και την πολιτική ζωή του δεκάτου ενάτου αιώνα. Ο Βερέμης αναλύει τον εικοστό αιώνα και τμήμα του εικοστού πρώτου, έως την αρχή του 2013.

          Το βιβλίο τους δεν μας θυμίζει μόνο τις «κατακερματισμένες» καταβολές μας, αλλά και τη διαχρονικότητα σοβαρών προβλημάτων, τα οποία επανεμφανίζονταν όποτε απουσίαζαν οι χρηστές ηγεσίες που είχαν προωθήσει τον εκσυγχρονισμό στη χώρα μας: Ιωάννης Καποδίστριας, Χαρίλαος Τρικούπης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Οι διακυμάνσεις της «κατακερματισμένης ελληνικής κοινωνίας» και ο ολέθριος συνδυασμός της με τον άκρατο λαϊκισμό, μετά τη δεκαετία του 1980, εξηγούν- κατά τους συγγραφείς- πολλά από τα φαινόμενα της σημερινής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Το ειδικό κεφάλαιο για τη δημοσιονομική κρίση, αν και συνοπτικό, προσφέρει μία από τις καλύτερες ερμηνείες που κυκλοφορούν στις μέρες μας. Σε αυτό και στο τελευταίο κεφάλαιο των συγγραφέων (με τίτλο «Επίμετρο») επιχειρείται η σύνθεση των κοινωνικών και πολιτικών σταθερών που διατρέχουν ολόκληρο το βιβλίο.

          Το κεφάλαιο, στο οποίο πραγματοποιείται η αντιπαράθεση του Κωνσταντίνου Καραμανλή με τον Ανδρέα Παπανδρέου (ως δύο πόλων του πολιτικού μας συστήματος), είναι από τα συναρπαστικά του τόμου: από τη μια, ο γειωμένος ρασιοναλιστής και κυνηγός της εισόδου στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (δηλαδή στην οικογένεια των εκσυγχρονισμένων δημοκρατών), και από την άλλη ο ευνοημένος από τη φύση και την κοινωνία καθηγητής του Μπέρκλεϊ και επίδοξος μεταρρυθμιστής της ελληνικής κοινωνίας. Μεταρρυθμιστής, όμως, για καλό;

          Οι συγγραφείς παρουσιάζουν μια αρνητική αλλά και προσεκτικά τεκμηριωμένη εικόνα του Ανδρέα Παπανδρέου, που θα εκνευρίσει τους παλιούς θαυμαστές του. Θεωρούν ότι από τον αρχικό ριζοσπαστισμό τύπου «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» ώς τον κατοπινό του φιλοευρωπαϊσμό, ο Ανδρέας οδήγησε έντεχνα τους οπαδούς του μέσα από μια πολιτική έρημο που θυμίζει την πόλωση ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και τη σημερινή κυβέρνηση.

          Μολονότι η ανάλυση του φαινομένου «Ανδρέας» από τους συγγραφείς είναι πρωτότυπη και προσεκτικά τεκμηριωμένη, εξακολουθεί να με βρίσκει επιφυλακτικό η πλήρης απόρριψη του ανδρός. Πιστεύω ότι από τους νεωτερισμούς που εισήγαγε με τον πολιτικό του λόγο, ο πιο χρήσιμος έτεινε στην αποκατάσταση της ενότητας των Ελλήνων, που είχε πληγεί καίρια από τον εμφύλιο πόλεμο του 1946-1949. Βεβαίως, η οικονομική πολιτική του ΠΑΣΟΚ (αλόγιστος δανεισμός και πελατειακές ενισχύσεις) επηρέασε καθοριστικά το σημερινό δημοσιονομικό μας πρόβλημα.

          Ενδιαφέρουσα και πειστική είναι η παρατήρηση του Βερέμη ότι ο Καραμανλής δέχθηκε το μεγαλύτερο πολιτικό χτύπημα, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, από τον Γεώργιο και όχι από τον Ανδρέα Παπανδρέου- τον οποίο ουδέποτε κατάλαβε. Παρακολουθούσε ο Καραμανλής με απορία έναν γητευτή του πλήθους που, αντίθετα από τον ίδιο, εξυμνούσε τους  Έλληνες αντί να προσπαθεί να τους βελτιώσει. Έτσι το πόνημα των συγγραφέων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κοινωνία των πολιτών υπέστη σοβαρότατο πλήγμα από την παρουσία του Ανδρέα Παπανδρέου στην εξουσία. Με άλλα λόγια, ο πόλεμος κατά των «προνομιούχων» ενίσχυσε την επικράτηση των μετρίων στον δημόσιο βίο εις βάρος της αριστείας.

          Το πιο ασυνήθιστο αλλά και ευπρόσδεκτο στοιχείο αυτής της Ιστορίας της Ελλάδας είναι ότι ένα ολόκληρο κεφάλαιο αφιερώνεται στον βαλκανικό περίγυρο της χώρας μας. Η ανάλυση των εξελίξεων της τελευταίας εικοσαετίας είναι πραγματικά εντυπωσιακή και ο χειρισμός της διάλυσης της πρώην Γιουγκοσλαβίας αντανακλά πλήρη νηφαλιότητα και γνώση του θέματος. Ευχάριστη επίσης έκπληξη για μια πολιτική και κοινωνική Ιστορία είναι η ενασχόλησή της με τον πολιτισμό. Λογοτεχνία, μουσική και ζωγραφική (ακόμη και τέχνη του δρόμου, των εικονογραφημένων περιοδικών και των σκίτσων στις εφημερίδες) έχουν το μερίδιό τους στο βιβλίο αυτό. Αξίζει να διαβαστεί πολύ προσεκτικά.

* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.