Εκατό καταστήματα και εργαστήρια
και 15 σπίτια, παρανάλωμα του πυρός.
Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Οι πυρκαγιές είναι πάντα καταστρεπτικές, αφού στο διάβα της φωτιάς, αφήνουν αποκαΐδια και δυστυχία. Τέτοιες μεγάλες πυρκαγιές καταταλαιπώρησαν και το Διδυμότειχο, αφού όπως είναι γνωστό τα παλιά κτίρια, που συνήθως στο παρελθόν ήταν επενδυμένα με ξυλεία, άναβαν με μεγάλη ευκολία.
Οι πολύ παλαιοί συμπολίτες μας, θα θυμούνται ακόμα την τρομερή πυρκαγιά, που το 1933- αν είναι σωστή η πληροφόρησή μου- κατέστρεψε το περίφημο κτιριακό συγκρότημα, το οποίο βρισκόταν στο χώρο της σημερινής αγοράς και αποτελούσε το διοικητικό κέντρο της πόλης.
Επρόκειτο για ένα τεράστιο κτίριο, με πτέρυγες σε σχήμα Ε, που ο θρύλος έλεγε πως ο αρχιτέκτονας που ήταν Έλληνας, θέλησε με τον τρόπο αυτό να τονίσει την ελληνικότητά του χρησιμοποιώντας το κεφαλαίο γράμμα Ε ως βασικό μοντέλο.
Επρόκειτο για ένα τεράστιο κτίριο, με πτέρυγες σε σχήμα Ε, που ο θρύλος έλεγε πως ο αρχιτέκτονας που ήταν Έλληνας, θέλησε με τον τρόπο αυτό να τονίσει την ελληνικότητά του χρησιμοποιώντας το κεφαλαίο γράμμα Ε ως βασικό μοντέλο.
*Το Διδυμότειχο σε παλαιά καρτ ποστάλ. Αριστερά του μεγάλου τεμένους διακρίνεται
το διοικητικό κτιριακό συγκρότημα, που κάηκε το 1932
Τότε, όπως είναι γνωστό, κάηκαν εκτός των άλλων και τα πολύτιμα αρχεία του Δήμου Διδυμοτείχου, που αποτελούσαν και λόγω της παλαιότητάς τους, την καλύτερη πηγή ιστορίας της πόλης μας, με εξαιρετικά έγγραφα. Μεγάλης αξίας ντοκουμέντα, δηλαδή.
Ερευνώντας διάφορα στοιχεία για κάποιο βιβλίο που έγραφα, ανακάλυψα τυχαία και μια εντελώς άγνωστη μεγάλη πυρκαγιά, που πρέπει τότε να προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές στο Διδυμότειχο. Ίσως και κάποια αλλαγή της φυσιογνωμίας της πόλης μας.
Το 1873 ήταν τελικά, μια πολύ σκληρή χρονιά για το Διδυμότειχο. Όπως προκύπτει από δημοσίευμα της εφημερίδας «Παλιγγενεσία» των Αθηνών[1] που ανακάλυψα τυχαία, τη νύχτα της 31ης Οκτωβρίου προς την 1η Νοεμβρίου, εξερράγη στο κέντρο, στην αγορά της πόλης, μεγάλη πυρκαγιά, η οποία μέσα σε τέσσερις ώρες αποτέφρωσε περί τα 100 εμπορικά και εργαστήρια και 15 σπίτια!!! Τέτοια πυρκαγιά δεν είχε σημειωθεί τα προηγούμενα 28 χρόνια. Άρα προϋπήρξε και άλλη μεγάλη πυρκαγιά, άγνωστη σε μας.
