38) ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΒΟΥΛΗΣ: ΚΑΛΛΙΓΑΣ ΠΑΥΛΟΣ

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Διακεκριμένος νομικός, ιστορικός, λογοτέχνης και πολιτικός, ήταν  ο Παύλος Καλλιγάς, που αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής δύο φορές, το 1883 και το 1885.

Ο Παύλος Καλλιγάς, γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1814 και ήταν γιος του Παναγή Άννινου Καλλιγά, γόνου αρχοντικής οικογένειας με καταγωγή από τα Καλλιγάτα της Κεφαλονιάς. Μεγάλωσε στη Τεργέστη, όπου κατέφυγε η οικογένεια του μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821. Σπούδασε νομικά στη Γενεύη, στο Μόναχο, στο Βερολίνο και στη Χαϊδελβέργη, όπου και αναγορεύθηκε διδάκτωρ Νομικής.

Το 1837 εκλέχτηκε υφηγητής του Αλληλοεθνούς Δικαίου στο πανεπιστήμιο Αθηνών, και αναδείχθηκε καθηγητής του Ρωμαϊκού Δικαίου το 1843. Σε αυτή τη θέση παρέμεινε μέχρι το 1845, οπότε και απολύθηκε από τον Ιωάννη Κωλέττη. Δίδαξε επίσης Διεθνές Δίκαιο. Στη συνέχεια ακολούθησε τον δικαστικό κλάδο. Από το 1851 έως το 1854 διετέλεσε αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου. Το 1854 επανήλθε στη θέση του στο Πανεπιστήμιο. Την περίοδο 1869-1870 χρημάτισε πρύτανης του πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1879 παραιτήθηκε από την θέση του καθηγητή και με απόφαση της συγκλήτου αναγορεύτηκε επίτιμος καθηγητής.

*Ζωγραφικό πορτρέτο του Παύλου Καλλιγά

Αν και υπηρέτησε μία σύντομη υπουργική θητεία το 1854, στην κυβέρνηση Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, η πολιτική του σταδιοδρομία ξεκίνησε για πρώτη φορά το 1862 όταν εκλέχτηκε πληρεξούσιος Αττικής στη Β΄ Εθνοσυνέλευση και συνετέλεσε αποφασιστικά μαζί με τον συνταγματολόγο Νικόλαο Σαρίπολο και άλλους νομικούς, στον καταρτισμό του Συντάγματος του 1864. O Καλλιγάς ανήκε στους λεγόμενους «Πεδινούς».

Στην κυβέρνηση της τριανδρίας Βούλγαρη, Κανάρη Ρούφου, το Φεβρουάριο του 1863 διορίσθηκε υπουργός Εξωτερικών. Το ίδιο αξίωμα κατείχε στη συνέχεια και στην κυβέρνηση Ρούφου Μπενιζέλου. Υπουργός Εξωτερικών παρέμεινε το 1864 και στην κυβέρνηση του Ζηνόβιου Βάλβη. Το Σεπτέμβριο του 1865 ανέλαβε το υπουργείο Δικαιοσύνης και προσωρινά Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. Τέλος το Μάρτιο του 1882 διορίσθηκε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Χαρίλαου Τρικούπη.

*Ο Παύλος Καλλιγάς ως υπουργός Οικονομικών

Ο Παύλος Καλλιγάς, το 1879- 1881 εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής Αττικής με το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη. Επανεξελέγη βουλευτής της ίδιας περιφέρειας, για το διάστημα 1881- 1885.

Επίσης εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων δύο φορές, στις 4 Νοεμβρίου 1883 και στις 8 Νοεμβρίου 1884. Προήδρευσε συνολικά στις δύο θητείες του σε 126 συνεδριάσεις. Στις εκλογές του 1885 απέτυχε να εκλεγεί βουλευτής γι' αυτό και αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική. Τον ίδιο χρόνο διορίστηκε υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας και το 1890 ανήλθε στην θέση του διοικητή, στην οποία παρέμεινε μέχρι και τον θάνατο του, το 1896.

*O τάφος του Παύλου Καλλιγά στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών

Ο Παύλος Καλλιγάς παρ' όλη την πολιτική του δραστηριότητα ανέπτυξε πλούσια συγγραφική δραστηριότητα στο τομέα της ιστορίας, του δικαίου και της λογοτεχνίας. Δημοσίευσε, μεταξύ άλλων, το πεντάτομο «Σύστημα Ρωμαϊκού Δικαίου καθ' ά εν Ελλάδι πολιτεύεται», τη «Νεαρά περί εξυβρίσεων και περί Τύπου», κ.ά. Στον τομέα της ιστορίας εξέδωσε το «Η εξάντλησις των κομμάτων, ήτοι ηθικά γεγονότα της κοινωνίας μας», «Μελέται βυζαντινής ιστορίας από της πρώτης μέχρις της τελευταίας αλώσεως 1204- 1453» κ.ά. ενώ δημοσίευσε στο περιοδικό «Πανδώρα» το πρωτοποριακό για την εποχή του μυθιστόρημα «Θάνος Βλέκας». Το έργο αυτό θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα  έργα της πεζογραφίας της περιόδου 1830- 1880.

*Σκίτσο του Καλλιγά, στο "Ρωμηό" του Γεώργιου Σουρή

Επίσης είχε ιδρύσει μαζί με τον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο το Σύλλογο προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων, ενώ είχε διατελέσει πρόεδρος του σωματείου Εθνική Άμυνα, το οποίο ενίσχυε τα επαναστατικά κινήματα των αλύτρωτων Ελλήνων.

Πέθανε στην Αθήνα, το 1896 και ετάφη στο Α΄ Νεκροταφείο.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

*Από την σατιρική πέννα του Γεώργιου Σουρή, δεν ξέφυγε ούτε ο Παύλος Καλλιγάς