Οι εκλογές του ’50 και του ΄81 και οι ομοιότητες με την 6η Μαΐου

*Παπάγος και Πλαστήρας πρωταγωνιστές των πρώτων χρόνων της δεκαετίας του ΄50


ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_2_13/05/2012_482161
και http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_13/05/2012_482114

Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ δύο σημαντικά άρθρα πανεπιστημιακών, οι οποίοι συγκρίνουν 

το αποτέλεσμα των εκλογών της 6ης Μαΐου 

με τα αντίστοιχα αποτελέσματα των εκλογών του 1950 και του 1981. Επειδή παρουσιάζουν πέραν του πολιτικού και ιστορικό ενδιαφέρον, τα αναρτώ στον ιστότοπό μου για τους φίλους και αναγνώστες, που αναζητούν πληροφόρηση και γνώση και πέραν των τηλεοπτικών αλλαζόντων κυμβάλων!!!

Π. Αθ.  

*Πώς η κρίση έπληξε 
τα μεγάλα κόμματα

Του κ. Θάνου Βερέμη*

Το εκλογικό αποτέλεσμα της 6ης Μαΐου, όσο μοναδικό και αν φαίνεται, έχει προηγούμενο στην ελληνική ιστορία. Οι εκλογές του 1950 συμβαίνουν μέσα σε μια χώρα καθημαγμένη από τον εμφύλιο, ακινητοποιημένη από την ανέχεια και την άτακτη συγκέντρωση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα.

Υπό την πίεση των προβλημάτων αυτών τα παλιά μεγάλα πολιτικά κόμματα αποσαθρώνονται από την ίδια την αποτυχία τους να διαχειριστούν την κρίση εκείνη. Το δεξιό Λαϊκό και το κεντρώο των Φιλελευθέρων σημειώνουν μεγάλη πτώση στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950.

Το πρώτο ως Ηνωμένη Παράταξη Εθνικοφρόνων, είχε λάβει το 55% της ψήφου στις εκλογές της 3ης Μαρτίου 1946 αλλά μόλις 18,8% το 1950. Οι Φιλελεύθεροι του 1946 είχαν ήδη τεμαχιστεί στην Εθνική Πολιτική Ένωση (19,2%) και το κόμμα των Φιλελευθέρων (14,39%). Το 1950 επανασυγκροτήθηκαν αλλά δεν πέρασαν το 17%. Στις εκλογές αυτές η ΕΠΕΚ, ως κόμμα της μη κομμουνιστικής Αριστεράς, εξασφάλισε το 16,44%. Δώδεκα ακόμα μικρότεροι σχηματισμοί διαγκωνίστηκαν για να πετύχουν μικρά ποσοστά που θυμίζουν τα σημερινά.

Η Βουλή της 5ης Μαρτίου δεν κράτησε πολύ. Στις εκλογές του 1951 το σκηνικό ανανεώνεται. Το Λαϊκό κόμμα διαλύεται και οι Φιλελεύθεροι παραμένουν καθηλωμένοι στο 19%. Νέο κόμμα της κεντροδεξιάς προβάλλει ο Ελληνικός Συναγερμός, προετοιμάζοντας τον δρόμο για την ανασυγκρότηση και την εμφάνιση του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

*Ο Νικόλαος Πλαστήρας

Τηρουμένων των αναλογιών ο κ. Σαμαράς θα μπορούσε να συγκριθεί με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και ο Ευάγγελος Βενιζέλος με τον Σοφοκλή (γιο του Ελευθερίου). Η ΕΠΕΚ στην πρώτη της παρουσία θα ήταν δυνατό με τα κριτήρια της εποχής να παρομοιαστεί με τον ΣΥΡΙΖΑ. Όμως ο Νικόλαος Πλαστήρας (ή Μαύρος Καβαλάρης) δεν θυμίζει καθόλου τον Αλέξη Τσίπρα. Έφερε στη Βουλή της εποχής του την τιμιότητα και τη συμφιλιωτική του διάθεση, χωρίς όμως να επιδεικνύει ικανότητες για πολιτικούς ελιγμούς. Η καταπονημένη του υγεία δεν του επέτρεψε να κατασκευάσει μόνιμες γέφυρες συμφιλίωσης. Πρόκειται για την πιο δύσκολη περίοδο της Αριστεράς πάσης μορφής, η οποία έπρεπε να αλλάζει διαρκώς για να επιζεί. Απ’ τους σημερινούς Αριστερούς μόνο ο κ. Κουβέλης, με την αστική του συμπεριφορά, θυμίζει τους εκπροσώπους της ΕΔΑ, τον Ηλιού, τον Πασαλίδη, τον Ηλιόπουλο κ.ά. Ο κ. Τσίπρας προϊόν της σύγχρονης Αριστεράς που χειραφετήθηκε από τους κόλπους του ΚΚΕ και τις αίθουσες διδασκαλίας του ΕΜΠ, είναι ο νέος βασανιστής του παλιού κατεστημένου.

