Οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

http://www.kathimerini.gr/807463/article/epikairothta/ellada/oi-symfwnies-zyrixhs-kai-londinoy

*Λονδίνο. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον Βρετανό πρωθυπουργό Χάρολντ Μακμίλαν (αριστερά). Στις 17 Φεβρουαρίου του 1959 άρχισαν στο Lancaster House οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία που είχαν υπογράψει στη Ζυρίχη ο Ελληνας και ο Τούρκος πρωθυπουργός Μεντερές μία εβδομάδα νωρίτερα.

Της κ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΓΙΑΓΚΟΥ*

            Στις αρχές Δεκεμβρίου 1958 η κατάσταση στο Κυπριακό ζήτημα έμοιαζε αδιέξοδη. Είχαν προηγηθεί, ανάμεσα σε άλλα, η έκρηξη των διακοινοτικών ταραχών στην Κύπρο, η μονομερής εφαρμογή του βρετανικού διχοτομικού σχεδίου Μακμίλαν από την Τουρκία (ο Τούρκος κυβερνητικός εκπρόσωπος έφθασε στη Λευκωσία την 1η Οκτωβρίου σηματοδοτώντας την επιστροφή της τουρκικής κρατικής αρχής στην Κύπρο για πρώτη φορά από το 1878), η στροφή Μακαρίου υπέρ της ανεξαρτησίας και η συνεπακόλουθη κατάθεση αιτήματος από την Ελλάδα στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για ανεξαρτησία, πλέον, της Κύπρου, που όμως δεν εγκρίθηκε έπειτα από παρέμβαση των ΗΠΑ.

            Ωστόσο τη χρονική αυτή στιγμή, δεν ήταν μόνο η ελληνική πλευρά που αντιμετώπιζε δυσκολίες σε σχέση με τους στρατηγικούς της στόχους. Παρά την αναβαθμισμένη θέση της στη Μέση Ανατολή και η ίδια η Άγκυρα είχε να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις, με πιο σημαντική την κατάρρευση του ιρακινού καθεστώτος το καλοκαίρι του 1958, του μοναδικού της εταίρου στην κρίσιμη αυτή περιοχή και την επείγουσα ανάγκη εξεύρεσης τοπικών συμμάχων. Η Τουρκία και για άλλους λόγους δεν μπορούσε να διακινδυνεύσει περαιτέρω επιδείνωση των σχέσεών της με την Ελλάδα, αλλά αντίθετα προκειμένου να αποφύγει την απομόνωσή της στην περιοχή, αποφάσισε να επιζητήσει τη φιλία της Αθήνας και στο πλαίσιο αυτό να φανεί λιγότερο αδιάλλακτη στο θέμα της Κύπρου.

Ο Μαύρος Οκτώβρης της Κύπρου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/805532/article/epikairothta/kosmos/o-mayros-oktwvrhs-ths-kyproy

*Ο Αχυρώνας του Λιοπετρίου, πεδίο μιας από τις πιο κομβικές συγκρούσεις του κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα.

Γράφει ο κ. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΥΟΣ*

            Το κυπριακό ζήτημα κατά το δεύτερο μισό του 1958 είχε λάβει τον χαρακτήρα μετωπικής σύγκρουσης, με έκδηλη την αδυναμία των εμπλεκομένων μερών στο διεθνές πεδίο να καταλήξουν στην εξεύρεση μιας κοινώς αποδεκτής φόρμουλας λύσης.

            Η Βρετανία μέσω του Σχεδίου Μακμίλαν προσπάθησε να δημιουργήσει τετελεσμένα, που να ικανοποιούν τις απαιτήσεις της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για διχοτόμηση του νησιού. Η πολιτική αυτή ήταν αντίθετη με το αίτημα των Ελλήνων της Κύπρου για ένωση της νήσου με την Ελλάδα. Ωστόσο, η διακηρυγμένη πρόθεση της βρετανικής ηγεσίας για μονομερή επιβολή του Σχεδίου τον Οκτώβριο του 1958 εξώθησε την ελληνική κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και τον ηγέτη των Ελληνοκυπρίων Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ σε μια διαφορετική προσέγγιση, η οποία αφορούσε μια συμβιβαστική λύση όπως την ανακήρυξη της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους.

Ο Μακάριος υπέρ της ανεξαρτησίας της Κύπρου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 

 http://www.kathimerini.gr/802848/article/epikairothta/ellada/o-makarios-yper-ths-ane3arthsias

*Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και η Μπάρμπαρα Κασλ. 

