Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΕΤΑΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΤΟ 1944 ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ!!!

*Ο καπετάν Οδυσσέας

*Άγνωστα δραματικά περιστατικά 

από την Κατοχή, στο νομό Έβρου 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Η Λευκίμη, ένα όμορφο αλλά απομονωμένο χωριό του Έβρου, ήρθε αυτές τις μέρες στο προσκήνιο της δημοσιότητας με τρόπο δραματικό εξαιτίας της μεγάλης πυρκαγιάς, που κατέκαψε στην περιοχή δεκάδες χιλιάδες στρέμματα, ενός μοναδικού δάσους με σπάνια βιοποικιλότητα. Το χωριό, από τα πολύ παλαιά του νομού, βρίσκεται στις παρυφές του προστατευόμενου δάσους Δαδιάς- Λευκίμης.

Όμως η Λευκίμη, είναι στενά συνδεδεμένη με τρόπο τραγικό, με την ιστορία της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο. Μια από τις μαύρες σελίδες της, άγνωστη στο ευρύ κοινό.

 Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…

          Ο Οδυσσέας Γαλεάδης, ένας καπνεργάτης από την Ξάνθη, οργανωμένος στο ΚΚΕ, εμφανίσθηκε τον Απρίλιο του 1943 στην περιοχή Σουφλίου και κατόρθωσε να αναλάβει την καθοδήγηση των αριστερών ανταρτικών ομάδων, χωρίς να διαθέτει μάλιστα κομματικά έγγραφα για τη διαπίστευσή του. 

*Αντάρτες του ΕΛΑΣ Έβρου. Αριστερά ο ανταρτοεπονίτης Δεληγιάννης Οδυσσέας (Λαέρτης) από το Πύθιο και δεξιά ο Σταύρος Αραμπατζής (Στάϊκος) από τον Πύργο Ορεστιάδας

          Ευρεία εξιστόρηση της δράσης του καπετάν Οδυσσέα στον νομό Έβρου, υπάρχει στο δίτομο βιβλίο του Αλεξανδρουπολίτη  αντιστασιακού Βαγγέλη Κασάπη, ή καπετάν Κρίτωνα, όπως είναι γνωστός στην περιοχή. Το βιβλίο έχει τίτλο «Στον κόρφο της Γκύμπραινας* (Χρονικό της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο)» εκδόσεις Κάλβος 1977. Παράλληλα, υπάρχει και κριτική της δράσης του, η οποία  κατέληξε άδοξα εξαιτίας των λαθών, που του καταλογίσθηκαν από τους συντρόφους του, αλλά και των αδικαιολόγητων εκτελέσεων, που έπληξαν το αντιστασιακό κίνημα.  Μεταξύ άλλων καταλογίζεται στον Οδυσσέα ως θανάσιμο λάθος του να δώσει σε κάθε αντάρτη το δικαίωμα να ανακρίνει τον κάθε ύποπτο και να αποφασίζει για τη ζωή του χωρίς απόφαση δικαστηρίου.

          «Έγιναν ορισμένες εκτελέσεις αδικαιολόγητες στη συνείδηση του λαού, με αναπόδειχτες κατηγορίες. Ακόμα και εκτελέσεις από προσωπικούς λόγους» γράφει ο Βαγγέλης Κασάπης (τόμος Β. σελ. 116).  Και συνεχίζει στη σελίδα 117: «Μέσα στο κλίμα αυτό και δίχως κανένα  συγκεκριμένο στοιχείο, μόνο με κάτι ανεύθυνες πληροφορίες του Κώστα προς τον Οδυσσέα, ότι τάχα ο Σταθάτος στο κόσμο των περιοχών που επηρεάζει καταφέρεται κρυφά εναντίον μας, φτάνουμε παραμονες Χριστουγέννων 1943, στην εκτέλεση του Σταθάτου. Ο Σταθάτος πιάστηκε και εκτελέστηκε μαζί με τον Πορτοκαλλίδη και άλλους εννιά».