Τις λίγες μέρες που το ΣΥΡΙΖΑ έδειξε το εξουσιαστικό του πρόσωπο μετά από χρόνια αμφισβήτησης στη Βουλή, γνωρίσαμε από τα ΜΜΕ την ατελέσφορη φλυαρία ατόμων που δεν έχουν σχέση με την παλιά φρουρά της ΕΔΑ αλλά ούτε και τους μεταγενέστερους, Κύρκο, Κωνσταντόπουλο και Παπαγιαννάκη. Ίσως οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ προδίδουν τη νευρικότητα ενός κόμματος που κατά τη διερευνητική εντολή πλησίασε μια εξουσία την οποία βδελύσσεται. Πόσος χρόνος χρειάζεται άραγε ένας αντιεξουσιαστικός σχηματισμός να μεταμορφωθεί σε κόμμα εξουσίας; 

*Ο Αλέξανδρος Παπάγος

Οι ομολογίες μετανοίας από Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ ως όρος για να ευαρεστηθούν οι του ΣΥΡΙΖΑ να δεχθούν ψήφους εμπιστοσύνης στη Βουλή, ήταν από τις πιο διασκεδαστικές στιγμές της εβδομάδας που πέρασε. Η πρόταση της Ν.Δ. να δώσει στον ΣΥΡΙΖΑ ψήφο εμπιστοσύνης με μοναδικό όρο την παραμονή στην Ευρωζώνη, υπήρξε ωστόσο μια ενδιαφέρουσα τροπή που αν η δίαιτα των βουλευτών και του ίδιου του ηγέτη τους σε στερεότυπες φράσεις και ομιλίες κονσέρβες το επέτρεπαν, θα είχαμε απροσδόκητες εξελίξεις ίσως και τη θρυλούμενη ανανέωση του πολιτικού βίου που ακόμα δεν είδαμε. Υπάρχει τίποτα άλλο κοινό ανάμεσα στο 2012 και το 1950, πέραν της διασποράς των ψήφων, την ταπείνωση των μεγάλων και το απελπιστικό κενό πολιτικού προσωπικού στο αντιπροσωπευτικό μας σύστημα; Δυστυχώς έχουμε να κάνουμε με διαφορετικές κοινωνίες σε ωριμότητα, ήθος και σοβαρότητα. Οι Ελληνες του 1950 είχαν σφυρηλατηθεί στο αμόνι της κατοχής, της αντίστασης και μετά του εμφυλίου. Οι σημερινοί είναι προϊόντα μιας εποχής ευζωίας με δανεικά και λαϊκισμού χωρίς προσανατολισμό. Διευκρινίζω ότι το ένα εκατομμύριο άνεργοι σήμερα είναι ακριβώς αυτοί που δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να είχαν πληρώσει τη νύφη. Είναι ως επί το πλείστον οι βιοπαλαιστές του ιδιωτικού τομέα που κρατούσε σαν τον Ατλαντα έναν ατελέσφορο κρατικό τομέα στην πλάτη του. Ο Ατλας αυτός υπήρξε σήμερα το μεγαλύτερο θύμα μιας κακοδιαχείρισης της οικονομίας.

Λίγο απείχε το 1950 από την ανασυγκρότηση της ερχόμενης δεκαετίας και την ανανέωση της Βουλής. Μπορούμε άραγε να πούμε το ίδιο και για τη σημερινή μας Βουλή; Οι επόμενες εκλογές θα δείξουν.

* Ο κ. Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών και αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ

--------------------------------------------------------------------------------------------

2012 - 1981, deja vu

Πρωτοσέλιδο της "Βραδυνής" του Οκτωβρίου 1981

Tου κ. Στάθη Ν. Καλύβα*


Θυμάμαι το καλοκαίρι του 1981 σαν να είναι σήμερα. Είχα δώσει πανελλήνιες εξετάσεις και περίμενα τα αποτελέσματα με αγωνία. Ενα πρωινό πέρασα από το σχολείο μου να δω αν είχαν ανακοινωθεί. 
Ηταν εκεί κάποιος κύριος, πατέρας κάποιου συμμαθητή μου, μια χαρακτηριστική φυσιογνωμία μ' εκείνο το χαμόγελο που δηλώνει πως τα ξέρει όλα. Μόλις με είδε να ψάχνω για τα αποτελέσματα, με πλησίασε και μου είπε: «Μην ανησυχείς για τις εξετάσεις. Ερχεται τώρα η αλλαγή και θα τις καταργήσει».
Η ατμόσφαιρα εκείνο το καλοκαίρι ήταν ηλεκτρισμένη. 
Εργαζόμουν τότε σε μια ναυτιλιακή επιχείρηση στον Πειραιά για να αποκτήσω κάποια εμπειρία και να κερδίσω ένα μικρό χαρτζιλίκι. Σχεδόν όλοι, από τον ιδιοκτήτη και τη διευθύντρια ώς τον τελευταίο υπάλληλο, περίμεναν την έλευση της «αλλαγής» που θα τα άλλαζε όλα. Και, πραγματικά, η ζωή άλλαξε δραματικά. Η Ελλάδα του 2012 έχει ελάχιστα κοινά μ' αυτήν του 1981. Εχουν περάσει 31 ολόκληρα χρόνια άλλωστε, πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά; Η Ελλάδα του 1981 ήταν ακόμη μια φτωχή χώρα, όπου οι άνθρωποι ζούσαν με μέτρο. Η αγορά ενός αυτοκινήτου ήταν από τις μεγάλες οικογενειακές αποφάσεις, όνειρο άπιαστο για πολλούς.
Και όμως, όσο κι αν τα πράγματα άλλαξαν τόσο παραμένουν τα ίδια. Το βράδυ της 18ης Οκτωβρίου, τη νίκη του ΠΑΣΟΚ ανακοίνωνε στην τηλεόραση ένας δημοσιογράφος με το παράξενο όνομα Τέρενς Κουίκ. Τριάντα χρόνια αργότερα, ο ίδιος εξελέγη βουλευτής με τους Ανεξάρτητους Ελληνες. Το 1982, ως δευτεροετής φοιτητής στο Πολιτικό Τμήμα της Νομικής Σχολής, είχα ως καθηγητή στο μάθημα του Εργατικού Δικαίου έναν νεαρό τότε μυστακοφόρο, δυναμικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ και άρτι αφιχθέντα από τη Γιουγκοσλαβία όπου είχε εκπονήσει διδακτορικό για την αυτοδιαχείριση. 

*Ευσεβείς πόθοι μερίδας του Τύπου

Είχε λάβει ενεργό μέρος στη νομοθεσία για την κοινωνικοποίηση των δημοσίων επιχειρήσεων, όπως ονομάστηκε η εκχώρηση της εξουσίας στις συντεχνίες του Δημοσίου - θυμάμαι τη σχετική επίσκεψη που είχαμε κάνει στη ΔΕΗ και τις συνομιλίες μας με τα στελέχη της ΓΕΝΟΠ, μετέπειτα βουλευτές και υπουργούς του ΠΑΣΟΚ. Ο καθηγητής λεγόταν Αλέξης Μητρόπουλος. Τριάντα χρόνια μετά, ως γνωστός πια εργατολόγος, εξελέγη βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κόσμος έχει αλλάξει ριζικά. Πώς γίνεται λοιπόν, αναρωτιέμαι, το 2012 να έχει μια γεύση τόσο κοντινή μ' αυτήν του καλοκαιριού του 1981; Η απάντηση είναι μάλλον απλή. Οπως τότε έτσι και τώρα, οι άνθρωποι αναζητούσαν την ελπίδα. Το 1981 η ελπίδα άκουγε στο όνομα Ανδρέας Παπανδρέου. Η Ελλάδα σιγά σιγά γινόταν πιο πλούσια, αλλά οι άνθρωποι ήταν ανυπόμονοι. Η μεγάλη μάζα τής τότε «μεσαίας» τάξης επιθυμούσε να καταναλώσει περισσότερο και ο Ανδρέας Παπανδρέου, που βάφτισε τη μάζα αυτή «μη προνομιούχους», τους υποσχέθηκε τα προνόμια που ζητούσαν «εδώ και τώρα». Οι πολιτικοί του αντίπαλοι ήταν εντελώς αδύναμοι απέναντι στις υποσχέσεις αυτές.