Γράφει η δρ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΓΚΟΥ*

          Το καλοκαίρι του 1958 τα δεδομένα στο Κυπριακό είχαν λάβει ιδιαίτερα πολύπλοκη τροπή. Η προώθηση του σχεδίου Μακμίλαν, όπως προτάθηκε από το Λονδίνο, έκανε έντονη την προοπτική της διχοτόμησης. Παρά την απόρριψή του από την ελληνική κυβέρνηση και τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, το σχέδιο Μακμίλαν, λόγω του χωριστικού του χαρακτήρα, μπορούσε να τεθεί σε εφαρμογή μόνο με τη συνεργασία της Άγκυρας και των Τουρκοκυπρίων. Πράγματι, η Τουρκία αποδέχθηκε το σχέδιο και η απόφαση για διορισμό κυβερνητικού αντιπροσώπου της στη Λευκωσία (ως ημερομηνία για την υλοποίηση αυτής της κρίσιμης κίνησης ανακοινώθηκε η 1η Οκτωβρίου 1958) άσκησε ιδιαίτερη πίεση στην Αθήνα.

          Οι προσπάθειες της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή επομένως θα συγκεντρωθούν στην αποτροπή αυτής της εξέλιξης. Πέρα από αυτό, προηγήθηκε στις αρχές Ιουνίου η έναρξη μεγάλων διακοινοτικών ταραχών στην Κύπρο- η σφαγή των Ελληνοκυπρίων στο χωριό Κιόνελι είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα- οι οποίες περιέπλεξαν την κατάσταση. Το ξέσπασμα των ταραχών τη δεδομένη χρονική στιγμή ενίσχυε την πεποίθηση σε Βρετανία, Ελλάδα και ΗΠΑ, ότι αυτές υποκινήθηκαν με εντολές της Τουρκίας με σκοπό να προβληθεί η διχοτόμηση ως μόνη δυνατή λύση. Στην Κύπρο οι Βρετανοί, απρόθυμοι να στραφούν κατά των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι ευθύνονταν για τις ταραχές, φοβούμενοι παράλληλα πιθανές συνέπειες στην πολιτική της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή (η τουρκική φιλία συνέχιζε να είναι απαραίτητη για τη Βρετανία), αντέδρασαν συλλαμβάνοντας πάνω από 1.200 Ελληνοκυπρίους και ελάχιστους Τουρκοκυπρίους, κάτι που προκάλεσε αντιδράσεις. Σε αυτές τις κρίσιμες ώρες, μια πρωτοβουλία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου τροχοδρομεί τις εξελίξεις σε ένα άλλο επίπεδο: Πρόκειται για τη συνέντευξη που έδωσε στη Βρετανή βουλευτή του Εργατικού Κόμματος, Μπάρμπαρα Κασλ. Στη συνέντευξη αυτή ο Αρχιεπίσκοπος τάχθηκε για πρώτη φορά επίσημα υπέρ της λύσης ανεξαρτησίας.

Το ενδεχόμενο εξόδου από το ΝΑΤΟ, το 1958

 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/801868/article/epikairothta/ellada/to-endexomeno-e3odoy-apo-to-nato

*Palais de Chaillot, η έδρα του ΝΑΤΟ στο Παρίσι. «Η ελληνική Κυβέρνησις θεωρεί χρέος της όπως διά της παρούσης διακοινώσεως επιστήση την προσοχήν των μελών της Ατλαντικής Συμμαχίας επί των κινδύνων, τους οποίους δημιουργεί η εφαρμογή του ειρημένου σχεδίου [του σχεδίου Μακμίλαν] τόσον διά την συνοχήν της Συμμαχίας, όσον και διά την ειρήνην της Ανατολικής Μεσογείου» γράφει στην επιστολή του ο Κων. Καραμανλής.

Γράφει ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου

          Το 1958 υπήρξε μια καθοριστική εποχή για την ελληνική πολιτική. Λόγω εξελίξεων στο Κυπριακό, η Ελλάδα αντιμετώπισε σοβαρότατη απομόνωση στους κόλπους της Δύσης, ενώ ανέκυψε και κίνδυνος διολίσθησής της εκτός του ΝΑΤΟ.