*Η προτομή του αδίκως εκτελεσθέντος Γεώργιου Σταθάτου στην Ορεστιάδα 

         Ο Γεώργιος Σταθάτος με καταγωγή από το χωριά Κόμαρα Ορεστιάδας, ήταν φιλοβενιζελικός αξιωματικός, που αποτάχθηκε το 1935 μετά την αποτυχία του βενιζελικού κινήματος. Όταν καταλήφθηκε ο Έβρος από τους Γερμανούς πέρασε κρυφά στην Τουρκία για να καταφύγει στη Μέση Ανατολή. Έλαβε όμως καθ’ οδόν εντολή από την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου να επιστρέψει στον Έβρο και να οργανώσει εθνικό αντάρτικο. Και παρά το γεγονός ότι έδειξε κατανόηση και διάθεση συνεργασίας με τους αριστερούς αντάρτες, υπήρξε θύμα του καπετάν Οδυσσέα.

          Άλλα λάθη που καταλογίστηκαν στον Οδυσσέα ήταν τα σφυροδρέπανα στα δίκωχα των ανταρτών, οι κόκκινες τεράστιες σημαίες, τα κόκκινα περιβραχιόνια κ.λπ. που απωθούσαν τον συντηρητικό μικροαστικό κόσμο του Έβρου. Επίσης τρόμο και απέχθεια προκαλούσαν στον πληθυσμό, οι εκτελέσεις που διέταζε ο Οδυσσέας στις πλατείες των χωριών.

          Όμως το σημαντικότερο λάθος του Οδυσσέα είναι, ότι όταν έγιναν οι εκτελέσεις του Σταθάτου και των άλλων, με εντολή του κόπηκαν τα κεφάλια των εκτελεσμένων και τοποθετήθηκαν στο δημόσιο δρόμο για παραδειγματισμό!!! Οι Γερμανοί τα φωτογράφισαν και έκαναν μεγάλες αφίσες, κατηγορώντας τους αντάρτες για εγκληματικές πράξεις εις βάρος αθώων. Γέμισε η Θεσσαλονίκη με τις αφίσες αυτές. Το Μακεδονικό Γραφείο του ΚΚΕ, που ξέρει ότι το κόμμα δεν έχει επαφή με το αντάρτικο του Έβρου ανησυχεί άμεσα, θεωρώντας ότι υπάρχει πράκτορας του εχθρού με στόχο να συκοφαντηθεί η Αντίσταση. Έτσι το κόμμα αναθέτει στο μέλος του Αθηνόδωρο Κατσαβουνίδη, χημικό σπουδασμένο στη Γαλλία, από τις Φέρρες και δραπέτη των φυλακών της Ακροναυπλίας, να μεταβεί επειγόντως στον Έβρο «για να ξεδοντιάσει τον προβοκάτορα που τόσο άσκοπα ρίχνει κεφάλια και δίνει όπλα στους Γερμανούς και ντόπιους συνεργάτες τους να μας παρουσιάζουν σαν σφάχτες του λαού» κατά την έκφραση του Βαγγέλη Κασάπη (Τόμος Β΄, σελ. 132).

*Περιοδικό της ΕΠΟΝ Έβρου, που κυκλοφόρησε το 1944 στο Διδυμότειχο. 
Από τα αρχεία των συλλογών ΑΣΚΙ.

Η ΔΙΚΗ ΚΑΙ Η ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ

          Τελικά, η έλευση του Αθηνόδωρου στον Έβρο, οδήγησε στην ανοιχτή λαϊκή δίκη του καπετάν Οδυσσέα, στο Λευκίμη, με παρόντες αντάρτες, αντιπροσώπους κομματικών οργανώσεω, αλλά και κατοίκους του χωριού. Την οργάνωση της δίκης είχαν αναλάβει οι δικηγόροι Λεωνίδας Τιάκας και Παναγιώτης Τζιβελέκης, που προδικαστικά πήραν καταθέσεις από αντάρτες και μέλη των κομματικών οργανώσεων

          Η δίκη άρχισε στο τέλος του δεύτερου δεκαήμερου Φεβρουαρίου 1944 και έληξε στις 27 του μήνα. Συγκατηγορούμενοι του Οδυσσέα ήταν ο Διαμαντής Παγιώτας (Μίμης), ο Βασίλης Ποδάρας (Κώστας) ο Βαΐτσης Καραπαναγιώτης (Τηλέμαχος) και ο Σταύρος Σαμουρίδης (Μπάμπης).

          Η απολογία του Οδυσσέα κράτησε τρείς ώρες (ή κατ' άλλους τέσσερις ώρες) και συγκίνησε το ακροατήριο.

           Τα επιχειρήματά του όμως ανέτρεψε ο πρόεδρος και λαϊκός επίτροπος του ανταρτοδικείου Βαγγέλης Κασάπης ή Κρίτων. Η απόφαση βγήκε δια βοής από τους παριστάμενους αντάρτες, τους αντιπροσώπους των κομματικών οργανώσεων και τους κατοίκους, μετά την ολοκλήρωση της ακροαματικής διαδικασίας και επέβαλε την ποινή του θανάτου στον Οδυσσέα και την αθώωση για τους υπόλοιπους.

*Η κυβέρνηση στο Κάιρο πληροφορείται την εκτέλεση του Οδυσσέα

          Μετά την απόφαση ο Οδυσσέας οδηγήθηκε έξω από τη Λευκίμη  στον καθορισμένο τόπο της εκτέλεσής του. Εκεί κατά την αφήγηση του Κρίτωνα «ζήτησε και κάπνισε δυο τσιγάρα. Έπειτα τον ρωτήσανε ποια ήταν η τελευταία επιθυμία του. Η απάντησή του ήταν συγκινητική.

           -Σύντροφοι, είπε, κάντε γνωστό στο λαό, ότι πεθαίνω ευχαριστημένος από το δίκαιο χέρι του Κόμματος. Την ζωή μου υποσχέθηκα να τη διαθέσω για το λαό και το Κόμμα και κράτησα την υπόσχεσή μου και τον όρκο μου. Κι αν έβλαψα, κι όπως αποδείχτηκε έβλαψα το Κόμμα και την υπόθεση του λαού, δεν τόκανα θεληματικά, αλλά από λάθος μου. Πεθαίνω σαν κομμουνιστής και όχι παραπονεμένος. Ζήτω το πρωτοπόρο κόμμα του λαού, το ΚΚΕ. Ζήτω η σοσιαλιστική επανάσταση!...

           Τα τελευταία λόγια του κάλυψε η ομοβροντία των όπλων του εκτελεστικού αποσπάσματος που έβαλε τέρμα στη δεκάμηνη δράση του Οδυσσέα στον Έβρο και τελειώνει τόσο τραγικά στις 27 Φλεβάρη 1944, ημέρα της εκτέλεσής του».

            Η Λευκίμη τότε, ζούσε στις φλόγες της Αντίστασης και στα πάθη του αντάρτικου. Σήμερα, ξαναζεί στις φλόγες της καταστροφής, 67 χρόνια μετά.

Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

*Γκύμπραινα, είναι η περιοχή των ανατολικών υπωρειών της Ροδόπης, που εισχωρούν στον νομό Έβρου και διαθέτουν φυσικά οχυρωμένες τοποθεσίες και πυκνά δάση κατάλληλα για λημέρια ανταρτών, όπως συνέβη κατά τη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης.

*Προκήρυξη του κατοχικού νομάρχη Σταύρου Ευταξία, προς τους αγρότες, που εκδόθηκε στο Διδυμότειχο στις 17 Αυγούστου 1942.