*Η αγορά του Διδυμοτείχου, πολύχρωμη και ζωηρή
Τότε λοιπόν, η απειρία, η έλλειψη πυροσβεστικών μέσων (φανταστείτε τους… συνήθως μισομεθυσμένους τουλουμπατζήδες της Οθωμανικής εποχής, να τρέχουν αλαφιασμένοι με τις τουλούμπες τους και να κραυγάζουν «γιαγκίν βαρ»!!!) οι στενότατοι δρόμοι και ο νότιος άνεμος, που φυσούσε διαβολεμένα εκείνη την φοβερή νύχτα, δεν επέτρεψαν στους δυστυχείς Διδυμοτειχίτες να διασώσουν τις περιουσίες τους. Η εφημερίδα υπολογίζει τις ζημιές σε 5 εκ. δρχ. χωρίς να προσδιορίζει αν εννοεί ελληνικές δραχμές της εποχής (κολοσσιαίο ποσό δηλαδή) ή τα τρέχοντα τότε Οθωμανικά νομίσματα. Εγράφη μάλιστα, ότι κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς αναφέρθηκαν και διαρπαγές από τα καιγόμενα ακίνητα. Πάντα-δυστυχώς- υπάρχουν και οι άρπαγες, που εκμεταλλεύονται τις περιστάσεις, όταν οι συνάνθρωποί τους δυστυχούν.
*Το Διδυμότειχο σε παλαιά καρτ ποστάλ. Αριστερά του μεγάλου τεμένους διακρίνεται
το διοικητικό κτιριακό συγκρότημα, που κάηκε το 1932
Τη μεγαλύτερη ζημιά υπέστησαν οι Χριστιανοί κάτοικοι και κατά δεύτερο λόγο οι Εβραίοι και οι Αρμένιοι. Δηλαδή τα στοιχεία εκείνα, που κρατούσαν ζωντανά στα χέρια τους, το εμπόριο και τις τέχνες.
Η εφημερίδα έδινε δραματικό τόνο στις συνέπειες της πυρκαγιάς εκείνης, γράφοντας: «Οι πλείστοι των πληγέντων χθες έτι ικανώς εύποροι, στερούνται ήδη και των προς το ζην αναγκαίων, συμπυρποληθέντων και των εργαστηρίων και των εμπορευμάτων και των καταστίχων αυτών».
Πάντως, εκείνο που μου προκάλεσε κατάπληξη από το δημοσίευμα της «Παλιγγενεσίας» είναι η αξιοσημείωτη άγνοια των Αθηναίων της εποχής εκείνης, για τις πόλεις και τα χωριά του υπόδουλου Ελληνισμού. Η εφημερίδα αναφέρει το Διδυμότειχο ως «Διμυτείχιον εκ Τουρκίας»! Δεν βαριέστε… Δεν είναι οι πρώτοι, που επιδεικνύουν τέτοια άγνοια. Τουλάχιστον μας διέσωσαν έστω και έτσι μια σημαντική πληροφορία για το Διδυμότειχο.
Η χρονιά εκείνη, το 1873, πρέπει να ήταν φοβερή για το Διδυμότειχο και την ευρύτερη περιοχή του. Η ίδια ανταπόκριση της «Παλιγγενεσίας» καταλήγει: «Μεγίστη επιζωοτία επικρατεί εις πλείστα χωρία και οι δυστυχείς γεωργοί μη δυνηθέντες ως εκ τούτου να σπείρωσιν, ολίγην προοιωνίζονται συγκομιδήν».
Σκεφθείτε τώρα, ότι από την ειδησεογραφία εκείνης της χρονιάς προκύπτει, ότι είχαμε και βαρύ χειμώνα στη Θράκη…. Τι τραβούσαν οι προγονοί μας….
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Vassilios Kazakidis
ΑπάντησηΔιαγραφήΣημαντικό ντοκουμέντο και πριν την "Δεύτερη Ρωσία" του Αγ. Στεφάνου. Λίγο μετά γεννήθηκε η προγιαγιά μου εκεί. Την ιστορική, γεωγραφική, εθνολογική και γραμματική άγνοια πολλών για το Διδυμότειχο την έχω διαπιστώσει πολλάκις διαχρονικά. Δεν πειράζει αφού μαθαίνουμε.