          Η άνοδος της ουδετεροφιλίας και του αντιδυτικού πνεύματος είχε σημειωθεί στη χώρα από το 1955. Την άνοιξη του 1956, στις μεγάλες διαδηλώσεις για την εκτόπιση του Μακαρίου και τις πρώτες εκτελέσεις αγωνιστών της ΕΟΚΑ, είχαν εμφανιστεί συνθήματα υπέρ της αποχώρησης από το ΝΑΤΟ και της ένταξης της Ελλάδας σε έναν «άξονα Αθηνών- Βελιγραδίου- Καΐρου». Το καλοκαίρι του 1956, αμερικανική δημοσκόπηση έδειχνε ότι το 74% (!) των Αθηναίων ευνοούσε την αποχώρηση από το ΝΑΤΟ εάν οι Δυτικοί εξακολουθούσαν την ίδια πολιτική στο Κυπριακό. Στα τέλη του Αυγούστου 1956, ο υπουργός Εξωτερικών, Ευάγγελος Αβέρωφ, προειδοποίησε τους Αμερικανούς ότι, λόγω της πολιτικής της Δύσης στο Κυπριακό, όλος ο ελληνικός λαός, «εκτός 2.000 Αθηναίων», θα επιδοκίμαζε μία απόφαση για έξοδο από το ΝΑΤΟ.

          Το φθινόπωρο του 1956, ο Γεώργιος Γρίβας, αρχηγός της ΕΟΚΑ, και η εφημερίδα «Εστία» τάχθηκαν υπέρ της αποχώρησης από το ΝΑΤΟ· οι εκκλήσεις τους υποστηρίχθηκαν και από την ΕΔΑ, αλλά απορρίφθηκαν απερίφραστα από την κυβέρνηση, η οποία τόνισε ότι ήταν η μόνη αρμόδια να χαράσσει την εξωτερική πολιτική. Το επόμενο έτος, και παρά την απελευθέρωση του Μακαρίου με αμερικανική μεσολάβηση, νέες δημοσκοπήσεις έδειχναν μια πλειοψηφία υπέρ μιας ουδετερόφιλης πολιτικής. Με άλλα λόγια, τα χρόνια αυτά η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή προσπαθούσε να διασώσει τον φιλοδυτικό προσανατολισμό της χώρας, γνωρίζοντας ότι ακολουθούσε μία αντιδημοφιλή πολιτική.

Κυπριακό 1957: Το Σχέδιο Μακμίλαν

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ    http://www.kathimerini.gr/797416/article/epikairothta/ellada/to-sxedio-makmilan

*7 Αυγούστου 1958. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής υποδέχεται στο αεροδρόμιο τον Βρετανό ομόλογό του Χάρολντ Μακμίλαν. Το βρετανικό σχέδιο απορρίφθηκε από την ελληνική κυβέρνηση και τους Ελληνοκυπρίους.

Γράφει ο κ. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΡΥΟΣ*

            Το 1957 η Βρετανία έλαβε σημαντικές αποφάσεις για το κυπριακό ζήτημα: η κυβέρνηση του κόμματος των Συντηρητικών υπό την ηγεσία του Χάρολντ Μακμίλαν απομακρύνθηκε από το δόγμα της άμεσης κυριαρχίας επί ολόκληρης της Κύπρου. Αντίθετα, υιοθέτησε την άποψη ότι τα στρατηγικά συμφέροντα του Λονδίνου στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο θα μπορούσαν πλέον να διασφαλιστούν με τη διατήρηση κυρίαρχων (sovereign) βρετανικών βάσεων στο νησί.

            Επιδόθηκε λοιπόν στην αναζήτηση μιας λύσης η οποία θα εξυπηρετούσε τις αξιώσεις τόσο της Τουρκίας (εκ των ρυθμιστών των εξελίξεων μετά την Τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου το 1955) όσο και των Τουρκοκυπρίων (σημαντικός αριθμός των οποίων στελέχωνε τις τάξεις της αστυνομικής δύναμης του βρετανικού αποικιακού καθεστώτος) για διχοτόμηση της νήσου. Ο εν λόγω προσανατολισμός της βρετανικής διπλωματίας ενίσχυσε δραματικά την εξάρτηση του Λονδίνου από την τουρκική κυβέρνηση και την τουρκική μειονότητα της αποικίας. Το γεγονός αυτό ερχόταν σε έντονη σύγκρουση με την επιθυμία της ελληνικής κοινότητας της Κύπρου (80% του συνολικού πληθυσμού), η οποία ήταν ταυτόσημη με αυτή του ένοπλου κινήματος της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Στα άδυτα της ΕΥΠ από ένα «λόρδο»

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/793141/article/epikairothta/ellada/sta-adyta-ths-eyp-apo-ena-lordo

*Ο κ. Παύλος Αποστολίδης

Γράφει ο κ. Γιάννης Παλαιολόγος

          Σε μια χώρα όπου η συνωμοσιολογία θεριεύει και όλοι αναζητούν τον «αθέατο ξένο δάκτυλο» που καθορίζει τις τύχες του ελληνισμού, είναι ιδιαίτερα χρήσιμη η νηφάλια αναδρομή στην ιστορική πορεία των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών που ξεδιπλώνεται στο βιβλίο «Μυστική Δράση: Υπηρεσίες Πληροφοριών στην Ελλάδα» του Παύλου Αποστολίδη (εκδόσεις Παπαζήση).