*Αναγγελία της νίκης του ΠΑΣΟΚ

Η μόνη τους αντίδραση ήταν η επισήμανση της δημαγωγίας του και των κινδύνων που εγκυμονούσε. Ομως, η μεγαλύτερη και πιο δυναμική μερίδα του Τύπου καυτηρίαζε τα επιχειρήματα αυτά ως «κινδυνολογία». Το ΠΑΣΟΚ θριάμβευσε και εφάρμοσε μια σειρά από πολιτικές που επέφεραν την αύξηση της κατανάλωσης, ρίχνοντας όμως την οικονομία έξω. Αναγκάστηκε τελικά να συμμαζέψει κάπως τα πράγματα και στάθηκε τυχερό γιατί ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε ήδη προλάβει να πείσει τους Ευρωπαίους πως η Ελλάδα έπρεπε να γίνει δεκτή στην ΕΟΚ. Ετσι η Ευρώπη χρηματοδότησε το σοσιαλιστικό πείραμα του Ανδρέα.
Τα χρόνια πέρασαν και οι ατυχίες ξεχάστηκαν. Οπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του 1980 πολιτογραφήθηκε ως ένα πετυχημένο πείραμα, παρά το γεγονός πως η επιτυχία του βασιζόταν σε ψευδεπίγραφα συνθήματα («Εξω από την ΕΟΚ»), στην οικονομική υποστήριξη της Ευρώπης, αλλά και στη μακροπρόθεσμη υποθήκευση των οικονομικών θεμελίων της χώρας. Τότε ξεκίνησε η τρελή κούρσα του δανεισμού που κατέληξε στη χρεοκοπία του 2010. Τότε επίσης ξεκίνησε και η εισροή του λαϊκισμού σε κάθε πτυχή της κοινωνίας. Αλλά τριάντα χρόνια είναι μια αιωνιότητα. Ποιον αφορούν πια οι ρίζες της καταστροφής;
Ο ΣΥΡΙΖΑ του 2012 είναι το ΠΑΣΟΚ του 1981. Το ΠΑΣΟΚ του 2012 είναι η ΕΔΗΚ του 1977. Και ο Σαμαράς του 2012 ετοιμάζεται να υποδυθεί τον ρόλο του Γεωργίου Ράλλη το 1981. Στον ρόλο της «Αυριανής», τα μπλογκ. Ο Τσίπρας αναβιώνει τον Ανδρέα, στο πιο νέο και πιο αμόρφωτο και επαρχιώτικο. Υπόσχεται την ελπίδα, την ανατροπή και την ευημερία. Μιλάει για εθνική ανεξαρτησία και λαϊκή κυριαρχία. Υπόσχεται ταυτόχρονα την ευημερία του ευρώ και την άρση της λιτότητας: λεφτά υπάρχουν. Οι αντίπαλοί του θα επισημάνουν τη δημαγωγία και τους κινδύνους, αλλά ποιος τους ακούει;
Υπάρχουν όμως δύο μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις δύο ημερομηνίες. Το 1981 ο κόσμος κοίταζε μπροστά. Τώρα κοιτάζει πίσω. Και η οικονομική πραγματικότητα είναι πια πολύ πιο αδυσώπητη. Ο χρόνος σήμερα τρέχει με πολύ μεγαλύτερες ταχύτητες. Αν χρειάστηκαν τριάντα χρόνια για να φανούν οι συνέπειες του 1981, οι συνέπειες του 2012 θα είναι στιγμιαίες.


* Ο κ. Στάθης Ν. Καλύβας είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Yale.