ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΙΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ, ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

*Χάρτης της Αρχαίας Θράκης

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Ας επιχειρήσουμε σήμερα, ένα μακρύ νοερό ταξίδι στο βάθος του χρόνου της ιστορίας, με την παρουσίαση ορισμένων ιστορικών Θρακικών πόλεων και σημαντικών χωριών, όπου άνθισε ο Ελληνισμός, κατά τον 19^ο αιώνα, παρά τις ιδιαίτερα δυσχερείς και αντίξοες συνθήκες, όπως περιγράφονται στον αρχειακό φάκελο της Βιβλιοθήκης της Βουλής για τη Θράκη και σε άλλες πηγές, που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα εργασία.

Τα στοιχεία  που παρατίθενται αποσπασματικά, αποτελούν θα μπορούσε να πει κανείς ένα Πανόραμα των Θρακικών Πόλεων, έστω και με την μερική χρησιμοποίησή τους εδώ. Γιατί πράγματι, δεν αφορούν όλες τις πόλεις της ενιαίας Θράκης. Η έλλειψη αναφοράς σε ορισμένες πόλεις σημαίνει απλά, ότι δεν βρήκα στην έρευνά μου σχετικές αναφορές γι’ αυτές. Αυτό δεν μειώνει καθόλου την ιστορική παρουσία τους και το σημαντικό ρόλο που έπαιξαν.

Κατ’ αρχήν, σ’ αυτό το φανταστικό ταξίδι στη Θράκη του περασμένου αιώνα, από μια «Στατιστική Κατάσταση της Ραιδεστού και των Πέριξ»[1] που συνέταξε στις 25 Σεπτεμβρίου 1881, ο Θρακικός Φιλεκπαιδευτικός Σύλλογος Ραιδεστού, αντλούμε στοιχεία, για την πρώτη ομάδα πόλεων και χωριών. Το ιστορικό κείμενο υπογράφουν ο Πρόεδρος Γρ. Λαζίδης και ο Γεν. Γραμματέας  Παπαδόπουλος Δ.

ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ- ΚΑΡΑΓΑΤΣ- ΝΕΑ ΟΡEΣΤΙΑΔΑ

*Μια εξαιρετική φωτογραφία του Γρηγόρη Αζορίδη από το κτίριο του Παλαιού Δημαρχείου Αδριανούπολης. Διακρίνεται στη μαρκίζα η υποδοχή για τοποθέτηση της ελληνικής σημαίας, 

όταν απελευθερώθηκε Αδριανούπολη.

          Μια ιδιαίτερα σημαντική έκδοση, παρουσιάστηκε στις 13 Ιουνίου στην Νέα Ορεστιάδα. Η παρουσίαση έγινε στο Πολιτιστικό Πολυκέντρο της ΔΚΕΠΑΟ. Η παρουσίαση αυτή επαναλαμβάνεται στις 20 Ιουνίου στο ξενοδοχείο GRECOTEL, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Νομαρχίας Έβρου "Τρένο Πολιτισμού".  Ομιλητής και στις δύο παρουσιάσεις ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Θεοφάνης Μαλκίδης.
          Η έκδοση αυτή έχει τίτλο "ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ- ΚΑΡΑΓΑΤΣ- ΝΕΑ ΟΡEΣΤΙΑΔΑ". Συγγραφείς είναι οι κ. Κιηγμάς Ν. Δημήτριος και Ρυζιώτης Β. Γεώργιος.
          Πρόκειται για το μοναδικό μέχρι τώρα βιβλίο, όπως γράφει και η εφημερίδα ΜΕΘΟΡΙΟΣ, που με επιστημονικό τρόπο καταγράφει την ιστορία της Αδριανούπολης και την εξέλιξη της ως ιστορία της Νέας Ορεστιάδας.
          "Το βιβλίο αυτό- όπως αναφέρεται στον πρόλογό του- είναι αποτέλεσμα μιας προηγηθείσης πολύχρονης έρευνας και ενασχόλησης των συγγραφέων με την ιστορία του τόπου. Αφού έγινε μια μεγάλη συγκέντρωση σχετικών πηγών, δημιουργήθηκε η ανάγκη να γραφεί ένα βιβλίο, που να περιλαμβάνει οργανωμένα όλα τα στοιχεία που καταδεικνύουν την ιστορική συνέχεια των κατοίκων της Νέας Ορεστιάδας. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου γίνεται καταρχάς μια προσπάθεια να αναδειχτεί η σημαντικότητα της Θράκης γιά όλο τον Ελληνισμό και τους γειτονικούς λαούς και στη συνέχεια να γίνει φανερή η ιστορική και πολιτιστική καταγωγή των κατοίκων της Νέας Ορεστιάδας από το Καραγάτς, την Αδριανούπολη, τα υπόλοιπα προάστιά της, αλλά και τα άλλα χωριά της ευρύτερης περιοχής και ακτινοβολίας της. Στόχος του βιβλίου δεν ήταν η εξαντλητική παράθεση στοιχείων για την Νέα Ορεστιάδα από την ίδρυσή της έως σήμερα, κάτι που αποτελεί φυσικά στόχο και υλικό ενός άλλου ξεχωριστού βιβλίου".
          Η εκτύπωση και η βιβλιοδεσία υλοποιήθηκε στη Νέα Ορεστιάδα από την εταιρία ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΟΥ ΧΡΥΣΗ Α.Ε. "ΜΕΘΟΡΙΟΣ" με τη συμπαράσταση της Νομαρχίας Έβρου και του Συλλόγου Απογόνων Καραγατσιανών- Αδριανουπολιτών "Η ΟΡΕΣΤΙΑΔΑ". 

