ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΜΙΑΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

*Η σωζώμενη λαιμητόμος... στο μουσείο!

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Υπάρχουν στιγμές στην ελληνική ιστορία, που θαυμάζει κανείς την σύμπνοια και την αλληλεγγύη πολιτών και ηγεσίας. Και έχει αξία αυτή η επισήμανση γιατί στις μέρες ζούμε την απόλυτη αποστροφή του λαού προς ό,τι εκφράζει την έννοια της ηγεσίας, μετά τις γνωστές αποτυχίες και την δυστυχία, που έχουν επισωρεύσει στις λαϊκές μάζες.

          Χαρακτηριστικό παράδειγμα λαϊκής αποδοχής και σύμπνοιας υπήρξε η Επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843. Κατά την εκδήλωση της επαναστατικής ενέργειας, σημειώθηκαν περιστατικά, που δείχνουν πόσο συμφιλιώθηκαν οι Έλληνες, κατά τις μεγάλες εκείνες στιγμές.

          Με οδηγό την εφημερίδα «Ελπίδα» πληροφορούμαστε  για παράδειγμα, πως οι Μανιάτες Πιεράκοι και Μαυρομιχάληδες, που χώριζε τις οικογένειές τους δεκαπενταετής άσπονδη έχθρα, συμφιλιώθηκαν στη στιγμή. Ο συνταγματάρχης Νικόλαος Πιεράκος ρίχτηκε στην αγκαλιά του σεβάσμιου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, με δάκρυα στα μάτια…

          «Της ομονοίας ο ιερός δεσμός συνέδεσεν ευθύς τους πολίτας…» έγραφε η «Ελπίς» στις 9 Σεπτεμβρίου 1843.

*Ο Δημήτριος Καλλέργης

          Πάντως οι πολίτες της Αθήνας, δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια και θέλησαν έμπρακτα να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους προς τον πρωτεργάτη της Επανάστασης συνταγματάρχη Δημήτριο Καλλέργη.

          Μια επιτροπή Αθηναίων λίγες μέρες αργότερα στις 23 Σεπτεμβρίου, επισκέφθηκε στο σπίτι του τον Καλλέργη και του επέδωσε δια χειρός του Φαρμακίδη, ένα σπαθί. Μιλώντας και την επίδοση αυτή ο δημοσιογράφος Νικόλαος Λεβίδης υπογράμμισε μεταξύ άλλων ότι «η ησυχία, η οποία έκτοτε διετηρήθη εις την πόλιν των Αθηνών και κατά μίμησιν εις όλην την Ελληνικήν Επικράτειαν είναι η λαμπροτέρα απόδειξις ότι ο Λαός και η Φρουρά δεν εκινήθησαν ειμή από τα ευγενή εκείνα αισθήματα, τα οποία τιμώσιν τον Πολίτην και ότι θαρρεί εις την σύνεσίν Σας, κύριε Συνταγματάρχα».

          Ο Καλλέργης τους ευχαρίστησε «παρθενικήν αιδώ εις το πρόσωπον φέρων» και αφού πήρε το σπαθί, εξέδωσε ημερήσια διαταγή προς τη Φρουρά των Αθηνών, υπογραμμίζοντας ότι παρέλαβε από τους πολίτες των Αθηνών το σπαθί ως τιμή που δεν αποδίδεται σε αυτόν προσωπικά αλλά ως τιμή σε όλο το στρατό.

          Στη συνέχεια εξηγούσε ότι παρέδωσε το σπαθί στον δήμαρχο της Αθήνας για να το εναποθέσει επί του παρόντος στον ιερό ναό της Αγίας Ειρήνης και κατόπιν στην Μητρόπολη Αθηνών ώστε να το βλέπουν οι εκκλησιαζόμενοι και να ενθυμούνται την Επανάσταση.

          Στο σπαθί αυτό είχε χαραχθεί η φράση «ΤΩ ΠΑΤΡΙΩΤΗ Δ. ΚΑΛΛΕΡΓΗ. ΟΙ ΠΟΛΙΤΑΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΏΝ»….

          Ερώτηση δική μας: Άραγε πού να βρίσκεται το σπαθί αυτό σήμερα;

          Ένα άλλο περιστατικό που αξίζει να θυμηθούμε, είναι πως όταν επικράτησε η Επανάσταση στη Χαλκίδα έβαλαν φωτιά και έκαψαν την μισητή λαιμητόμο «την οποίαν εύρον στημένην, ηκονισμένην, ηλειμμένην με λάδι και εντελώς επισκευασμένην» κατά την περιγραφή του «Αιώνος» στις 11 Σεπτεμβρίου 1843.

Στην Ελλάδα, η λαιμητόμος είχε συνδυασθεί με το καθεστώς της Βαυαροκρατίας και είχε καταστεί μισητό όργανο της εξουσίας. Χρησιμοποιήθηκε, παρά το συμβολικό κάψιμο στη Χαλκίδα,  ως τις αρχές του 20ού αιώνα. Υπήρχε λαιμητόμος και στις φυλακές του Παλαμηδιού, στο Ναύπλιο. Με γκιλοτίνα εκτελέστηκε ο δολοφόνος του Πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, ο Κώστας Γερακάρης, το 1906.

Μία λαιμητόμος σώζεται σήμερα στο Εγκληματολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης