ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
https://www.kathimerini.gr/world/562306444/i-prosfygiki-apostasia-stis-5-martioy-1933/
*Απόρροια της εκλογικής
ήττας του Βενιζέλου το 1933 ήταν το δημοψήφισμα που έστησε στις 3 Νοεμβρίου του
1935 (φωτογραφία) η δικτατορική κυβέρνηση Κονδύλη, το οποίο σήμανε το τέλος της
Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Φωτ. A.P.
Γράφει ο κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος*
Από το 1923, οι πρόσφυγες ήσαν εκείνοι που εξασφάλιζαν την εκλογική
επικράτηση του Βενιζελισμού και της Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Αλλά δέκα χρόνια
αργότερα, στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933, η αποστασία ελάχιστων χιλιάδων
προσφύγων προς τον Αντιβενιζελισμό ήταν αρκετή για να ηττηθεί τελειωτικά ο
Βενιζέλος και να υπονομευθεί η Αβασίλευτη. Χωρίς την αποστασία αυτή, ο
Βενιζελισμός θα είχε διατηρήσει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και δεν θα
είχαν γίνει ούτε το κίνημα του 1933 ούτε εκείνο του 1935, ενώ και η ίδια η
Αβασίλευτη Δημοκρατία θα είχε εμπεδωθεί.
Πιεστικές βιοτικές ανάγκες και
εκρηκτικά οικονομικά ζητήματα, όπως τα χρέη που όφειλαν οι ίδιοι και οι
αποζημιώσεις που τους οφείλονταν, δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για την αυτονόμηση
των προσφύγων και την προώθηση των ιδιαίτερων συμφερόντων τους με καιροσκοπική
ή και τυχοδιωκτική πολιτική δράση. Αναπτύχθηκε έτσι ένα ιδιαίτερο είδος
προσφύγων πολιτευτών, που έγιναν γνωστοί με το κακόφημο όνομα
«προσφυγοπατέρες».
Τα πράγματα έφθασαν σε κρίσιμη
καμπή τον Ιούνιο του 1930, όταν ο Βενιζέλος παρουσίασε τη Σύμβαση της Άγκυρας
στη Βουλή για άμεση επικύρωση. Παρόλο που η πλειονότητα των προσφύγων βουλευτών
υποτάχθηκε απρόθυμα στην κομματική πειθαρχία των Φιλελευθέρων, μία μικρότερη
ομάδα από «προσφυγοπατέρες», τόσο μέσα όσο και έξω από τη Βουλή, διέρρηξαν
οριστικά τους δεσμούς τους με τους Φιλελευθέρους και κατάγγειλαν τη Σύμβαση ως
ξεπούλημα των προσφυγικών δικαιωμάτων.
Ο Βενιζέλος, όχι μόνο υπερασπίστηκε τη Σύμβαση, αλλά και επιτέθηκε με δριμύτητα στους αποστάτες «προσφυγοπατέρες» ως «απειλή για την εθνική ενότητα», επειδή άνοιγαν νέο χάσμα μεταξύ προσφύγων και γηγενών και έσπρωχναν τη χώρα στο χείλος του εμφυλίου σπαραγμού.