*Ο παλαιός σιδηροδρομικός σταθμός της Αδριανούπολης. 

Αρχείο Γρηγόρη Αζορίδη.

          Με την ευκαιρία αυτή, διαβάστε στο ιστολόγιο αυτό το θέμα που είχαμε αναρτήσει στις  17 Νοεμβρίου 2009, με τίτλο "Η Αδριανούπολη του ΙΘ΄ αιώνα, μέσα από διπλωματικά ντοκουμέντα".

http://sitalkisking.blogspot.com/2009/11/blog-post_17.html

*Αριστερά το κτίριο του Δημαρχείου της Αδριανούπολης στις αρχές του 20ου αιώνα.

 Δεξιά το ίδιο κτίριο σήμερα, διατηρημένο, σε φωτογραφία του Γρηγόρη Αζορίδη

*Το κτίριο του παλαιού σιδηροδρομικού σταθμού της Αδριανούπολης. 

Σήμερα στεγάζει το Πανεπιστήμιο της πόλης

*Φανταστική απεικόνιση της Αδριανούπολης στο αρχοντικό της οικογένειας Τζώνου 
στη Σιάτιστα

*Το προάστειο της Αδριανούπολης Κιρισχανέ.

Η ΠΥΡΚΑΓΙΑ ΤΟΥ 1905 ΠΟΥ ΕΚΑΨΕ ΤΗΝ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ

*Το Δημαρχείο της Αδριανούπολης

*H έκπληξη: Ο εξαίρετος φωτογράφος από τη Νέα Ορεστιάδα, Γρηγόρης Αζορίδης, μου έστειλε φωτογραφία, που δείχνει το παλαιό Δημαρχείο της Αδριανούπολης, όπως είναι σήμερα. Τον ευχαριστώ θερμά!!!

*Μια άλλη φωτογραφία του ίδιου κτιρίου. 
όπως διασώζεται σήμερα στην Αδριανούπολη, 
από τον μετρ του φακού Γρηγόρη Αζορίδη.

 -Κάηκαν 4.000 κτίσματα.

-Συγκινητική αλληλεγγύη

για τους πυρόπληκτους.

-Παλαιότερες πυρκαγιές.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

            Η Αδριανούπολη, η λατρεμένη πόλη των Θρακών, υπέστη στις 21 Αυγούστου 1905 μια φοβερή καταστροφή από τεράστια πυρκαγιά, η οποία κατέστρεψε μερικές χιλιάδες κτίσματα και άφησε άστεγους χιλιάδες ανθρώπους. Οι καταστροφές έγιναν στο κέντρο της πόλης που οι κάτοικοι ονόμαζαν την περιοχή αυτή «Κάστρο». 

          Το γεγονός αυτό, καλύφθηκε από τον Αθηναϊκό Τύπο, αλλά ποτέ δεν έγινε γνωστό ποιοι ήταν οι εμπρηστές, αν και δημοσιεύθηκαν πληροφορίες στην Αθήνα, πως οι ύποπτοι για τη βδελυρή πράξη ήταν οι Βούλγαροι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι την εποχή εκείνη είχε κορυφωθεί η προσπάθεια των βουλγαρικών κομιτάτων να ελέγξουν το χώρο της Μακεδονίας και της Θράκης.

ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΚΑΤΑ ΤΟ ΙΘ΄ ΑΙΩΝΑ

*Το Ζάππειο της Αδριανούπολης. Πολύτιμη εστία πολιτισμού.

 *Άγνωστες πτυχές του πολιτισμού

    *Οραματισμοί για δημοτικά θέατρα, 

ήδη από το 1874.

  *Άγνωστες θεατρικές παραστάσεις

σε Αδριανούπολη, Φιλιππούπολη, Βάρνα,

Σαράντα Εκκλησιές, Διδυμότειχο,

 Σουφλί και άλλες πόλεις.