          Ο Αποστολίδης, πρώην διπλωμάτης και διοικητής της ΕΥΠ στο διάστημα 1999-2004, γνωστός με το προσωνύμιο «ο λόρδος», εξηγεί στην εισαγωγή τι τον ώθησε στη συγγραφή του βιβλίου. Από δείγματα παλαιών εγγράφων που του έφερναν στελέχη της ΕΥΠ στο πλαίσιο της μικροφωτογράφισης του παλαιού Αρχείου της υπηρεσίας, μεταξύ των οποίων το πόρισμα της Στρατιωτικής Δικαιοσύνης για τη δολοφονία Τσιγάντε, κινήθηκε το ενδιαφέρον του για την ιστορία των μυστικών υπηρεσιών: «Μου δημιουργήθηκε η σκέψη ότι θα άξιζε να ασχοληθώ με την ιστορία των πληροφοριών στην Ελλάδα, αντλώντας υλικό από το Αρχείο αλλά και κάνοντας μία έρευνα για το προ της ΚΥΠ παρελθόν των Υπηρεσιών Πληροφοριών. [...] Αποφάσισα να συγκεντρωθώ στις σημαντικότερες φάσεις της ελληνικής Ιστορίας, προσπαθώντας να διαπιστώσω τη συμβολή των πληροφοριών στη διαμόρφωσή τους».

Λυσσαλέος αντικομμουνιστής, αλαζών και με έπαρση ο Γρίβας, λένε οι Βρετανοί

ΑΠΟ ΤΟ ΒΗΜΑ

http://www.tovima.gr/politics/article/?aid=645225

*Μακάριος και Γρίβας.

*Τα αρχεία των βρετανικών

μυστικών υπηρεσιών

για Γρίβα και Μακάριο

Γράφει ο Νίκος Χασαπόπουλος

           Ως «πικρόχολο άτομο», με έπαρση και αλαζονεία και με περιορισμένη διανοητική δύναμη, παρουσιάζουν τον Γεώργιο Γρίβα, οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες σε έγγραφά τους που καλύπτουν την περίοδο 1945- 1962 και τα οποία και έχουν αποχαρακτηριστεί ως απόρρητα. Κάνουν λόγο για  την «Οργάνωση Χ» που ίδρυσε ο Γρίβας, όπως επίσης και για την αρχηγία του στον απελευθερωτικό αγώνα των Κυπρίων, για την μετέπειτα πορεία του, για τις σχέσεις του με τον Μακάριο και για την εμπλοκή του στις συμφωνίες Ζυρίχης.   

            Πρόκειται για σημαντικά έγγραφα που φωτίζουν ακόμα περισσότερο την ιστορία και τους αγώνες καθώς και τις προδοσίες της ταλαίπωρης Κύπρου. Σ΄ ένα σημείο των εγγράφων αναφέρεται ότι ο Μακάριος είχε παραδεχθεί ότι είχε κάνει λάθος μη αποδεχόμενους τους όρους που είχαν πρωτοπροσφερθεί από τον τότε κυβερνήτη της Κύπρου Χάρντινγκ κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μαζί του, όπως σημειώνονται και οι σκέψεις του Γρίβα να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα και μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης.

Το Κυπριακό στον ΟΗΕ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ      http://www.kathimerini.gr/787729/article/epikairothta/ellada/to-kypriako-ston-ohe

 *Ηνωμένα Έθνη, 12 Νοεμβρίου 1956, έναρξη της συζήτησης για το Κυπριακό. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής με τον υπουργό Εξωτερικών Ευάγγελο Αβέρωφ, ο οποίος συνομιλεί με τον Γιώργο Σεφέρη, διευθυντή τότε της Β΄ Πολιτικής Διεύθυνσης του υπουργείου Εξωτερικών.

Γράφει ο κ. ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΛΑΨΗΣ*

          Στα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις απέφυγαν να εγείρουν δημόσια θέμα απόδοσης της Κύπρου στην Ελλάδα. Η Κύπρος δεν συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο με τις ελληνικές εδαφικές διεκδικήσεις που υποβλήθηκε στη Συνδιάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων, όπως άλλωστε είχε συμβεί και στην αντίστοιχη Συνδιάσκεψη που ακολούθησε τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

          Αυτή η σταθερή επιλογή της Αθήνας βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στις διπλωματικές παρακαταθήκες του Ελευθέριου Βενιζέλου και συνοψιζόταν στο αξίωμα ότι η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα δεν μπορούσε να επιτευχθεί παρά μόνο εάν προηγουμένως είχε εξασφαλισθεί η βρετανική συναίνεση. Σύμφωνα με την ίδια αντίληψη, οι εγκάρδιες ελληνοβρετανικές σχέσεις δεν θα έπρεπε να διαταραχθούν στον βωμό της δημόσιας ανακίνησης του Κυπριακού, από τη στιγμή μάλιστα που μια τέτοια κίνηση ήταν αμφίβολο εάν μπορούσε να αποδώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Ο Μακάριος στην Αθήνα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ    
http://www.kathimerini.gr/781785/article/epikairothta/ellada/o-makarios-sthn-a8hna

 *17 Απριλίου 1957. Ο Μακάριος και οι συνεξόριστοι στις Σεϋχέλλες φτάνουν μέσα σε πανηγυρική υποδοχή στην Αθήνα.

Γράφει η Αναστασία Γιάγκου*

            Στις 28 Μαρτίου 1957, έπειτα από ένα χρόνο εξορίας στις Σεϋχέλλες, ο Βρετανός υπουργός Αποικιών, Άλαν Λένοξ Μπόιντ, ανακοίνωσε την απελευθέρωση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

            Είχαν προηγηθεί η προσφυγή της Ελλάδας στον ΟΗΕ, τον Φεβρουάριο του 1957 (αποτέλεσμα της οποίας ήταν ψήφισμα το οποίο ζητούσε την επανάληψη διαπραγματεύσεων με σκοπό επίτευξη λύσης) και η κήρυξη εκεχειρίας εκ μέρους της ΕΟΚΑ στα μέσα Μαρτίου της ίδιας χρονιάς, τόσο για την ανάληψη διπλωματικών πρωτοβουλιών όσο και για αναδιοργάνωση σε επιχειρησιακό επίπεδο. Καθώς οι Βρετανοί απαγόρευσαν την επιστροφή του Ελληνοκύπριου ηγέτη στη Μεγαλόνησο, ο Μακάριος εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Από εκεί, μαζί με την ελληνική κυβέρνηση, παρακολούθησε την εξέλιξη του Κυπριακού Ζητήματος μέχρι τη σύναψη των συμφωνιών Ζυρίχης- Λονδίνου το 1959.

Άγνωστες πτυχές γύρω από το Κυπριακό

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/773527/article/epikairothta/ellada/agnwstes-ptyxes-gyrw-apo-to-kypriako

*Ουάσιγκτον, Λευκός Οίκος, Ιούνιος 1964. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γεώργιος Παπανδρέου χειροκροτείται μετά την ομιλία του από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Λύντον Τζόνσον. Δεξιά, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Σταύρος Κωστόπουλος.

Γράφει ο κ. ΗΛΙΑΣ ΧΡΥΣΟΧΟΪΔΗΣ*

            Η ανακάλυψη στο αρχείο του Σπύρου Π. Σκούρα (Stanford University) υλικού με θέμα την επίσκεψη του Γεωργίου Παπανδρέου στην Αμερική τον Ιούνιο του 1964 αλλά και επιστολογραφίας με τον πρόεδρο Τζόνσον αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές μιας περιόδου που ακόμα προσεγγίζεται με αριστερή μυωπία.

            Η άρνηση του Έλληνα πρωθυπουργού για κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του δεν ήταν ακριβώς Σπαρτιάτικο «όχι» στον Αμερικανό πρόεδρο. Ούτε ο τελευταίος έσυρε σε συνομιλίες τις δύο επίμαχες πλευρές εις βάρος της Ελλάδας. Η δε περιβόητη (αλλά ιδιωτική και συνηθισμένη) βωμολοχία του ήταν ξέσπασμα ενός πολιτικού της δράσης ενάντια στην εκμετάλλευση των θεσμών από πολιτικούς που δεν εννοούν να λύσουν ένα ακανθώδες πρόβλημα. Στην ιστορία μετράνε οι πράξεις. Ο Τζόνσον υπήρξε ο μόνος Αμερικανός πρόεδρος που προσωπικά επιχείρησε να λύσει το Κυπριακό, προσφέροντας μάλιστα την ευνοϊκότερη δυνατή ρύθμιση στους Ελληνοκυπρίους.

Ο εκτοπισμός του Μακαρίου στις Σεϋχέλλες

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://www.kathimerini.gr/771762/article/epikairothta/ellada/o-ektopismos-toy-makarioy-stis-seuxelles

 *Σεϋχέλλες. Από αριστερά, ο Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου, ο μητροπολίτης Κυρηνείας    Κυπριανός, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Πολύκαρπος Ιωαννίδης.

Του κ. ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΠΑΠΟΛΥΒΙΟΥ*

                Το μεσημέρι της Παρασκευής 9 Μαρτίου 1956, πολύς κόσμος ήταν συγκεντρωμένος στο προαύλιο της Αρχιεπισκοπής Κύπρου και του καθεδρικού ναού του Αγίου Ιωάννη Λευκωσίας. Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ (1913-1977) επρόκειτο να ταξιδεύσει εκείνη τη μέρα στην Αθήνα, για διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, που είχε εξασφαλίσει στις πρόσφατες εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου τη λαϊκή επιδοκιμασία και ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

                Λίγες ημέρες πριν, στις 29 Φεβρουαρίου, οι συνομιλίες του Μακαρίου με τον κυβερνήτη, στρατάρχη Τζον Χάρντινγκ (1896-1989) είχαν καταλήξει σε αδιέξοδο. Η παρουσία στο τελευταίο στάδιο των συνομιλιών του υπουργού Αποικιών Άλαν Λένοξ Μπόιντ όχι μόνο δεν βοήθησε, αλλά, αντίθετα, έδωσε θεαματικές διαστάσεις στην αποτυχία των διαπραγματεύσεων. Την ίδια ημέρα (29 Φεβρουαρίου) είχε ανακοινωθεί η θανατική καταδίκη δύο άλλων νεαρών Κυπρίων αγωνιστών, του Ανδρέα Ζάκου και του Χαρίλαου Μιχαήλ: ο Χάρντινγκ επέμενε να αντιμετωπίζει άτεγκτα τους «τρομοκράτες» της ΕΟΚΑ, της οργάνωσης των Ελλήνων Κυπρίων που είχε ξεκινήσει την 1η Απριλίου 1955 ένοπλο αγώνα για την ένωση του νησιού με την Ελλάδα.

Ένας ιστορικός γρίφος που περιμένει λύση

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

 http://www.kathimerini.gr/757264/opinion/epikairothta/politikh/enas-istorikos-grifos-poy-perimenei-lysh

*Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και Γεώργιος Παπανδρέου

*Ένα χαρακτηριστικό της ιστορικής έρευνας

που την καθιστά εξαιρετικά ελκυστική

είναι η ομοιότητά της με τη διαδικασία επίλυσης τα

των αστυνομικών γρίφων.

Του κ. ΘΑΝΟΥ ΒΕΡΕΜΗ*

            Διάβασα πριν από αρκετά χρόνια το απομνημονευματικό έργο του Πέτρου Ε. Γαρουφαλιά, «Ελλάς και Κύπρος. Τραγικά σφάλματα, ευκαιρίες που χάθηκαν, 19 Φεβρουαρίου 1964 - 15 Ιουλίου 1965» (εκδόσεις Μπεργάδη, 1982). Δεν απέδωσα τότε ιδιαίτερη προσοχή στον ισχυρισμό του συγγραφέα ότι το καλοκαίρι του 1964 η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου αποφάσισε, μετά τις δύο προτάσεις  Άτσεσον για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, να επιχειρήσει -κατά τον Γαρουφαλιά- μονομερώς την ένωση χωρίς ανταλλάγματα.

            Την απόφαση έλαβε ο πρωθυπουργός συνεπικουρούμενος από τους δύο υπουργούς του, Κωστόπουλο (Εξωτερικών) και Γαρουφαλιά (Εθνικής Αμύνης), τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης Π. Κανελλόπουλο. Έτσι, χωρίς περισσότερη συζήτηση ο Γαρουφαλιάς ανέλαβε να μεταφέρει στον πρόεδρο της Κύπρου, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, την απόφαση και να τον βολιδοσκοπήσει για το ποια θα ήταν η στάση του έναντι της ομόφωνης ελλαδικής απόφασης. Η αρχική απάντηση του Μακαρίου ήταν καταφατική με όρο την απόσυρση των βρετανικών βάσεων. Όταν ο Γαρουφαλιάς υπέδειξε στον συνομιλητή του τους κινδύνους μιας βρετανικής αντίδρασης στο τετελεσμένο αυτό, ο Μακάριος συμφώνησε, και έτσι χαρμόσυνα για την ενότητα όλων των Ελλήνων έληξε η πρώτη ημέρα της βολιδοσκόπησης.

Η Τριμερής Διάσκεψη του Λονδίνου

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  http://www.kathimerini.gr/755282/article/epikairothta/kosmos/h-trimerhs-diaskeyh-toy-londinoy

*Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος. Δεξιά ο υπουργός Αποικιών Άλαν Λένοξ Μπόιντ. 

Αριστερά ο κυβερνήτης της Κύπρου Χάρντιγκ

Της κ. Αναστασίας Γιάγκου*

            Το 1955 αποτέλεσε χρονιά-σταθμό στην εξέλιξη του Κυπριακού Ζητήματος. Η έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ), την 1η Απριλίου, με στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, έφερε στο προσκήνιο νέα δεδομένα τα οποία οι Βρετανοί δεν μπορούσαν πλέον να αγνοήσουν, αλλά, αντίθετα, θα έπρεπε να αντιμετωπίσουν.

            Είχαν προηγηθεί, την προηγούμενη χρονιά, η περίφημη δήλωση του «ουδέποτε» του υφυπουργού Αποικιών Χένρι Χόπκινσον (Ιούλιος 1954) και η ήττα της Ελλάδας στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών στην προσπάθειά της να διεθνοποιήσει το Κυπριακό (Δεκέμβριος 1954).

            Με αυτά τα δεδομένα, επομένως, η έναρξη του αγώνα στην Κύπρο από τη μία αιφνιδίασε τη Βρετανία, ενώ παράλληλα ενέτεινε τις ανησυχίες της σε διάφορα επίπεδα. Για τους Βρετανούς, τα περιφερειακά στρατιωτικά και στρατηγικά δεδομένα της περιόδου επέβαλλαν τη διατήρηση της κυριαρχίας τους στο νησί. Όμως, ο κίνδυνος να πληγεί το βρετανικό γόητρο, λόγω των εξελίξεων στην Κύπρο, καθώς και ο φόβος αντίδρασης της βρετανικής κοινής γνώμης μπροστά στην πιθανότητα εμπλοκής σε μια νέα, μακρόχρονη ίσως, αποικιακή περιπέτεια αποτέλεσαν λόγους για τους οποίους η Βρετανία επεδίωξε να αναζητήσει λύση στο θέμα της Κύπρου μέσω διαπραγματεύσεων. Πρωτίστως, όμως, το Λονδίνο ανησυχούσε για μια πιθανή ένταση ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία για την υπόθεση της Κύπρου. Ειδικότερα, για τους Βρετανούς η διατήρηση της τουρκικής φιλίας ήταν θέμα υψίστης σημασίας και σταδιακά επεδίωξαν να επισημοποιήσουν την εμπλοκή της Τουρκίας στην υπόθεση της Κύπρου. Έτσι, ο τουρκικός παράγοντας (κυρίως η αυξανόμενη τουρκική αδιαλλαξία) αποτέλεσε αναπόφευκτα στοιχείο το οποίο περιέπλεξε το ζήτημα της Κύπρου.

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ, 1955-1959

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.kathimerini.gr/751757/article/epikairothta/kosmos/o-agwnas-ths-eoka-1955-1959

*Η έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ, με βόμβες εναντίον των Άγγλων

Του Ανδρέα Κάρυου*

            Το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σηματοδότησε την έναρξη πιέσεων σε περιοχές της Βρετανικής Αυτοκρατορίας για τερματισμό της αποικιακής κυριαρχίας της. Ωστόσο, το Λονδίνο δεν ήταν πρόθυμο να συναινέσει σε οποιαδήποτε εξέλιξη θα επηρέαζε τα στρατηγικά και αμυντικά συμφέροντά του, ιδίως στη Μέση Ανατολή, μία κριτικής σημασίας περιοχή για τη διατήρηση της βρετανικής ισχύος.

            Κεντρικό σημείο στους βρετανικούς σχεδιασμούς αποτελούσε η Κύπρος ως στρατιωτικό στήριγμα για τη βρετανική αεροπορική παρουσία στην ευρύτερη περιοχή ή ως κατασκοπευτική βάση για την υποκλοπή πληροφοριών στο υπογάστριο του σοβιετικού μπλοκ. Η εν λόγω πολιτική ερχόταν σε αντίθεση με το μακροχρόνιο αίτημα που εξέφραζε η πλειοψηφία των Ελλήνων της Κύπρου ήδη από το 1878 για τερματισμό του αποικιακού καθεστώτος και ένωση του νησιού με την Ελλάδα (Ένωση).

Η διεθνοποίηση του Κυπριακού

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ  

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_2_13/10/2013_536703

 *Μακάριος και Παπάγος

*Με πρωτοβουλία Παπάγου

και παρά τις αντιδράσεις της Βρετανίας 
το θέμα συζητήθηκε για πρώτη φορά

το 1954 στα Ηνωμένα Έθνη
59 χρόνια πριν

Του Νίκου Χριστοδουλίδη*

          Το 1954 αποτελεί σημείο καμπής στην πορεία του κυπριακού ζητήματος. Η απόφαση της κυβέρνησης του Αλέξανδρου Παπάγου να προχωρήσει στη διεθνοποίηση του αιτήματος των Κυπρίων για αυτοδιάθεση μέσω της προσφυγής στα Ηνωμένα Έθνη, σηματοδότησε την υιοθέτηση μιας πιο δυναμικής πολιτικής εκ μέρους των Αθηνών με σκοπό την ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα.

          Η ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, έξι χρόνια αργότερα, δίχως να συνιστά πλήρη δικαίωση των αρχικών προσδοκιών, παρείχε στον κυπριακό ελληνισμό, για πρώτη φορά έπειτα από αιώνες, το δικαίωμα να καταστεί ο ίδιος διαμορφωτής της μελλοντικής του πορείας.

Η ανάδειξη του Μακαρίου ως ηγέτη

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_10/02/2013_510854

*Ο Μακάριος

*Η εκλογή του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο

σηματοδότησε το απόγειο

των ενωτικών διεκδικήσεων

και μια νέα φάση του Κυπριακού

Της κ. Αναστασίας Γιάγκου*

          Τον Ιανουάριο του 1950, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου διοργάνωσε δημοψήφισμα, το οποίο κατέδειξε την επιθυμία της συντριπτικής πλειοψηφίας του κυπριακού ελληνισμού (95,7%) για ένωση με την Ελλάδα.

          Στη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος πρωτεύοντα ρόλο διαδραμάτισε ο νεαρός επίσκοπος Κιτίου και Γραμματέας του Γραφείου Εθναρχίας, Μακάριος (κατά κόσμον Μιχαήλ Μούσκος). Όταν τον Ιούνιο του 1950 ο γηραιός αρχιεπίσκοπος Μακάριος Β΄ απεβίωσε, ο επίσκοπος Κιτίου εξελέγη στον αρχιεπισκοπικό θρόνο, στην ουσία χωρίς αντίπαλο υποψήφιο, εφόσον ο βασικότερος ανταγωνιστής του, ο επίσκοπος Κυρηνείας Κυπριανός, απουσίαζε στο εξωτερικό επικεφαλής εθνικής πρεσβείας, η οποία θα γνωστοποιούσε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.

Όταν ναυάγησε το σχέδιο Άτσεσον

Από το ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=372659&dt=12/12/2010

*Γ. Παπανδρέου- Λ. Τζόνσον- Στ. Κωστόπουλος

*Η «πύρρειος νίκη» του Γ. Παπανδρέου 

και της ελληνικής διπλωματίας 

με τον πρόεδρο Τζόνσον στην Ουάσιγκτον

Της κ. ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΤΟΜΑΗ*

ΤΟ ΚΟΙΝΟ ανακοινωθέν που εκδόθηκε στην Ουάσιγκτον μετά τη λήξη των συνομιλιών 
Παπανδρέου- Τζόνσον μπορεί να μιλούσε για κλίμα «φιλίας και ενθέρμου εγκαρδιότητος», μακράν όμως απείχε από την πραγματικότητα. Η ελληνοαμερικανική συνεννόηση άλλωστε ελάχιστες φορές κινήθηκε σε αυτό το μήκος κύματος. Αντίθετα, θύμιζε διάλογοόμοιο με αυτούς που αποδίδονται στο χάσμα γενεών:η μικρή Ελλάς είχε ορθοποδήσει μετά τον πόλεμο και επεδίωκε στη δεκαετία του 1960 να διαθέτει τη δική της αυτονομία στην εξωτερική πολιτική της. Αυτό δεν μπορούσαν να το ανεχθούν οι ΗΠΑ που είχαν την κηδεμονία της,όχι μόνο γιατί η πρόοδος της μικρής αυτής χώρας είχε συντελεσθεί με αμερικανική οικονομική βοήθειααλλά επειδή η γεωστρατηγική θέση της ήταν τέτοια που λειτουργούσε ως ανάχωμα στον από Βορράν κίνδυνο.Η φράση «Αντέστητε και ενικήσατε» στην απόρρητη έκθεση του έλληνα πρεσβευτή Αλ.Μάτσα μετά το πέρας της επίσκεψης Παπανδρέου στην Ουάσιγκτον θα αποδεικνυόταν προφητική,προαναγγέλλοντας την πύρρειο νίκη του έλληνα πρωθυπουργού που γνώριζε ότι οι μεγάλοι δεν συγχωρούν στους μικρούς τέτοιες νίκες.