*Εντόπιοι ηθοποιοί, νέα παιδιά κυρίως.

Ελληνικό και διεθνές ρεπερτόριο.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

               Η άνθηση του θεάτρου στη Θράκη, κατά τη διάρκεια του ΙΘ΄ αιώνα, είναι μια από τις άγνωστες εποποιίες του Πολιτισμού της ευρύτερης περιοχής, που την εποχή εκείνη, υπό ενιαία μορφή, τελούσε υπό τον ζυγό των Οθωμανών με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

               Οι Θράκες των μεγάλων αστικών κέντρων, χρησιμοποίησαν την τέχνη του Θεάτρου, για να διδάξουν στις νεώτερες γενιές, την ιστορία του Ελληνισμού, ανεβάζοντας ανάλογα έργα, αλλά και για να διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες των συμπατριωτών τους.

               Τα στοιχεία που υπάρχουν για το Θέατρο στη Θράκη, αφορούν κυρίως τις αρχές του 20^ου αιώνα, ενώ σπανίζουν τα στοιχεία για τα χρόνια του ΙΘ΄ αιώνα, που προηγήθηκαν. Αυτήν ακριβώς την εποχή, επιχειρούμε διερευνήσουμε και να φωτίσουμε εδώ.

Η ΑΓΝΩΣΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΓΟΝΑΤΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ

*Το Δημαρχείο της Αδριανούπολης

 *Έδρασε το 1907- 1908,  στην Αδριανούπολη .

 Με το ψευδώνυμο Στέργιος Γρηγορίου, 

οργάνωνε τον Ελληνισμό της Θράκης. 

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Το Έπος του Θρακικού Αγώνα, στις απαρχές του 20^ου αιώνα, παρέμεινε άγνωστο, κυριολεκτικά στη σκιά του Μακεδονικού Αγώνα, τον οποίο καθαγίασε η θυσία του Παύλου Μελά, αλλά και η πολυάριθμη συμμετοχή αγωνιστών από την ελεύθερη και την υπόδουλη Ελλάδα.

          Ωστόσο και ο Θρακικός Αγώνας, είχε τις μεγάλες στιγμές του, αλλά και τις μεγάλες προσωπικότητες που εργάσθηκαν γι’ αυτόν.

          Το ιστορικό πλαίσιο, είναι γνωστό. Το Βουλγαρικό κράτος, μετά την τόσο άδικη και αιφνιδιαστική προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1880, άρχισε ένα φοβερό εξοντωτικό αγώνα κατά του Ελληνικού στοιχείου στη Βόρεια Ελλάδα γενικότερα, προωθώντας τις επεκτατικές του τάσεις. Ένας αιματηρός αγώνας, που κράτησε χρόνια, αλλά άρχισε να κορυφώνεται μετά την γνωστή βουλγαρική επανάσταση του Ίλιντεν το 1904. Η επανάσταση αυτή έβαλε ουσιαστικά τις βάσεις, για να αρχίσει ο ένοπλος αγώνας των κομιτατζήδων, με απώτερο στόχο την προσάρτηση εδαφών της Μακεδονίας και της Θράκης και την έξοδό τους στο Αιγαίο.

ΣΙΝΑΝ: Ο ΜΕΓΑΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ, ΕΛΛΗΝΟΠΟΥΛΟ ΤΗΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ, ΠΟΥ ΔΟΞΑΣΤΗΚΕ ΩΣ ΤΟΥΡΚΟΣ

*Άποψη της Κωνσταντινούπολης

*Θύμα του καταραμένου παιδομαζώματος.

*Έχτισε δεκάδες ονομαστά κτίρια.

*Φημισμένα τζαμιά, μαρτυρούν την αξία του.

*Έχτισε το Σελιμιέ Τζαμί της Αδριανούπολης.

*Σώζονται πάμπολλα, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη.

*Πέθανε 99 ετών.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

Οι Τούρκοι προφέρουν ακόμα και σήμερα, με μεγάλο σεβασμό το όνομα «Μιμάρ Κοτζά Σινάν. Σημαίνει «ο μεγάλος αρχιτέκτονας Σινάν». Είναι το όνομα του μεγαλύτερου αρχιτέκτονα στην ιστορία της Τουρκίας, που και αυτός- όπως και πολλοί άλλοι μεγάλοι- είχε ελληνική καταγωγή.
Το όνομα του Σινάν, έχει πάρει μυθικές διαστάσεις στη γειτονική χώρα, καθώς του αποδίδεται το χτίσιμο 84 μεγάλων τζαμιών με τα συνοδευτικά συγκροτήματά τους και άλλων 51 μικρότερων (τα λεγόμενα μεσκίτ), 57 μεντρεσέδων (ιεροδιδασκαλείων) 7 ανώτερων σχολών διδασκαλίας του Κορανίου, 22 μαυσωλείων (τουρμπέ) 47 δημόσιων λουτρών (χαμάμ) αρκετών χαρεμιών και ανακτόρων, γεφυρών, νοσοκομείων κ.λπ. Από τα 84 μεγάλα τζαμιά, μόνο στην Κωνσταντινούπολη, υπάρχουν ακόμα και σήμερα 22.
Η μεγάλη και μεστή καριέρα του στην αρχιτεκτονική, κράτησε 50 και πλέον χρόνια. Πέθανε στην Κωνσταντινούπολη σε βαθύτατο γήρας στις 9 Απριλίου 1588, όταν ήδη ήταν 99 ετών.
Ο Σινάν γεννήθηκε από Έλληνες γονείς στο χωριό Αγκιρνάς στην Καισάρεια το 1489. Το χωριό σήμερα, είναι Δήμος. Σε μικρή ηλικία στρατολογήθηκε με το παιδομάζωμα- το καταραμένο «ντεβσιρμέ»- στους Γενίτσαρους και εντάχθηκε στο στρατιωτικό σύστημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, παίρνοντας μέρος σε πολλούς πολέμους.

ΤΑ ΒΑΣΑΝΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΣΤΟΥΣ ΡΩΣΟΤΟΥΡΚΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ

*Διδυμότειχο. Συμβολικός πίνακας, του Θρακιώτη ζωγράφου Δημήτρη Ναλμπάντη

 *Ολοκαυτώματα και απερίγραπτοι βασανισμοί

*Ληστείες, εξανδραποδισμοί, πυρπολήσεις, και βιασμοί.

*Ανατριχιαστικές περιγραφές Τύπου και διπλωματών.

Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης

          Οι Θρακιώτες υπήρξαν μεγάλα εξιλαστήρια θύματα των πολέμων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όχι μόνο εξαιτίας των αιματηρών συγκρούσεων, αλλά και εξαιτίας των έμμεσων συνεπειών, που είχε μια κινητοποίηση της τουρκικής πολεμικής μηχανής. Οι Τούρκοι μαζί με τα τακτικά στρατεύματα κινητοποιούσαν και στίφη ατάκτων, οι οποίοι κατά τη διάβασή τους ή τη διαμονή τους καταλήστευαν και κατατυραννούσαν τους Χριστιανικούς πληθυσμούς.

          Χαρακτηριστικά παραδείγματα, είναι κατ’ αρχήν οι πολεμικές συγκρούσεις του 1853-54 μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, στις οποίες οι Τούρκοι ήθελαν και την εθελοντική συμμετοχή των Ελλήνων. Οι κάτοικοι της Θράκης όμως, πλην ελαχίστων Βουλγάρων απέφυγαν να συστρατευθούν με τους δυνάστες τους, ελπίζοντας ίσως στη μελλοντική βοήθεια των ομόδοξων Ρώσων.

           Λίγο η καρτερική αναμονή ότι το χριστιανικό γένος των Ρώσων θα βοηθούσε προς την κατεύθυνση αυτή, λίγο οι προσδοκίες για το «ξανθό γένος» όπως έγραφαν οι ουτοπικές αλλά θερμουργές προφητείες του Αδριανουπολίτη ιερομόναχου Αγαθάγγελου, που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι, είχαν δημιουργήσει μια κατάσταση προσμονής.

Η ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗ ΤΟΥ ΙΘ΄ ΑΙΩΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

*Το τέμενος του Σουλτάνου Σελήμ, αρχιτεκτόνημα του φημισμένου Σινάν

Διάλεξη του δημοσιογράφου

ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΤΕΦ. ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ

στην Αλεξανδρούπολη το 2003.

Κυρίες και κύριοι,

       Θέλω να ευχαριστήσω από βάθους καρδίας την πρόεδρο κ. Τζούλια Φανφάνη- Μαλακόζη και ολόκληρο το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Φίλων Αδριανούπολης, για τη  ευγενική τους πρόσκληση.

Αποτελεί τιμή για μένα, που μου δίνουν την ευκαιρία να σας μιλήσω απόψε για μια πόλη από τις αλησμόνητες πατρίδες, για μια πόλη αγλάισμα, στην οποία μεγαλούργησε ο Ελληνισμός από τα πανάρχαια χρόνια, αλλά είχε την ατυχία, εξαιτίας των διεθνών σκοπιμοτήτων να βρεθεί εκτός του ελληνικού εθνικού κορμού.

        Και έρχομαι στο θέμα μου: